Dieãn töø cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
tröôùc ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh
ngaøy 7 thaùng 1 naêm 2019
Dieãn töø cuûa Ñöùc Thaùnh Cha tröôùc ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh ngaøy 7 thaùng 1 naêm 2019
J.B. Ñaëng Minh An dòch
Vatican (VietCatholic News 07-01-2019) - Hoâm thöù Hai 7 thaùng Gieâng naêm 2019, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ coù cuoäc gaëp gôõ thöôøng nieân vôùi ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh. Trong dòp naøy, ngaøi ñaõ ñoïc moät thoâng ñieäp quan troïng. Caùc thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha tröôùc ngoaïi giao ñoaøn luoân ñöôïc chuù yù roäng raõi vì noù phaûn aûnh nhaän ñònh cuûa Toøa Thaùnh ñoái vôùi tình hình theá giôùi hieän nay. Chaúng haïn nhö thoâng ñieäp naêm ngoaùi 2018, naêm theá giôùi kyû nieäm 70 naêm Tuyeân ngoân Nhaân quyeàn, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ duøng dòp naøy ñeå nhaéc nhôû toaøn theá giôùi veà tình traïng vi phaïm quyeàn con ngöôøi trong thieân nieân kyû thöù ba naøy, ñaëc bieät laø quyeàn soáng..
Trong dieãn töø naêm 2019 Ñöùc Thaùnh Cha noùi:
Thöa quyù vò,
Söï khôûi ñaàu cuûa moät naêm môùi cho pheùp chuùng ta ngöng laïi toác ñoä ñieân cuoàng cuûa caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy trong moät vaøi khoaûnh khaéc ngoõ haàu coù theå oân laïi caùc bieán coá trong nhöõng thaùng vöøa qua vaø suy tö veà nhöõng thaùch ñoá chuùng ta phaûi ñoái maët trong töông lai gaàn. Toâi caûm ôn caùc baïn vì söï hieän dieän ñoâng ñaûo cuûa baïn taïi cuoäc hoïp maët thöôøng nieân naøy; ñieàu naøy mang ñeán moät cô hoäi chaøo ñoùn ñeå chuùng ta trao ñoåi nhöõng lôøi chaøo thaân aùi vaø nhöõng lôøi chuùc laønh vôùi nhau. Thoâng qua caùc baïn, toâi muoán gôûi ñeán nhöõng daân toäc maø caùc baïn ñaïi dieän söï gaàn guõi vaø hy voïng trong lôøi caàu nguyeän cuûa toâi raèng naêm môùi vöøa baét ñaàu seõ mang ñeán bình an vaø thònh vöôïng cho moãi thaønh vieân trong gia ñình nhaân loaïi.
Toâi raát bieát ôn ngaøi George Poulides, Ñaïi söù cuûa ñaûo Sip vì nhöõng lôøi öu aùi daønh cho toâi nhaân danh caùc baïn trong laàn ñaàu tieân ngaøi laø Nieân tröôûng ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh. Ñoái vôùi moãi ngöôøi trong caùc baïn, toâi muoán baøy toû söï ñaùnh giaù cao veà nhöõng noã löïc haøng ngaøy cuûa caùc baïn ñeå cuûng coá moái quan heä giöõa caùc quoác gia vaø caùc toå chöùc maø caùc baïn ñaïi dieän vôùi Toøa Thaùnh, ñaëc bieät hôn nöõa laø qua vieäc kyù keát hay pheâ chuaån caùc thoûa hieäp môùi.
Toâi ñaëc bieät nghó ñeán vieäc pheâ chuaån Hieäp Ñònh Khung giöõa Toøa Thaùnh vaø Coäng Hoøa Benin lieân quan ñeán Tình traïng Phaùp lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Benin, vaø vieäc kyù keát Thoûa thuaän giöõa Toøa Thaùnh vaø Coäng hoøa San Marino lieân quan ñeán vieäc Giaûng daïy nieàm tin Coâng Giaùo trong caùc tröôøng coâng laäp.
Trong lónh vöïc ña phöông, Toøa Thaùnh cuõng ñaõ pheâ chuaån Coâng öôùc khu vöïc AÙ chaâu -Thaùi Bình Döông cuûa UNESCO veà vieäc coâng nhaän caùc baèng caáp Ñaïi Hoïc. Thaùng 3 naêm ngoaùi, Toøa Thaùnh ñaõ gaén boù vôùi Thoûa Thuaän Môû Roäng Töøng Phaàn Caùc Tuyeán Ñöôøng Vaên Hoùa cuûa Hoäi ñoàng AÂu chaâu [cho ñeán heát naêm 2018, ñaõ coù 33 tuyeán ñöôøng vaên hoùa, ñoù laø caùc loä trình du lòch daãn ñeán caùc ñòa ñieåm coù tính lòch söû, di saûn vaên hoùa taïi AÂu Chaâu - chuù thích cuûa ngöôøi dòch]; ñoù laø moät saùng kieán cho thaáy vaên hoùa coù theå ñöôïc söû duïng nhö theá naøo ñeå phuïc vuï hoøa bình vaø laø moät phöông thöùc thoáng nhaát caùc xaõ hoäi dò bieät taïi AÂu chaâu, qua ñoù thuùc ñaåy söï hoøa hôïp giöõa caùc daân toäc. Ñaây laø moät ñieåm son ñaùng töï haøo moät caùch ñaëc bieät ñoái vôùi moät toå chöùc kyû nieäm baûy möôi naêm thaønh laäp vaøo naêm nay. Toøa Thaùnh cuõng ñaõ hôïp taùc vôùi Hoäi ñoàng AÂu chaâu trong nhieàu thaäp kyû qua, vaø coâng nhaän vai troø ñaëc thuø cuûa toå chöùc naøy trong vieäc thuùc ñaåy nhaân quyeàn, daân chuû vaø phaùp lyù trong moät khu vöïc seõ bao truøm toaøn boä AÂu Chaâu. Cuoái cuøng, vaøo ngaøy 30 thaùng 11 vöøa qua, quoác gia thaønh Vatican ñaõ ñöôïc chaáp nhaän vaøo Khu vöïc Thanh toaùn Duy nhaát baèng ñoàng Euro (SEPA) [SEPA laø saùng kieán cho pheùp ngöôøi daân AÂu Chaâu coù theå duøng moät tröông muïc ngaân haøng duy nhaát ñeå chi traû hay nhaän tieàn Euro töø baát cöù quoác gia naøo trong Lieân Hieäp AÂu Chaâu - chuù thích cuûa ngöôøi dòch].
Loøng trung tín ñoái vôùi söù meänh thieâng lieâng döïa treân leänh truyeàn cuûa Chuùa Gieâsu daønh cho Toâng Ñoà Pheâroâ "Haõy chaêm soùc chieân con cuûa Thaày" (Ga 21,15), thuùc ñaåy Giaùo hoaøng - vaø keá ñoù laø Toøa Thaùnh, baøy toû söï quan taâm ñoái vôùi toaøn theå gia ñình nhaân loaïi vaø nhu caàu cuûa noù, bao goàm caû nhöõng nhu caàu veà vaät chaát vaø traät töï xaõ hoäi. Tuy nhieân, Toøa Thaùnh khoâng coù yù ñònh can thieäp vaøo cuoäc soáng cuûa caùc quoác gia; thay vaøo ñoù Toøa Thaùnh tìm caùch trôû thaønh moät ngöôøi chaêm chuù laéng nghe, nhaïy caûm vôùi caùc vaán ñeà cuûa nhaân loaïi, töø moät mong muoán chaân thaønh vaø khieâm nhöôøng laø phuïc vuï moïi ngöôøi nam nöõ.
Quan taâm aáy coù theå thaáy ñöôïc trong cuoäc gaëp gôõ hoâm nay cuûa chuùng ta; vaø linh höùng cho caùc cuoäc gaëp gôõ cuûa toâi vôùi nhöõng ngöôøi haønh höông ñeán Vatican töø khaép nôi treân theá giôùi, cuõng nhö nhöõng laàn gaëp gôõ vôùi caùc daân toäc vaø caùc coäng ñoàng maø toâi haân haïnh ñöôïc vieáng thaêm trong naêm qua trong caùc chuyeán toâng du ñeán Chí Lôïi, Peâru, Thuïy Só, AÙi Nhó Lan, Lithuania, Latvia vaø Estonia
Moái quan taâm töông töï cuõng ñaõ daãn daét Giaùo hoäi ôû khaép moïi nôi ñeán vieäc hoaït ñoäng cho söï phaùt trieån cuûa caùc xaõ hoäi hoøa bình vaø hoøa giaûi. ÔÛ ñaây, toâi ñaëc bieät nghó ñeán Nicaragua thaân yeâu. Toâi haèng chuù taâm theo doõi tình hình taïi ñaây trong hy voïng cuûa lôøi caàu nguyeän raèng caùc nhoùm chính trò vaø xaõ hoäi khaùc nhau coù theå tìm thaáy trong ñoái thoaïi con ñöôøng tuyeät vôøi mang ñeán phuùc lôïi cho toaøn theå quoác gia.
