"Haõy Hieán Taëng Heát Mình"

Vaên kieän cuûa Toøa Thaùnh veà theå thao

"Haõy Hieán Taëng Heát Mình", Vaên kieän cuûa Toøa Thaùnh veà theå thao.

Roma (VietCatholic News 10-06-2018) - Theo tin Zenit, ngaøy 1 thaùng Saùu naêm 2018, Thaùnh Boä Giaùo Daân, Gia Ñình vaø Söï Soáng ñaõ coâng boá moät vaên kieän môùi töïa laø "Haõy Hieán Taëng Heát Mình. Moät Vaên Kieän veà Quan Ñieåm Kitoâ Giaùo Ñoái Vôùi Theå Thao vaø Con Ngöôøi Nhaân Baûn".

Nhaân dòp naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ göûi cho Ñöùc Hoàng Y Kevin Farrell, Boä Tröôûng Thaùnh Boä, böùc thö nhö sau:

Göûi Hieàn Huynh Ñaùng Kính Hoàng Y Kevin Farrell

Boä Tröôûng Thaùnh Boä Giaùo Daân, Gia Ñình vaø Söï Soáng

Vôùi nieàm vui, toâi ñöôïc tin veà vieäc xuaát baûn vaên kieän "Dare il meglio di seù" ("Haõy Hieán Taëng Heát Mình") theo quan ñieåm Kitoâ giaùo veà theå thao vaø con ngöôøi nhaân baûn, Thaùnh Boä Giaùo Daân, Gia Ñình vaø Söï Soáng ñaõ soaïn thaûo vôùi muïc ñích laøm noåi baät vai troø cuûa Giaùo Hoäi trong theá giôùi theå thao vaø caùch theå thao coù theå laø moät coâng cuï cuûa cuoäc gaëp gôõ, ñaøo taïo, truyeàn giaùo vaø thaùnh hoùa.

Theå thao laø nôi gaëp gôõ, nôi moïi ngöôøi ôû moïi bình dieän vaø ñieàu kieän xaõ hoäi ñeán vôùi nhau ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu chung. Trong moät neàn vaên hoùa bò thoáng trò bôûi chuû nghóa caù nhaân vaø khoaûng caùch giöõa theá heä treû vaø ngöôøi cao tuoåi, theå thao laø moät laõnh vöïc ñaëc tuyeån maø quanh ñoù, ngöôøi ta gaëp gôõ khoâng phaân bieät chuûng toäc, giôùi tính, toân giaùo hoaëc yù thöùc heä, vaø laø nôi, chuùng ta caûm nghieäm ñöôïc nieàm vui thi ñua ñeå cuøng ñaït moät muïc tieâu vôùi nhau, tham gia vaøo moät ñoäi, nôi thaønh coâng hay thaát baïi ñöôïc chia seû vaø khaéc phuïc; ñieàu naøy giuùp chuùng ta baùc boû yù töôûng chinh phuïc moät muïc tieâu baèng caùch chæ taäp chuù vaøo chính mình. Vieäc caàn ngöôøi khaùc khoâng chæ bao goàm caùc ñoàng ñoäi maø coøn caû caùc nhaø quaûn trò, huaán luyeän vieân, ngöôøi uûng hoä, gia ñình; noùi toùm laïi, taát caû nhöõng ngöôøi, vôùi cam keát vaø taän taâm, laøm ta coù theå "hieán taëng heát mình". Taát caû nhöõng ñieàu naøy laøm cho theå thao trôû thaønh moät chaát xuùc taùc cho caùc kinh nghieäm veà coäng ñoàng, veà gia ñình nhaân loaïi. Khi moät ngöôøi cha chôi vôùi con trai, khi treû em chôi vôùi nhau trong coâng vieân hoaëc ôû tröôøng, khi moät vaän ñoäng vieân aên möøng chieán thaéng vôùi nhöõng ngöôøi uûng hoä mình, trong taát caû caùc moâi tröôøng naøy, chuùng ta ñeàu coù theå thaáy giaù trò cuûa caùc moân theå thao nhö laø moät nôi hôïp nhaát vaø gaëp gôõ giöõa con ngöôøi. Chuùng ta ñaït ñöôïc caùc keát quaû tuyeät vôøi, trong theå thao cuõng nhö trong cuoäc soáng, cuøng nhau, nhö moät ñoäi!

Theå thao cuõng laø moät phöông tieän ñaøo taïo. Ngaøy nay, coù leõ hôn bao giôø heát, chuùng ta phaûi höôùng maét ta veà giôùi treû, bôûi vì dieãn trình ñaøo taïo caøng baét ñaàu sôùm, söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa con ngöôøi qua theå thao caøng trôû neân deã daøng hôn. Chuùng ta bieát caùc theá heä môùi nhìn vaøo caùc vaän ñoäng vieân vaø nhaän ñöôïc caûm höùng töø hoï xieát bao! Do ñoù, söï tham gia cuûa taát caû caùc vaän ñoäng vieân ôû moïi löùa tuoåi vaø bình dieän laø ñieàu caàn thieát; vì nhöõng ngöôøi döï phaàn vaøo theá giôùi theå thao laø ñieån hình cuûa caùc nhaân ñöùc nhö ñaïi löôïng, khieâm toán, hy sinh, kieân trì vaø vui töôi. Töông töï nhö vaäy, hoï neân ñoùng goùp vaøo tinh thaàn nhoùm, toân troïng, thi ñua laønh maïnh vaø lieân ñôùi vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Ñieàu chuû yeáu laø taát caû chuùng ta phaûi nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa caùc ñieån hình trong thöïc haønh theå thao, vì luoáng caøy toát treân ñaát maøu môõ raát thuaän lôïi cho muøa thu hoaïch, mieãn laø noù ñöôïc vun troàng vaø coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän ñuùng caùch.

Cuoái cuøng, toâi muoán nhaán maïnh vai troø cuûa theå thao nhö moät phöông tieän truyeàn giaùo vaø thaùnh hoùa. Giaùo Hoäi ñöôïc keâu goïi trôû thaønh daáu chæ cuûa Chuùa Gieâsu Kytoâ trong theá giôùi, cuõng nhôø caùc moân theå thao thöïc haønh trong caùc nguyeän ñöôøng, giaùo xöù, tröôøng hoïc, vaø hieäp hoäi... Moïi dòp ñeàu toát cho vieäc loan baùo söù ñieäp cuûa Chuùa Kitoâ, "baát keå luùc thuaän lôïi hay luùc khoâng thuaän lôïi" (2 Tm 4: 2). Ñieàu quan troïng laø mang laïi, laø truyeàn ñaït nieàm vui naøy qua caùc moân theå thao, khoâng laø gì khaùc ngoaøi vieäc khaùm phaù ra caùc tieàm naêng cuûa con ngöôøi kích thích chuùng ta boäc loä veû ñeïp cuûa saùng theá vaø cuûa con ngöôøi nhaân baûn, ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa. Theå thao coù theå môû ñöôøng daãn tôùi Chuùa Kitoâ ôû nhöõng nôi hoaëc moâi tröôøng, trong ñoù, vì nhieàu lyù do khaùc nhau, khoâng theå coâng boá Ngöôøi caùch tröïc tieáp; vaø nhöõng ngöôøi thöïc haønh moät moân theå thao nhö moät coäng ñoàng, vôùi moät chöùng töø vui töôi, coù theå laø söù giaû cuûa Tin Möøng.

Hieán taëng heát mình trong theå thao cuõng laø moät lôøi môøi goïi vöôn tôùi söï thaùnh thieän. Taïi cuoäc gaëp gôõ gaàn ñaây vôùi giôùi treû ñeå chuaån bò Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, toâi ñaõ baøy toû nieàm xaùc tín naøy: taát caû nhöõng ngöôøi treû hieän dieän ôû ñoù, ñích thaân hoaëc qua caùc maïng xaõ hoäi, ñeàu coù öôùc muoán vaø hy voïng ñöôïc coáng hieán heát mình hoï. Toâi ñaõ söû duïng cuøng moät caùch phaùt bieåu naøy trong Toâng Huaán gaàn ñaây, nhaéc nhôù raèng Chuùa coù caùch ñoäc ñaùo vaø chuyeân bieät môøi goïi moãi ngöôøi chuùng ta vöôn tôùi söï thaùnh thieän: "Ñieàu quan troïng laø moãi tín höõu bieän phaân ñöôïc con ñöôøng rieâng cuûa mình, hoï ruùt ra ñöôïc ñieàu toát nhaát cuûa mình, nhöõng hoàng phuùc coù tính baûn thaân nhaát maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët trong traùi tim hoï" (Gaudete et exsultate, 11).

Chuùng ta caàn phaûi laøm saâu saéc theâm moái lieân keát chaët cheõ giöõa theå thao vaø cuoäc soáng, voán coù theå soi saùng laãn nhau, sao cho noã löïc vöôït qua chính mình trong moät moân theå thao cuõng ñoùng vai troø kích thích ñeå ta luoân caûi thieän nhö moät con ngöôøi, trong moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng. Vôùi söï giuùp ñôõ cuûa ôn thaùnh Thieân Chuùa, vieäc theo ñuoåi naøy ñaët chuùng ta treân con ñöôøng coù theå daãn chuùng ta ñeán söï vieân maõn cuûa cuoäc soáng maø chuùng ta goïi laø söï thaùnh thieän. Theå thao chính laø moät nguoàn raát phong phuù goàm caùc giaù trò vaø nhaân ñöùc giuùp chuùng ta trôû thaønh nhöõng con ngöôøi toát hôn. Gioáng nhö caùc vaän ñoäng vieân trong quaù trình huaán luyeän, vieäc thöïc haønh theå thao giuùp chuùng ta cho ñi ñieàu toát nhaát cuûa chuùng ta, khaùm phaù ra caùc giôùi haïn cuûa chuùng ta maø khoâng sôï haõi, vaø ñaáu tranh haøng ngaøy ñeå caûi thieän. Baèng caùch naøy, "trong chöøng möïc moãi Kitoâ höõu lôùn leân trong söï thaùnh thieän, hoï seõ mang laïi hoa traùi lôùn hôn cho theá giôùi cuûa chuùng ta" (sñd., 33). Do ñoù, ñoái vôùi caùc vaän ñoäng vieân Kitoâ giaùo, söï thaùnh thieän seõ heä ôû vieäc soáng caùc moân theå thao nhö moät phöông tieän gaëp gôõ, ñaøo taïo nhaân caùch, laøm chöùng vaø coâng boá nieàm vui laøm Kitoâ höõu vôùi nhöõng ngöôøi xung quanh mình.

Toâi caàu xin Chuùa, nhôø söï caàu baàu cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Dieãm Phuùc, ñeå vaên kieän naøy coù theå phaùt sinh ra hoa traùi doài daøo, caû trong cam keát giaùo hoäi ñoái vôùi thöøa taùc vuï theå thao vaø ngoaøi caû phaïm vi cuûa Giaùo Hoäi nöõa. Toâi yeâu caàu taát caû caùc vaän ñoäng vieân vaø coâng nhaân muïc vuï töï nhaän ra mình trong "ñoäi" vó ñaïi cuûa Chuùa Gieâsu vui loøng caàu nguyeän cho toâi, vaø toâi göûi hoï phöôùc laønh töï ñaùy loøng toâi.

Thaønh phoá Vatican, ngaøy 1 thaùng 6 naêm 2018

Leã nhôù Thaùnh Giustinoâ Töû Ñaïo

Phanxicoâ

Haõy Hieán Taëng Heát Mình

"Moät Vaên Kieän veà Quan Ñieåm Kitoâ Giaùo ñoái vôùi Theå Thao vaø Con Ngöôøi Nhaân Baûn"

Chöông Moät: Caùc ñoäng löïc vaø muïc ñích

Haõy Hieán Taëng Heát Mình

Hieán taëng heát mình laø moät chuû ñeà caên baûn trong theå thao, vì caùc vaän ñoäng vieân, caû trong tö caùch caù nhaân laãn trong tö caùch taäp theå, luoân phaán ñaáu ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa hoï trong moân chôi cuûa mình. Khi moät ngöôøi hieán taëng heát mình, hoï caûm nghieäm ñöôïc söï haøi loøng vaø nieàm vui thaønh töïu. Ñieàu naøy cuõng ñuùng trong ñôøi soáng con ngöôøi noùi chung vaø trong vieäc soáng ñöùc tin Kitoâ giaùo. Taát caû chuùng ta ñeàu muoán, moät ngaøy kia, coù theå noùi vôùi Thaùnh Phaoloâ, "Toâi ñaõ chieán ñaáu cho ñeán cuøng cuoäc chieán ñaáu toát, ñaõ keát thuùc cuoäc chaïy ñua cuûa toâi, toâi ñaõ giöõ vöõng ñöùc tin." (2 Tm 4: 7). Vaên kieän naøy coá gaéng giuùp ngöôøi ñoïc hieåu ñöôïc moái töông quan giöõa vieäc hieán taëng heát mình ta trong caùc moân theå thao vaø trong vieäc soáng ñöùc tin Kitoâ giaùo trong moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng cuûa chuùng ta.

1.1 Ñoäng cô cuûa vaên kieän naøy

Nhö Daân Thieân Chuùa, Giaùo Hoäi coù moät kinh nghieäm phong phuù vaø saâu saéc veà nhaân loaïi. Vôùi loøng khieâm toán tuyeät vôøi, Giaùo Hoäi muoán chia seû vaø ñaët kinh nghieäm naøy ñeå phuïc vuï theå thao. Giaùo hoäi tieáp caän theá giôùi theå thao vì mong muoán ñoùng goùp vaøo vieäc xaây döïng moät neàn theå thao ngaøy caøng chaân chính, nhaân ñaïo.

Thaät vaäy, "khoâng coù gì thöïc söï nhaân baûn maø khoâng gaây moät tieáng vang" [1] trong traùi tim caùc ngöôøi theo Chuùa Kitoâ. Theå thao laø moät ñieàu phoå quaùt cuûa con ngöôøi vaø ñaõ nhaän ñöôïc moät taàm quan troïng môùi trong thôøi ñaïi chuùng ta vaø vì vaäy noù cuõng ñaõ tìm thaáy moät tieáng vang trong traùi tim cuûa daân Thieân Chuùa.

Giaùo Hoäi hieåu con ngöôøi nhaân baûn nhö moät ñôn vò goàm thaân xaùc, linh hoàn vaø tinh thaàn, vaø tìm caùch traùnh baát cöù loaïi chuû thuyeát duy giaûn löôïc naøo trong theå thao coù theå laøm suy yeáu nhaân phaåm. "Giaùo hoäi quan taâm ñeán theå thao bôûi vì con ngöôøi naèm trong traùi tim Giaùo Hoäi, toaøn theå con ngöôøi, vaø Giaùo Hoäi nhìn nhaän raèng hoaït ñoäng theå thao aûnh höôûng ñeán söï ñaøo taïo, ñeán caùc moái töông quan vaø linh ñaïo cuûa ngöôøi ta" [2].

Vaên kieän naøy döï ñònh trình baøy ngaén goïn veà caùc quan ñieåm cuûa Toøa Thaùnh vaø cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo veà theå thao. Moät phaàn vì caùch vieát lòch söû theå thao, gaàn ñaây coù xu höôùng nghó raèng Giaùo Hoäi Coâng Giaùo chæ coù moät caùi nhìn vaø taùc ñoäng tieâu cöïc ñoái vôùi theå thao, ñaëc bieät laø trong thôøi trung coå vaø ñaàu thôøi hieän ñaïi, vì thaùi ñoä tieâu cöïc cuûa Coâng Giaùo ñoái vôùi thaân xaùc. Nhöng ñieàu naøy döïa treân moät söï hieåu laàm veà caùc thaùi ñoä cuûa Coâng Giaùo ñoái vôùi thaân xaùc trong nhöõng giai ñoaïn naøy vaø noù boû lôõ aûnh höôûng tích cöïc cuûa caùc truyeàn thoáng thaàn hoïc, taâm linh vaø giaùo duïc Coâng Giaùo veà theå thao nhö moät khía caïnh cuûa vaên hoùa [3].

"Thaùi ñoä Kitoâ giaùo ñoái vôùi theå thao cuõng nhö ñoái vôùi caùc bieåu hieän khaùc cuûa caùc khaû naêng töï nhieân cuûa con ngöôøi nhö khoa hoïc, hoïc taäp, vieäc laøm, ngheä thuaät, tình yeâu, vaø cam keát xaõ hoäi vaø chính trò khoâng phaûi laø moät thaùi ñoä baùc boû hay chaïy troán, maø laø moät thaùi ñoä toân troïng, quí meán, maëc duø ñieàu chænh vaø naâng cao chuùng: toùm moät lôøi, laø moät thaùi ñoä cöùu chuoäc"[4]. Thaùi ñoä cöùu chuoäc hieän dieän trong theå thao khi tính öu vieät cuûa nhaân phaåm ñöôïc toân troïng vaø theå thao phuïc vuï con ngöôøi nhaân baûn trong söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa hoï. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng noùi, "sôïi daây gaén boù giöõa Giaùo hoäi vaø theá giôùi theå thao laø moät thöïc taïi ñeïp ñeõ ñaõ ñöôïc cuûng coá theo thôøi gian, vì trong theå thao, Coäng ñoàng Giaùo hoäi nhìn thaáy moät coâng cuï maïnh meõ cho söï phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi. Thöïc theá, tham gia vaøo caùc moân theå thao kích thích ta vöôït quaù baûn thaân ta vaø lôïi ích rieâng cuûa ta moät caùch laønh maïnh; noù huaán luyeän tinh thaàn trong söï hy sinh vaø, neáu ñöôïc toå chöùc toát, noù nuoâi döôõng loøng trung thaønh trong caùc moái töông quan lieân ngaõ, tình baïn vaø toân troïng caùc quy taéc"[5].

Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ngoû vaên kieän naøy vôùi moïi ngöôøi thieän chí. Ñaëc bieät, Giaùo hoäi quan taâm ñeán vieäc ñoái thoaïi vôùi nhieàu ngöôøi vaø caùc toå chöùc ñang khai trieån caùc chöông trình ñeå baûo veä caùc giaù trò nhaân baûn coá höõu trong thöïc haønh theå thao.

Giaùo Hoäi cuõng muoán ngoû vaên kieän naøy vôùi taát caû caùc tín höõu Coâng Giaùo, baét ñaàu vôùi caùc giaùm muïc vaø linh muïc, nhöng ñaëc bieät laø vôùi caùc giaùo daân, nhöõng ngöôøi tieáp xuùc nhieàu nhaát vôùi theå thao nhö moät thöïc taïi soáng. Noù nhaèm trôû thaønh moät vaên kieän noùi vôùi taát caû nhöõng ngöôøi yeâu meán vaø traân troïng theå thao, baát keå laø vaän ñoäng vieân, giaùo vieân, huaán luyeän vieân, phuï huynh hoaëc nhöõng ngöôøi maø ñoái vôùi theå thao vöøa laø coâng vieäc vöøa laø ôn goïi. Chuùng toâi cuõng muoán ngoû roäng caùc suy nghó naøy tôùi caùc anh chò em cuûa chuùng toâi trong ñöùc tin, nhöõng ngöôøi ñaõ vaø ñang truyeàn giaùo vaø coå vuõ caùc giaù trò Kitoâ giaùo trong theå thao hôn 50 naêm nay [6].

Laøm theá naøo Giaùo hoäi laïi coù theå khoâng quan taâm cho ñöôïc?

Giaùo hoäi ñaõ trôû thaønh nhaø taøi trôï cho caùi ñeïp trong ngheä thuaät, aâm nhaïc vaø caùc lónh vöïc hoaït ñoäng khaùc cuûa con ngöôøi trong suoát lòch söû cuûa noù. Ñieàu naøy cuoái cuøng laø vì caùi ñeïp phaùt xuaát töø Thieân Chuùa, vaø do ñoù, söï ñaùnh giaù cao veà noù ñöôïc khaéc ghi vaøo chuùng ta nhö laø nhöõng taïo vaät yeâu quyù cuûa Ngöôøi. Theå thao coù theå cho chuùng ta cô hoäi döï phaàn vaøo nhöõng khoaûnh khaéc ñeïp ñeõ, hoaëc ñeå xem chuùng dieãn ra. Baèng caùch naøy, theå thao coù tieàm naêng nhaéc nhôû chuùng ta raèng caùi ñeïp laø moät trong nhöõng phöông caùch chuùng ta coù theå gaëp gôõ Thieân Chuùa.

Tính phoå quaùt cuûa traûi nghieäm theå thao, söùc maïnh truyeàn ñaït vaø bieåu töôïng cuûa noù, vaø tieàm naêng giaùo duïc vaø ñaøo taïo tuyeät vôøi cuûa noù hieän nay raát hieån hieän. Theå thao hieän nay laø moät hieän töôïng vaên minh hoaøn toaøn naèm trong vaên hoùa ñöông ñaïi vaø baøng baïc trong caùc phong caùch vaø löïa choïn cuûa cuoäc soáng nhieàu ngöôøi, neân chuùng ta coù theå töï hoûi mình nhö Ñöùc Pioâ XII ñaõ hoûi: "Do ñoù, laøm theá naøo Giaùo hoäi laïi coù theå khoâng quan taâm ñeán theå thao cho ñöôïc?" [7]

Ñöùc Pioâ XII vaø Ñöùc Phaoloâ VI luùc aáy ñaõ maïnh meõ môû cuoäc ñoái thoaïi giöõa Giaùo hoäi vaø theá giôùi theå thao trong theá kyû 20, coå vuõ caùc khía caïnh chung cho caû theå thao laãn ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø noái keát caùc lyù töôûng cuûa phong traøo Theá Vaän Hoäi vôùi caùc lyù töôûng cuûa ngöôøi Coâng Giaùo: noã löïc theå lyù, phaåm tính luaân lyù, tình yeâu hoøa bình: döïa treân ba ñieåm naøy, cuoäc ñoái thoaïi ñöôïc Giaùo Hoäi duy trì vôùi theá giôùi theå thao heát söùc chaân thaønh vaø thaân thieän. Mong muoán cuûa chuùng ta laø noù ngaøy caøng roäng lôùn hôn vaø coù hieäu quaû hôn" [8].