Ñaây laø boái caûnh cho moái quan heä giöõa Toøa Thaùnh vaø Vieät Nam, vôùi vieãn aûnh boå nhieäm, trong töông lai gaàn, cuûa moät Ñaïi dieän Giaùo hoaøng thöôøng truù, maø söï hieän dieän cuûa ngaøi treân heát seõ laø moät daáu chæ uûi an cuûa Ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ cho Giaùo hoäi ñòa phöông.
Ñoù cuõng laø boái caûnh cuûa vieäc kyù keát Thoûa Thuaän Taïm Thôøi giöõa Toøa Thaùnh vaø Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa veà vieäc boå nhieäm caùc Giaùm muïc ôû Trung Quoác, dieãn ra vaøo ngaøy 22 thaùng 9 vöøa qua. Nhö caùc baïn ñaõ bieát, Thoûa thuaän ñoù laø keát quaû cuûa moät cuoäc ñoái thoaïi ñònh cheá keùo daøi vaø thaän troïng nhaèm tìm caùch xaùc ñònh caùc yeáu toá hôïp taùc oån ñònh giöõa Toøa Thaùnh vaø caùc nhaø chöùc traùch daân söï. Nhö toâi ñaõ löu yù trong Thoâng ñieäp gôûi cho ngöôøi Coâng Giaùo taïi Trung Quoác vaø treân toaøn theá giôùi, [1] Toâi ñaõ chaáp nhaän vaøo tình hieäp thoâng giaùo hoäi hoaøn toaøn caùc giaùm muïc chính thöùc coøn laïi ñaõ ñöôïc taán phong maø khoâng coù söï pheâ chuaån cuûa giaùo hoaøng, vaø thuùc giuïc hoï hoaït ñoäng quaûng ñaïi cho vieäc hoøa giaûi giöõa nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo Trung Quoác vôùi nhau, vaø cho moät noã löïc ñoåi môùi vieäc truyeàn giaùo. Toâi caûm ôn Chuùa raèng, laàn ñaàu tieân sau bao nhieâu naêm, taát caû caùc giaùm muïc ôû Trung Quoác ñaõ hieäp thoâng troïn veïn vôùi Ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ vaø vôùi Giaùo hoäi hoaøn vuõ. Moät daáu chæ roõ raøng veà ñieàu naøy laø söï tham döï cuûa hai giaùm muïc töø Hoa luïc trong Thöôïng hoäi ñoàng gaàn ñaây veà giôùi treû. Hy voïng raèng caùc lieân laïc tieáp theo lieân quan ñeán vieäc aùp duïng Thoûa Thuaän Taïm Thôøi seõ giuùp giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà coøn boû ngoû vaø taïo ra khoâng gian caàn thieát cho vieäc an höôûng töï do toân giaùo moät caùch thieát thöïc.
Nhöõng ngaøy kyû nieäm trong naêm 2019
Caùc Ñaïi söù thaân meán,
Naêm vöøa môùi baét ñaàu coù moät soá leã kyû nieäm quan troïng, ngoaøi leã kyû nieäm Hoäi ñoàng Chaâu AÂu, maø toâi ñaõ ñeà caäp ôû treân. Trong soá naøy, toâi muoán neâu leân moät leã ñaëc bieät: ñoù laø leã kyû nieäm moät traêm naêm Hoäi Quoác Lieân, ñöôïc thaønh laäp bôûi Hieäp öôùc Versailles, kyù ngaøy 28 thaùng 6 naêm 1919. Taïi sao toâi laïi ñeà caäp ñeán moät toå chöùc maø ngaøy nay khoâng coøn toàn taïi? Bôûi vì noù ñaïi dieän cho söï khôûi ñaàu cuûa neàn ngoaïi giao ña phöông hieän ñaïi, theo ñoù caùc quoác gia coá gaéng taùch bieät moái lieân heä hoã töông cuûa hoï ra khoûi naõo traïng thoáng trò töøng daãn ñeán chieán tranh. Thöû nghieäm Hoäi Quoác Lieân nhanh choùng gaëp phaûi nhöõng khoù khaên noåi tieáng maø ñuùng hai möôi naêm sau khi ra ñôøi ñaõ daãn ñeán moät cuoäc xung ñoät môùi vaø taøn khoác hôn, ñoù laø Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai. Tuy nhieân, thöû nghieäm ñoù ñaõ môû ñöôøng cho vieäc thaønh laäp vaøo naêm 1945 Toå chöùc Lieân Hieäp Quoác. Chaéc chaén, caùch ñoù vaãn coøn ñaày khoù khaên vaø trôû ngaïi, cuõng khoâng phaûi luùc naøo cuõng höõu hieäu, vì caùc xung ñoät vaãn coøn dai daúng cho ñeán ngaøy nay, nhöng khoâng theå phuû nhaän raèng noù cung caáp cô hoäi cho caùc quoác gia gaëp gôõ vaø tìm kieám caùc giaûi phaùp chung.
Moät ñieàu kieän khoâng theå thieáu cho söï thaønh coâng cuûa neàn ngoaïi giao ña phöông laø thieän chí vaø yù höôùng toát cuûa caùc beân, söï saün saøng cuûa hoï trong vieäc cö xöû vôùi nhau moät caùch coâng baèng vaø trung thöïc, vaø söï côûi môû cuûa hoï, saün saøng chaáp nhaän caùc thoûa hieäp khoâng theå traùnh khoûi phaùt sinh töø caùc tranh chaáp. Baát cöù khi naøo duø chæ moät trong caùc yeáu toá naøy thieáu ñi, thì keát quaû seõ laø tìm kieám caùc giaûi phaùp ñôn phöông vaø cuoái cuøng, söï thoáng trò cuûa keû maïnh ñoái vôùi keû yeáu. Hoäi Quoác Lieân ñaõ thaát baïi vì nhöõng lyù do naøy, vaø ngöôøi ta löu yù vôùi söï hoái tieác raèng cuøng nhöõng thaùi ñoä nhö theá hieän ñang ñe doïa söï oån ñònh cuûa caùc toå chöùc quoác teá lôùn.
Trong taâm trí toâi, ñieàu quan troïng laø caû ngaøy nay nöõa, ngöôøi ta cuõng khoâng neân giaûm bôùt öôùc muoán coù ñöôïc caùc cuoäc thaûo luaän thanh thaûn vaø mang tính xaây döïng giöõa caùc quoác gia. Tuy nhieân, roõ raøng laø caùc moái lieân heä trong coäng ñoàng quoác teá vaø toaøn boä heä thoáng ña phöông ñang gaëp moät thôøi kyø khoù khaên, vôùi vieäc taùi xuaát hieän cuûa caùc khuynh höôùng duy quoác gia ñi ngöôïc laïi ôn goïi cuûa caùc Toå chöùc quoác teá phaûi laø moät khung caûnh ñeå ñoái thoaïi vaø gaëp gôõ cho moïi quoác gia. Ñieàu naøy moät phaàn laø do heä thoáng ña phöông khoâng coù khaû naêng ñöa ra caùc giaûi phaùp höõu hieäu cho moät soá tình huoáng chöa ñöôïc giaûi quyeát laâu daøi, nhö moät soá vuï xung ñoät keùo daøi hoaëc ñoái ñaàu vôùi caùc thaùch thöùc hieän taïi moät caùch laøm thoûa maõn moïi ngöôøi. Moät phaàn, noù cuõng laø keát quaû cuûa söï phaùt trieån caùc chính saùch quoác gia ñöôïc xaùc ñònh nhieàu hôn bôûi vieäc tìm kieám söï ñoàng thuaän nhanh choùng coù tính beø phaùi hôn laø vieäc kieân nhaãn theo ñuoåi ích chung baèng caùch cung öùng caùc giaûi phaùp daøi haïn. Moät phaàn, noù cuõng laø keát quaû cuûa aûnh höôûng ngaøy caøng taêng trong caùc cô quan quyeàn löïc vaø caùc nhoùm lôïi ích muoán aùp ñaët vieãn kieán vaø caùc yù nieäm cuûa rieâng hoï, laøm daáy leân caùc hình thöùc thöïc daân yù thöùc heä môùi laï, thöôøng coi thöôøng baûn saéc, phaåm giaù vaø caùc nhaïy caûm cuûa caùc daân toäc. Moät phaàn, noù cuõng laø haäu quaû cuûa phaûn öùng ôû moät soá nôi treân theá giôùi ñoái vôùi vieäc hoaøn caàu hoùa, vieäc maø ôû moät soá khía caïnh ñaõ phaùt trieån quaù nhanh vaø voâ traät töï, daãn ñeán choã caêng thaúng giöõa vieäc hoaøn caàu hoùa vaø caùc thöïc taïi ñòa phöông. Chieàu kích hoaøn caàu phaûi ñöôïc xem xeùt maø khoâng bao giôø ñöôïc queân chieàu kích ñòa phöông. Nhö moät phaûn öùng ñoái vôùi yù nieäm hoaøn caàu hoùa coù tính "hình caàu" (spherical), moät yù nieäm san baèng caùc dò bieät vaø giaûm thieåu caùc ñieåm ñaëc thuø, quaû raát deã ñeå caùc hình thöùc cuûa chuû nghóa duy quoác gia taùi hieän. Tuy nhieân, hoaøn caàu hoùa coù theå ñöôïc chöùng minh laø coù tính höùa heïn bao laâu noù mang hình thöùc ña dieän (polyhedric), taïo ñieàu kieän cho söï töông taùc tích cöïc giöõa baûn saéc caùc daân toäc vaø quoác gia caù theå vaø chính vieäc hoaøn caàu hoùa, phuø hôïp vôùi nguyeân taéc: toaøn boä lôùn hôn töøng phaàn. [2]
Moät soá caùc thaùi ñoä treân quay trôû laïi thôøi kyø giöõa hai Theá chieán, khi caùc ñoøi hoûi daân tuùy vaø duy quoác gia toû ra maïnh meõ hôn hoaït ñoäng cuûa Hoäi Quoác Lieân. Söï taùi xuaát hieän cuûa nhöõng xung löïc naøy ngaøy nay ñang ngaøy caøng laøm suy yeáu heä thoáng ña phöông, daãn ñeán söï thieáu tin töôûng chung, cuoäc khuûng hoaûng uy tín trong ñôøi soáng chính trò quoác teá vaø daàn daàn ñaåy qua beân leà t caùc thaønh vieân deã bò toån thöông nhaát trong gia ñình caùc quoác gia.
Trong dieãn vaên ñaùng nhôù cuûa mình taïi Lieân Hieäp Quoác - laàn ñaàu tieân moät vò Giaùo hoaøng phaùt bieåu tröôùc Hoäi ñoàng ñoù - Thaùnh Phaoloâ VI, ngöôøi maø toâi coù nieàm vui ñöôïc phong thaùnh cho ngaøi vaøo naêm ngoaùi, ñaõ noùi veà muïc ñích cuûa neàn ngoaïi giao ña phöông, caùc ñaëc ñieåm vaø traùch nhieäm cuûa noù trong boái caûnh ñöông thôøi, maø caû veà caùc ñieåm tieáp xuùc cuûa noù vôùi söù meänh thieâng lieâng cuûa Giaùo hoaøng vaø do ñoù cuûa Toøa thaùnh.
Tính toái thöôïng cuûa coâng lyù vaø phaùp luaät
Ñieåm tieáp xuùc ñaàu tieân maø toâi muoán ñeà caäp ñeán laø tính toái thöôïng cuûa coâng lyù vaø phaùp luaät. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ ñaõ noùi vôùi Hoäi Ñoàng: " Quùy vò pheâ chuaån nguyeân taéc vó ñaïi naøy: caùc moái lieân heä giöõa caùc quoác gia phaûi ñöôïc ñieàu chænh baèng lyù trí, coâng lyù, luaät phaùp, ñaøm phaùn, chöù khoâng baèng söùc maïnh, cuõng khoâng baèng baïo löïc, söùc maïnh, chieán tranh, cuõng khoâng baèng söï sôï haõi vaø löøa doái". [3]
Hieän nay, ñieàu gaây boái roái laø thaáy söï taùi xuaát hieän cuûa caùc xu höôùng muoán aùp ñaët vaø theo ñuoåi lôïi ích quoác gia caù theå maø khoâng caàn phaûi söû duïng tôùi caùc coâng cuï do luaät phaùp quoác teá cung caáp ñeå giaûi quyeát caùc tranh caõi vaø ñaûm baûo raèng coâng lyù ñöôïc toân troïng, cuõng thoâng qua caùc Toøa aùn quoác teá. Moät thaùi ñoä nhö vaäy ñoâi khi laø keát quaû cuûa moät phaûn öùng töø phía caùc nhaø laõnh ñaïo chính phuû ñoái vôùi söï khoù chòu ngaøy caøng gia taêng giöõa caùc coâng daân cuûa khoâng ít quoác gia, nhöõng ngöôøi coi caùc thuû tuïc vaø quy taéc quaûn lyù coäng ñoàng quoác teá laø chaäm chaïp, tröøu töôïng vaø cuoái cuøng bò loaïi khoûi chính caùc nhu caàu thöïc söï cuûa hoï. Ñieàu phuø hôïp laø caùc nhaø laõnh ñaïo chính trò laéng nghe tieáng noùi cuûa caùc khu vöïc baàu cöû cuûa hoï vaø tìm kieám caùc giaûi phaùp cuï theå ñeå coå vuõ lôïi ích lôùn hôn cuûa hoï. Tuy nhieân, ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi toân troïng luaät phaùp vaø coâng lyù caû trong coäng ñoàng quoác gia cuûa hoï laãn trong coäng ñoàng quoác teá, vì caùc giaûi phaùp phaûn ñoäng, ñaày tính xuùc caûm vaø voäi vaøng raát coù theå thu ñöôïc söï ñoàng thuaän ngaén haïn, nhöng chaéc chaén chuùng seõ khoâng giuùp giaûi quyeát caùc vaán ñeà saâu saéc hôn; thaät vaäy, chuùng seõ laøm caùc vaán ñeà naøy ra traàm troïng hôn.
Döôùi goùc ñoä cuûa söï quan taâm naøy, toâi ñaõ choïn daønh cho Thoâng ñieäp cuûa toâi nhaân Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi naêm nay, ñöôïc toå chöùc vaøo ngaøy 1 thaùng 1, chuû ñeà naøy: Neàn chính trò toát phuïc vuï Hoøa bình. Coù moät moái töông quan chaët cheõ giöõa neàn chính trò toát vaø söï chung soáng hoøa bình cuûa caùc daân toäc vaø caùc quoác gia. Hoøa bình khoâng bao giôø laø moät thieän ích phieán dieän, maø laø moät thieän ích bao truøm toaøn boä loaøi ngöôøi. Do ñoù, moät khía caïnh chuû yeáu cuûa chính trò toát laø theo ñuoåi lôïi ích chung cuûa moïi ngöôøi, bao laâu noù laø thieän ích cuûa moïi ngöôøi vaø cuûa toaøn boä con ngöôøi [4] vaø laø moät ñieàu kieän cuûa xaõ hoäi cho pheùp moïi caù nhaân vaø coäng ñoàng nhö moät toaøn theå ñaït ñöôïc haïnh phuùc vaät chaát vaø tinh thaàn thích ñaùng cuûa hoï.
Chính trò phaûi coù taàm nhìn xa chöù khoâng giôùi haïn vaøo vieäc tìm kieám caùc giaûi phaùp ngaén haïn. Moät chính trò gia toát khoâng neân chieám khoâng gian maø laø khôûi dieãn caùc dieãn trình; hoï ñöôïc keâu goïi laøm cho söï hôïp nhaát thaéng theá xung ñoät, döïa treân "tình lieân ñôùi theo nghóa saâu saéc vaø thaùch thöùc nhaát cuûa noù". Do ñoù, chính trò trôû thaønh "caùch taïo ra lòch söû trong khung caûnh soáng trong ñoù, caùc cuoäc xung ñoät, chia reõ vaø ñoái laäp coù theå ñaït ñöôïc moät söï hôïp nhaát ña daïng vaø mang laïi söï soáng" (5).
Caùch tieáp caän nhö vaäy tính ñeán chieàu kích sieâu vieät cuûa con ngöôøi nhaân baûn, ñöôïc taïo neân theo hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa. Do ñoù, toân troïng phaåm giaù cuûa moãi con ngöôøi nhaân baûn laø tieàn ñeà khoâng theå thieáu cho moïi cuoäc chung soáng hoøa bình thöïc söï, vaø luaät phaùp trôû thaønh phöông tieän chuû yeáu ñeå ñaït ñöôïc coâng baèng xaõ hoäi vaø nuoâi döôõng caùc moái lieân heä anh em giöõa caùc daân toäc. Trong boái caûnh naøy, vai troø caên baûn ñöôïc ñaûm nhieäm bôûi caùc nhaân quyeàn ñöôïc neâu roõ trong Tuyeân ngoân Nhaân quyeàn, maø chuùng ta vöøa toå chöùc leã kyû nieäm laàn thöù baûy möôi cuûa noù. Muïc tieâu phoå quaùt vaø baûn chaát hôïp lyù cuûa caùc quyeàn naøy phaûi ñöôïc taùi khaúng ñònh moät caùch ñuùng ñaén, keûo caùc taàm nhìn phieán dieän vaø chuû quan veà nhaân loaïi coù nguy cô daãn ñeán nhöõng hình thöùc baát bình ñaúng, baát coâng, kyø thò vaø trong nhöõng tröôøng hôïp cöïc ñoan, caû caùc hình thöùc môùi cuûa baïo löïc vaø aùp cheá.