Söï caàn thieát phaûi coù vieäc chaêm soùc muïc vuï trong theå thao: moät nhieäm vuï chuû yeáu coù tính giaùo duïc

Cuoäc ñoái thoaïi giöõa Giaùo hoäi vaø theå thao ñaõ phaùt sinh ra vaø tieáp tuïc phaùt sinh ra moät ñeà xuaát nhieàu maët veà vieäc chaêm soùc muïc vuï, ñaëc bieät trong caùc tröôøng hoïc, giaùo xöù vaø caùc hieäp hoäi Coâng Giaùo. Ñöùc Gioan Phaoloâ II uûng hoä dieãn trình naøy, caû trong Huaán Quyeàn laãn trong vieäc quyeát ñònh laàn ñaàu tieân môû moät Vaên Phoøng veà Giaùo Hoäi vaø Theå Thao trong Toøa Thaùnh.

"Giaùo hoäi phaûi ôû haøng nguõ tieân phong trong laõnh vöïc naøy, ñeå leân keá hoaïch cho moät vieäc toâng ñoà ñaëc bieät thích nghi vôùi nhu caàu cuûa caùc vaän ñoäng vieân vaø ñaëc bieät ñeå thuùc ñaåy caùc moân theå thao coù theå taïo ñieàu kieän cho cuoäc soáng giaøu hy voïng" [9]. Giaùo Hoäi khoâng nhöõng chæ khuyeán khích vieäc thöïc haønh theå thao maø coøn muoán ôû "trong" theå thao nöõa, ñöôïc coi nhö moät Tieàn Ñình hieän ñaïi daønh cho ngöôøi Ngoaïi Giaùo vaø moät ñoài "areopagus" nôi Tin Möøng ñöôïc coâng boá.

Huaán Quyeàn lieân tuïc ñeà caäp ñeán söï caàn thieát phaûi coå vuõ "moät neàn theå thao vì con ngöôøi" coù khaû naêng mang laïi yù nghóa cho cuoäc soáng vaø phaùt trieån con ngöôøi ñaày ñuû veà maët luaân lyù, xaõ hoäi, ñaïo ñöùc vaø taâm linh. Söï keát noái cuûa Giaùo Hoäi vôùi caùc moân theå thao mang hình thöùc hieän dieän muïc vuï ña daïng vaø phoå bieán laáy caûm höùng töø söï quan taâm cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi con ngöôøi nhaân baûn.

1.2 Giaùo hoäi vaø Theå thao cho ñeán baây giôø

Giaùo hoäi ñaõ daán thaân vaøo ñoái thoaïi vôùi theå thao töø nhöõng naêm ñaàu tieân hieän höõu cuûa mình. Giaùo Hoäi bieát roõ raèng Thaùnh Phaoloâ söû duïng caùc aån duï veà theå thao ñeå giaûi thích cuoäc soáng Kitoâ höõu cho ngöôøi ngoaïi giaùo. Trong thôøi trung coå, giaùo daân Coâng Giaùo ñaõ chôi troø chôi vaø theå thao vaøo nhöõng ngaøy leã, chieám moät soá löôïng lôùn trong naêm, cuõng nhö vaøo caùc Chuùa Nhaät. Caùc troø chôi nhö vaäy ñaõ tìm ñöôïc söï hoã trôï thaàn hoïc trong caùc tröôùc taùc cuûa Thaùnh Toâma Aquinoâ, ngöôøi ñaõ laäp luaän raèng coù theå coù "moät nhaân ñöùc veà troø chôi" vì nhaân ñöùc coù lieân quan tôùi söï ñieàu ñoä, chöøng möïc. Theo caùch giaûi thích naøy, ngöôøi ñaïo ñöùc khoâng neân luùc naøo cuõng laøm vieäc, nhöng cuõng caàn coù thôøi gian ñeå vui chôi vaø giaûi trí. Caùc nhaø nhaân baûn hoïc thôøi Phuïc höng vaø caùc tu só Doøng Teân thuôû ban ñaàu ñaõ söû duïng caùi hieåu veà nhaân ñöùc cuûa Thaùnh Toâma Aquinoâ khi hoï quyeát ñònh raèng hoïc sinh caàn thôøi gian ñeå vui chôi vaø giaûi trí trong ngaøy hoïc cuûa chuùng. Ñaây laø lyù do nguyeân thuûy cuûa vieäc bao goàm troø chôi vaø theå thao vaøo caùc ñònh cheá giaùo duïc ôû theá giôùi phöông Taây [10].

Hôn nöõa, töø ñaàu kyû nguyeân hieän ñaïi, Giaùo hoäi ñaõ baøy toû söï quan taâm ñeán hieän töôïng naøy, khi ñaùnh giaù cao tieàm naêng giaùo duïc cuûa noù vaø cuõng chia seû nhieàu giaù trò vôùi theå thao. Giaùo hoäi ñaõ tích cöïc coå vuõ chính söï phaùt trieån cuûa theå thao qua caùc hình thöùc coù toå chöùc vaø coù caáu truùc.

Theå thao trong theá giôùi hieän ñaïi phaùt sinh trong boái caûnh cuoäc caùch maïng kyõ ngheä maø cô sôû phong phuù veà maët xaõ hoäi, chính trò vaø kinh teá ñaõ mang ñeán cho theå thao nhöõng phöông tieän ñeå tieán boä treân toaøn theá giôùi. Theå thao laø keát quaû cuûa tính hieän ñaïi vaø ñoàng thôøi ñaõ trôû thaønh "ngöôøi mang" tính hieän ñaïi. Hôn nöõa, trong thôøi ñaïi ta, theå thao ñang thay ñoåi saâu saéc vaø ñang chòu aùp löïc naëng neà phaûi thay ñoåi. Chuùng ta hy voïng raèng caùc chuyeân gia theå thao khoâng nhöõng chæ "quaûn lyù" söï thay ñoåi maø coøn laøm nhö vaäy baèng caùch tìm hieåu vaø naém vöõng caùc nguyeân taéc raát thaân thieát vôùi neàn theå thao coå ñaïi vaø hieän ñaïi: giaùo duïc vaø thaêng tieán con ngöôøi.

Naêm 1904, Ñöùc Pioâ X môû maøn ñeå Vatican chôi theå thao baèng caùch toå chöùc moät bieán coá theå duïc cho giôùi treû. Caùc bieân nieân söû cuûa thôøi gian ñoù khoâng che giaáu söï ngaïc nhieân cuûa hoï ñoái vôùi cöû chæ naøy. Moät caâu chuyeän ñöôïc töôøng thuaät laïi raèng ñaùp laïi moät caâu hoûi töø moät linh muïc boái roái cuûa giaùo trieàu, "Chuùng ta seõ keát thuùc ôû ñaâu ñaây?" Ñöùc Pioâ X traû lôøi, "Con yeâu daáu, ôû thieân ñaøng!" [11]

Nhöng khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ ñaët vieäc tham gia vaø ñoái thoaïi vôùi theå thao ôû möùc quan troïng nhaát ñoái vôùi phaåm traät cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Sau Naêm Thaùnh 2000, trong ñoù, ngaøi ñaõ thuyeát giaûng tröôùc 80,000 vaän ñoäng vieân treû taïi Saân vaän ñoäng Theá Vaän ôû Roâma, ngaøi quyeát ñònh thaønh laäp vaên phoøng Giaùo hoäi & Theå thao, moät vaên phoøng töø naêm 2004 ñaõ nghieân cöùu vaø coå vuõ moät vieãn kieán Kitoâ giaùo veà theå thao, bieát nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa noù ñoái vôùi vieäc xaây döïng moät xaõ hoäi nhaân ñaïo, hoøa bình vaø coâng baèng hôn cuõng nhö cho vieäc truyeàn giaûng Tin Möøng.

Khoâng phaûi moät neàn theå thao Kitoâ giaùo maø laø moät vieãn kieán Kitoâ giaùo veà theå thao

Cho duø caùc lieân ñoaøn vaø hieäp hoäi theå thao quoác gia hoaëc quoác teá ñöôïc tuyeân boá coâng khai nhö laø coù nguoàn goác Coâng Giaùo, muïc ñích khoâng phaûi laø taïo ra moät neàn theå thao "Kitoâ giaùo" khaùc bieät, taùch bieät hoaëc thay theá, nhöng cung caáp moät vieãn kieán cho neàn theå thao ñaët cô sôû treân söï hieåu bieát cuûa Kitoâ giaùo veà con ngöôøi nhaân baûn vaø moät xaõ hoäi coâng baèng.

Taäp chuù vaøo moät vieãn kieán veà theå thao naøy ñaõ lôùn maïnh moät caùch nhanh choùng. Trong moät taøi lieäu veà theå thao cuûa hoï, Hoäi ñoàng Giaùm muïc YÙ noùi raèng, "neáu khoâng coù moät neàn theå thao Kitoâ giaùo, thì thay vaøo ñoù, ñieàu hoaøn toaøn hôïp phaùp laø coù moät vieãn kieán veà neàn theå thao; vieãn kieán naøy khoâng nhöõng chæ cung caáp caùc giaù trò ñaïo ñöùc phoå quaùt chung cho theå thao maø coøn thaêng tieán vieãn aûnh rieâng cuûa mình, moät vieãn aûnh coù tính ñoåi môùi vaø phuïc vuï chính theå thao, con ngöôøi vaø xaõ hoäi"[12].

"Khoâng heà phaù hoaïi vaø laøm maát hieäu löïc baûn chaát chuyeân bieät cuûa theå thao, di saûn cuûa nieàm tin Kitoâ giaùo laøm cho hoaït ñoäng naøy thoaùt khoûi mô hoà vaø sai leäch, taïo ñieàu kieän ñeå noù theå hieän troïn veïn" (13). Do ñoù, Kitoâ Giaùo khoâng phaûi laø moät "nhaõn hieäu chæ phaåm tính ñaïo ñöùc" cuûa theå thao, moät nhaõn hieäu ñöôïc ñaët beân caïnh nhöng ôû beân ngoaøi noù. Kitoâ giaùo ñöôïc ñeà xuaát nhö laø moät giaù trò gia taêng giuùp cho söï vieân maõn cuûa traûi nghieäm theå thao.

1.3 Muïc ñích cuûa vaên kieän

Giaùo hoäi coi troïng theå thao ngay trong baûn chaát cuûa noù, nhö moät ñaáu tröôøng cuûa hoaït ñoäng nhaân baûn, nôi caùc nhaân ñöùc ñieàu ñoä, khieâm nhöôøng, can caûm, kieân nhaãn coù theå ñöôïc nuoâi döôõng vaø nhöõng cuoäc gaëp gôõ vôùi veû ñeïp, loøng toát, söï thaät vaø nieàm vui coù theå ñöôïc chöùng kieán. Nhöõng loaïi kinh nghieäm naøy coù theå coù ñöôïc nhôø ngöôøi daân cuûa taát caû caùc quoác gia vaø coäng ñoàng khaép theá giôùi baát keå tieâu chuaån hay bình dieän theå thao. Chính chieàu kích naøy laøm theå thao trôû thaønh moät hieän töôïng hoaøn caàu thöïc söï hieän ñaïi vaø do ñoù laø moät ñieàu ñöôïc Giaùo Hoäi heát söùc quan taâm.

Vì theá, Giaùo Hoäi muoán caát cao tieáng noùi cuûa mình ñeå phuïc vuï theå thao. Giaùo Hoäi caûm thaáy cuøng coù traùch nhieäm veà theå thao vaø vieäc baûo veä noù khoûi nhöõng troâi giaït vaät vôø voán ñe doïa noù haèng ngaøy, ñaëc bieät laø tính khoâng trung thöïc, caùc thao tuùng vaø laïm duïng thöông maïi.

"Theå thao laø nieàm vui cuûa cuoäc soáng, moät troø chôi, moät cöû haønh, vaø nhö theá noù phaûi ñöôïc söû duïng ñuùng caùch [...] vaø giaûi thoaùt khoûi söï hoaøn thieän kyõ thuaät vaø tính chuyeân nghieäp thaùi quaù nhôø vieäc taùi phuïc hoài baûn chaát töï do, khaû naêng taêng cöôøng caùc sôïi daây baèng höõu, coå vuõ ñoái thoaïi vaø côûi môû ñoái vôùi ngöôøi khaùc, noùi leân söï phong phuù cuûa vieäc hieän höõu, coù giaù trò hôn vaø ñöôïc ñaùnh giaù cao hôn vieäc sôû höõu, vaø do ñoù, vöôït xa caùc ñònh luaät khaéc nghieät cuûa saûn xuaát vaø tieâu duøng vaø taát caû nhöõng caân nhaéc hoaøn toaøn coù tính thöïc duïng (utilitarian) vaø duy khoaùi laïc (hedonistic) khaùc trong cuoäc soáng" [14]. ÔÛ bình dieän naøy, ñoái thoaïi, hôïp taùc giöõa Giaùo hoäi vaø theå thao, seõ laø ñieàu ñem laïi lôïi ích.

Giaùo hoäi cuõng mong muoán ñöôïc phuïc vuï cho taát caû nhöõng ai ñang laøm vieäc theå thao trong vai troø ñöôïc traû tieàn hoaëc ñaïi ña soá trong vai troø thieän nguyeän vieân, nhö caùc vieân chöùc, huaán luyeän vieân, giaùo vieân, quaûn trò vieân, phuï huynh vaø chính caùc vaän ñoäng vieân.

Sau khi ñaõ noùi roõ caùc ñoäng löïc vaø muïc ñích cuûa cuoäc ñoái thoaïi giöõa Giaùo hoäi vaø theå thao ôû Chöông 1, vaên kieän seõ khaùm phaù trong Chöông 2 thöïc taïi theå thao töø nguoàn goác cuûa noù cho ñeán caùc boái caûnh hieän ñaïi cuûa noù. Khi laøm nhö vaäy, vaên kieän suy tö moät ñònh nghóa veà theå thao vaø söï lieân quan cuûa theå thao trong vaø cho theá giôùi. Sau ñoù, trong Chöông 3, vaên kieän seõ ñaøo saâu hôn vaøo khía caïnh nhaân hoïc cuûa theå thao vaø taàm quan troïng cuûa noù ñaëc bieät ñoái vôùi con ngöôøi nhö moät söï thoáng nhaát goàm thaân xaùc, linh hoàn vaø tinh thaàn. Sau ñoù, vaên kieän baøn tôùi vieäc theå thao noùi ra sao veà vieäc chuùng ta tìm kieám nhieàu hôn yù nghóa cuoái cuøng, vaø coå vuõ quyeàn töï do vaø oùc saùng taïo cuûa con ngöôøi. Kinh nghieäm theå thao laø moät kinh nghieäm lieân quan ñeán coâng lyù, hy sinh, nieàm vui, söï hoøa hôïp, loøng can ñaûm, söï bình ñaúng, toân troïng vaø lieân ñôùi trong vieäc tìm kieám yù nghóa naøy. YÙ nghóa toái haäu theo caùch hieåu cuûa Kitoâ giaùo laø haïnh phuùc toái haäu ñöôïc tìm thaáy trong vieäc caûm nghieäm ñöôïc tình yeâu vaø loøng thöông xoùt bao la cuûa Thieân Chuùa nhö ñaõ ñöôïc theå hieän trong moái lieân heä vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ trong Chuùa Thaùnh Thaàn, voán dieãn ra vaø ñöôïc soáng trong coäng ñoàng ñöùc tin.

Tieáp theo, trong Chöông 4, vaên kieän khaùm phaù nhöõng thaùch thöùc chuyeân bieät ñeå coå vuõ moät neàn theå thao nhaân ñaïo vaø coâng chính, trong ñoù coù haï giaù thaân xaùc, duøng chaát kích thích (doping), tham nhuõng, vaø ñoâi khi aûnh höôûng tieâu cöïc cuûa khaùn giaû. Giaùo Hoäi coâng nhaän traùch nhieäm chung cuûa mình vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo theå thao trong vieäc chæ ra caùc ñònh höôùng sai laàm vaø taùc phong phi ñaïo ñöùc vaø chæ ñaïo theå thao theo phöông caùch coå vuõ söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi. Cuoái cuøng, trong Chöông 5, vaên kieän trình baøy moät toång quan veà caùc noã löïc lieân tuïc cuûa Giaùo Hoäi trong vieäc ñoùng goùp vaøo vieäc nhaân baûn hoùa caùc moân theå thao trong theá giôùi hieän ñaïi. Trong caùc boái caûnh khaùc nhau cuûa noù, chaúng haïn nhö ñaáu tröôøng khoâng chuyeân nghieäp vaø chuyeân nghieäp, theå thao vaãn coù theå vaø phuïc vuï nhö moät coâng cuï höõu hieäu cho vieäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo caùc giaù trò nhaân baûn.

Chaéc chaén, coù nhieàu chuû ñeà hôn lieân quan ñeán caùc khaû theå vaø thaùch ñoá cuûa theå thao khoâng ñöôïc thaûo luaän trong vaên kieän naøy. Baûn vaên naøy khoâng nhaèm ñöôïc duøng nhö moät baûn toùm taét ñaày ñuû caùc lyù thuyeát vaø thöïc taïi lieân quan ñeán theå thao maø ñuùng hôn tìm caùch noùi roõ caùi hieåu cuûa Giaùo Hoäi veà hieän töôïng theå thao vaø moái töông quan cuûa noù vôùi ñöùc tin.

Chöông 2: Hieän töôïng theå thao

Theå thao laø moät hieän töôïng phoå quaùt. Baát cöù nôi naøo vaø baát cöù khi naøo con ngöôøi soáng chung vôùi nhau, hoï ñeàu raát thích chôi caùc troø chôi, thöôûng thöùc chuyeån ñoäng cuûa cô theå hoï, trong vieäc hoaøn thieän caùc khaû naêng theå chaát cuûa hoï hoaëc thi ñua vôùi nhau. Thaønh thöû coù ngöôøi cho raèng, ôû moïi thôøi vaø moïi nôi, ngöôøi ta ñaõ thöïc haønh nhöõng gì chuùng ta ngaøy nay goïi laø theå thao roài. Trong boái caûnh naøy, khoâng heà laø moät quan nieäm sai laàm toaøn dieän khi ta coi theå thao nhö moät loaïi haèng soá nhaân chuûng hoïc. Dó nhieân, thuaät ngöõ 'theå thao' chæ môùi coù gaàn ñaây thoâi. Noù phaùt xuaát töø loái noùi cuûa Phaùp ngaøy xöa desporter hoaëc se desporter - voán laø moät töø ngöõ phaùt sinh töø chöõ Latinh de (s) portare - vaø coù nghóa laø giaûi trí cho chính mình. Cuoái cuøng, trong giai ñoaïn ñaàu thôøi ñaïi hieän ñaïi, chöõ 'theå thao' ñöôïc ñaët ra, vaø töø ñoù, thuaät ngöõ ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû söï ña daïng cuûa caùc hoaït ñoäng thu huùt raát nhieàu ngöôøi trong tö caùch vaän ñoäng vieân hoaëc khaùn giaû. [15]

Nhö ñaõ ñöôïc ñeà caäp, vôùi vaên kieän naøy, Giaùo Hoäi muoán caát cao tieáng noùi cuûa mình trong vieäc phuïc vuï theå thao. Do ñoù, Giaùo Hoäi muoán doõi chuùt aùnh saùng leân yù nghóa nhaân hoïc cuûa theå thao, caùc thaùch ñoá noù ñang phaûi ñoái ñaàu vaø nhöõng cô hoäi muïc vuï maø noù mang laïi. Tuy nhieân, tröôùc khi laøm vieäc naøy, ñieàu höõu ích laø coù ñöôïc moät hieåu bieát quen thuoäc naøo ñoù veà chính hieän töôïng naøy. Vì theá, ta neân bieát, chaúng haïn nhö, laøm theá naøo theå thao ñaõ nhaän ñöôïc hình daùng hieän nay cuûa noù hoaëc ñaâu laø caùc ñaëc ñieåm chính cuûa noù. Hôn nöõa, cuõng neân löu yù tôùi caùc moái töông quan khaùc nhau cuûa noù vôùi caùc xaõ hoäi roäng lôùn hôn maø noù voán laø moät thaønh phaàn.

2.1 Söï ra ñôøi cuûa neàn theå thao hieän ñaïi

Coù theå noùi taát caû caùc neàn vaên hoùa trong lòch söû ñeàu khai trieån caùc hoaït ñoäng giaûi trí, theå lyù vaø thi ñua goïi laø theå thao. Nhö theá, theå thao ñaõ toàn taïi trong suoát lòch söû nhaân loaïi. Theá nhöng, chính Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ goïi theå thao laø "hieän töôïng ñaëc tröng cuûa thôøi hieän ñaïi [...] moät 'daáu chæ thôøi gian' coù khaû naêng giaûi thích caùc nhu caàu môùi vaø caùc kyø voïng môùi cuûa con ngöôøi". Ngaøi noùi tieáp: theå thao ñaõ "lan truyeàn tôùi moïi ngoõ ngaùch treân theá giôùi, vöôït qua caùc dò bieät giöõa caøc neàn vaên hoùa vaø quoác gia. Ñieàu Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaán maïnh raát ñuùng ôû ñaây laø söï kieän naøy: theå thao, baát chaáp lòch söû laâu ñôøi cuûa noù, ñaõ traûi qua moät thay ñoåi trieät ñeå trong hai theá kyû qua. Tröôùc ñaây, caùc moân theå thao ñöôïc ñoäc quyeàn ñònh hình bôûi caùc neàn vaên hoùa ñaëc thuø maø chuùng thuoäc veà. Neàn theå thao hieän ñaïi, ngöôïc laïi, töông hôïp vôùi haàu nhö taát caû caùc khung caûnh vaên hoùa vaø do ñoù ñaõ vöôït qua nhöõng ranh giôùi vaên hoùa vaø quoác gia cuõ. Taát nhieân, vaãn coøn caùc hình thöùc theå thao ñòa phöông vaø chuùng ñaùng ñöôïc höôûng söï noåi tieáng moãi ngaøy moät gia taêng, nhöng beân caïnh chuùng, cuõng hieän höõu moät loaïi theå thao hoaøn caàu - gioáng nhö moät ngoân ngöõ hoaøn caàu - coù theå ñöôïc hieåu bôûi haàu heát moïi con ngöôøi nhaân baûn. Vì theá, caâu hoûi ñaët ra laø: Theå thao ñaõ trôû thaønh moät hieän töôïng hoaøn caàu nhö theá caùch naøo?