Baûo veä nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông
Ñieåm tieáp xuùc thöù hai maø toâi muoán ñeà caäp laø vieäc baûo veä nhöõng ngöôøi yeáu theá nhaát. Theo lôøi Thaùnh Giaùo Hoaøng Phaoloâ Ñeä Luïc: "Chuùng toâi leân tieáng thay cho ngöôøi ngheøo, ngöôøi bò khinh mieät, ngöôøi baát haïnh vaø nhöõng ngöôøi khao khaùt coâng lyù, moät cuoäc soáng ñuùng phaåm giaù, töï do, thònh vöôïng vaø tieán boä". [6]
Giaùo Hoäi vaãn luoân daán thaân trong vieäc cöùu giuùp nhöõng ngöôøi quaãn baùch vaø chính Toøa Thaùnh, trong nhöõng naêm qua, ñaõ coå voõ nhieàu döï aùn beânh vöïc nhöõng ngöôøi yeáu theá nhaát, nhöõng döï aùn aáy cuõng nhaän ñöôïc söï uûng hoä cuûa nhieàu taùc nhaân quoác teá. Trong soá nhöõng döï aùn naøy, toâi muoán ñeà caäp ñeán saùng kieán nhaân ñaïo taïi Ukraine cho daân chuùng ñang ñau khoå, nhaát laø taïi mieàn Ñoâng cuûa nöôùc naøy, vì cuoäc xung ñoät keùo daøi gaàn 5 naêm qua, vaø coù nhöõng bieán chuyeån ñaùng lo aâu gaàn ñaây trong khu vöïc Bieån Ñen. Nhôø söï tham gia tích cöïc cuûa caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ôû AÂu Chaâu vaø cuûa caùc tín höõu taïi caùc nôi khaùc treân theá giôùi, theo lôøi keâu goïi cuûa toâi hoài thaùng 5 naêm 2016, cuøng vôùi söï coäng taùc cuûa caùc coäng ñoaøn Giaùo Hoäi khaùc vaø caùc toå chöùc quoác teá, nhaèm ñaùp öùng moät caùch cuï theå nhöõng nhu caàu caáp thieát cuûa ngöôøi daân taïi nhöõng vuøng bò naïn, laø nhöõng naïn nhaân ñaàu tieân cuûa chieán tranh. Giaùo Hoäi vaø caùc toå chöùc khaùc nhau cuûa mình seõ theo ñuoåi söù meänh naøy, vôùi hy voïng thu huùt söï chuù yù lôùn hôn ñeán caùc vaán ñeà nhaân ñaïo khaùc, bao goàm caû vieäc ñoái xöû vôùi con soá ñoâng ñaûo caùc tuø binh. Qua caùc hoaït ñoäng vaø söï gaàn guõi vôùi caùc daân toäc lieân heä, Giaùo Hoäi coá gaéng khích leä, tröïc tieáp hay giaùn tieáp, nhöõng neûo ñöôøng hoøa bình daãn ñeán moät giaûi phaùp cho cuoäc khuûng hoaûng, nhöõng neûo ñöôøng toân troïng coâng lyù vaø luaät phaùp, bao goàm caû coâng phaùp quoác teá laø cô sôû cho an ninh vaø söï soáng chung trong toaøn khu vöïc. Höôùng ñeán muïc tieâu naøy, nhöõng khí cuï baûo ñaûm vieäc töï do thi haønh caùc quyeàn töï do toân giaùo vaãn raát quan troïng.
Veà phaàn mình, coäng ñoàng quoác teá vaø caùc cô quan phoái thuoäc ñöôïc keâu goïi ñeå leân tieáng cho nhöõng ngöôøi khoâng coù tieáng noùi. Trong soá nhöõng ngöôøi khoâng coù tieáng noùi trong thôøi ñaïi chuùng ta, toâi muoán ñeà caäp ñeán nhöõng naïn nhaân cuûa caùc cuoäc chieán tranh vaãn ñang tieáp dieãn, ñaëc bieät laø ôû Syria vôùi con soá thöông vong quaù cao. Moät laàn nöõa, toâi keâu goïi coäng ñoàng quoác teá thuùc ñaåy moät giaûi phaùp chính trò cho moät cuoäc xung ñoät maø toái haäu chæ cho thaáy haøng loaït nhöõng thaát baïi. Ñieàu quan troïng laø phaûi chaám döùt caùc haønh vi chaø ñaïp luaät nhaân ñaïo, gaây ra nhöõng ñau khoå khoân taû cho thöôøng daân, ñaëc bieät laø phuï nöõ vaø treû em, vaø taán coâng vaøo caùc caáu truùc thieát yeáu nhö beänh vieän, tröôøng hoïc vaø traïi tò naïn, cuõng nhö caùc cô sôû toân giaùo.
Chuùng ta cuõng khoâng theå queân nhieàu ngöôøi bò di dôøi do cuoäc xung ñoät naøy; ñieàu naøy ñaõ gaây ra khoù khaên lôùn cho caùc nöôùc laùng gieàng. Moät laàn nöõa, toâi baøy toû loøng bieát ôn cuûa mình ñeán Jordan vaø Li Baêng vì ñaõ ñoùn nhaän con soá ñoâng ñaûo nhöõng ngöôøi tò naïn trong moät tinh thaàn huynh ñeä, vôùi moät söï hy sinh ñaùng keå. Ñoàng thôøi, toâi cuõng hy voïng raèng nhöõng ngöôøi tò naïn seõ coù theå trôû veà queâ höông trong nhöõng ñieàu kieän soáng an toaøn vaø ñuùng phaåm giaù. Suy nghó cuûa toâi cuõng höôùng ñeán nhieàu quoác gia AÂu chaâu ñaõ haøo phoùng trao ra loøng hieáu khaùch cho nhöõng ngöôøi gaëp khoù khaên vaø nguy hieåm.
Trong soá nhöõng ngöôøi bò aûnh höôûng bôûi söï maát oån ñònh ghi daáu leân Trung Ñoâng trong nhieàu naêm qua, toâi ñaëc bieät nghó ñeán caùc coäng ñoàng Kitoâ ñaõ cö nguï ôû nhöõng vuøng ñaát naøy töø thôøi caùc thaùnh toâng ñoà, vaø xuyeân suoát nhieàu theá kyû ñaõ ñoùng goùp cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa nhöõng vuøng ñaát aáy. Ñieàu heát söùc quan troïng laø caùc Kitoâ höõu phaûi coù moät vò theá nhaát ñònh trong töông lai cuûa khu vöïc naøy, vaø vì vaäy toâi khuyeán khích taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ tìm nôi aån naùu ôû nhöõng nôi khaùc haõy laøm moïi caùch ñeå trôû veà queâ höông mình vaø trong moïi bieán coá haõy duy trì vaø cuûng coá nhöõng lieân heä vôùi caùc coäng ñoàng nguoàn goác cuûa mình. Ñoàng thôøi, toâi baøy toû hy voïng raèng caùc nhaø laõnh ñaïo chính trò seõ baûo ñaûm an toaøn cho hoï vaø cho taát caû nhöõng ai caàn ñöôïc baûo veä, sao cho hoï coù theå tieáp tuïc soáng trong caùc quoác gia naøy vôùi ñaày ñuû quyeàn coâng daân, vaø ñoùng goùp cho söï taêng tröôûng cuûa hoï.
Ñaùng buoàn thay, trong nhöõng naêm qua, Syria vaø noùi chung laø toaøn boä Trung Ñoâng ñaõ trôû thaønh moät chieán tröôøng cho nhieàu lôïi ích ñoái khaùng. Ngoaøi nhöõng lôïi ích coù baûn chaát chính trò vaø quaân söï, chuùng ta khoâng neân xem thöôøng nhöõng noã löïc gaây ra söï thuø ñòch giöõa ngöôøi Hoài giaùo vaø caùc Kitoâ höõu. Baát keå laø "trong nhieàu theá kyû, nhieàu cuoäc tranh caõi vaø baát ñoàng ñaõ naûy sinh giöõa caùc Kitoâ höõu vaø ngöôøi Hoài giaùo", [7] taïi caùc khu vöïc khaùc nhau cuûa Trung Ñoâng, hoï ñaõ soáng trong hoøa bình vôùi nhau. Trong töông lai gaàn, toâi seõ coù dòp ñeán thaêm hai quoác gia nôi ngöôøi Hoài giaùo chieám ña soá laø Maroác vaø Caùc Tieåu vöông quoác AÛ Raäp Thoáng nhaát. Hai chuyeán ñi naøy tieâu bieåu cho hai cô hoäi quan troïng ñeå thuùc ñaåy ñoái thoaïi lieân toân vaø söï hieåu bieát laãn nhau giöõa caùc tín höõu cuûa hai toân giaùo, trong naêm kyû nieäm taùm traêm naêm cuoäc gaëp lòch söû giöõa Thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi vaø Quoác Vöông al-Malik al-K#mil.
Trong soá nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông trong thôøi ñaïi chuùng ta, coäng ñoàng quoác teá ñöôïc keâu goïi baûo veä khoâng chæ nhöõng ngöôøi tò naïn thoâi maø caû nhöõng ngöôøi di cö nöõa. Moät laàn nöõa, toâi keâu goïi caùc chính phuû cung caáp caùc trôï giuùp cho taát caû nhöõng ngöôøi bò buoäc phaûi di cö vì tai öông ngheøo ñoùi vaø caùc hình thöùc baïo löïc vaø ñaøn aùp ña daïng, cuõng nhö vì thaûm hoïa thieân nhieân vaø nhöõng xaùo troän khí haäu, vaø taïo ñieàu kieän cho caùc bieän phaùp nhaém ñeán vieäc hoäi nhaäp xaõ hoäi cuûa hoï ôû caùc nöôùc tieáp cö. Nhöõng noã löïc cuõng caàn ñöôïc thöïc hieän sao cho caùc caù nhaân khoâng bò buoäc phaûi töø boû gia ñình vaø ñaát nöôùc cuûa hoï, vaø cho pheùp hoï trôû veà an toaøn vôùi moät söï toân troïng hoaøn toaøn nhaân phaåm vaø nhaân quyeàn cuûa hoï. Taát caû moïi ngöôøi ñeàu mong muoán coù moät cuoäc soáng toát hôn vaø thònh vöôïng hôn, vaø thöû thaùch di cö khoâng theå ñöôïc giaûi quyeát vôùi moät naõo traïng baïo löïc vaø thôø ô, hay ñôn thuaàn laø caùc giaûi phaùp nöûa vôøi.
Do ñoù, toâi khoâng theå khoâng baøy toû söï ñaùnh giaù cao veà nhöõng noã löïc cuûa taát caû caùc chính phuû vaø caùc toå chöùc, ñöôïc thuùc ñaåy bôûi moät yù thöùc quaûng ñaïi veà tình lieân ñôùi vaø baùc aùi Kitoâ giaùo, hôïp taùc trong tinh thaàn huynh ñeä vì lôïi ích cuûa ngöôøi di cö. Trong soá naøy, toâi muoán ñeà caäp ñeán Colombia, cuøng vôùi caùc quoác gia khaùc trong luïc ñòa, ñaõ chaøo ñoùn trong nhöõng thaùng gaàn ñaây, moät doøng ngöôøi ñoâng ñaûo ñeán töø Venezuela. Ñoàng thôøi, toâi nhaän ra raèng laøn soùng di cö trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ gaây ra söï luùng tuùng vaø lo ngaïi cuûa ngöôøi daân ôû nhieàu quoác gia, ñaëc bieät laø ôû AÂu Chaâu vaø Baéc Myõ, vaø ñieàu naøy ñaõ khieán nhieàu chính phuû haïn cheá nghieâm ngaët soá ngöôøi nhaäp cö, thaäm chí caû nhöõng ngöôøi quaù caûnh. Tuy nhieân, toâi khoâng tin raèng caùc giaûi phaùp nöûa vôøi nhö theá coù theå toàn taïi laâu daøi ñoái vôùi moät vaán ñeà quaù phoå quaùt nhö vaäy. Caùc söï kieän gaàn ñaây ñaõ cho thaáy söï caàn thieát phaûi coù moät phaûn öùng chung, ñöôïc phoái hôïp bôûi taát caû caùc quoác gia, khoâng coù ngoaïi leä naøo vaø toân troïng moïi nguyeän voïng chính ñaùng, cho duø laø cuûa caùc quoác gia hay cuûa ngöôøi di cö vaø ngöôøi tò naïn.
Veà vaán ñeà naøy, Toøa Thaùnh ñaõ tích cöïc tham gia vaøo caùc cuoäc ñaøm phaùn vaø uûng hoä vieäc thoâng qua hai Hieäp ñònh Toaøn caàu veà Ngöôøi tò naïn vaø Di cö An toaøn, Traät töï vaø Ñieàu hoøa. Ñaëc bieät, Hieäp ñònh Di daân theå hieän moät böôùc tieán quan troïng ñoái vôùi coäng ñoàng quoác teá, maø giôø ñaây, laø moät taøi lieäu coù taàm quan troïng trong boái caûnh Lieân Hieäp Quoác laàn ñaàu tieân giaûi quyeát ôû caáp ñoä ña phöông chuû ñeà naøy. Baát keå thöïc teá laø caùc hieäp ñònh naøy khoâng coù nhöõng raøng buoäc veà maët phaùp lyù vaø moät soá chính phuû ñaõ vaéng maët trong caùc Hoäi nghò Lieân Hieäp Quoác gaàn ñaây ôû Marrakesh, hai hieäp ñònh naøy seõ ñoùng vai troø laø caùc ñieåm tham chieáu quan troïng cho cam keát chính trò vaø haønh ñoäng cuï theå ñoái vôùi caùc toå chöùc quoác teá, caùc nhaø laäp phaùp vaø caùc chính trò gia, cuõng nhö taát caû nhöõng ngöôøi laøm vieäc cho vieäc giaûi quyeát moät caùch coù traùch nhieäm hôn, phoái hôïp hôn vaø an toaøn hôn trong caùc tình huoáng lieân quan ñeán ngöôøi tò naïn vaø ngöôøi di cö caùc loaïi. Trong tröôøng hôïp cuûa caû hai Hieäp ñònh naøy, Toøa Thaùnh ñaùnh giaù cao yù ñònh vaø tính caùch cuûa chuùng, taïo ñieàu kieän cho vieäc thöïc hieän chuùng; nhöng ñoàng thôøi, Toøa Thaùnh cuõng baøy toû söï deø daët ñoái vôùi caùc taøi lieäu ñöôïc neâu ra bôûi Hieäp ñònh veà di cö trong ñoù chöùa ñöïng caùc thuaät ngöõ vaø nhöõng höôùng daãn khoâng phuø hôïp vôùi caùc nguyeân taéc cuûa Toøa Thaùnh veà söï soáng vaø nhaân quyeàn.
Trong soá nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông khaùc, Ñöùc Phaoloâ Ñeä Luïc noùi tieáp raèng: "Chuùng toâi leân tieáng cho theá heä treû ngaøy nay, nhöõng ngöôøi ñang tieán veà phía tröôùc vôùi nieàm tin töôûng, vôùi moïi quyeàn ñeå mong ñôïi moät nhaân loaïi toát hôn." [8] Nhöõng ngöôøi treû tuoåi, nhöõng ngöôøi thöôøng caûm thaáy hoang mang vaø baát ñònh veà töông lai, laø chuû ñeà cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Thanh Nieân thöù 15. Hoï cuõng seõ ôû tuyeán ñaàu trong chuyeán toâng du maø toâi seõ thöïc hieän taïi Panama trong vaøi ngaøy nöõa trong khuoân khoå Ngaøy Giôùi treû Theá giôùi thöù 34. Giôùi treû laø töông lai cuûa chuùng ta, vaø nhieäm vuï cuûa caùc chính trò gia laø môû ñöôøng cho töông lai cuûa hoï. Vì theá, caàn khaån caáp ñaàu tö vaøo caùc saùng kieán coù theå cho pheùp caùc theá heä saép tôùi ñònh hình töông lai cuûa hoï, vôùi khaû naêng tìm ñöôïc vieäc laøm, thaønh laäp gia ñình vaø nuoâi daïy con caùi.
Cuøng vôùi nhöõng ngöôøi treû tuoåi, caàn ñaëc bieät chuù yù ñeán treû em, ñaëc bieät laø trong naêm nay, laø naêm kyû nieäm ba möôi naêm ngaøy thoâng qua Coâng öôùc veà Quyeàn treû em. Ñaây laø moät dòp toát ñeå suy tö moät caùch nghieâm chænh veà caùc böôùc caàn thöïc hieän ñeå baûo veä phuùc lôïi cuûa nhöõng ngöôøi nhoû beù cuûa chuùng ta cuõng nhö söï phaùt trieån xaõ hoäi vaø trí tueä cuûa hoï, cuøng vôùi söï phaùt trieån veà theå chaát, taâm lyù vaø tinh thaàn cuûa caùc em. ÔÛ ñaây toâi khoâng theå khoâng noùi veà moät trong nhöõng tai hoïa cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, ñieàu ñaùng buoàn laø cuõng coù söï tham gia cuûa moät soá thaønh vieân trong haøng giaùo só. Laïm duïng treû vò thaønh nieân laø moät trong nhöõng toäi aùc gheâ tôûm vaø taøn baïo nhaát coù theå töôûng töôïng ñöôïc. Söï laïm duïng nhö vaäy voâ tình cuoán ñi nhöõng gì toát ñeïp nhaát maø cuoäc soáng nhaân loaïi daønh cho nhöõng ñöùa treû voâ toäi naøy, vaø gaây ra nhöõng thieät haïi khoâng theå khaéc phuïc vaø keùo daøi suoát ñôøi chuùng. Toøa Thaùnh vaø toaøn theå Giaùo hoäi ñang noã löïc choáng laïi vaø ngaên chaën nhöõng toäi aùc vaø söï che giaáu nhöõng toäi aùc naøy, ñeå xaùc ñònh söï thaät veà caùc söï kieän lieân quan ñeán haøng giaùo só vaø ñem laïi coâng lyù cho nhöõng treû vò thaønh nieân ñaõ phaûi chòu ñöïng baïo löïc tình duïc gia troïng theâm bôûi söï laïm duïng quyeàn haønh vaø löông taâm. Cuoäc gaëp gôõ cuûa toâi vôùi caùc giaùm muïc cuûa toaøn theá giôùi vaøo thaùng Hai tôùi laø moät böôùc tieán nöõa trong nhöõng noã löïc cuûa Giaùo Hoäi nhaèm laøm saùng toû söï thaät vaø laøm giaûm bôùt nhöõng veát thöông do nhöõng toäi aùc ñoù gaây ra.