Trong caùc theá kyû 16 vaø 17, maëc duø khoâng phaûi taát caû [17], nhöng nhieàu hoaït ñoäng theå thao ôû phöông Taây ñaõ taùch mình ra khoûi caùc boái caûnh toân giaùo vaø vaên hoùa maø tröôùc ñaây chuùng voán thuoäc veà. Taát nhieân, ñieàu naøy khoâng coù nghóa theå thao noùi chung ñaõ trôû thaønh moät hieän töôïng taùch rôøi. Tuy nhieân, vaøo thôøi ñieåm aáy, chuùng ta coù theå quan saùt thaáy söï khôûi ñaàu cuûa vieäc ñònh cheá hoùa, chuyeân nghieäp hoùa vaø thöông maïi hoùa. [18] Chuû quyeàn ngaøy caøng gia taêng cuûa theå thao cuøng vôùi vieäc nhôù laïi caùc lyù töôûng sö phaïm cuûa thôøi coå Hy Laïp ñaõ daãn khôûi moät söï phaùt trieån trong ñoù caùc hoaït ñoäng theå lyù ngaøy caøng ñöôïc coi laø moät phaàn chuû yeáu cuûa moät neàn giaùo duïc toaøn dieän. Trong chuoãi daøi caùc nhaø giaùo duïc tieán boä - töø John Amos Comenius (1592-1670) qua ngöôøi saùng laäp ra phong traøo töø thieän, Johann Bernhard Basedow (1724-1790) tôùi Thomas Arnold (1795-1842) - ñaõ tieáp noái yù nieäm toaøn dieän naøy vaø phieân dòch noù thaønh caùc hoïc trình giaùo duïc bieát nhaán maïnh tôùi ñaøo taïo theå lyù.

Noùi chung, neàn theå thao hieän ñaïi coù theå coù nguyeân lai töø hai nguoàn, ñoù laø, moät ñaøng, caùc troø chôi vaø caùc cuoäc thi ñua dieãn ra taïi caùc tröôøng coâng laäp ôû Anh trong tieàn baùn theá kyû XIX vaø, ñaøng khaùc, caùc thao luyeän vaø taäp theå duïc xuaát phaùt töø phong traøo Philanthropism (nhaân aùi), moät phong traøo caûi caùch giaùo duïc, vaø sau ñoù ñöôïc phaùt trieån bôûi caùc nhaø giaùo duïc Thuïy Ñieån. Ñeà caäp ñeán truyeàn thoáng ñaàu tieân, caàn löu yù raèng caùc troø chôi, thi ñua vaø hoaït ñoäng giaûi trí thôøi tröôùc ñoù ñaõ ñöôïc ñöa vaøo caùc chöông trình giaùo duïc cuûa caùc tröôøng coâng laäp Anh. Laø thaønh phaàn chính cuûa neàn giaùo duïc coâng coäng, theå thao daàn daàn môû roäng ra moïi taàng lôùp vaø giai caáp xaõ hoäi trong xaõ hoäi Anh. Khi nöôùc Anh trôû thaønh moät cöôøng quoác hoaøn caàu, heä thoáng giaùo duïc ñaõ ñöôïc chuyeån tôùi moïi boä phaän cuûa Ñeá quoác Anh. Tuy nhieân, cuõng neân nhaéc ôû ñaây raèng coù nhieàu hình thöùc ñeà khaùng ôû ñòa phöông choáng laïi dieãn trình naøy nhö, thí duï, vôùi Hieäp hoäi Theå thao Gaelic ôû AÙi Nhó Lan.

Moät thôøi gian tröôùc ñoù, phong traøo Nhaân aùi ñaõ xuaát hieän. Nhö ñaõ ñeà caäp treân ñaây, phong traøo Nhaân aùi ñaõ gaây moät taùc ñoäng lôùn ñeán vieäc caûi caùch giaùo duïc cuûa heä thoáng tröôøng coâng laäp ôû Anh. Maët khaùc, noù cuõng khai trieån caùc naêng ñoäng löïc rieâng cuûa noù treân luïc ñòa chaâu AÂu vaø ôû Scandinavia. Thoaït ñaàu, Nhaân aùi cuõng laø moät lyù töôûng sö phaïm, chuyeân bieän hoä cho moät neàn giaùo duïc toaøn dieän. Tuy nhieân, moät neàn giaùo duïc nhö vaäy khoâng chæ bao goàm caùc hoaït ñoäng theå lyù nhö theå duïc maø coøn tìm caùch coå vuõ vieäc thöøa nhaän quyeàn bình ñaúng cuûa con ngöôøi vaø hình thaønh caùc nhaân ñöùc daân chuû. YÙ nieäm naøy ñaõ ñöôïc Thuïy Ñieån tieáp nhaän, nôi theå duïc ñaõ trôû thaønh moät phaàn cuûa heä thoáng tröôøng hoïc. Töông töï nhö vaäy, noù cuõng ñöôïc duøng nhö moät phöông tieän giaùo duïc quaân söï, thaåm myõ hoaëc söùc khoûe. Ta coù theå thaáy söï quan troïng cuûa heä thoáng Thuïy Ñieån qua söï kieän naøy laø noù gaây aûnh höôûng ñaùng keå treân vieäc phaùt trieån ngaønh theå thao phuï nöõ [19].

Vaøo cuoái theá kyû XIX, Pierre de Coubertin saùp nhaäp caùc truyeàn thoáng khaùc nhau laïi vôùi nhau vaø lieân keát chuùng vôùi yù nieäm Theá Vaän Hoäi. Ñieàu maø Coubertin coù trong taâm trí laø moät chöông trình sö phaïm hoaøn caàu ñeå giaùo duïc giôùi treû theá giôùi. Muïc tieâu chính cuûa noù laø hoøa bình, daân chuû, hieåu bieát quoác teá vaø hoaøn thieän nhaân baûn. Ñeå truyeàn baù yù nieäm Theá Vaän, Coubertin ñaõ thaønh laäp (hoaëc hoài sinh) Caùc Troø Chôi Theá vaän hoäi, töùc laø moät bieán coá boán naêm moät laàn trong ñoù, giôùi treû cuûa theá giôùi seõ gaëp nhau. Tuy nhieân, muïc tieâu ban ñaàu cuûa Caùc Troø Chôi Theá vaän khoâng chæ laø söï thi ñua theå thao maø coøn laø vieäc cöû haønh tính cao quùy vaø veû ñeïp nhaân baûn. Phöông chaâm Theá Vaän, "citius, altius, forties" (nhanh hôn, cao hôn, maïnh hôn) - moät phöông chaâm maø, duø sao, Coubertin ñaõ tieáp nhaän cuûa Linh Muïc Doøng Ña Minh Henri Didon [20] - do ñoù khoâng chæ noùi ñeán söï xuaát saéc theå lyù maø coøn noùi ñeán söï xuaát saéc cuûa con ngöôøi noùi chung. Vì lyù do naøy, trieån laõm ngheä thuaät, aâm nhaïc vaø thô ca cuõng ñöôïc xem laø moät phaàn thieát yeáu cuûa Theá vaän hoäi. Veà phöông dieän pheâ phaùn, caàn nhaéc laïi raèng: ñoái vôùi Coubertin, chuû nghóa theá vaän nhaát quyeát laø moät toân giaùo cuûa theá gian naøy, vì oâng ñaõ minh nhieân goïi noù laø moät 'religio athletae' (toân giaùo cuûa theå duïc). Nhö chuùng ta deã daøng nhaän thaáy töø leã khai maïc coù tính nghi thöùc cao cuõng nhö töø leã trao giaûi hay leã beá maïc, söï tieán haønh thöïc söï caùc troø chôi Theá vaän ñaõ hoaøn toaøn laøm noåi baät baûn chaát toân giaùo maø ngöôøi ta voán döï kieán cho chuùng.

Caùc Troø Chôi Theá vaän ñaàu tieân cuûa thôøi hieän ñaïi ñaõ dieãn ra taïi Athens naêm 1896, maëc duø tröôùc ñoù ñaõ coù nhöõng Theá vaän hoäi ñòa phöông ôû Hy Laïp, Anh vaø Ñöùc. Nhöng chæ coù saùng kieán cuûa Coubertin ñaõ theo ñuoåi söï coâng nhaän quoác teá vaø keát cuïc ñaõ thaønh coâng röïc rôõ. Keå töø thôøi ñieåm ñoù, caùc moân theå thao Theá Vaän ñaõ thöïc hieän moät söï tieán boä chöa töøng coù. Phuï nöõ cuoái cuøng ñaõ ñöôïc pheùp tham gia Theá vaän hoäi vaøo naêm 1900. Moät yeáu toá khaùc ñeå giaûi thích söï thaønh coâng cuûa theå thao, taát nhieân, laø söï xuaát hieän cuûa caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng ôû tieàn baùn theá kyû XX. Nhôø caùc phöông tieän phim aûnh, truyeàn thanh vaø truyeàn hình, caùc bieán coá theå thao vó ñaïi ñaõ ñöôïc phaùt tuyeán deã daøng khaép nhieàu quoác gia vaø sau ñoù treân toaøn theá giôùi. Nhôø caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng vaø internet, ngaøy nay, theå thao laø moät hieän töôïng hoaøn caàu maø haàu heát caùc quoác gia vaø daân toäc treân theá giôùi ñeàu coù cô hoäi tieáp caän.

Maëc duø, trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, theå thao khoâng coøn cho mình laø moät toân giaùo hay coù moái lieân keát noäi taïi vôùi caùc thaønh töïu khaùc cuûa con ngöôøi nhö ngheä thuaät, aâm nhaïc hay thi ca, noù vaãn coù nguy cô bò loàng vaøo caùc muïc ñích yù thöùc heä. Ñieàu naøy coù lieân quan ñeán söï kieän naøy: trong theå thao, thaân xaùc con ngöôøi phaán ñaáu ñeå ñaït ñöôïc söï hoaøn haûo. Ñaëc bieät, caùc bieán coá theå thao vó ñaïi nhö Theá vaän hoäi hoaëc caùc Giaûi voâ ñòch theá giôùi trình baày vôùi khaùn giaû hoaøn caàu caùc cuoäc bieåu dieãn haøng ñaàu cuûa caùc cô theå con ngöôøi. Tuy nhieân, vieäc bieåu dieãn haøng ñaàu cô theå con ngöôøi laø moät daáu hieäu coù theå ñöôïc giaûi thích theo moät loaït caùc yù nghóa khaùc nhau coù theå ñöôïc gaùn cho noù. Do ñoù, theå thao - vaø ñaëc bieät laø theå thao ôû bình dieän öu tuù - thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå truyeàn ñaït caùc söù ñieäp chính trò, thöông maïi hoaëc yù thöùc heä [21]. Moät maët, vieäc coù theå giaûi thích nhieàu caùch naøy giaûi thích ñöôïc söùc haáp daãn hoaøn caàu cuûa theå thao, tuy nhieân, maët khaùc, noù cuõng phôi traàn nhieàu hieåm hoïa lieân keát vôùi theå thao. Vì theå thao noùi chung laø moät daáu hieäu bieåu caûm cao ñoä nhöng ñoàng thôøi cuõng laø moät daáu hieäu thieáu xaùc ñònh cao ñoä, khoâng theå duøng cho vieäc giaûi thích chính noù. Do ñoù, noù phaûi ñöôïc giaûi thích bôûi nhaân toá khaùc vaø nhöõng giaûi thích naøy coù theå laø yù thöùc heä hay thaäm chí phi luaân lyù vaø phi nhaân ñaïo [22].

Theo moät soá hoïc giaû, theå thao hoaøn caàu ñöôïc söû duïng cho caùc muïc ñích yù thöùc heä khi saân chôi nghieâng veà phía Taây Phöông vaø höôùng veà söï giaøu coù, vaø khi theå thao ñôn giaûn cuûng coá caùc cô caáu quyeàn löïc hieän höõu hoaëc truyeàn baù caùc giaù trò vaên hoùa cuûa giôùi öu tuù [23]. Caùc suy tö cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ veà hoaøn caàu hoùa ñaõ ñoùng goùp moät soá ñieàu vaøo vieäc chuùng ta xem xeùt nhöõng loaïi vaán ñeà naøy trong theå thao hoaøn caàu. Ñeà caäp ñeán söï caêng thaúng baåm sinh giöõa hoaøn caàu hoùa vaø ñòa phöông hoùa, Ñöùc Thaùnh Cha vieát trong Evangelii Gaudium, "Chuùng ta caàn chuù yù ñeán hoaøn caàu ñeå traùnh söï heïp hoøi vaø söï taàm thöôøng. Tuy nhieân, chuùng ta cuõng caàn phaûi nhìn vaøo ñòa phöông, moät vieäc seõ giöõ baøn chaân ta ñöùng vöõng treân maët ñaát. [...] ÔÛ ñaây moâ hình cuûa chuùng ta khoâng phaûi laø hình caàu [...] nôi maø moïi ñieåm ñeàu caùch baèng nhau ñoái vôùi trung taâm, vaø khoâng coù söï khaùc bieät naøo giöõa chuùng. Thay vaøo ñoù, noù laø moät hình ña dieän (polyhedron), phaûn aùnh söï hoäi tuï moïi phaàn cuûa noù, moãi phaàn dy trì ñöôïc tính khaùc bieät rieâng cuûa noù. Hoaït ñoäng caû muïc vuï laãn chính trò ñeàu tìm caùch taäp hôïp ñieàu toát nhaát cuûa moãi hoaït ñoäng trong ña dieän naøy"[24]. Ñoái vôùi caùc bieán coá theå thao hoaøn caàu nhö Theá vaän hoäi chaúng haïn, neáu nhieàu nöôùc khoâng phaûi laø Taây phöông hôn ñöôïc ñaïi dieän lieân quan tôùi ñòa ñieåm caùc Troø Chôi cuõng nhö nguoàn goác cuûa caùc moân theå thao ñöôïc chôi vaø coù ñaïi bieåu ôû IOC (UÛy Ban Theá Vaän Quoác Teá), hoï seõ coøn thaønh coâng hôn nöõa trong vieäc soáng thöïc caùc söù meänh cuûa chuùng baèng caùch thöïc söï hoaøn caàu vaø cuõng taäp hoïp vì nhöõng ñieàu toát nhaát cuûa moãi quoác gia.

2.2 Theå thao laø gì?

Ñaõ töø laâu, caùc nhaø trieát hoïc vaø khoa hoïc theå thao ñaõ coá gaéng cung caáp moät ñònh nghóa thích hôïp veà theå thao. Roõ raøng, ñaây khoâng phaûi laø moät nhieäm vuï deã daøng vì khoâng coù ñònh nghóa ñöôïc moïi ngöôøi chaáp nhaän cho ñeán nay. Ngoaøi ra, caàn löu yù raèng caùc moân theå thao coù theå chòu söï thay ñoåi lòch söû. Nhöõng gì chuùng ta coi laø theå thao ngaøy nay, coù theå khoâng ñöôïc xem laø theå thao vaøo ngaøy mai, vaø ngöôïc laïi. Vì vaäy, seõ khoâng bao giôø coù moät ñònh nghóa cuoái cuøng veà theå thao. Tuy nhieân, ñieàu naøy khoâng coù nghóa: khoâng theå noùi ñeán moät soá neùt chung maø chuùng ta thöôøng qui cho theå thao.

Tröôùc nhaát, khaùi nieäm theå thao gaén lieàn vôùi thaân xaùc con ngöôøi ñang chuyeån ñoäng. Taát nhieân, coù nhöõng hoaït ñoäng ñoâi khi ñöôïc keå laø theå thao nhöng haàu nhö khoâng theå hieän baát cöù chuyeån ñoäng naøo cuûa cô theå. Nhöng noùi chung, theå thao ñöôïc nhaän dieän vôùi caùc caù nhaân hoaëc nhoùm ngöôøi chuyeån ñoäng vaø luyeän taäp cô theå hoï.

Ñieåm thöù hai caàn ñöôïc ñeà caäp laø theå thao laø moät hoaït ñoäng giaûi trí. Ñieàu naøy coù nghóa: theå thao khoâng phaûi laø moät hoaït ñoäng ñeå ñaït moät muïc ñích beân ngoaøi nhöng töï noù ñaõ coù muïc ñích rieâng. Chaúng haïn, caùc muïc ñích noäi taïi nhö vaäy laø ñeå hoaøn thieän moät chuyeån ñoäng ñaëc thuø naøo ñoù, ñeå vöôït qua caùc thaønh töïu cuõ cuûa ta hoaëc nhöõng thaønh töïu cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, hoaëc ñeå chôi toát vôùi nhau nhö moät ñoäi ñeå thaéng moät cuoäc ñua. Chaéc chaén, neàn theå thao hieän ñaïi, ñaëc bieät laø ngaønh theå thao chuyeân nghieäp, cuõng phuïc vuï caùc muïc ñích beân ngoaøi nhö ñaït vinh quang cho ñaát nöôùc, theå hieän uy quyeàn cuûa moät heä thoáng chính trò hay ñôn giaûn laø kieám tieàn. Tuy nhieân, neáu muïc ñích beân ngoaøi chieám öu theá hoaëc thaäm chí xoùa maát muïc ñích noäi taïi, thì chuùng ta seõ khoâng coøn noùi tôùi troø chôi maø chæ ñôn giaûn goïi noù laø vieäc laøm hay lao coâng. Hôn nöõa, caùc cuoäc bieåu dieãn cuûa caùc vaän ñoäng vieân chuyeân nghieäp seõ khoâng bao giôø ñaït ñeán caáp ñoä cao nhaát, neáu hoï thöïc hieän coâng vieäc cuûa hoï maø khoâng coù moät thaùi ñoä giaûi trí.

Thöù ba, vieäc bieåu dieãn theå thao thöôøng phaûi tuaân theo caùc quy taéc nhaát ñònh. Do ñoù, muïc ñích noäi taïi cuûa hoaït ñoäng theå thao coù theå khoâng ñaït ñöôïc baèng moïi phöông tieän coù theå coù, nhöng phaûi tuaân thuû caùc quy taéc cuûa troø chôi. Thoâng thöôøng, caùc quy taéc nhö vaäy coù muïc ñích laøm phöùc taïp vieäc ñaït ñöôïc muïc tieâu. Thí duï, trong moät cuoäc thi bôi loäi, caùc ngöôøi bôi loäi khoâng ñöôïc pheùp vöôït khoaûng caùch, moät traêm meùt chaúng haïn, baèng caùch söû duïng thuyeàn maùy hoaëc chaïy doïc theo hoà bôi, nhöng hoï phaûi bôi trong nöôùc maø khoâng caàn duïng cuï vaø thöïc hieän moät phong caùch bôi loäi ñaëc thuø nhö tröôøn (crawl) hoaëc böôùm. Taát nhieân, caùc quy taéc coù theå cho thaáy caùc möùc ñoä nghieâm ngaët khaùc nhau. Moät vaän ñoäng vieân khoâng chuyeân nghieäp caù theå chaïy ba laàn moät tuaàn trong moät ñoaïn ñöôøng naøo ñoù coù theå chæ caàn ñaët cho mình quy taéc laø khoâng chaïy chaäm hôn laàn tröôùc ñoù, trong khi moät cuoäc thi ñua chuyeân nghieäp ôû caáp cao nhaát ñöôïc quy ñònh bôûi moät boä luaät ñöôïc san ñònh goàm nhieàu qui ñònh vaø luaät leä khaùc nhau maø vieäc tuaân giöõ chuùng, ngoaøi ra, coøn ñöôïc theo doõi bôûi troïng taøi chuyeân ngaønh vaø thaäm chí caû thieát bò kyõ thuaät nöõa. Do ñoù, theå thao maø khoâng coù baát cöù quy taéc naøo laø ñieàu khoù coù theå töôûng töôïng ñöôïc.

Ñaëc ñieåm thöù tö cuûa theå thao laø tính caùch ñua tranh cuûa noù. Moät laàn nöõa, chuùng ta coù theå phaûn ñoái baèng caùch naïi tôùi moät vaän ñoäng vieân caù theå khoâng chuyeân nghieäp, chæ taäp döôït baát thöôøng vaø chæ ñeå cho vui maø thoâi. Coù leõ, vaän ñoäng vieân naøy khoâng tham döï vaøo moät cuoäc thi ñaáu. Nhöng ñieàu naøy khoâng hoaøn toaøn ñuùng. Vì caû vaän ñoäng vieân naøy cuõng coù theå thi ñua vôùi baûn thaân theo nghóa hoï tìm caùch taäp theå duïc ñeå khoâng teä hôn tröôùc ñaây, hoaëc ñeå ñi moät khoaûng xa naøo ñoù, hoaëc chaïy, bôi hoaëc leo trong moät thôøi gian giôùi haïn vaø coá ñònh naøo ñoù vaø vaân vaân. Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp khaùc, yeáu toá thi ñua cuûa theå thao ñöôïc khai trieån nhieàu hôn ñeå chuùng ta coù theå khaúng ñònh raèng söï thi ñua cuõng laø moät ñaëc ñieåm khoâng theå thieáu cuûa theå thao.