Thaät ñau ñôùn khi nhaän thaáy raèng trong caùc xaõ hoäi cuûa chuùng ta, quaù thöôøng bò ghi daáu bôûi caùc tình huoáng gia ñình baáp beânh, chuùng ta thaáy söï gia taêng baïo löïc ñoái vôùi phuï nöõ, maø nhaân phaåm ñaõ ñöôïc nhaán maïnh trong Toâng Thö Muliers Dignitatem, ñöôïc coâng boá ba möôi naêm tröôùc bôûi Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II. Ñoái maët vôùi tai öông laïm duïng theå xaùc vaø taâm lyù phuï nöõ, coù moät nhu caàu caáp thieát caàn phaûi khoâi phuïc laïi caùc hình thaùi quan heä ñuùng ñaén vaø caân baèng, döïa treân söï toân troïng vaø coâng nhaän laãn nhau, trong ñoù moãi ngöôøi coù theå theå hieän moät caùch chaân thöïc caên tính cuûa chính mình. Ñoàng thôøi, [caàn phaûi caûnh giaùc raèng] vieäc thuùc ñaåy moät soá hình thaùi nhaát ñònh nhaèm xoùa nhoøa söï khaùc bieät veà giôùi tính coù nguy cô laøm sai leäch baûn chaát cuûa nam tính vaø nöõ tính.
Moái quan taâm ñoái vôùi nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát thuùc ñaåy chuùng ta cuõng phaûi suy nghó veà moät vaán ñeà nghieâm troïng khaùc trong thôøi ñaïi chuùng ta, ñoù laø tình traïng cuûa ngöôøi lao ñoäng. Tröø khi ñöôïc baûo veä ñaày ñuû, coâng vieäc khoâng coøn laø phöông tieän töï hieän thöïc hoùa cuûa con ngöôøi maø trôû thaønh moät hình thaùi noâ leä hieän ñaïi. Moät traêm naêm tröôùc nhaân loaïi ñaõ chöùng kieán söï thaønh laäp Toå chöùc Lao ñoäng Quoác teá, nhaèm tìm caùch thuùc ñaåy caùc ñieàu kieän laøm vieäc phuø hôïp vaø ñeà cao phaåm giaù cuûa chính ngöôøi lao ñoäng. Ñoái maët vôùi nhöõng thaùch thöùc cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, tröôùc heát laø söï taêng tröôûng coâng ngheä, laø ñieàu ñang loaïi boû nhieàu coâng aên vieäc laøm vaø ñang laøm suy yeáu caùc baûo ñaûm kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa ngöôøi lao ñoäng, toâi baøy toû hy voïng raèng Toå chöùc Lao ñoäng Quoác teá seõ tieáp tuïc, vöôït leân treân nhöõng lôïi ích ñaûng phaùi, ñeå trôû thaønh moät taám göông cho ñoái thoaïi vaø nhöõng noã löïc phoái hôïp nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cao caû cuûa noù. Trong nhieäm vuï naøy, cuøng vôùi caùc cô quan khaùc cuûa coäng ñoàng quoác teá, toå chöùc naøy ñöôïc môøi goïi ñeå ñoái phoù vôùi toäi aùc laïm duïng lao ñoäng treû em vaø caùc hình thaùi noâ leä môùi, cuõng nhö moät söï suy giaûm giaù trò cuûa tieàn löông, ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùc phaùt trieån, vaø tình traïng tieáp tuïc phaân bieät ñoái xöû vôùi phuï nöõ taïi nôi laøm vieäc.
Haõy trôû thaønh caàu noái giöõa caùc daân toäc vaø nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình
Trong baøi phaùt bieåu tröôùc Lieân Hieäp Quoác, Thaùnh Phaoloâ Ñeä Luïc ñaõ chæ roõ muïc tieâu chính cuûa Toå chöùc quoác teá ñoù. Ngaøi noùi: "Caùc baïn ñang laøm vieäc ñeå hieäp nhaát caùc daân toäc, ñeå lieân keát caùc quoác gia vôùi nhau ñeå mang hoï laïi vôùi nhau. Caùc baïn laø caàu noái giöõa caùc daân toäc. .. Ñaõ quaù ñuû ñeå nhaéc nhôù raèng maùu cuûa haøng trieäu ngöôøi, cô man nhöõng ñau khoå chöa töøng thaáy, nhöõng vuï thaûm saùt voâ duïng vaø nhöõng taøn tích ñaùng sôï ñaõ caûn trôû hieäp öôùc keát hôïp caùc baïn laïi vôùi nhau trong lôøi theà phaûi thay ñoåi töông lai cuûa lòch söû theá giôùi: khoâng bao giôø chieán tranh nöõa! Khoâng bao giôø chieán tranh nöõa! Nhöng hoøa bình, chính hoøa bình phaûi höôùng daãn vaän meänh cuûa caùc daân nöôùc! [Vaø] nhö caùc baïn bieát roõ, hoøa bình khoâng chæ ñöôïc xaây döïng baèng caùc phöông tieän chính trò vaø moät söï caân baèng quyeàn löïc vaø lôïi ích. Noù phaûi ñöôïc xaây döïng baèng trí oùc, baèng nhöõng yù töôûng, baèng nhöõng coâng vieäc cuûa hoøa bình." [9]
Trong naêm vöøa qua, ñaõ coù moät soá daáu chæ hoøa bình ñaùng keå, baét ñaàu töø thoûa thuaän lòch söû giöõa Ethiopia vaø Eritrea, chaám döùt hai möôi naêm xung ñoät vaø khoâi phuïc quan heä ngoaïi giao giöõa hai nöôùc. Beân caïnh ñoù coøn coù thoûa thuaän ñöôïc kyù bôûi caùc nhaø laõnh ñaïo Nam Sudan, cho pheùp taùi laäp söï chung soáng daân söï vaø ñoåi môùi hoaït ñoäng cuûa caùc theå cheá quoác gia, theå hieän moät daáu chæ hy voïng cho luïc ñòa Phi chaâu, nôi vaãn giaèng dai nhöõng caêng thaúng nghieâm troïng vaø ngheøo ñoùi lan roäng. Toâi ñaëc bieät quan taâm ñeán tình hình ñang phaùt trieån taïi Coäng hoøa Daân chuû Congo vaø toâi baøy toû hy voïng raèng ñaát nöôùc naøy coù theå khoâi phuïc söï hoøa giaûi maø hoï ñaõ chôø ñôïi töø laâu vaø thöïc hieän moät haønh trình quyeát ñònh höôùng ñeán phaùt trieån, vaø nhö theá chaám döùt tình traïng baát an ñang tieáp tuïc aûnh höôûng ñeán haøng trieäu ngöôøi, trong ñoù coù nhieàu treû em. Höôùng ñeán muïc tieâu naøy, vieäc toân troïng keát quaû cuûa tieán trình baàu cöû laø yeáu toá quyeát ñònh cho moät neàn hoøa bình beàn vöõng. Toâi cuõng baøy toû söï gaàn guõi vôùi taát caû nhöõng ngöôøi phaûi chòu ñöïng baïo löïc cuûa nhöõng keû cöïc ñoan, ñaëc bieät laø ôû Mali, Niger vaø Nigeria, vaø nhöõng ai phaûi chòu nhöõng caêng thaúng noäi boä lieân tuïc ôû Cameroon, nôi khoâng hieám khi gaây ra caùi cheát ngay caû cuûa caùc thöôøng daân.