Thaønh toá cuoái cuøng coù lieân quan ñeán caùc thaønh toá tröôùc ñoù, vì neáu theå thao thöïc söï laø moät cuoäc thi ñua ñöôïc quy ñònh bôûi caùc quy taéc ñaëc thuø cuûa troø chôi, thì söï bình ñaúng veà cô hoäi phaûi ñöôïc baûo ñaûm. Seõ ñôn giaûn voâ nghóa khi coù hai hoaëc nhieàu ñoái thuû hôn thi ñua, baát keå laø caù nhaân hay ñoäi, nhöng ñieàu kieän baét ñaàu cuûa hoï laïi phaàn lôùn khoâng bình ñaúng. Ñoù laø lyù do taïi sao trong caùc cuoäc thi ñua theå thao thöôøng coù söï phaân bieät giöõa giôùi tính, trình ñoä bieåu dieãn, lôùp tuoåi, lôùp caân naëng, möùc ñoä khuyeát taät vaø vaân vaân.

Toùm taét naêm ñaëc ñieåm naøy, chuùng ta coù theå noùi raèng caùc moân theå thao laø nhöõng chuyeån ñoäng thaân theå cuûa caùc taùc nhaân caù theå hay taäp theå, theo caùc quy taéc ñaëc thuø cuûa troø chôi, theå hieän caùc cuoäc bieåu dieãn giaûi trí, nhöõng cuoäc bieåu dieãn maø, vôùi ñieàu kieän phaûi coù cô hoäi bình ñaúng, ñöôïc so saùnh vôùi caùc cuoäc bieåu dieãn töông töï cuûa nhöõng ngöôøi khaùc trong cuoäc thi ñua. Nhö ñaõ ñöôïc ghi nhaän, ñaây khoâng phaûi laø moät ñònh nghóa thaáu ñaùo veà theå thao vì noù cho thaáy nhieàu ñieàu mô hoà [25]. Tuy nhieân, ñònh nghóa naøy coù theå ñuû cho caùc muïc ñích cuûa chuùng ta.

Nhöng caàn phaûi noùi theâm ñoâi chuùt. Nhö chuùng ta ñaõ thaáy, theå thao khoâng chæ laø moät hoaït ñoäng trong chính noù maø coøn coù khía caïnh beân ngoaøi nöõa. Duø sao, nhöõng ngöôøi ngoaøi cuoäc khoâng tham gia cuõng coù theå chuù yù ñeán caùc moân theå thao, hoï coù theå quan saùt chuùng, ñaùnh giaù chuùng, haøi loøng hoaëc böïc boäi veà chuùng, vaø hoï coù theå giaûi thích chuùng theo nhieàu caùch khaùc nhau. Nhö ñaõ noùi ôû treân, thaân theå con ngöôøi ñang chuyeån ñoäng laø moät daáu hieäu laøm ñaàu ñeà cho nhieàu caùch giaûi thích khaùc nhau. Sau khi noùi ra caùc ñaëc ñieåm giaûi trí, tuaân theo quy taéc vaø thi ñua cuûa theå thao, vieäc coù theå giaûi thích nhieàu caùch naøy coù theå coøn ñöôïc giaûi thích theâm nöõa. Theo moät nghóa naøo ñoù, coù theå hieåu moät cuoäc thi ñua theå thao nhö moät trình thuaät keå veà moät cuoäc thi ñaáu giöõa hai hoaëc nhieàu beân thi ñua vôùi nhau ñeå giaønh moät ñoái töôïng giaû taïo maø khoâng coù moät lyù do ñôøi thöïc naøo ñeå döï cuoäc thi ñaáu naøy. Theo caùc quy taéc chuyeân bieät cuûa troø chôi, caùc beân coá gaéng ñeå ñaït xuaát saéc. Ñoäc laäp vôùi caùc ñoäng löïc chuû quan cuûa hoï, caùc beân tham gia ñöa vaøo thöïc haønh caùc hình thöùc thaåm myõ vaø ngheä thuaät ngöôøi khaùc coù theå hieåu ñöôïc vaø do ñoù coù theå ñöôïc hoï giaûi thích moät caùch tích cöïc. Cuõng nhö vôùi nhieàu taùc phaåm ngheä thuaät khaùc, caâu chuyeän naøy cuõng khoâng coù noäi dung khaùc bieät, ñaây laø lyù do taïi sao noù ñöôïc gaùn cho caùc yù nghóa khaùc nhau vaø thaäm chí traùi ngöôïc nhau.

Ñeå keát luaän nhöõng suy tö naøy veà khaùi nieäm theå thao, baây giôø chuùng ta coù theå khaúng ñònh raèng, moät maët, theå thao laø moät loaïi theá giôùi rieâng cuûa noù ôû choã noù theå hieän ñaëc ñieåm cuûa moät troø chôi, lyù töôûng maø noùi, khoâng theo ñuoåi moät muïc ñích beân ngoaøi naøo. Tuy nhieân, maët khaùc, theá giôùi ñoùng hoäp naøy cuõng laø moät ñieàu ngoaïi taïi ôû choã noù töï trình dieän vôùi ngöôøi ngoaïi cuoäc döôùi hình thöùc moät caâu chuyeän coù tính bieåu caûm cao, moät caâu truyeän, tuy nhieân, khoâng coù noäi dung chuyeân bieät naøo ñeán noãi khieán ngöôøi ta coù theå gaùn cho noù caùc hình thöùc yù nghóa khaùc nhau. Moät laàn nöõa, chính vieäc coù theå giaûi thích nhieàu caùch naøy ñaõ khieán cho theå thao trôû neân haáp daãn ñoái vôùi moïi ngöôøi khaép nôi treân theá giôùi. tuy nhieân, cuøng moät luùc, ñaëc ñieåm coù theå giaûi thích nhieàu caùch naøy cuõng laøm cho theå thao deã bò beân ngoaøi chöùc naêng hoùa vaø thaäm chí laø yù thöùc heä hoùa.

2.3 Caùc boái caûnh cuûa theå thao

Nhöng ñoù khoâng phaûi laø taát caû nhöõng gì coù theå noùi veà theå thao, vì theå thao khoâng bao giôø hieän höõu maø khoâng coù moät boái caûnh. Ñaàu tieân, chuùng ta phaûi nghó tôùi vieäc ñònh cheá hoùa theå thao. Vieäc naøy baét ñaàu vôùi moät nhoùm treû em, heïn gaëp nhau vaøo buoåi chieàu ôû saân sau ñeå chôi caùc moân nhö boùng ñaù hay boùng roå. ÔÛ ñaây, vieäc heïn cuõng nhö thôøi gian vaø ñòa ñieåm ñaëc thuø cho thaáy moät loaïi ñònh cheá khôûi ñaàu. Ñoái vôùi caùc moân theå thao cao caáp hôn, caùc chöông trình huaán luyeän phaûi ñöôïc aùp duïng, caùc cuoäc thi phaûi ñöôïc phoái hôïp, saân chôi phaûi ñöôïc cung caáp vaø duy trì trong tình traïng toát, vieäc vaän chuyeån caùc vaän ñoäng vieân vaø thieát bò theå thao phaûi ñöôïc toå chöùc, phaûi coù söï tham gia cuûa caùc troïng taøi, keát quaû phaûi ñöôïc ghi laïi vaø vv. ÔÛ moät bình dieän lôùn lao hôn, moät theå cheá phaùp lyù veà theå thao phaûi ñöôïc thieát laäp, caùc chöông trình giaùm saùt duøng chaát kích thích (doping) phaûi ñöôïc thöïc hieän hoaëc caùc bieán coá theå thao vó ñaïi phaûi ñöôïc saép xeáp. Ñaây laø nhieäm vuï cuûa caùc toå chöùc theå thao nhö caùc caâu laïc boä hoaëc hieäp hoäi quoác gia vaø quoác teá. Noùi chung, chuùng ta coù theå goïi nhöõng hình thöùc toå chöùc theå thao naøy laø heä thoáng theå thao.

Baây giôø ñieàu hieån nhieân laø heä thoáng theå thao khoâng theå töï mình taïo ra caùc nguoàn taøi nguyeân caàn thieát. Ñeå taïo thuaän lôïi cho caùc nhieäm vuï vöøa ñeà caäp, heä thoáng theå thao caàn caùc nhaø haûo taâm beân ngoaøi - thí duï, caùc nhaân vieân thieän nguyeän, ngöôøi uûng hoä vieân chính trò hoaëc nhaø taøi trôï - vaø ñaëc bieät laø khaùch haøng saün saøng mua veù, baùn caùc moùn haøng, hay laäp caùc chöông trình truyeàn hình. Chæ baèng caùch naøy, heä thoáng theå thao môùi coù theå taïo ra caùc taøi nguyeân caàn thieát. Söï phuï thuoäc veà caáu truùc cuûa heä thoáng theå thao, nhö chuùng ta quen goïi noù, giaûi thích taïi sao heä thoáng naøy phaûi lieân tuïc laøm cho nhöõng ngöôøi ñoùng goùp ôû beân ngoaøi bieát söï haáp daãn cuûa noù. Noùi caùch khaùc, heä thoáng theå thao phaûi löu taâm tôùi veû beà ngoaøi cuûa theå thao ñeå vaän ñoäng caùc ngöôøi coù tieàm naêng haûo taâm ñeå hoï saün saøng ñoùng goùp vaøo vieäc duy trì hay thaäm chí taêng cöôøng heä thoáng. Tuy nhieân, ñieàu naøy bao haøm vieäc trình baøy theå thao sao cho phuø hôïp vôùi sôû thích khaùc nhau cuûa caùc ngöôøi coù tieàm naêng trôû thaønh nhaø haûo taâm. Vaø nhö vaäy, theå thao trôû thaønh moät loaïi saûn phaåm höùa heïn seõ thoûa maõn caùc sôû thích cuûa caùc caù nhaân, caùc nhoùm vaø caùc toå chöùc khaùc nhau. Ñoù laø lyù do taïi sao heä thoáng theå thao laïi saün saøng vaø deã daøng coù maët ñeå phuïc vuï caùc muïc ñích yù thöùc heä, chính trò hay kinh teá cuûa ngöôøi khaùc, vì, neáu khoâng, noù seõ khoâng theå taïo ra caùc taøi nguyeân caàn thieát ñeå soáng coøn.

Nhö chuùng ta ñaõ thaáy, vì theå thao laø moät caâu chuyeän mang tính bieåu caûm vôùi raát ít noäi dung khieán ngöôøi ta coù theå gaùn cho noù nhieàu yù nghóa khaùc nhau, neân heä thoáng theå thao noùi chung chöùng toû raát thaønh coâng trong vieäc taïo ra caùc taøi nguyeân beân ngoaøi vì caùc ngöôøi coù tieàm naêng trôû thaønh nhaø haûo taâm coù theå söû duïng theå thao ñeå truyeàn ñaït caùc söù ñieäp ñaëc thuø cuûa hoï. Coù theå chöùng minh ñieàu naøy baèng, thí duï, caùc hôïp doanh (partnerships) maø caùc vaän ñoäng vieân caù nhaân cuõng nhö caùc toå chöùc theå thao lôùn hôn ñaõ kyù keát vôùi caùc doanh nghieäp thöông maïi vaø kyõ ngheä quaûng caùo. Trong tröôøng hôïp naøy, theå thao quaû ñoùng vai troø laøm coã xe chuyeân chôû caùc söù ñieäp kinh teá.

Söï phuï thuoäc veà cô caáu cuûa heä thoáng theå thao vöøa ñöôïc moâ taû khoâng nhaát thieát phaûi laø moät ñieàu xaáu, vì theå thao coù theå phuïc vuï raát nhieàu muïc ñích coù theå chaáp nhaän ñöôïc veà maët ñaïo ñöùc vaø thaäm chí coøn thöïc söï nhaân baûn nöõa. Thí duï, neáu caùc chính trò gia saün saøng ñaàu tö tieàn baïc coâng coäng vaøo heä thoáng theå thao vì ñieàu naøy höùa heïn seõ caûi thieän söùc khoeû cuûa daân chuùng hoaëc giaùo duïc toaøn dieän cho treû em vaø thanh thieáu nieân, thì trong caên baûn seõ khoâng sai neáu heä thoáng theå thao trình baøy theå thao phuïc vuï caùc muïc ñích naøy. Nhöng, maët khaùc, ñieàu cuõng roõ laø: söï phuï thuoäc veà cô caáu cuûa heä thoáng theå thao mang raát nhieàu nguy hieåm. Thí duï, neáu moät löôïng taøi nguyeân lôùn hôn coù theå ñöôïc taïo ra baèng caùch laøm cho heä thoáng theå thao phuï thuoäc vaøo heä thoáng kinh teá hoaëc caùc heä thoáng yù thöùc heä, thì xu höôùng nghieâng veà vieäc thöïc hieän chính ñieàu naøy seõ cao, cho duø muïc ñích cuûa vieäc phuïc vuï naøy ñaùng ngôø veà ñaïo ñöùc hoaëc voâ nhaân ñaïo. Ñieàu naøy seõ ñöôïc ñeà caäp chi tieát hôn trong chöông thöù tö.

Chöông 3: Taàm quan troïng cuûa theå thao ñoái vôùi con ngöôøi nhaân baûn

3.1 Thaân xaùc, linh hoàn, tinh thaàn

Duø caùc nghieân cöùu lòch söû veà theå thao thöôøng moâ taû thaùi ñoä Coâng Giaùo ñoái vôùi thaân theå hoaøn toaøn tieâu cöïc, treân thöïc teá, truyeàn thoáng thaàn hoïc vaø taâm linh Coâng Giaùo voán nhaán maïnh raèng theá giôùi vaät chaát (vaø moïi vaät hieän höõu) ñeàu toát vì ñöôïc taïo ra bôûi Thieân Chuùa vaø con ngöôøi laø moät hôïp nhaát goàm thaân xaùc, linh hoàn vaø tinh thaàn. Thaät vaäy, caùc nhaø thaàn hoïc thôøi sô khai vaø thôøi trung coå daønh phaàn lôùn thôøi gian cuûa hoï ñeå pheâ phaùn caùc nhoùm Ngoä Ñaïo vaø Manicheans, chính laø vì nhöõng nhoùm naøy lieân keát theá giôùi vaät chaát vaø thaân xaùc con ngöôøi vôùi söï aùc. Moät trong nhöõng khieáu naïi cuûa caùc taùc giaû Kitoâ giaùo laø Caùc nhoùm Ngoä Ñaïo vaø Manicheans khoâng bao goàm caùc saùch thaùnh Do Thaùi nhö moät phaàn cuûa saùch thaùnh Kitoâ giaùo, vaø do ñoù khoâng chaáp nhaän trình thuaät trong saùch Saùng Theá voán moâ taû Thieân Chuùa taïo döïng theá giôùi vaø con ngöôøi vaø goïi moïi söï "raát toát laønh". Traùi laïi, caùc nhoùm naøy ñaõ xaây döïng caùc trình thuaät coù tính thaàn thoaïi khaù phöùc taïp veà nguoàn goác cuûa theá giôùi vaät chaát, moät trình thuaät lieân keát noù vôùi 'sa ngaõ' hay "nguyeân lyù taø aùc".

Ñoù laø lyù do taïi sao hoï coi theá giôùi vaät chaát vaø chính thaân theå con ngöôøi nhö laø ñoái khaùng vôùi nhöõng gì thöïc söï taâm linh. Naêm 1979, Thaùnh Gioan Phaoloâ II noùi vôùi caùc vaän ñoäng vieân ngöôøi YÙ vaø AÙ Caên Ñình veà nhöõng tranh caõi naøy: "Thaät ñaùng nhaéc laïi raèng trong caùc theá kyû ñaàu tieân, caùc nhaø tö töôûng Kitoâ giaùo ñaõ kieân quyeát phaûn ñoái moät soá yù thöùc heä, luùc ñoù heát söùc thôøi thöôïng, coù ñaëc tính haï giaù theá giôùi vaät lyù moät caùch roõ raøng, nhaân danh vieäc ñeà cao tinh thaàn moät caùch sai laàm. Ngöôïc laïi, döïa treân cô sôû döõ kieän Thaùnh Kinh, hoï ñaõ khaúng ñònh moät caùch maïnh meõ moät caùi nhìn thoáng nhaát veà con ngöôøi" [26].

Quan ñieåm thoáng nhaát veà con ngöôøi naøy voán ñöôïc phaùt bieåu trong Thaùnh Kinh vaø bôûi caùc nhaø thaàn hoïc hoaëc nhö moät söï hôïp nhaát cuûa thaân xaùc, linh hoàn vaø tinh thaàn hay thaân xaùc vaø linh hoàn. Caùch hieåu naøy veà söï hôïp nhaát cuûa con ngöôøi nhaân baûn laø keát quaû hôïp luaän lyù ñoái vôùi vieäc ñònh hình thaùi ñoä Kitoâ giaùo ñoái vôùi theå thao. Theo Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Giaùo hoäi coi troïng theå thao vì Giaùo Hoäi ñaùnh giaù cao "moïi ñieàu goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån haøi hoøa vaø hoaøn chænh cuûa con ngöôøi, coù thaân xaùc vaø linh hoàn. Do ñoù, Giaùo Hoäi khuyeán khích nhöõng gì nhaèm muïc ñích giaùo duïc, phaùt trieån vaø taêng cöôøng thaân theå con ngöôøi, ñeå noù coù theå phuïc vuï toát hôn cho vieäc ñaït ñöôïc söï tröôûng thaønh baûn thaân" [27].

Caùi hieåu veà söï thoáng nhaát cuûa con ngöôøi cuõng laø neàn taûng cho söï nhaán maïnh trong giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi raèng coù moät chieàu kích taâm linh cho theå thao. Thaät vaäy, Ñöùc Gioan Phaoloâ II moâ taû theå thao laø "moät hình thöùc theå duïc thaân theå vaø tinh thaàn" [28]. Nhö ngaøi ñaõ noùi: "Hoaït ñoäng theå duïc theå thao, treân thöïc teá, khoâng chæ laøm noåi baät caùc khaû naêng theå chaát coù giaù trò cuûa con ngöôøi maø thoâi, maø coøn laø caùc khaû naêng tri thöùc vaø taâm linh cuûa hoï nöõa. Noù khoâng chæ laø söùc maïnh theå lyù vaø hieäu naêng cô baép, maø coøn coù moät linh hoàn vaø phaûi bieåu loä troïn khuoân maët hoaøn chænh cuûa noù nöõa" [29].

3.2 Töï do, quy taéc, tính saùng taïo vaø söï hôïp taùc

Töï do, moät hoàng phuùc Thieân Chuùa ban cho chuùng ta, cho thaáy söï vó ñaïi cuûa baûn chaát con ngöôøi. Ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa, con ngöôøi nam nöõ ñöôïc keâu goïi tham döï vaøo söï saùng taïo cuûa Thieân Chuùa. Nhöng töï do ñi keøm vôùi traùch nhieäm, vì caùc löïa choïn töï do ñöôïc thöïc hieän bôûi moïi con ngöôøi ñeàu taùc ñoäng ñeán caùc moái töông quan cuûa hoï, ñeán coäng ñoàng, vaø trong moät soá tröôøng hôïp, troïn caû saùng theá.

Ngaøy nay, nhieàu ngöôøi tin raèng töï do laø laøm nhöõng gì ngöôøi ta muoán, voâ giôùi haïn. Moät quan ñieåm nhö vaäy taùch ñoâi töï do vaø traùch nhieäm vaø thaäm chí coù theå loaïi boû söï quan taâm ñeán caùc haäu quaû cuûa haønh vi nhaân baûn. Tuy nhieân, theå thao nhaéc nhôû chuùng ta raèng töï do thöïc söï cuõng phaûi coù traùch nhieäm.

Ngaøy nay, kyõ thuaät cho pheùp con ngöôøi ôû nhieàu nôi treân theá giôùi coù theå xöû lyù nhieàu thöù deã daøng moät caùch ñaùng ngaïc nhieân. Trong boái caûnh naøy, ngöôøi ta deã daøng khoâng nhaän ra söï caàn thieát phaûi noã löïc vaø hy sinh môùi ñaït ñöôïc caùc muïc ñích cuûa mình. Nhöng trong theå thao, baát cöù ai khoâng phaùt trieån caùc ñöùc tính naøy cuõng khoâng kieân trì trong vieäc thöïc haønh theå thao vaø do ñoù seõ khoâng ñaït ñöôïc baát cöù muïc tieâu ñeà xuaát naøo. ÔÛ ñaây, caùi hieåu Kitoâ giaùo veà töï do aùp duïng cho theå thao ôû ñieåm naøy: töï do cho pheùp con ngöôøi thöïc hieän caùc löïa choïn vaø hy sinh thích ñaùng ngay caû khi hoï buoäc phaûi ñi qua "cöûa heïp" [30].

Hôn nöõa, trong neàn "vaên hoùa vöùt boû" maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ thöôøng nhaéc nhôû chuùng ta, nhöõng cam keát laâu daøi thöôøng laøm chuùng ta sôï haõi. Theå thao giuùp chuùng ta trong phöông dieän naøy baèng caùch daïy raèng chaáp nhaän caùc thaùch ñoá laâu daøi laø ñieàu ñaùng giaù. Vieäc huaán luyeän vaø caùc noã löïc kieân trì ñeå caûi thieän laø ñieàu ñaùng giaù, vì caùc ñieàu thieän cao quí nhaát chæ coù theå ñaït ñöôïc khi ngöôøi ta tìm kieám chuùng maø khoâng xa traùnh caùc baát traéc vaø thaùch ñoá ñi keøm vôùi caùc traùch nhieäm ña daïng. Ngoaøi ra, khaéc phuïc caùc khoù khaên nhö chaán thöông vaø choáng laïi nhöõng caùm doã löøa ñaûo trong troø chôi giuùp taêng cöôøng tính caùch cuûa moät con ngöôøi qua söï kieân trì vaø töï chuû.