Nhìn chung, chuùng ta neân löu yù raèng Chaâu Phi, vöôït leân treân nhöõng tình huoáng bi thaûm nhö theá, vaãn cho thaáy moät tieàm naêng tích cöïc to lôùn, döïa treân neàn vaên hoùa coå truyeàn vaø tinh thaàn hieáu khaùch truyeàn thoáng cuûa noù. Moät ví duï veà tình lieân ñôùi thöïc tieãn giöõa caùc quoác gia ñöôïc nhìn thaáy trong vieäc nhieàu quoác gia môû cöûa bieân giôùi cuûa hoï ñeå quaûng ñaïi tieáp nhaän nhöõng ngöôøi tò naïn vaø nhöõng ngöôøi di taûn. Moät söï traân troïng cuõng neân ñöôïc theå hieän tröôùc thöïc teá laø ôû nhieàu quoác gia, chuùng ta thaáy gia taêng söï chung soáng hoøa bình giöõa caùc tín höõu cuûa caùc nieàm tin khaùc nhau, cuõng nhö söï thuùc ñaåy caùc saùng kieán chung cuûa tình lieân ñôùi. Ngoaøi ra, vieäc thöïc hieän caùc chính saùch hoäi nhaäp vaø vieäc ñaåy maïnh caùc tieán trình daân chuû ñang chöùng toû coù hieäu quaû ôû nhieàu khu vöïc trong traän chieán choáng baàn cuøng vaø thuùc ñaåy coâng baèng xaõ hoäi. Do ñoù, söï hoã trôï cuûa coäng ñoàng quoác teá caøng trôû neân caáp baùch hôn trong vieäc naâng ñôõ söï phaùt trieån caùc cô sôû haï taàng, thaêng tieán caùc trieån voïng cho caùc theá heä töông lai vaø xoùa daàn caùc lónh vöïc baáp beânh nhaát cuûa xaõ hoäi.
Nhöõng daáu chæ tích cöïc ñang ñeán töø Baùn ñaûo Trieàu Tieân. Toøa Thaùnh uûng hoä caùc cuoäc ñoái thoaïi ñang dieãn ra vaø baøy toû hy voïng raèng caùc cuoäc ñoái thoaïi naøy cuõng coù theå giaûi quyeát caùc vaán ñeà phöùc taïp hôn trong moät thaùi ñoä xaây döïng vaø do ñoù daãn ñeán caùc giaûi phaùp chung vaø laâu daøi coù khaû naêng baûo ñaûm töông lai phaùt trieån vaø hôïp taùc cho toaøn theå ngöôøi daân Haøn Quoác vaø cho toaøn boä khu vöïc.
Toâi baøy toû moät hy voïng töông töï ñoái vôùi Venezuela yeâu daáu, raèng caùc phöông tieän hoøa bình ñöôïc thöïc thi bôûi caùc ñònh cheá coù theå ñöôïc tìm thaáy ngoõ haàu ñem laïi giaûi phaùp cho cuoäc khuûng hoaûng chính trò, xaõ hoäi vaø kinh teá ñang dieãn ra, ñoù laø nhöõng phöông tieän coù theå giuùp ñôõ taát caû nhöõng ngöôøi ñang chòu ñöïng nhöõng caêng thaúng trong nhöõng naêm gaàn ñaây vaø ñem laïi cho taát caû ngöôøi daân Venezuela moät chaân trôøi hy voïng vaø hoøa bình.
Toøa Thaùnh cuõng baøy toû hy voïng raèng cuoäc ñoái thoaïi giöõa ngöôøi Do Thaùi vaø ngöôøi Palestine seõ ñöôïc taùi tuïc, ñeå cuoái cuøng moät thoûa thuaän coù theå ñaït ñöôïc, ñaùp öùng nguyeän voïng chính ñaùng cuûa caû hai daân toäc baèng caùch baûo ñaûm söï chung soáng cuûa hai quoác gia vaø ñaït ñeán moät neàn hoøa bình ñaõ ñöôïc ao öôùc vaø chôø ñôïi quaù laâu. Moät cam keát thoáng nhaát veà phía coäng ñoàng quoác teá laø voâ cuøng quan troïng vaø caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy, cuõng nhö ñeå thuùc ñaåy hoøa bình trong toaøn khu vöïc, ñaëc bieät laø ôû Yemen vaø Iraq, ñoàng thôøi ñaûm baûo raèng taát caû trôï giuùp nhaân ñaïo caàn thieát ñeán ñöôïc vôùi cho taát caû nhöõng ai ñang caàn.
Taùi suy nghó veà vaän meänh chung cuûa chuùng ta, chaïy ñua vuõ trang, moâi tröôøng
Cuoái cuøng, toâi seõ ñeà caäp ñeán moät ñaëc ñieåm thöù tö cuûa neàn ngoaïi giao ña phöông: noù môøi goïi chuùng ta suy nghó laïi veà vaän meänh chung cuûa chuùng ta. Thaùnh Phaoloâ Ñeä Luïc ñaõ giaûi thích ñieàu naøy vôùi nhöõng lôøi sau: "Chuùng ta phaûi laøm quen vôùi caùch suy nghó môùi veà cuoäc soáng coäng ñoàng nhaân loaïi vaø veà con ñöôøng cuûa lòch söû vaø vaän meänh theá giôùi. Ñaõ ñeán luùc phaûi nghó laïi veà nguoàn goác chung, lòch söû, vaø vaän meänh chung cuûa chuùng ta. Lôøi môøi goïi löông taâm luaân lyù cuûa nhaân loaïi chöa bao giôø caáp thieát nhö ngaøy nay, trong moät thôøi ñaïi ñöôïc ñaùnh daáu bôûi söï tieán boä quaù vó ñaïi nhö theá cuûa con ngöôøi. Vì söï nguy hieåm khoâng phaûi ñeán töø nhöõng tieán boä hay nhö töø khoa hoïc. Moái nguy hieåm thöïc söï ñeán töø con ngöôøi, laø nhöõng keû ñaõ naém trong tay caùc coâng cuï maïnh hôn bao giôø, hoaøn toaøn coù khaû naêng mang laïi söï huûy hoaïi khi hoï muoán ñaït ñöôïc nhöõng cuoäc chinh phaït to lôùn." [10]
Trong boái caûnh thôøi ñoù, vò Giaùo hoaøng ñaõ tham chieáu veà cô baûn ñeán söï lan traøn cuûa vuõ khí haït nhaân. "Vuõ khí, ñaëc bieät laø caùc loaïi vuõ khí khuûng khieáp maø khoa hoïc hieän ñaïi ñaõ cung caáp cho caùc baïn, khôi gôïi nhöõng giaác mô xaáu, nuoâi döôõng nhöõng tình caûm ñoäc aùc, taïo ra nhöõng côn aùc moäng, söï thuø ñòch vaø nhöõng quyeát taâm ñen toái, ngay caû tröôùc khi chuùng taïo ra baát kyø naïn nhaân vaø söï taøn phaù naøo. Chuùng ñoøi hoûi nhöõng chi phí raát lôùn. Chuùng laøm giaùn ñoaïn caùc döï aùn cuûa tình lieân ñôùi vaø lao ñoäng höõu ích. Chuùng laøm phöông haïi trieån voïng caùc quoác gia." [11]
Thaät ñau ñôùn khi nhaän thaáy raèng nhaân loaïi döôøng nhö khoâng theå ngaên chaën naïn buoân baùn vuõ khí, maø treân thöïc teá quyeát taâm ñua nhau vuõ trang ñang lan roäng vaø phaùt trieån, caû veà phía caù nhaân laãn nhaø nöôùc. Ñieàu ñaùng quan taâm ñaëc bieät laø vieäc giaûi tröø haït nhaân, thöôøng ñöôïc keâu goïi vaø theo ñuoåi phaàn naøo trong nhöõng thaäp kyû gaàn ñaây hieän ñang phaûi nhöôøng böôùc cho vieäc tìm kieám nhöõng thöù vuõ khí môùi, ngaøy caøng tinh vi vaø coù söùc taøn phaù kinh hoaøng. ÔÛ ñaây toâi muoán nhaéc laïi moät caùch khaúng ñònh raèng, "chuùng ta khoâng theå khoâng quan taâm moät caùch thöïc söï ñeán caùc taùc ñoäng thaûm khoác leân nhaân loaïi vaø moâi tröôøng cuûa vieäc söû duïng baát kyø thieát bò haït nhaân naøo. Neáu chuùng ta cuõng tính ñeán nguy cô phaùt noå vì tai naïn hay do nhöõng sai soùt döôùi baát kyø hình thöùc naøo, thì moái ñe doïa söû duïng cuõng nhö vieäc thuû ñaéc caùc phöông tieän haït nhaân phaûi bò leân aùn moät caùch maïnh meõ. Chuùng toàn taïi nhaèm gaây ra moät taâm lyù sôï haõi khoâng chæ ñoái vôùi caùc phe trong nhöõng cuoäc xung ñoät maø coøn laøm kinh sôï toaøn boä loaøi ngöôøi. Quan heä quoác teá khoâng theå bò khoáng cheá bôûi söùc maïnh quaân söï, vieäc ñe doïa laãn nhau vaø vieäc dieãu voõ döông oai khoe khoang caùc kho döï tröõ vuõ khí. Vuõ khí huûy dieät haøng loaït, ñaëc bieät laø vuõ khí haït nhaân, khoâng taïo ra ñöôïc ñieàu gì khaùc hôn laø moät caûm giaùc an ninh giaû taïo. Chuùng khoâng theå taïo thaønh cô sôû cho söï chung soáng hoøa bình giöõa caùc thaønh vieân trong gia ñình nhaân loaïi, laø ñieàu traùi laïi phaûi ñöôïc linh höùng töø yù thöùc luaân lyù cuûa tình lieân ñôùi." [12]
Suy nghó laïi veà vaän meänh chung cuûa chuùng ta trong boái caûnh hieän taïi cuõng lieân quan ñeán vieäc xem xeùt laïi moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi haønh tinh cuûa mình. Naêm nay cuõng vaäy, nhöõng thaát voïng vaø ñau khoå meânh moâng do möa lôùn, luõ luït, hoûa hoaïn, ñoäng ñaát vaø haïn haùn ñaõ ñeø naëng leân cö daân cuûa caùc khu vöïc khaùc nhau taïi Myõ Chaâu vaø Ñoâng Nam AÙ. Do ñoù, trong soá caùc vaán ñeà khaån caáp keâu goïi moät söï ñoàng thuaän trong coäng ñoàng quoác teá, chuùng ta caàn nhaéc ñeán vieäc chaêm soùc cho moâi tröôøng vaø vieäc bieán ñoåi khí haäu. Veà vaán ñeà naøy, cuõng döôùi aùnh saùng cuûa söï ñoàng thuaän ñaït ñöôïc taïi Hoäi nghò quoác teá veà bieán ñoåi khí haäu (COP24) gaàn ñaây ñöôïc toå chöùc taïi Katowice, toâi baøy toû hy voïng veà moät cam keát quyeát lieät hôn veà phía caùc quoác gia nhaèm taêng cöôøng hôïp taùc ñeå choáng laïi hieän töôïng ñaùng lo ngaïi laø söï noùng leân toaøn caàu. Traùi ñaát thuoäc veà taát caû moïi ngöôøi, vaø haäu quaû cuûa vieäc khai thaùc noù aûnh höôûng ñeán taát caû caùc daân toäc treân theá giôùi, cho duø chæ moät soá khu vöïc nhaát ñònh caûm thaáy nhöõng haäu quaû ñoù nghieâm troïng hôn. Moät trong soá mieàn nhö theá laø khu vöïc Amazon, seõ laø trung taâm cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaëc bieät saép tôùi ñöôïc toå chöùc taïi Vatican vaøo thaùng 10 tôùi ñaây. Coá nhieân Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc seõ thaûo luaän chuû yeáu veà caùc con ñöôøng truyeàn giaùo cho daân Chuùa. Tuy nhieân, Thöôïng Hoäi Ñoàng chaéc chaén seõ ñeà caäp ñeán caùc vaán ñeà moâi tröôøng trong boái caûnh nhöõng haäu quaû xaõ hoäi cuûa caùc vaán ñeà naøy.