Phöông chaâm cuûa UÛy ban Theá Vaän Quoác teá, citius, altius, fortius (nhanh hôn, cao hôn, maïnh hôn) [31] gôïi leân lyù töôûng kieân trì naøy. Theo moät nghóa naøo ñoù, ñôøi soáng Kitoâ giaùo gioáng nhö moät cuoäc chaïy ñua ñöôøng tröôøng (marathon) hôn laø chaïy nöôùc ruùt (sprint). Coù nhieàu giai ñoaïn, moät soá giai ñoaïn naøy raát khoù khaéc phuïc.

Theá nhöng, taïi sao ngöôøi ta laïi chaïy cuoäc ñua ñöôøng tröôøng? Haún hoï thích taän höôûng thaùch ñoá ñeán moät möùc naøo ñoù. Ñaït cho ñöôïc söï caûi thieän töøng böôùc, töøng daëm, gôïi leân moät caûm thöùc thoûa maõn mang laïi nieàm vui cho cuoäc thaùch ñoá. Thaùnh Greâgoârioâ thaønh Nazianzus vaø caùc Giaùo Phuï khaùc nghó tôùi ñôøi soáng Kitoâ giaùo gioáng nhö moät troø chôi. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ cuõng ñaõ noùi veà noù theo caùc ngoân töø naøy, noái keát theå loaïi chôi vôùi nieàm vui Kitoâ giaùo [32].

Moãi ngöôøi hieán taëng nhöõng taøi naêng hoï nhaän ñöôïc trong thöïc taïi haøng ngaøy cuûa cuoäc soáng hoï, coù theå bao goàm caû theå thao. Coi troïng caùc quy taéc vaø quy ñònh cuûa moãi moân theå thao cuøng vôùi caùc chieán löôïc troø chôi do caùc huaán luyeän vieân xaùc ñònh, moãi vaän ñoäng vieân phaùt trieån baûn thaân khi hoï, baèng töï do vaø oùc saùng taïo, noã löïc ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu ñaõ ñaët ra trong caùc thoâng soá ñaõ ñöôïc thieát laäp. Baèng caùch naøy, caùc moân theå thao laøm chöùng cho coâng lyù ôû ñieåm chuùng ñoøi phaûi vaâng theo caùc quy taéc. Vaø ñeå baûo ñaûm coâng lyù nhö vaäy, coù nhöõng troïng taøi, thaåm phaùn vaø thanh tra vieân, vaø trong nhöõng naêm gaàn ñaây, trôï cuï kyõ thuaät. Khoâng coù caùc quy taéc, yù nghóa cuûa troø chôi vaø cuoäc thi seõ khoâng coøn. Trong boùng ñaù, chaúng haïn, neáu quaû boùng khoâng hoaøn toaøn vöôït ñöôøng khung thaønh, thì khoâng phaûi laø cuù thaéng vaøo khung thaønh. Chæ moät milimet nhoû cuõng taïo neân söï khaùc bieät to lôùn. Theo moät caùch naøo ñoù, quy taéc ñoù giuùp chuùng ta hieåu raèng coâng lyù khoâng phaûi laø moät ñieàu chæ ñôn thuaàn coù tính chuû quan maø noù coù moät chieàu kích khaùch quan, trong caû caùc hình thöùc troø chôi.

Traùi ngöôïc vôùi nhöõng gì ngöôøi ta coù theå nghó, trong theå thao, caùc quy taéc khoâng giôùi haïn oùc saùng taïo cuûa con ngöôøi nhöng khuyeán khích noù. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa mình trong caùc tieâu chuaån ñaõ thieát laäp, vaän ñoäng vieân phaûi raát saùng taïo. Hoï phaûi tìm caùch gaây baát ngôø cho ñoái thuû caïnh tranh baèng moät thuû thuaät hoaëc chieán thuaät môùi hoaëc baát ngôø. Vì lyù do naøy, caùc vaän ñoäng vieân saùng taïo ñöôïc ñaùnh giaù cao.

Moät ñieàu töông töï xaûy ra vôùi töï do. Caùc quy taéc ñöôïc thieát laäp, maø töï chuùng voán laø keát quaû cuûa oùc saùng taïo nôi nhöõng ngöôøi saùng laäp ra töøng moân theå thao, trôû thaønh khaùch quan xeùt veà maët tuaân thuû chuùng. Tính khaùch quan naøy khoâng laøm maát ñi tính chuû quan cuûa vaän ñoäng vieân maø laø giuùp hoï khai trieån noù moät caùch töï do khi hoï luyeän taäp moân theå thao cuûa mình. Caùc quy taéc thì roõ raøng vaø ñöôïc xaùc ñònh, nhöng tuaân giöõ chuùng laøm cho vaän ñoäng vieân töï do hôn vaø saùng taïo hôn.

Con ngöôøi taïo ra caùc quy taéc, vaø roài ñoàng thuaän chaáp nhaän caùc quy taéc caáu thaønh caùc moân theå thao khaùc nhau. Vaø nhöõng quy taéc naøy ñaët theå thao ra ngoaøi caùc hoaït ñoäng khaùc cuûa cuoäc soáng haøng ngaøy. Caùc hoïc giaû ñaõ ghi nhaän ñieàu naøy: moät trong nhöõng ñaëc ñieåm cuûa caùc quy taéc caáu thaønh theå thao laø chuùng coù moät luaän lyù hoïc nhöng khoâng (gratuitous logic). Nhö ñaõ ñeà caäp trong chöông tröôùc, moïi moân theå thao ñeàu coù caùc muïc tieâu cuûa noù. Trong moân chôi cuø (golf), chaúng haïn, muïc tieâu laø ñöa boùng vaøo loã vôùi con soá ít nhaát caùc cuù ñaùnh coù theå coù treân möôøi taùm loã. Tuy nhieân, caùc quy taéc cuûa saân cuø caám caùch höõu hieäu nhaát ñeå thöïc hieän vieäc naøy, chaúng haïn nhö ñi leân vaø thaû boùng vaøo moãi loã. Chuùng nhöng khoâng ñöa ra caùc thaùch thöùc vaø trôû ngaïi khieán vieäc ñaït muïc tieâu trôû neân khoù khaên hôn. Moãi caàu thuû moân cuø phaûi söû duïng moät chieác gaäy chôi cuø, khôûi ñi töø moät khoaûng caùch ñöôïc chæ ñònh caùch xa moãi loã, vaø traùnh caùc ao vaø baãy caùt. Nhöõng ngöôøi tham gia ñoàng thuaän caùc quy taéc caáu thaønh moân cuø vì hoï thích tham gia troø chôi vaø coá gaéng vöôït qua caùc thaùch thöùc maø noù ñöa ra. Ñieåm quan troïng cuûa suy tö naøy laø caùc moân theå thao cuûa chuùng ta khoâng baét buoäc phaûi hieän höõu; chuùng ta taïo ra chuùng vaø chuùng ta töï do tham gia vaøo chuùng bôûi vì chuùng ta thích laøm nhö vaäy. Theo nghóa naøy, caùc moân theå thao naèm trong laõnh vöïc nhöng khoâng.

Nhö theá, theå thao döïa treân khôûi ñieåm hôïp taùc vaø ñoàng thuaän veà caùc quy taéc caáu thaønh. Cuõng coù nhieàu caùch maø ngöôøi tham gia caàn hôïp taùc chæ ñeå laøm moät bieán coá theå thao khaû höõu. Thaät vaäy, söï hôïp taùc ñi tröôùc vaø laø caên baûn ñeå thi ñua. Theo nghóa naøy, ñoäng löïc cuûa theå thao traùi ngöôïc vôùi chieán tranh, laø thöù dieãn ra khi ngöôøi ta tin raèng söï hôïp taùc khoâng coøn khaû höõu nöõa vaø khi thieáu söï ñoàng thuaän veà caùc quy taéc caên baûn. Trong caùc moân theå thao, ngöôøi thi ñua tham gia vaøo moät cuoäc thi ñua coù quy taéc, chöù khoâng choáng laïi moät keû thuø maø ta phaûi taän dieät. Thaät vaäy, chính ñoái thuû cuûa hoï ñaõ ruùt ra ñöôïc ñieàu toát nhaát nôi moät vaän ñoäng vieân, vaø do ñoù, traûi nghieäm naøy coù theå raát thuù vò vaø haáp daãn. Chöõ thi ñua aùm chæ traûi nghieäm naøy, vì chöõ naøy xuaát phaùt töø hai goác La Tinh "com" - vôùi -vaø "petere" - phaán ñaáu hoaëc tìm kieám -. Caùc ngöôøi thi ñua ñang "cuøng nhau phaán ñaáu hoaëc tìm kieám" söï xuaát saéc. Nhieàu ñieån hình caùc vaän ñoäng vieân baét tay vaø oâm hoân hoaëc thaäm chí ñi laïi laøm quen hoaëc chia seû moät böõa aên sau moät cuoäc thi kòch lieät ñaõ daïy chuùng ta raát nhieàu veà khía caïnh naøy.

Vì vaäy, chuùng ta thaáy vieäc thöïc haønh theå thao giuùp con ngöôøi phaùt trieån nhö theá naøo vì hoï trôû neân coù khaû naêng taïo ra moät moâi tröôøng bieát keát hôïp töï do vaø traùch nhieäm, oùc saùng taïo vaø vieäc toân troïng caùc quy taéc, vieäc giaûi trí vaø söï nghieâm tuùc. Moâi tröôøng naøy coù ñöôïc laø nhôø söï hôïp taùc vaø ñoàng haønh vôùi nhau trong vieäc phaùt trieån taøi naêng vaø caù tính caù nhaân.

Chôi ñeïp

Trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây, ñaõ coù söï nhaän thöùc ngaøy caøng taêng veà nhu caàu chôi ñeïp trong theå thao, töùc laø troø chôi phaûi trong saïch. Caùc vaän ñoäng vieân toân troïng vieäc chôi ñeïp khi hoï khoâng nhöõng tuaân thuû caùc quy taéc chính thöùc maø coøn giöõ coâng baèng ñoái vôùi ñoái thuû cuûa hoï ñeå moïi ngöôøi thi ñua coù theå töï do tham gia troø chôi. Tuaân thuû caùc quy taéc cuûa troø chôi ñeå traùnh bò khieån traùch bôûi troïng taøi hoaëc chính thöùc bò loaïi vì vi phaïm quy taéc laø moät ñieàu. Nhöng ñieàu khaùc laø phaûi chuù yù vaø toân troïng ñoái thuû vaø quyeàn töï do cuûa hoï baát keå baát cöù lôïi ñieåm veà quy taéc naøo. Laøm nhö vaäy bao goàm vieäc khoâng söû duïng caùc chieán löôïc giaáu gieám, chaúng haïn nhö duøng chaát kích thích, coù lôïi theá baát hôïp phaùp so vôùi ñoái thuû thi ñua. Hoaït ñoäng theå thao "phaûi laø moät dòp khoâng theå traùnh ñeå thöïc haønh caùc nhaân ñöùc nhaân baûn vaø Kitoâ giaùo veà tình lieân ñôùi, loøng trung thaønh, taùc phong toát vaø bieát toân troïng ngöôøi khaùc, nhöõng ngöôøi phaûi ñöôïc xem laø nhöõng ngöôøi thi ñua chöù khoâng phaûi chæ laø ñoái thuû hay ñòch thuû" [33]. Baèng caùch naøy, caùc moân theå thao coù theå ñaët ra caùc muïc tieâu cao hôn chieán thaéng, höôùng tôùi vieäc phaùt trieån con ngöôøi nhaân baûn trong moät coäng ñoàng goàm caùc ñoàng ñoäi vaø nhöõng ngöôøi thi ñua.

Chôi ñeïp cho pheùp caùc moân theå thao trôû thaønh phöông tieän giaùo duïc cho taát caû xaõ hoäi, veà caùc giaù trò vaø ñöùc haïnh tìm thaáy trong theå thao, chaúng haïn nhö kieân trì, coâng baèng vaø lòch söï, aáy laø chæ môùi neâu teân moät vaøi ñieàu maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI voán nhaán maïnh.

"Caùc vaän ñoäng vieân thaân yeâu, caùc baïn gaùnh vaùc traùch nhieäm - khoâng keùm phaàn quan troïng - laø laøm chöùng cho caùc thaùi ñoä vaø nieàm xaùc tín vaø, theå hieän chuùng, vöôït quaù hoaït ñoäng theå thao, trong cô caáu gia ñình, vaên hoùa vaø toân giaùo. Khi laøm nhö vaäy, caùc baïn seõ giuùp ñôõ ngöôøi khaùc raát nhieàu, ñaëc bieät laø thanh thieáu nieân, nhöõng ngöôøi ñang soáng trong moät xaõ hoäi ñang phaùt trieån nhanh choùng, nôi ñang ñaùnh maát nhieàu giaù trò vaø caøng ngaøy caøng maát phöông höôùng" [34].

Theo chieàu höôùng naøy, caùc vaän ñoäng vieân coù söù meänh trôû thaønh "caùc nhaø giaùo duïc, vì theå thao coù theå ñaøo luyeän moät caùch höõu hieäu nhieàu giaù trò cao hôn, nhö loøng trung thaønh, tình baïn vaø tinh thaàn ñoàng ñoäi" [35].

3.3 Chuû nghóa caù nhaân vaø nhoùm

Moät ñieàu raát ñaëc tröng cuûa theá giôùi theå thao laø moái töông quan haøi hoøa giöõa caù nhaân vaø toaøn ñoäi. Trong caùc moân theå thao ñoàng ñoäi, nhö boùng ñaù, boùng baàu duïc, boùng chuyeàn vaø boùng roå vaø nhieàu moân khaùc, thöïc taïi ñoù ñöôïc nhìn thaáy raát roõ. Nhöng ngay trong caùc moân theå thao caù nhaân nhö quaàn vôït hay bôi loäi, luoân coù moät soá hình thöùc laøm vieäc theo nhoùm naøo ñoù.

Ngaøy nay chuùng ta coù theå thaáy nhieàu bieåu hieän cuûa chuû nghóa caù nhaân. Xem ra caùc muïc tieâu caù nhaân ñoâi khi chieám öu theá hôn ích chung. Theå thao laø moät tröôøng hoïc laøm vieäc theo nhoùm giuùp chuùng ta vöôït qua söï ích kyû. Trong ñoù tính caù nhaân cuûa moãi ngöôøi chôi coù lieân quan ñeán nhoùm ñoäi cuøng nhau laøm vieäc ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu chung.

Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, khi noùi chuyeän vôùi nhöõng ngöôøi treû taïi leã kyû nieäm laàn thöù 70 cuûa Trung taâm theå thao YÙ, noùi raèng: "Toâi cuõng hy voïng caùc baïn coù theå thöôûng thöùc veû ñeïp cuûa tinh thaàn ñoàng ñoäi, moät ñieàu raát quan troïng trong cuoäc soáng. Ñöøng coù chuû nghóa caù nhaân! Ñöøng chôi cho rieâng mình. ÔÛ queâ höông cuûa toâi, khi moät ngöôøi chôi laøm nhö theá, chuùng toâi noùi: 'Anh chaøng naøy muoán töï mình nghieán heát quaû boùng!' Khoâng, ñoù laø chuû nghóa caù nhaân: khoâng nghieán traùi boùng, haõy laø nhöõng caàu thuû cuûa toaøn ñoäi. Thuoäc veà moät caâu laïc boä theå thao coù nghóa laø baùc boû moïi hình thöùc ích kæ vaø coâ laäp, ñaây laø moät cô hoäi ñeå gaëp gôõ vaø soáng beân ngöôøi khaùc, giuùp ñôõ laãn nhau, thi ñua trong loøng quí meán hoã töông vaø phaùt trieån trong tình huynh ñeä"[36].

Moãi thaønh vieân ñeàu ñoäc ñaùo vaø ñoùng goùp moät caùch ñaëc bieät cho toaøn ñoäi. Caùc caù nhaân khoâng maát huùt trong toaøn boä, vì hoï ñöôïc traân quùi trong tính ñaëc thuø cuûa hoï. Taát caû ñeàu coù moät taàm quan troïng ñoäc ñaùo laøm cho ñoäi maïnh hôn. Moät ñoäi nguõ tuyeät vôøi luoân ñöôïc taïo thaønh töø nhöõng caù nhaân tuyeät vôøi khoâng chôi moät mình maø cuøng chôi vôùi nhau.

Thí duï, moät ñoäi boùng coù theå ñöôïc taïo thaønh töø nhöõng tieàn veä xuaát saéc nhaát theá giôùi, nhöng noù seõ khoâng phaûi laø moät ñoäi tuyeät vôøi neáu khoâng coù thuû moân, haäu veä, tieàn ñaïo vaø thaäm chí laø moät huaán luyeän vieân gioûi, chuyeân gia vaät lyù trò lieäu, v.v. Trong theå thao, thieân phuù vaø taøi naêng cuûa töøng caù nhaân noùi rieâng ñöôïc xeáp ñaët ñeå phuïc vuï caû ñoäi.

3.4 Hy sinh

Ngöôøi tham gia theå thao raát quen thuoäc vôùi khaùi nieäm hy sinh. Baát keå trình ñoä chuyeân moân hay loaïi hoaït ñoäng lieân quan, taäp chuù vaøo ñoäi hay caù nhaân, vaän ñoäng vieân phaûi kheùp mình vaøo kyû luaät vaø taäp chuù vaøo nhieäm vuï hieän höõu neáu hoï muoán hoïc vaø thu löôïm ñöôïc kyõ naêng caàn thieát. Ñaït ñöôïc ñieàu naøy thöôøng coù nghóa laø ngöôøi ñoù phaûi theo moät chöông trình thöôøng xuyeân vaø coù caáu truùc. Ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän toát nhaát khi ngöôøi tham gia theå thao chaáp nhaän ñieàu naøy: hoï seõ phaûi daán thaân vaøo moät con ñöôøng bao goàm moät möùc ñoä gian khoå, töø boû mình vaø khieâm nhöôøng naøo ñoù. Sôû dó nhö theá vì vieäc hoïc taäp vaø bieåu dieãn moät moân theå thao luoân bao goàm vieäc coù theå gaëp gôõ vôùi thaát baïi, ngaõ loøng vaø thaùch thöùc. Caùc vaän ñoäng vieân chuyeân nghieäp thöôøng seõ traûi nghieäm nhöõng thaùch thöùc taâm lyù, theå lyù vaø tinh thaàn nhö laø moät phaàn söï nghieäp cuûa hoï trong theå thao; thaäm chí ñieàu coøn gaây aán töôïng hôn nöõa laø nhöõng ngöôøi tham gia theå thao caáp thaáp vaø khoâng chuyeân nghieäp cuõng saün saøng kheùp mình vaøo nhöõng ñoøi hoûi naøy, maëc duø vôùi cöôøng ñoä thaáp hôn nhieàu, ñeå trôû neân toát hôn trong ñieàu hoï yeâu thích [37].

Ngöôøi tham gia ñeå giaûi trí chòu huaán luyeän ñeå döï cuoäc thi nöûa ñöôøng tröôøng (marathon) vì töø thieän, ngöôøi chôi cuø coù chaáp (handicap) cao coá gaéng taäp moät cuù ñaùnh toát hôn, hoaëc caàu thuû boùng ñaù coá gaéng ghi baøn thaéng nhieàu hôn cho ñoäi, ñeàu nhôø caùc traûi nghieäm soáng naøy cuûa hoï maø hieåu ñöôïc raèng nhöõng hy sinh nhoû naøy coù yù nghóa nhôø ñöôïc thöïc hieän vì loøng yeâu thích theå thao. Maëc duø ngoû lôøi vôùi caùc vaän ñoäng vieân theá vaän, Thaùnh Gioan Phaoloâ II coù ñieàu sau ñaây ñeå noùi veà giaù trò cuûa söï hy sinh trong theå thao vôùi taát caû caùc vaän ñoäng vieân, baát keå trình ñoä cuûa hoï: "Taïi Theá vaän hoäi gaàn ñaây ôû Sydney, chuùng ta ñaõ ngöôõng moä nhöõng kyø tích cuûa caùc vaän ñoäng vieân vó ñaïi, nhöõng ngöôøi ñaõ töï hy sinh nhieàu naêm, ngaøy qua ngaøy, ñeå ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû ñoù. Ñaây laø luaän lyù hoïc cuûa theå thao, ñaëc bieät laø caùc moân theå thao theá vaän; noù cuõng laø luaän lyù hoïc cuûa cuoäc soáng: khoâng coù caùc hy sinh, caùc thaønh quaû quan troïng khoâng coù ñöôïc, hoaëc thaäm chí khoâng coù söï haøi loøng chaân chính"[38].

Nhöõng laàn gaëp hy sinh trong theå thao ñoù coù theå giuùp caùc vaän ñoäng vieân ñaøo taïo caù tính cuûa hoï moät caùch ñaëc thuø. Hoï coù theå phaùt trieån caùc nhaân ñöùc can ñaûm vaø khieâm nhöôøng, kieân trì vaø duõng caûm. Kinh nghieäm chung cuûa söï hy sinh trong theå thao cuõng coù theå giuùp caùc tín höõu hieåu ñaày ñuû hôn ôn goïi cuûa hoï trong tö caùch con caùi cuûa Thieân Chuùa. Duy trì moät cuoäc soáng caàu nguyeän, moät cuoäc soáng bí tích phong phuù, vaø laøm vieäc vì ích chung, thöôøng ñi keøm vôùi nhieàu trôû ngaïi vaø khoù khaên. Chuùng ta coá gaéng vöôït qua caùc thaùch thöùc naøy baèng söï kieân trì kieân ñònh vaø töï kheùp mình vaøo kyû luaät cuûa chuùng ta, vaø vôùi ôn thaùnh tuoân chaûy töø Thieân Chuùa. "Kyû luaät nghieâm ngaët vaø vieäc töï chuû, söï khoân ngoan, tinh thaàn hy sinh vaø coáng hieán", theo Thaùnh Gioan Phaoloâ II, ñaïi dieän cho caùc phaåm tính tinh thaàn, taâm lyù vaø theå lyù ñaõ ñöôïc thöû nghieäm trong nhieàu moân theå thao. Caùc ñoøi hoûi vaø thaùch thöùc veà tinh thaàn vaø theå chaát cuûa theå thao coù theå giuùp taêng cöôøng tinh thaàn vaø vieäc töï yù thöùc veà mình cuûa ngöôøi ta. Vieäc Coâng Giaùo ñaùnh giaù cao giaù trò nhaân hoïc cuûa theå thao vaø söï hy sinh ñaõ döïa treân cô sôû sinh hoaït haøng ngaøy cuûa moïi ngöôøi chôi. Qua kinh nghieäm soáng cuûa mình, hoï bieát raèng söï hy sinh vaø ñau khoå coù moät baûn chaát ñaày tieàm naêng bieán ñoåi.

Nhö theá, hy sinh laø moät thuaät ngöõ quen thuoäc vaø ñöôïc söû duïng nhieàu trong theá giôùi thöïc cuûa theå thao. Giaùo hoäi cuõng söû duïng thuaät ngöõ naøy moät caùch raát tröïc tieáp, thöôøng xuyeân vaø chuyeân bieät. Giaùo Hoäi bieát raèng tình yeâu Thieân Chuùa vaø ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta thöôøng ñi keøm moät giaù ñaét maø chuùng ta phaûi traû. Nhieäm vuï cuûa chuùng ta trong tö caùch Kitoâ höõu laø chaáp nhaän caùc hy sinh vaø ñau khoå maø chuùng ta ñang chòu ñöïng, baát keå lôùn hay nhoû, vaø ñöôïc naâng ñôõ bôûi ôn thaùnh cuûa Thieân Chuùa trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta, phaán ñaáu cho vöông quoác ôû ñaây treân traùi ñaát vaø treân theá giôùi. Vôùi ñieàu naøy trong taâm trí, ta seõ deã hieåu hôn ñieàu Thaùnh Phaoloâ nghó tôùi khi ngaøi yeâu caàu chuùng ta saün saøng ñeå 'ñaáu traän ñaáu toát' (Tm 6:12). Taát caû nhöõng hy sinh cao quùi maø chuùng ta thöïc hieän ñeàu quan troïng trong ñôøi soáng Kitoâ höõu, caû khi chuùng dieãn ra trong caùc hoaït ñoäng nhaân baûn beà ngoaøi khoâng ñaùng keå nhö theå thao.

3.5 Nieàm vui

Keå töø khi coù Hieán chöông Quoác teá veà Giaùo duïc Theå lyù, Sinh hoaït Theå lyù vaø Theå thao vaøo naêm 1978, theå thao ñaõ trôû thaønh moät quyeàn lôïi cho taát caû nhöõng ngöôøi tham gia, khoâng chæ cho ngöôøi treû, khoûe maïnh vaø coù theå löïc. Baát keå theå thao ñöôïc thöïc haønh bôûi treû em, ngöôøi cao tuoåi hay ngöôøi khuyeát taät, theå thao ñeàu mang laïi nieàm vui cho taát caû nhöõng ai töï do tham gia vaøo ñoù, ôû moïi trình ñoä cuûa cuoäc chôi.

ÔÛ trình ñoä môùi baét ñaàu, caùc vaän ñoäng vieân phaûi chòu ñöïng nhieàu thaát voïng vaø thaäm chí xaáu hoå veà thaát baïi lieân tieáp trong vieäc phaán ñaáu ñeå thaønh thaïo moät hoaït ñoäng. ÔÛ trình ñoä cao hôn veà theå thao, caùc vaän ñoäng vieân thöôøng saün saøng traûi qua kyû luaät cuûa caùc chöông trình huaán luyeän nghieâm ngaët. Nieàm vui cho taát caû nhöõng ai thöïc haønh theå thao thöôøng xuaát hieän song song vôùi nhöõng khoù khaên vaø thöû thaùch gian nan. Treân khaép theá giôùi, chuùng ta cuõng thaáy: nhieàu ngöôøi tham gia theå thao chæ ñeå taän höôûng caùi caûm giaùc ñöôïc vaän ñoäng thaân theå, coù cô hoäi giao tieáp vôùi ngöôøi khaùc, hoïc moät kyõ naêng môùi, hay caûm thaáy moät caûm thöùc ñöôïc thuoäc veà. Nieàm vui trong nhöõng boái caûnh naøy laø phoù saûn cuûa vieäc ñöôïc laøm ñieàu chuùng ta yeâu thích hoaëc taän höôûng. Chuùng ta thaáy cuoái cuøng nieàm vui laø moät ôn phuùc, vaø noù luoân luoân ñaët cô sôû treân tình yeâu, vaø coâng thöùc naøy aùp duïng ôû moïi tieâu chuaån cuûa theå thao [40]. Vieäc lieân keát nieàm vui naøy vôùi tình yeâu trong theå thao, do ñoù, coù nhöõng söï thaät quan troïng ñeå daïy chuùng ta veà moái töông quan giöõa Thieân Chuùa, tình yeâu vaø nieàm vui trong ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa chuùng ta.

Vieäc ñoái vôùi haàu heát moïi ngöôøi, theå thao khoâng ñöôïc thöïc hieän ñeå ñaït lôïi ích beân ngoaøi nhö tieàn baïc hay danh tieáng caøng laøm cho noù trôû neân maïnh meõ hôn. Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc vaän ñoäng vieân coù cam keát, nhöõng khoaûnh khaéc vui töôi trong theå thao thöôøng ñi song song vôùi ñau khoå hoaëc hy sinh caùch naøy hay caùch khaùc vaø sau noã löïc tinh thaàn vaø theå chaát cao ñoä. Ñieàu naøy daïy chuùng ta raèng nieàm vui thöïc söï, saâu saéc vaø laâu daøi thöôøng xuaát hieän khi chuùng ta cam keát maø khoâng e deø ñieàu chuùng ta yeâu thích. Tình yeâu naøy coù theå ñöôïc höôùng vaøo chính haønh ñoäng theå thao, hoaëc höôùng tôùi caùc thaønh vieân khaùc cuûa moät ñoäi khi caùc moái töông quan ñöôïc saâu saéc hôn trong vieäc theo ñuoåi moät muïc tieâu chung. Neáu nieàm vui keát noái vôùi tình yeâu moät moân theå thao vaø caùc ñoàng ñoäi cuûa ta laø moät thöïc taïi maø caùc nhaø taâm lyù hoïc theå thao lieân keát vôùi caùc laàn bieåu dieãn hay nhaát cuûa chuùng ta vaø laø ñieàu khieán caùc ngöôøi chôi heát laàn naøy tôùi laàn khaùc trôû laïi tham gia, thì ñaây coù theå laø moät caùch ñeå huaán luyeän vieân hay caùc nhaø laõnh ñaïo theå thao ruùt tæa ñöôïc caùc song haønh giöõa thöïc haønh theå thao vaø thöïc haønh ñöùc tin.

Veà khía caïnh naøy, ñieàu quan troïng caàn nhaéc laïi duï ngoân Chuùa Gieâsu noùi veà kho baùu choân ôû moät thöûa ruoäng ñeå minh hoïa trieàu ñaïi Thieân Chuùa. Chuùa Gieâsu nhaán maïnh raèng chính "vì nieàm vui" maø ngöôøi khaùm phaù ra kho baùu aáy ñaõ baùn moïi thöù mình coù vaø mua laáy thöûa ruoäng (Mt 13:44). Vì vaäy, vieäc chuùng ta theo chaân Chuùa Gieâsu vaø coâng boá trieàu ñaïi Thieân Chuùa ñaõ gaàn keà cuõng phaûi phaùt xuaát töø nieàm vui ñöôïc caûm nghieäm tình yeâu vaø loøng thöông xoùt chan chöùa cuûa Thieân Chuùa voán laø ñaëc tröng cuûa trieàu ñaïi naøy. Khi chuùng ta theo Chuùa Gieâsu vaø laøm vieäc höôùng tôùi vieäc xaây döïng trieàu ñaïi cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta seõ gaëp khoù khaên vaø gian khoå, vaø thaäm chí ñöôïc môøi goïi vaùc thaùnh giaù cuûa chuùng ta.

Nhöng caùc thöû thaùch vaø ñau khoå khoâng theå daäp taét nieàm vui naøy. Thaäm chí caû caùi cheát cuõng khoâng theå laøm theá. Sau khi noùi vôùi caùc moân ñeä raèng nhö Chuùa Cha yeâu thöông Ngöôøi, Ngöôøi cuõng yeâu thöông hoï vaø baûo hoï haõy ôû laïi trong tình yeâu cuûa Ngöôøi, Chuùa Gieâsu noùi vôùi hoï raèng Ngöôøi noùi nhöõng ñieàu naøy "ñeå nieàm vui cuûa Thaày ôû trong caùc con vaø nieàm vui cuûa caùc con neân troïn" (Ga 15:11) ). Khi tôùi luùc gaàn chòu thoáng khoå vaø chòu cheát, Ngöôøi noùi vôùi hoï, "Neân giôø ñaây, caùc con lo aâu xao xuyeán. Nhöng Thaày seõ gaëp laïi caùc con, vaø loøng caùc con seõ vui möøng, vaø khoâng ai laáy maát nieàm vui cuûa caùc con"(Ga 16:22).

"Nieàm vui Tin Möøng traøn ñaày traùi tim vaø troïn cuoäc soáng nhöõng ai gaëp gôõ Chuùa Gieâsu" (41). Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ laøm noåi baät tính trung taâm cuûa nieàm vui trong ñôøi soáng tín höõu, noù laø moùn quaø ñeå chia seû vôùi moïi ngöôøi. Cuøng caùch ñoù, theå thao chæ coù nghóa bao laâu noù coå vuõ moät khoâng gian cuûa nieàm vui chung. Ñaây khoâng phaûi laø moät vaán ñeà phuû nhaän caùc hy sinh vaø ñau ñôùn do vieäc huaán luyeän vaø thöïc haønh theå thao, nhöng cuoái cuøng, theå thao ñöôïc môøi goïi mang laïi nieàm vui cho nhöõng ngöôøi thöïc haønh noù vaø thaäm chí cho taát caû nhöõng ngöôøi ñam meâ theo ñuoåi moät moân theå thao treân toaøn theá giôùi.

3.6 Haøi hoøa

Söï phaùt trieån haøi hoøa cuûa con ngöôøi phaûi luoân luoân ôû haøng ñaàu ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm veà theå thao, baát luaän laø huaán luyeän vieân, ngöôøi höôùng daãn hoaëc quaûn trò vieân. Chöõ haøi hoøa naøy chæ söï caân baèng vaø haïnh phuùc vaø laø ñieàu chuû yeáu ñoái vôùi haïnh phuùc thöïc söï caàn ñöôïc traûi nghieäm. Tuy nhieân, coù nhieàu theá löïc treân theá giôùi hieän nay caùm doã con ngöôøi töø boû nhaân ñöùc quan troïng naøy ñeå uûng hoä quan ñieåm moät chieàu vaø maát caân baèng. Ngöôøi ta chæ caàn nghó ñeán vieäc thöông maïi hoùa moät soá moân theå thao, vaø söï phuï thuoäc quaù ñaùng vaøo caùc giaûi phaùp khoa hoïc taùch bieät khoûi caùc quan ngaïi veà ñaïo ñöùc, laø ñuû ñeå lo ngaïi. Khi theå thao ñöôïc theo ñuoåi theo nhöõng caùch thöùc trong ñoù thaân theå con ngöôøi ñöôïc xem nhö moät ñoà vaät vaät chaát ñôn thuaàn hoaëc coi con ngöôøi chæ nhö moät loaïi haøng hoùa, thì chuùng ta coù nguy cô gaây toån haïi lôùn lao cho caùc con ngöôøi vaø caùc coäng ñoàng.

Maët khaùc, söï phaùt trieån haøi hoøa con ngöôøi trong caùc chieàu kích theå lyù, xaõ hoäi vaø tinh thaàn cuûa hoï töø laâu voán ñöôïc coâng nhaän laø ñoùng goùp cho söï laønh maïnh taâm lyù vaø söï trieån nôû cuûa hoï. Chuùng ta ñang baét ñaàu chöùng kieán caùc phaùt trieån tích cöïc ôû nhieàu nôi, taïi ñoù, "moïi ngöôøi caûm thaáy caàn phaûi tìm ra caùc hình thöùc theå duïc thích hôïp giuùp khoâi phuïc söï caân baèng laønh maïnh cuûa taâm trí vaø thaân theå" [42]. Lieân quan ñeán ñieàu naøy, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhieàu hình thöùc theå thao môùi vaø caùc quan nieäm khaùc nhau veà thi ñua ñaõ baét ñaàu xuaát hieän ñeå ñaùp öùng nhu caàu hieän höõu phaûi coù söï hoøa hôïp lôùn hôn nöõa giöõa taâm trí vaø thaân theå. Coâng ñoàng Vatican thöù hai cuõng löu yù raèng lieân quan ñeán vieäc xaây döïng caùc coäng ñoàng haøi hoøa, theå thao coù theå, "phaùt huy caùc moái töông quan thaân thieän giöõa ngöôøi thuoäc moïi giai caáp, quoác gia vaø chuûng toäc" [43].

Thöôøng bò boû qua trong caùc moâi tröôøng, nôi con ngöôøi khoâng coøn ñöôïc xem laø nhöõng taïo vaät yeâu quyù cuûa Thieân Chuùa nöõa, laø taàm quan troïng cuûa vieäc ñaøo taïo taâm linh con ngöôøi. Haøi hoøa nguï yù söï caân baèng, vaø ñeán löôït noù, söï caân baèng naøy lieân quan ñeán toaøn boä con ngöôøi nhaân baûn - ñôøi soáng luaân lyù, theå lyù, xaõ hoäi vaø taâm lyù cuûa hoï. Theå thao laø moät trong nhöõng boái caûnh höõu hieäu nhaát trong ñoù ngöôøi ta coù theå phaùt trieån moät caùch toaøn dieän.

Moät caùch nghòch lyù, chính nhôø vieäc tham gia vaøo nhöõng gì beà maët troâng gioáng nhö caùc hoaït ñoäng theå lyù thuaàn tuùy nhö theå thao, chuùng ta môùi coù theå phaùt trieån kieán thöùc cuûa ta veà tinh thaàn, vaø thaáy vieäc boû qua moät khía caïnh naøy trong con ngöôøi chuùng ta ñaõ laøm haïi söï taêng tröôûng, söùc khoûe vaø haïnh phuùc cuûa chuùng ta ra sao. Xu höôùng phôùt lôø yeáu toá tinh thaàn, hoaëc ruùt goïn noù vaøo yeáu toá thuaàn tuùy taâm lyù (moät ñaëc ñieåm raát phoå bieán ôû moät soá nôi treân theá giôùi ngaøy nay), raát phoå bieán hieän nay vaø coù theå nguy haïi, nhaát laø vôùi giôùi treû vaø nhöõng ngöôøi thieáu giaùo huaán toân giaùo vaø taâm linh. Trong söï khoân ngoan cuûa mình, Giaùo hoäi cung caáp cho chuùng ta moät vieãn kieán raát caàn thieát vaø thuùc baùch veà khía caïnh naøy. Chuùng ta ñöôïc yeâu caàu soáng theå thao cuûa chuùng ta trong vaø vôùi Thaùnh Linh, vì nhö Thaùnh Gioan Phaoloâ II töøng noùi, "Caùc baïn laø caùc vaän ñoäng vieân thöïc söï khi caùc baïn töï chuaån bò khoâng nhöõng baèng caùch huaán luyeän thaân theå cuûa mình maø coøn baèng caùch lieân tuïc huaán luyeän caùc chieàu kích tinh thaàn cuûa con ngöôøi caùc baïn ñeå coù ñöôïc söï phaùt trieån haøi hoøa moïi taøi naêng nhaân baûn cuûa caùc baïn"[44].

3.7 Can ñaûm

Theo Thaùnh Toâma Aquinoâ, Giaùo hoäi daïy raèng loøng can ñaûm ñaïi dieän cho trung ñieåm giöõa söï heøn nhaùt moät maët vaø söï thieáu thaän troïng ôû maët kia. Vaø Giaùo Hoäi ñaõ nhaán maïnh raèng haønh vi can ñaûm luoân lieân quan ñeán luaân lyù. Sôû dó nhö theá vì, can ñaûm ñoøi hoûi chuùng ta phaûi laøm ñieàu ñuùng, ñieàu toát, chöù khoâng phaûi ñieàu coù lôïi nhaát, hay deã daøng.

Khaùi nieäm can ñaûm cuõng coù theå ñöôïc hieåu nhö moät ñieàu luoân ñöôïc chính baûn thaân quyeát ñònh. Chuùng ta khoâng theå laøm cho ai ñoù can ñaûm, maëc duø caùc huaán luyeän vieân, caùc nhaø giaùo duïc vaø nhieàu ngöôøi khaùc coù theå phaùt trieån khaû naêng coù ñieàu naøy nôi nhöõng ngöôøi hoï laøm vieäc vôùi. Thaät vaäy, chuùng ta coù theå lyù luaän raèng loøng can ñaûm ñöôïc thaáy thöôøng xuyeân hôn tröôùc, trong vaø sau khi thaát baïi vaø thua loã. Tieáp tuïc tieán böôùc khi ruûi ro choàng chaát baát lôïi cho baïn hoaëc nhoùm cuûa baïn, coá gaéng laøm ñieàu ñuùng ñaén veà phöông dieän luaân lyù vaø theå lyù, khi baïn ñang thua ñaäm, giöõ cho nhoùm gaén boù vôùi nhau nhö moät ñoäi khi bò coi laø nhöõng keû döôùi cô - taát caû nhöõng dòp naøy ñeàu coù theå cung caáp baèng chöùng thuyeát phuïc raèng theå thao ñaày nhöõng khoaûnh khaéc can ñaûm lôùn lao.

3.8 Bình ñaúng vaø toân troïng

Moãi con ngöôøi nhaân baûn ñeàu ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa vaø coù quyeàn soáng cuoäc soáng cuûa hoï vôùi phaåm giaù vaø ñöôïc ñoái xöû moät caùch toân troïng. Moïi ngöôøi ñeàu coù cuøng moät quyeàn ñöôïc traûi nghieäm vaø thaønh toaøn trong nhieàu khía caïnh cuûa vaên hoùa vaø theå thao khaùc nhau. Moïi ngöôøi ñeàu coù cuøng moät quyeàn ñöôïc phaùt huy caùc khaû naêng caù nhaân cuûa mình cuõng nhö toân troïng ñoái vôùi caùc haïn cheá caù nhaân cuûa mình.

Tuy nhieân, söï bình ñaúng veà quyeàn lôïi cho moãi caù nhaân khoâng coù nghóa laø ñoäc daïng hay nhö nhau. Ngöôïc laïi, vì noù cuõng coù nghóa laø toân troïng tính ña nguyeân vaø tính ña daïng cuûa söï soáng con ngöôøi lieân quan tôùi giôùi tính, tuoåi taùc, boái caûnh hay truyeàn thoáng vaên hoùa. Ñieàu naøy aùp duïng caân baèng ñoái vôùi ngaønh theå thao. Ñieàu deã hieåu laø coù nhöõng khaùc nhau chuyeân bieät veà ñoä tuoåi trong caùc haïng muïc bieåu dieãn theå thao hoaëc trong haàu heát caùc moân theå thao, ñaøn oâng vaø ñaøn baø khoâng thi ñaáu vôùi nhau. Nhöõng ngöôøi coù khaû naêng theå lyù sai bieät caùch ñaùng keå so vôùi khaû naêng döï kieán trung bình, thí duï, vì khuyeát taät (impairment), coù theå ñöôïc phaùn ñònh vaø löôïng giaù caùch khaùc nhau.

Vôùi taát caû söï löu yù tôùi tính ña nguyeân cuûa caùc ñieàu kieän, caùc taøi naêng vaø khaû naêng, caùc haïng muïc bieåu dieãn khaùc nhau khoâng neân daãn ñeán vieäc xeáp haïng hoaëc phaân caáp giaáu gieám hoaëc thaäm chí ñeán vieäc phaân ranh (delimitation) quaù chaët cheõ giöõa caùc nhoùm nhaân baûn khaùc nhau. Ñieàu naøy phaù huûy caûm quan ñôn nhaát nguyeân uûy cuûa gia ñình nhaân loaïi. Ñieàu maø Thaùnh Toâng ñoà Phaoloâ yeâu caàu coäng ñoàng Kitoâ höõu hieåu nhö moät söï phaûn aûnh thaân theå cuûa Chuùa Gieâsu Kytoâ neân ñöôïc caûm nghieäm trong theå thao: "Con maét khoâng theå noùi vôùi baøn tay, 'tao khoâng caàn maøy", hay ñaàu noùi vôùi chaân, 'tao khoâng caàn maøy". Ngöôïc laïi, nhöõng boä phaän cuûa thaân theå xem ra yeáu ôùt hôn ñoù thöïc ra khoâng theå naøo thieáu ñöôïc [#] Neáu moät phaàn bò ñau, thì moïi boä phaän ñeàu phaûi ñau vôùi noù. Neáu moät phaàn ñöôïc ca ngôïi, moïi phaàn ñeàu haân hoan vôùi noù. Giôø ñaây, anh chò em laø thaân theå cuûa Chuùa Kitoâ vaø töøng moãi anh chò em laø chi theå cuûa noù " [45].