Keát luaän
Thöa quyù ngaøi, thöa quyù baø vaø quyù oâng,
Vaøo ngaøy 9 thaùng 11 naêm 1989, Böùc töôøng Baù Linh suïp ñoå. Trong voøng vaøi thaùng, moät keát thuùc seõ xaåy ñeán vôùi di saûn cuoái cuøng cuûa Chieán tranh theá giôùi thöù hai: söï phaân chia ñau ñôùn cuûa chaâu AÂu ñöôïc quyeát ñònh taïi Yalta vaø Chieán tranh Laïnh. Caùc quoác gia phía ñoâng Böùc maøn saét ñaõ laáy laïi töï do sau nhieàu thaäp nieân bò aùp böùc, vaø nhieàu quoác gia trong soá hoï ñaõ leân ñöôøng daãn ñeán tö caùch thaønh vieân cuûa Lieân minh chaâu AÂu. Trong baàu khí hieän nay, ñöôïc ñaùnh daáu bôûi caùc xu höôùng ly taâm môùi vaø côn caùm doã muoán döïng leân nhöõng taám maøn môùi, öôùc mong chaâu AÂu khoâng ñaùnh maát yù thöùc cuûa noù veà caùc lôïi ích - maø lôïi ích ñaàu tieân laø hoøa bình - ñaõ ñöôïc mang tôùi nhôø haønh trình thaân höõu vaø xích laïi gaàn nhau giöõa caùc daân toäc baét ñaàu töø thôøi haäu chieán.
Cuoái cuøng, toâi muoán ñeà caäp ñeán moät leã kyû nieäm khaùc. Vaøo ngaøy 11 thaùng 2, 90 naêm tröôùc ñaây, Thò quoác Vatican ra ñôøi do vieäc kyù keát caùc Hieäp öôùc Lateran giöõa Toøa thaùnh vaø YÙ. Hieäp öôùc naøy ñaõ keát thuùc thôøi kyø laâu daøi cuûa "Vaán Ñeà Roâma" tieáp theo vieäc chieám Roâma vaø keát lieãu cuûa caùc laõnh thoå cuûa Giaùo hoaøng. Vôùi Hieäp öôùc Lateran, Toøa thaùnh ñaõ coù theå söû duïng "phaàn nhoû laõnh thoå vaät chaát khoâng theå thieáu aáy ñeå thi haønh quyeàn thieâng lieâng ñöôïc giao phoù cho con ngöôøi vì lôïi ích cuûa loaøi ngöôøi, [13] nhö Ñöùc Pioâ XI ñaõ khaúng ñònh. Vôùi Toâng Öôùc (Concordat), Giaùo hoäi moät laàn nöõa coù khaû naêng hôn trong vieäc ñoùng goùp ñaày ñuû cho söï lôùn maïnh veà tinh thaàn vaø vaät chaát cuûa Roâma vaø nöôùc YÙ noùi chung, moät ñaát nöôùc giaøu veà lòch söû, ngheä thuaät vaø vaên hoùa, maø Kitoâ giaùo töøng ñoùng goùp ñeå xaây döïng. Vaøo ngaøy kyû nieäm naøy, toâi baûo ñaûm vôùi nhaân daân YÙ toâi seõ caàu nguyeän ñaëc bieät, ñeå, vôùi loøng trung thaønh ñoái vôùi truyeàn thoáng rieâng cuûa hoï, hoï coù theå giöõ cho tinh thaàn lieân ñôùi huynh ñeä töøng phaân bieät hoï töø laâu luoân soáng ñoäng.
Vôùi quyù vò, caùc Ñaïi söù thaân yeâu vaø caùc vò khaùch ñaùng kính hieän dieän nôi ñaây vaø vôùi caùc quoác gia cuûa quyù vò, toâi xin göûi lôøi chuùc toát ñeïp vaø thaân aùi ñeå naêm môùi seõ taêng cöôøng caùc sôïi daây höõu nghò luoân keát hôïp chuùng ta vaø ñoåi môùi caùc coá gaéng nhaèm coå vuõ neàn hoøa bình maø theá giôùi cuûa chuùng ta haèng khao khaùt.
Caûm ôn quyù vò!
- - - - - - - - - - - -
[1] Thoâng Ñieäp Cuûa Ñöùc Phanxicoâ Göûi Ngöôøi Coâng Giaùo Trung Hoa vaø Giaùo Hoäi Hoaøn Vuõ veà Thoûa Thuaän taïm thôøi vôùi Coäng Hoøa Nhaân Daân Trung Hoa - Vuõ Vaên An
[2] x. Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 234
[3] Phaoloâ Ñeä Luïc Dieãn töø tröôùc Lieân Hieäp Quoác (4/10/1965), 2
[4] Hôïp tuyeån Giaùo huaán Xaõ hoäi Coâng Giaùo, soá 165.
[5] x. Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 228
[6] Phaoloâ Ñeä Luïc, Dieãn töø tröôùc Lieân Hieäp Quoác (4/10/1965), 1
[7] Coâng Ñoàng Vatican II, Saéc leänh veà Quan heä cuûa Giaùo Hoäi vôùi caùc toân giaùo khoâng Kitoâ Nostra Aetate (28 Thaùng 1965), 3.
[8] Phaoloâ Ñeä Luïc, Dieãn töø tröôùc Lieân Hieäp Quoác (4/10/1965), 1
[9] Phaoloâ Ñeä Luïc, Dieãn töø tröôùc Lieân Hieäp Quoác (4/10/1965), 2
[10] Coâng Ñoàng Vatican II, Saéc leänh veà Quan heä cuûa Giaùo Hoäi vôùi caùc toân giaùo khoâng Kitoâ Nostra Aetate (28 Thaùng 1965), 3
[11] x. Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng (24/11/2013), 228
[12] Dieãn töø tröôùc caùc tham döï vieân Hoäi thaûo quoác teá veà giaûi tröø quaân bò döôùi söï baûo trôï cuûa Boä Phuïc Vuï Phaùt Trieån Nhaân Baûn Toaøn Dieän, ngaøy 10 thaùng 11 naêm 2017.
[13] Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ thöù XI, Dieãn töø "Il nostro piuø cordiale" daønh cho caùc linh muïc giaùo phaän Roâma vaø caùc nhaø thuyeát giaùo Muøa Chay nhaân dòp kyù keát Hieäp öôùc vaø Hoøa öôùc taïi ñieän Lateâranoâ, ngaøy 1 thaùng 2 naêm 1929.