Theå thao laø moät hoaït ñoäng coù theå vaø neân coå vuõ söï bình ñaúng cuûa nhöõng con ngöôøi nhaân baûn. "Giaùo hoäi coi theå thao nhö moät coâng cuï giaùo duïc khi noù phaùt huy caùc lyù töôûng cao veà nhaân baûn vaø taâm linh vaø khi noù ñaøo taïo giôùi treû moät caùch toaøn dieän ñeå phaùt trieån caùc giaù trò nhö loøng trung thaønh, kieân trì, tình baïn, lieân ñôùi vaø hoøa bình" (46). Theå thao laø moät laõnh vöïc trong xaõ hoäi chuùng ta nhaèm coå vuõ cuoäc gaëp gôõ cuûa toaøn theå nhaân loaïi, vaø coù theå vöôït qua caùc raøo caûn kinh teá xaõ hoäi, chuûng toäc, vaên hoùa vaø toân giaùo.

Moïi ngöôøi ñeàu bình ñaúng vì phaåm giaù cuûa hoï ñöôïc taïo ra gioáng hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa. Taát caû chuùng ta ñeàu laø anh chò em töø cuøng moät Ñaáng Taïo Hoùa. Nhöng theá giôùi cuûa chuùng ta vaãn phaûi ñoái ñaàu vôùi nhöõng baát bình ñaúng beùn reã raát saâu, vaø nhieäm vuï cuûa caùc Kitoâ höõu laø giaûi quyeát thöïc taïi naøy. Theå thao laø khoâng gian ñeå caùc Kitoâ höõu coù theå tìm caùch coå vuõ söï bình ñaúng, vì "neáu khoâng coù caùc cô hoäi bình ñaúng, caùc hình thöùc gaây haán vaø xung ñoät khaùc nhau seõ tìm ñöôïc maûnh ñaát maøu môõ ñeå lôùn leân vaø cuoái cuøng phaùt noå" [47].

Coù raát nhieàu thí duï cho thaáy theå thao ñaõ taïo ra söï thoáng nhaát vaø bình ñaúng giöõa con ngöôøi nhö theá naøo trong xaõ hoäi. Nhieàu moân theå thao bình daân ñaõ vaän ñoäng choáng chuû nghóa phaân bieät chuûng toäc vaø ñaõ coå vuõ cho hoøa bình, lieân ñôùi vaø hoøa nhaäp. "Theå thao coù theå mang chuùng ta laïi vôùi nhau trong tinh thaàn hieäp thoâng giöõa caùc daân toäc vaø vaên hoùa. Theå thao thöïc söï laø moät daáu hieäu cho thaáy hoøa bình laø ñieàu coù theå "[48].

3.9 Lieân ñôùi

Söù ñieäp cuûa Giaùo hoäi veà tình lieân ñôùi cho chuùng ta thaáy raèng coù moät moái lieân keát chaët cheõ giöõa lieân ñôùi vaø ích chung, giöõa lieân ñôùi vaø ñích ñeán phoå quaùt cuûa haøng hoùa, giöõa lieân ñôùi vaø bình ñaúng giöõa caùc daân toäc, giöõa lieân ñôùi vaø hoøa bình treân theá giôùi [49].

Tình lieân ñôùi trong moät ñoäi theå thao chæ söï hôïp nhaát coù theå phaùt trieån giöõa caùc ñoàng ñoäi khi hoï cuøng phaán ñaáu vôùi nhau ñeå ñaït ñöôïc cuøng moät muïc tieâu. Moät traûi nghieäm nhö vaäy cung caáp cho moïi ngöôøi tham gia moät caûm giaùc ñöôïc chuù yù vaø quí meán ñích thaân. Tuy nhieân, tình lieân ñôùi, theo nghóa Kitoâ giaùo, vöôït quaù caùc thaønh vieân cuûa moät nhoùm rieâng. Thaäm chí noù coù theå bao goàm caû ñoái thuû khi hoï teù ngaõ vaø khoâng coù khaû naêng ñöùng leân neáu khoâng coù söï giuùp ñôõ. ÔÛ ñaây hoã trôï vaø lieân ñôùi laø caàn thieát maø khoâng caàn phaûi hoûi lieäu söï thaát baïi cuûa ngöôøi khaùc laø loãi cuûa hoï hay do moät chuoãi caùc söï kieän khoâng may.

Caùc vaän ñoäng vieân, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi noåi tieáng nhaát, coù traùch nhieäm xaõ hoäi khoâng theå traùnh khoûi. Ñieàu quan troïng laø hoï yù thöùc ñöôïc ngaøy caøng nhieàu veà vai troø cuûa hoï ñoái vôùi tình lieân ñôùi vaø ñieàu naøy ñöôïc chuù yù trong xaõ hoäi: "Caùc baïn, nhöõng ngöôøi chôi theå thao, laø nhöõng ngöôøi bieåu dieãn moät hoaït ñoäng theå thao, moät hoaït ñoäng moãi cuoái tuaàn tuï taäp raát nhieàu ngöôøi vaøo saân vaän ñoäng vaø laø moät hoaït ñoäng ñöôïc caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi daønh cho nhieàu khoâng gian lôùn lao. Vì lyù do naøy, caùc baïn coù moät traùch nhieäm ñaëc bieät. "[50]

Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ roõ raøng môøi caùc vaän ñoäng vieân "tham gia vôùi nhöõng ngöôøi khaùc vaø vôùi Thieân Chuùa, coáng hieán heát mình caùc baïn, hieán ñôøi soáng caùc baïn cho moät ñieàu thöïc söï ñaùng giaù vaø keùo daøi maõi maõi. Ñaët taøi naêng cuûa caùc baïn vaøo vieäc phuïc vuï cuoäc gaëp gôõ cuûa nhöõng con ngöôøi, tình baïn, söï hoøa nhaäp" [51].

Thaùnh Gioan Phaoloâ II khuyeân ngöôøi ta lieân keát vôùi theå thao ñeå "coå vuõ vieäc xaây döïng moät theá giôùi huynh ñeä vaø ñoaøn keát hôn, do ñoù giuùp khaéc phuïc caùc tình huoáng hieåu laàm laãn nhau giöõa caùc caù nhaân vaø daân toäc" [52].

Theå thao phaûi luoân ñi ñoâi vôùi tình lieân ñôùi, bôûi vì hoaït ñoäng theå thao ñöôïc môøi goïi toûa saùng caùc giaù trò cao caû nhaát ra khaép xaõ hoäi, ñaëc bieät laø coå vuõ söï hôïp nhaát cuûa caùc daân toäc, caùc chuûng toäc, caùc toân giaùo vaø vaên hoùa, nhôø theá, giuùp vöôït qua nhieàu chia reõ maø theá giôùi chuùng ta vaãn coøn traûi nhieäm ngaøy nay [53].

3.10 Theå thao veùn maøn cho thaáy vieäc tìm kieám yù nghóa toái haäu

Theå thao cho thaáy söï caêng thaúng giöõa söùc maïnh vaø söï yeáu ñuoái, caû hai kinh nghieäm ñeàu nhaát thieát thuoäc nhaân sinh. Theå thao laø moät laõnh vöïc maø trong ñoù, con ngöôøi coù theå, moät caùch chaân chính, soáng thöïc taøi naêng vaø oùc saùng taïo cuûa hoï nhöng ñoàng thôøi caûm nghieäm caùc giôùi haïn vaø tính höõu haïn cuûa hoï, vì thaønh coâng khoâng heà ñöôïc baûo ñaûm.

Nhö ñaõ ñeà caäp ôû ñaàu chöông naøy, theå thao gioáng nhö moät laõnh vöïc coù theå tieát loä söï thaät veà töï do cuûa con ngöôøi. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi "Töï do laø moät ñieàu tuyeät dieäu, nhöng noù cuõng coù theå tieâu tan vaø maát ñi" [54]. Theå thao toân troïng töï do cuûa con ngöôøi ôû choã beân trong caùc giôùi haïn cuûa moät boä quy taéc chuyeân bieät, noù khoâng ngaên caûn oùc saùng taïo maø, ñuùng hôn, nuoâi döôõng noù. Do ñoù, caûm nghieäm ñöôïc töï do laø chính mình khoâng bò maát ñi.

Moái töông quan noäi taïi giöõa töï do caù nhaân vaø vieäc chaáp nhaän caùc quy taéc cuõng cho thaáy: ngöôøi ta ñöôïc ñieàu höôùng höôùng veà moät coäng ñoàng vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Thöïc theá, ngöôøi ta khoâng bao giôø laø moät thöïc theå coâ laäp maø laø "moät höõu theå xaõ hoäi, vaø tröø phi lieân heä vôùi ngöôøi khaùc, hoï khoâng theå soáng vaø phaùt trieån tieàm naêng cuûa mình ñöôïc" (55). Theå thao toaøn ñoäi vaø söï hieän dieän cuûa caùc khaùn giaû cho thaáy moái töông quan giöõa caùc caù nhaân vaø coäng ñoàng. Hôn nöõa, ngay caû theå thao caù nhaân cuõng khoâng theå ñöôïc thöïc hieän maø khoâng coù söï ñoùng goùp cuûa nhieàu ngöôøi khaùc. Vì vaäy, coù theå duøng theå thao nhö moät moâ hình ñeå minh hoïa vieäc con ngöôøi coù theå trôû thaønh chính hoï nhö theá naøo nhôø caûm nghieäm coäng ñoàng.

Cuoái cuøng, trong boái caûnh theá giôùi hieän ñaïi, theå thao coù leõ laø ñieån hình noåi baät nhaát veà söï hôïp nhaát cuûa thaân theå vaø linh hoàn. Caàn nhaán maïnh raèng caùch giaûi thích moät chieàu caùc kinh nghieäm vöøa ñeà caäp daãn ñeán moät khaùi nieäm sai laàm veà höõu theå con ngöôøi. Chæ taäp chuù vaøo söùc maïnh, chaúng haïn, coù theå gôïi yù cho raèng con ngöôøi laø nhöõng sinh töï maõn. Khaùi nieäm moät chieàu veà töï do bao haøm yù töôûng veà moät caùi toâi voâ traùch nhieäm chæ bieát tuaân thuû caùc quy taéc cuûa rieâng mình. Töông töï nhö vaäy, vieäc quaù nhaán maïnh ñeán coäng ñoàng seõ daãn ñeán söï ñaùnh giaù thaáp veà phaåm giaù cuûa con ngöôøi caù theå. Vaø cuoái cuøng, boû qua söï hôïp nhaát cuûa thaân theå vaø linh hoàn seõ ñem ñeán moät thaùi ñoä moät laø hoaøn toaøn laøm ngô thaân theå hai laø nuoâi döôõng moät chuû nghóa duy vaät theá gian. Do ñoù, phaûi tính ñeán moïi chieàu kích môùi hieåu ñöôïc nhöõng gì thöïc söï caáu thaønh con ngöôøi.

Toùm laïi, nhö theá, chuùng ta coù theå noùi raèng trong theå thao caùc höõu theå nhaân baûn traûi nghieäm moät caùch ñaëc bieät söï caêng thaúng giöõa söùc maïnh vaø söï yeáu ñuoái, söï töï do tuøng phuïc caùc quy taéc toång quaùt taïo neân moät thöïc haønh chung, tính caù nhaân ñaõ ñöôïc ñieàu höôùng veà phía coäng ñoàng, vaø söï hôïp nhaát cuûa thaân theå vaø linh hoàn. Ngoaøi ra, nhôø theå thao, caùc höõu theå nhaân baûn coù theå traûi nghieäm veû ñeïp. Nhö Hans Urs von Balthasar ñaõ nhaán maïnh raát ñuùng, khaû naêng thaåm myõ cuûa höõu theå nhaân baûn cuõng laø moät ñaëc tính quyeát ñònh kích thích vieäc tìm kieám yù nghóa toái haäu [56]. Neáu moät quan ñieåm nhaân chuûng hoïc toaøn dieän nhö theá ñöôïc aùp duïng, thì theå thao quaû coù theå ñöôïc xem nhö moät laõnh vöïc phi thöôøng nôi höõu theå nhaân baûn caûm nghieäm ñöôïc moät soá söï thaät quan troïng veà baûn thaân hoï trong vieäc hoï tìm kieám yù nghóa toái haäu.

YÙ nghóa toái haäu theo quan ñieåm Kitoâ giaùo

Con ngöôøi nhaân baûn tìm thaáy chaân lyù saâu xa nhaát cuûa chuùng ta veà vieäc chuùng ta laø ai trong hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa, vì ñaây laø caùch Ngöôøi ñaõ taïo neân chuùng ta (St 1:27). Maëc duø, ñuùng laø theå thao theå hieän vieäc theo ñuoåi moät loaïi haïnh phuùc naøo ñoù, maø Coâng ñoàng Vatican thöù hai voán moâ taû laø "moät cuoäc soáng troïn veïn vaø töï do xöùng ñaùng vôùi nhaân loaïi; moät cuoäc soáng trong ñoù [caùc con ngöôøi vaø caùc xaõ hoäi] coù theå baét moïi thöù maø theá giôùi hieän ñaïi coù theå cung caáp cho hoï moät caùch dö daät phaûi phuïc vuï phuùc lôïi rieâng cuûa hoï"[57], nhöng ñieàu cuõng ñuùng laø chuùng ta ñöôïc taïo neân cho moät haïnh phuùc coøn lôùn hôn theá. Haïnh phuùc naøy ñöôïc laøm cho khaû höõu quaø phuùc nhöng khoâng cuûa ôn thaùnh Thieân Chuùa. Ñieàu quan troïng laø nhaán maïnh raèng ôn thaùnh cuûa Thieân Chuùa khoâng phaù huûy baát cöù ñieàu gì laø nhaân baûn, nhöng ñuùng hôn, noù "hoaøn thieän hoùa töï nhieân" [58] hoaëc naâng chuùng ta vaøo söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa laø Cha, Con vaø Thaùnh Linh vaø vaøo hieäp thoâng vôùi nhau.

Moät trong nhöõng caùch quan troïng maø chuùng ta caûm nghieäm ñöôïc ôn thaùnh Thieân Chuùa laø trong loøng thöông xoùt cuûa Ngöôøi. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ nhaán maïnh trong suoát trieàu giaùo hoaøng cuûa ngaøi, vaø ñaëc bieät trong naêm cuûa loøng thöông xoùt, Thieân Chuùa khoâng bao giôø meät moûi tha thöù cho chuùng ta. Thieân Chuùa yeâu thöông chuùng ta voâ ñieàu kieän. Ngay caû khi chuùng ta phaïm sai laàm hoaëc phaïm toäi, Thieân Chuùa vaãn kieân nhaãn vôùi chuùng ta vaø luoân ban cho chuùng ta söï tha thöù vaø cô hoäi thöù hai. Söï tha thöù cuûa Thieân Chuùa - cuõng nhö söï tha thöù cuûa chuùng ta ñoái vôùi nhau - mang ñeán söï chöõa laønh vaø phuïc hoài hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa trong chuùng ta. Nhö Thaùnh Phaoloâ ñaõ ñeà caäp ñeán noù trong laù thö cuûa ngaøi göûi tín höõu Coâloâseâ: "Ñöøng noùi doái nhau, vì anh em ñaõ töø boû caùi toâi cuõ vôùi caùc thöïc haønh cuûa noù vaø ñaõ maëc laáy caùi toâi môùi, moät caùi toâi ñang ñöôïc ñoåi môùi theo hình aûnh cuûa Ñaáng Taïo Döïng ra noù, ñeå ñöôïc ôn thoâng hieåu"(Cl 3:10). Vaø moät laàn nöõa, ngaøi vieát cho tín höõu Coârintoâ: "Taát caû chuùng ta, maët khoâng che maøn, chuùng ta phaûn chieáu vinh quang cuûa Chuùa nhö moät böùc göông; nhö vaäy, chuùng ta ñöôïc bieán ñoåi neân gioáng cuõng moät hình aûnh ñoù, ngaøy caøng trôû neân röïc rôõ hôn, nhö do bôûi taùc ñoäng cuûa Chuùa laø Thaàn Khí." (2 Cr 3:18) . Neáu quaù trình cöùu chuoäc coù nghóa: chuùng ta ñang ñöôïc ñoåi môùi vaø thay ñoåi thaønh hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa laø Cha, Con vaø Thaùnh Linh, thì ñieàu naøy coù nghóa hieåu ra raèng chuùng ta coù tính töông quan töø caên baûn vaø ñöôïc taïo döïng ñeå hieäp thoâng vôùi Chuùa vaø vôùi nhau.

Chöông 4: Caùc thaùch thöùc döôùi aùnh saùng Tin Möøng

4.1 Moät neàn theå thao nhaân baûn vaø coâng chính

Chuùng ta ñaõ noùi veà caùc khía caïnh yù nghóa cuûa theå thao cuõng nhö vò trí cuûa noù trong vieäc tìm kieám ñieàu toát vaø söï thaät. Tuy nhieân gioáng baát cöù thöïc taïi nhaân baûn naøo khaùc, theå thao coù theå quay maët choáng laïi nhaân phaåm vaø nhaân quyeàn. Do ñoù Giaùo Hoäi leân tieáng khi thaáy nhaân phaåm vaø haïnh phuùc thöïc söï cuûa con ngöôøi bò ñe doïa.

Coå vuõ caùc giaù trò nhaân baûn trong theå thao

Söï phaùt trieån hieän nay trong theå thao phaûi ñöôïc ñaùnh giaù theo vieäc lieäu chuùng coù khôûi ñi töø vieäc nhìn nhaän phaåm giaù con ngöôøi vaø theå hieän söï toân troïng thoûa ñaùng ñoái vôùi ngöôøi khaùc, ñoái vôùi moïi taïo vaät vaø moâi tröôøng hay khoâng. Hôn nöõa, Giaùo Hoäi nhìn nhaän taàm quan troïng cuûa nieàm vui ñöôïc tham gia vaøo theå thao vaø söï trung thaønh cuøng hieän höõu vôùi nhau cuûa ngöôøi ta. Khi caùc quy taéc theå thao ñöôïc ñoàng thuaän ôû bình dieän quoác teá, thì caùc vaän ñoäng vieân töø caùc neàn vaên hoùa, caùc quoác gia vaø toân giaùo khaùc nhau ñöôïc höôûng traûi nghieäm chung veà vieäc thi ñua coâng baèng vaø vui töôi, moät ñieàu coù theå giuùp coå vuõ söï ñôn nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi.

Baèng caùch tham gia vaøo theå thao, ngöôøi ta coù theå caûm nghieäm söï hieän höõu baèng thaân xaùc cuûa hoï moät caùch ñôn giaûn vaø tích cöïc. Baèng caùch chôi trong moät ñoäi, caùc vaän ñoäng vieân nhaän thaáy caùc caûm nghieäm thoûa maõn nhaát xaûy ra khi ngöôøi chôi coù moái lieân keát chaët cheõ vôùi nhau vaø chôi ñeïp vôùi nhau.

Pheâ phaùn vieäc chæ ñöôøng sai

Töø quan ñieåm naøy, moät loaït caùc hieän töôïng vaø phaùt trieån phaûi ñöôïc ñaùnh giaù moät caùch coù pheâ phaùn. Ñieàu naøy aùp duïng vaøo theå thao heät nhö vaøo caùc laõnh vöïc khaùc cuûa cuoäc soáng trong xaõ hoäi. Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi luoân nhaéc nhôû chuùng ta raèng nhöõng ngöôøi tham gia chính trò, kinh teá, hay khoa hoïc phaûi töï hoûi lieäu caùc haønh ñoäng cuûa hoï coù phuïc vuï con ngöôøi nhaân baûn vaø traät töï coâng chính hay khoâng. Nhöõng ngöôøi tham gia vaøo theå thao cuõng phaûi ñoái ñaàu vôùi caâu hoûi naøy.

Phaåm tính coù cöôøng ñoä cao cuûa caùc kinh nghieäm theå thao laø cô sôû cho söùc haáp daãn cuûa noù. Tuy nhieân, vì cöôøng ñoä naøy, theå thao cuõng coù theå troâi daït theo caùc chính saùch vaø thöïc haønh khoâng phuïc vuï cho con ngöôøi nhaân baûn. Ñieàu naøy aùp duïng vaøo caùc ngöôøi tham gia cuõng nhö khaùn giaû vaø ngöôøi uûng hoä. Sö quan troïng lôùn lao cuûa theå thao ñoái vôùi nhieàu ngöôøi coù theå laøm noù thoaùi hoùa, bieán noù thaønh moät phöông tieän ñaït caùc lôïi ích khaùc, vì caùc muïc ñích chính trò vaø chöùng toû uy quyeàn, vì muø quaùng möu caàu lôïi ích taøi chính hay töï quyeát duy quoác gia. Baèng caùch naøy, quyeàn töï laäp cuûa theå thao vaø thieän ích noäi boä cuûa noù bò ñe doïa. Caùc quyeàn lôïi khoâng coøn laø quyeàn lôïi theå thao nöõa, maø ñuùng hôn laø caùc quyeàn lôïi chính trò, kinh teá hoaëc lieân quan ñeán truyeàn thoâng, luùc ñoù, seõ baét ñaàu ra leänh cho caùc ñoäng löïc cuûa theå thao vaø ngay caû caùc kinh nghieäm cuûa chính caùc vaän ñoäng vieân. Theå thao luoân laø thaønh phaàn cuûa moät xaõ hoäi phöùc taïp vôùi nhieàu boä phaän vaø tham gia vaøo sinh hoaït cuûa xaõ hoäi naøy, aáy theá nhöng, maët khaùc, phaûi caån thaän ñöøng ñaët quyeàn töï laäp cuûa noù vaøo theá nguy nan. Phaùt bieåu tröôùc moät phaùi ñoaøn caùc ñoäi boùng ñaù chuyeân nghieäp YÙ, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ nhaéc laïi nhöõng laàn, luùc coøn nhoû tuoåi, ngaøi vui veû tôùi saân vaän ñoäng boùng ñaù cuøng vôùi gia ñình ngaøi vaø ñieäu boä möøng vui veà nhöõng ngaøy naøy. Ngaøi noùi vôùi caùc caàu thuû vaø caùc nhaø dìu daét: "Toâi hy voïng raèng boùng ñaù vaø moïi moân theå thao phoå thoâng khaùc coù theå laëp laïi yeáu toá möøng vui ñoù. Ngaøy nay boùng ñaù cuõng hoaït ñoäng trong theá giôùi kinh doanh, tieáp thò, truyeàn hình, vv... Nhöng khía caïnh kinh teá khoâng ñöôïc troåi vöôït hôn khía caïnh theå thao; [khi troåi vöôït] noù coù nguy cô gaây oâ nhieãm moïi ñieàu ôû bình dieän quoác teá, quoác gia vaø thaäm chí caû ñòa phöông nöõa"[59].

Khi theå thao ñöôïc thöïc haønh vôùi thaùi ñoä "thaéng baèng moïi giaù", chính theå thao seõ bò ñe doïa nghieâm troïng. Chæ taäp chuù hoaøn toaøn vaøo thaønh coâng theå thao, cho duø vì caùc lyù do caù nhaân, chính trò hay kinh teá, ñeàu laøm cho quyeàn lôïi vaø phuùc lôïi cuûa nhöõng ngöôøi tham gia trôû thaønh khoâng ñaùng keå. Ñoái vôùi thaân theå cuûa chính ngöôøi ta, mong muoán leân cao hôn baèng baát cöù giaù naøo xaùc ñònh ra taùc phong vaø coù haäu quaû nghieâm troïng. Tieâu chuaån maø theo ñoù, moïi thöù khaùc phaûi tuøy thuoäc khoâng coøn laø phaåm giaù cuûa con ngöôøi nöõa, maø laø hieäu naêng cuûa hoï, vaø ñieàu naøy coù theå keùo theo nguy cô cho söùc khoûe cuûa hoï vaø cuûa baïn ñoàng haønh cuûa hoï. Phaåm giaù vaø quyeàn lôïi cuûa ngöôøi ta khoâng bao giôø coù theå bò tuøy thuoäc moät caùch voõ ñoaùn vaøo caùc quyeàn lôïi khaùc. Caùc vaän ñoäng vieân cuõng khoâng theå trôû thaønh moät loaïi haøng hoùa. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng noùi vôùi caùc thaønh vieân cuûa UÛy ban Theá Vaän Chaâu AÂu: "Khi caùc moân theå thao chæ ñöôïc xem xeùt beân trong caùc thoâng soá kinh teá hoaëc vì phaûi thaéng baèng moïi giaù, thì ngöôøi ta coù nguy cô ruùt goïn caùc vaän ñoäng vieân ñeán chæ coøn laø haøng hoùa ñeå taêng lôïi nhuaän. Cuõng caùc vaän ñoäng vieân naøy ñaõ gia nhaäp moät heä thoáng coù nhieäm vuï xoùa saïch hoï, hoï maát heát yù nghóa thöïc söï nôi hoaït ñoäng cuûa hoï, maát caû nieàm vui ñöôïc chôi voán thu huùt hoï luùc coøn nhoû vaø truyeàn caûm höùng ñeå hoï thöïc hieän nhieàu hy sinh thöïc söï vaø trôû thaønh caùc nhaø voâ ñòch"[60].

Caùc quyeàn toång quaùt ñöôïc soáng coù phaåm giaù vaø töï do phaûi ñöôïc baûo veä trong caùc moân theå thao. Chuùng ñaëc bieät aùp duïng ñoái vôùi ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi yeáu, ñaëc bieät laø caùc treû em; chuùng coù quyeàn ñöôïc baûo veä trong söï toaøn veïn thaân theå cuûa chuùng. Caùc ñieån hình laïm duïng treû em, baát keå veà theå xaùc, veà tình duïc hay xuùc caûm cuûa huaán luyeän vieân, ngöôøi huaán luyeän hay caùc ngöôøi lôùn khaùc laø moät söï nhuïc maï tröïc tieáp ñoái vôùi ngöôøi treû voán ñöôïc taïo döïng gioáng hình aûnh vaø hoïa aûnh Thieân Chuùa vaø do ñoù gioáng Thieân Chuùa. Caùc ñònh cheá taøi trôï cho caùc chöông trình theå thao cuûa giôùi treû, keå caû ôû bình dieän öu tuù, phaûi phaùt trieån caùc chính saùch vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùc chuyeân gia nhaèm ñaûm baûo söï an toaøn cuûa moïi treû em.

Caùc vaän ñoäng vieân cuõng coù quyeàn laäp hoäi vaø cuøng nhau ñaïi dieän cho lôïi ích cuûa hoï. Khoâng ñöôïc ngaên caûn hoï töï do phaùt bieåu trong tö caùch coâng daân vaø theo löông taâm cuûa hoï. Hoï phaûi ñöôïc ñoái xöû nhö nhöõng con ngöôøi vôùi moïi quyeàn lôïi cuûa hoï. Baát cöù hình thöùc kyø thò naøo vì nguoàn goác xaõ hoäi hoaëc quoác gia, giôùi tính, saéc toäc, chuûng toäc, voùc daùng theå lyù hoaëc toân giaùo cuõng khoâng bao giôø ñöôïc chaáp nhaän trong theå thao. Nhöng ngoaøi caû caùc bieán coá theå tröïc tieáp, theå thao cuõng chòu traùch nhieäm ñoái vôùi nhöõng gì xaûy ra cho moâi tröôøng cuûa noù. Nhieàu ngöôøi bò aûnh höôûng bôûi vieäc chuaån bò vaø thöïc hieän caùc bieán coá theå thao lôùn, vaø caùc quyeàn lôïi vaø ñieàu kieän soáng hôïp phaùp cuûa hoï phaûi ñöôïc toân troïng.

4.2 Traùch nhieäm chung ñoái vôùi moät neàn theå thao toát ñeïp

Theå thao laø moät thöïc taïi ña dieän. Caùc nhaø pheâ bình veà theå thao khoâng neân hoaøn toaøn nghi ngôø veà ñieàu naøy, cuõng khoâng neân ñaùnh giaù caùc khía caïnh tích cöïc cuûa noù nhö laø ngaây ngoâ. Ngoaøi ra, chuùng ta caàn phaân bieät caùc taùc nhaân vaø toå chöùc naøo trong theå thao coù traùch nhieäm cuï theå trong caùc tình huoáng ñaëc thuø. Thöïc theá, khoâng chæ nhöõng ngöôøi tham gia hoaëc caùc vaän ñoäng vieân coù traùch nhieäm maø caû nhieàu ngöôøi khaùc, nhö gia ñình, huaán luyeän vieân vaø caùc phuï taù, baùc só, ngöôøi quaûn lyù, khaùn giaû vaø nhöõng ngöôøi coù lieân heä vôùi theå thao trong caùc boä phaän khaùc, trong ñoù coù caùc nhaø khoa hoïc theå thao, caùc nhaø laõnh ñaïo chính trò vaø kinh doanh vaø caùc ñaïi dieän truyeàn thoâng.

Khaùn giaû vaø nhöõng ngöôøi uûng hoä tham gia caùc hoaït ñoäng theå thao tröïc tieáp hoaëc qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng coù traùch nhieäm chung trong caùc bieán coá theå thao. Hoï coù theå bieåu loä loøng toân troïng ñoái vôùi caùc caàu thuû cuûa caû hai beân thi ñaáu vaø noùi leân söï phaûn ñoái cuûa hoï ñoái vôùi taùc phong phi theå thao. Chôi ñeïp cuõng phaûi coù nôi caùc khaùn giaû bieát uûng hoä ñoäi ñoái phöông. Baát cöù loaïi mieät thò hoaëc baïo löïc naøo ñeàu bò leân aùn vaø nhöõng ngöôøi chòu traùch nhieäm veà theå thao phaûi laøm heát söùc ñeå phaûn coâng loaïi taùc phong naøy. Coù nhöõng moâ hình coù theå giaûi quyeát baïo löïc trong moâi tröôøng theå thao. Thí duï, moät soá caâu laïc boä boùng ñaù chuyeân nghieäp ôû chaâu AÂu vaø caùc nôi khaùc ñaøo taïo caùc thieän nguyeän vieân laøm vieäc vôùi caùc ngöôøi haâm moä ñeå phaûn coâng taùc phong phi theå thao vaø caû baïo löïc haâm moä (fan violence) voán trôû thaønh moät phaàn quaù quen thuoäc trong caùc traän boùng ñaù nhöõng naêm gaàn ñaây. Traùch nhieäm ôû ñaây khoâng theå laáy khoûi theå thao maø gaùn cho caùc toå chöùc khaùc ñöôïc.

Nhieàu ngöôøi tích cöïc thöïc haønh theå thao trong moâi tröôøng töï nhieân. Tuy nhieân, hoaït ñoäng theå thao khoâng ñeå moâi tröôøng naøy nguyeân veïn. Noù gaây moät taùc ñoäng, trong moät soá tröôøng hôïp, khaù laâu daøi. Vì vaäy, caùc vaän ñoäng vieân vaø ngöôøi taøi trôï caùc bieán coá theå thao coù traùch nhieäm boå sung, laø nhieäm vuï ñoái söû vôùi saùng theá moät caùch heát söùc toân troïng. Moät laàn nöõa, traùch nhieäm naøy thuoäc raát nhieàu ngöôøi. Moïi ngöôøi khoâng nhöõng phaûi xem xeùt ñaâu laø caùc thieät haïi sinh thaùi coù theå lieân heä ñeán moân theå thao cuûa hoï. Nhöng nhöõng nhaø taøi trôï cho caùc bieán coá theå thao lôùn cuõng phaûi caân nhaéc xem hoï coù tìm ra moät khuoân khoå coù theå chòu ñöïng ñöôïc laâu daøi ñoái vôùi moâi tröôøng hay khoâng.

Hôn nöõa, trong caùc moân theå thao, coù lieân quan tôùi ñoäng vaät, phaûi löu yù ñeå baûo ñaûm raèng chuùng ñöôïc ñoái xöû moät caùch thích ñaùng veà luaân lyù chöù khoâng phaûi chæ nhö nhöõng ñoà vaät ñôn thuaàn.

Giaùo Hoäi nhaán maïnh traùch nhieäm cuûa moãi ngöôøi trong theá giôùi theå thao vaø keâu goïi löông taâm moãi ngöôøi trong vieäc daán thaân vaøo vieäc coå vuõ moät neàn theå thao nhaân ñaïo vaø coâng baèng bao nhieâu coù theå. Tuy nhieân, seõ khoâng hôïp tình hôïp lyù chuùt naøo khi chæ ñaët gaùnh naëng traùch nhieäm ñoái vôùi moät neàn theå thao toát ñeïp leân caùc vaän ñoäng vieân caù theå. Chuùng ta cuõng phaûi löu yù ñeán caùc cô caáu xaõ hoäi gaây aûnh höôûng ñeán caùch chuùng ta suy nghó vaø haønh ñoäng. "Ñoù laø toaøn boä caùc ñònh cheá vaø thöïc haønh maø moïi ngöôøi ñaõ thaáy hieän coù hoaëc hoï taïo ra, treân bình dieän quoác gia vaø quoác teá, vaø laø caùc cô caáu ñònh höôùng hoaëc toå chöùc ñôøi soáng kinh teá, xaõ hoäi vaø chính trò" (61). Caùc cô caáu nhö theá coù theå aûnh höôûng tôùi haønh ñoäng moät caùch khoù maø duy trì ñöôïc loøng trung thaønh ñoái vôùi caùc thieän ích vaø giaù trò noäi taïi cuûa theå thao. Tuy nhieân, nhöõng cô caáu naøy khoâng phaûi laø ñònh meänh. "Chuùng luoân tuøy thuoäc vaøo traùch nhieäm cuûa con ngöôøi nhaân baûn, nhöõng ngöôøi coù theå thay ñoåi chuùng, chöù khoâng tuøy thuoäc moät ñònh meänh thuyeát veà lòch söû." [62] Vì vaäy, chuùng vaãn naèm trong phaïm vi traùch nhieäm cuûa chuùng ta. Taàm quan troïng xaõ hoäi cuûa caùc toå chöùc vaø ñònh cheá theå thao khaùc nhau ôû bình dieän khu vöïc, quoác gia vaø quoác teá laø raát ñaùng keå vaø do ñoù cuõng laø traùch nhieäm ñaïo ñöùc cuûa hoï. Hoï phaûi phuïc vuï caùc thieän ích noäi taïi cuûa theå thao vaø lôïi ích cuûa con ngöôøi nhaân baûn.

4.3 Boán phaùt trieån ñaày thaùch thöùc chuyeân bieät

Coù boán phaùt trieån maø Giaùo Hoäi coi laø nhöõng thaùch thöùc ñaëc bieät nghieâm troïng ñoái vôùi theå thao trong thôøi ñaïi chuùng ta maø vaên kieän naøy tìm caùch giaûi quyeát. Coù theå hieåu chuùng nhö keát quaû cuûa moät xu höôùng khoâng giôùi haïn nhaèm ñaït thaønh coâng vaø nhöõng lôïi ích kinh teá vaø chính trò to lôùn phaùt sinh töø caùc cuoäc thi ñaáu theå thao. Caùc taùc nhaân khaùc nhau tham gia vaøo caùc bieán coá theå thao - caùc vaän ñoäng vieân, caùc khaùn giaû, giôùi truyeàn thoâng, caùc doanh nhaân hay chính trò gia - caøng nhaán maïnh ñeán vieäc trình dieãn lôùn lao hôn hay chieán thaéng nhieàu hôn baèng baát cöù giaù naøo, thì caøng coù nhieàu aùp löïc quaù ñaùng ñoái vôùi caùc nhaø theå thao vaø hoï caøng tìm caùch naâng cao vieäc bieåu dieãn ñaùng ngôø vöïc veà maët luaân lyù.

Söï haï giaù thaân xaùc

Trong khi vieäc tham gia theå thao coù theå laø moät caùch tích cöïc ñeå caûm nghieäm vieäc mang thaân xaùc cuûa moät con ngöôøi, noù cuõng coù theå laø moät boái caûnh trong ñoù thaân xaùc con ngöôøi bò giaûn löôïc xuoáng haøng ñoà vaät hoaëc chæ coøn ñöôïc caûm nghieäm veà maët vaät chaát. Nhö moät caàu thuû boùng ñaù ngöôøi Myõ ñaõ bình luaän sau khi söï nghieäp cuûa anh keát thuùc, "Moät caùch nghòch lyù, toâi nhaän ra vieäc mình bò caét ñöùt vaø taùch rôøi thaân xaùc mình nhö theá naøo. Toâi bieát thaân xaùc mình moät caùch thaáu ñaùo hôn haàu heát ngöôøi khaùc coù theå bieát, nhöng toâi ñaõ söû duïng noù vaø nghó veà noù nhö moät coã maùy, moät ñoà vaät caàn ñöôïc daàu môõ toát, ñöôïc nuoâi döôõng ñaày ñuû vaø ñöôïc chaêm soùc caån thaän, ñeå laøm moät coâng vieäc chuyeân bieät"[63]. Khi nhöõng ngöôøi treû ñöôïc ñaøo luyeän veà cô theå theo caùch naøy, hoï coù nguy cô trôû thaønh xa laï vôùi caûm tính cuûa chính hoï, ñieàu naøy laøm toån haïi khaû naêng thaân maät cuûa hoï, moät nhieäm vuï phaùt trieån quan troïng ñoái vôùi ngöôøi treû [64]. Ñieàu naøy aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán khaû naêng hieän dieän cuûa hoï trong moái töông quan theå lyù vaø xuùc caûm, voán laø moät trong nhöõng ôn ban vaø ôn thaùnh cho cuoäc soáng hoân nhaân.

Cha meï, caùc huaán luyeän vieân vaø caùc xaõ hoäi thöôøng tham döï vaøo vieäc töï ñoäng hoùa caùc vaän ñoäng vieân ñeå ñaûm baûo thaønh coâng vaø thoûa maõn caùc hy voïng ñoaït huy chöông, kyû luïc, hoïc boång, hôïp ñoàng quaûng caùo beùo bôû vaø giaøu coù. Coù theå thaáy caùc sai laàm cuûa loaïi naøy trong caùc moân theå thao thi ñaáu cao cuûa treû em. Caøng ngaøy caøng trôû neân phoå bieán vieäc ngöôøi treû ñöôïc ñaët vaøo tay cha meï, caùc huaán luyeän vieân vaø quaûn trò vieân chæ bieát quan taâm ñeán vieäc chuyeân moân hoùa moät chieàu moät taøi naêng duy nhaát naøo ñoù. Tuy nhieân, vì thaân xaùc ngöôøi treû khoâng coù khaû naêng chòu ñöïng vieäc huaán luyeän quanh naêm trong moät moân theå thao, neân vieäc chuyeân moân hoùa sôùm suûa nhö vaäy thöôøng laø daãn ñeán thöông tích quaù möùc. Trong tröôøng hôïp caùc moân theå duïc duïng cuï öu tuù cuûa phuï nöõ, loaïi thaân theå lyù töôûng ñaõ thay ñoåi trong nhieàu naêm qua ñeå trôû thaønh moät thaân theå maûnh mai, tieàn kinh kyø. Vaø ñieàu naøy, trong moät soá boái caûnh, ñaõ daãn ñeán vieäc huaán luyeän caùc coâ gaùi raát treû trong moät soá giôø quaù ñaùng moãi ngaøy trong tuaàn. Trong nhöõng tình huoáng naøy, caùc coâ gaùi thöôøng xuyeân lo laéng ñeán vieäc phaûi maûnh mai, ñieàu seõ daãn ñeán caùc roái loaïn aên uoáng vôùi phaàn traêm cao hôn nhieàu so vôùi daân soá noùi chung cuûa treû nöõ vaø phuï nöõ. Thí duï naøy cho thaáy taàm quan troïng cuûa vai troø cha meï caùc vaän ñoäng vieân treû trong moïi moân theå thao. Phuï huynh coù traùch nhieäm chæ cho con caùi thaáy raèng chuùng coù theá naøo, chuùng ñöôïc yeâu thöông theá aáy, chöù khoâng phaûi vì caùc thaønh coâng, ngoaïi hình hay khaû naêng theå lyù cuûa chuùng.

Caùc moân theå thao naøo khoâng traùnh khoûi vieäc gaây haïi nghieâm troïng cho cô theå con ngöôøi thì khoâng theå ñöôïc bieän minh veà ñaïo ñöùc. Trong nhöõng tröôøng hôïp gaàn ñaây, trong ñoù chuùng ta bieát roõ caùc haäu quaû taùc haïi cuûa moät moân theå thao ñaëc thuø ñoái vôùi cô theå, keå caû toån haïi ñeán naõo, ñieàu quan troïng laø moïi ngöôøi thuoäc moïi boä phaän cuûa xaõ hoäi phaûi ñöa ra caùc quyeát ñònh veà caùc moân theå thao naøo bieát ñaët phaåm giaù con ngöôøi nhaân baûn vaø phuùc lôïi cuûa hoï leân haøng ñaàu.

Duøng chaát kích thích

Vaán ñeà duøng chaát kích thích (doping) aûnh höôûng ñeán caùi hieåu caên baûn veà theå thao. Vaø khoâng may, hieän nay, noù ñöôïc thöïc haønh bôûi caùc vaän ñoäng vieân caù nhaân cuõng nhö caùc ñoäi vaø thaäm chí caû caùc quoác gia. Duøng chaát kích thích laøm naûy sinh haøng loaït vaán ñeà luaân lyù khoù khaên vì noù khoâng töông öùng vôùi caùc giaù trò söùc khoûe vaø vieäc chôi ñeïp. Ñaây cuõng laø moät thí duï toát cho thaáy naõo traïng "thaéng baèng moïi giaù" laøm hoûng caùc moân theå thao theá naøo baèng caùch daãn ñeán vieäc vi phaïm caùc quy taéc caáu thaønh ra noù. Trong dieãn trình naøy, "khung chôi" bò beû gaãy vaø caùc thieän ích noäi taïi cuûa caùc moân theå thao voán tuøy thuoäc vieäc chaáp nhaän caùc quy taéc, bò maát ñi. Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, ñieàu quan troïng hôn kyõ naêng hoaëc ñaøo taïo theå thao cuûa moät ngöôøi laø naêng löïc cuûa nhöõng ngöôøi coá gaéng taêng gia caùc khaû naêng cuûa hoï baèng moïi phöông tieän coù theå coù vaø coù theå töôûng töôïng ñöôïc. Cô theå cuûa vaän ñoäng vieân bò haï giaù ñeå trôû thaønh moät ñoà vaät nhaèm chöùng toû hieäu naêng cuûa y khoa.

Trong moät soá moân theå thao söû duïng phöông tieän cô giôùi (ñua xe ñaïp, ñua xe gaén maùy theå thao, Ñua xe "Formula One"), vieäc chôi ñeïp seõ teä ñi do vieäc söû duïng gian laän cô khí hoaëc duøng chaát kích thích. Vieäc gian laän naøy coù theå ñöôïc thöïc hieän caù theå bôûi caùc vaän ñoäng vieân, nhöng cuõng coù theå bôûi moät nhoùm lôùn hôn, vôùi söï giuùp ñôõ cuûa phuï taù cô khí vaø ñöôïc thuùc ñaåy bôûi caùc nhaø taøi trôï hoaëc thaäm chí bò thao tuùng treân moät quy moâ lôùn hôn.

Ñeå choáng laïi caùc nguy hieåm cuûa vieäc duøng chaát kích thích theå lyù vaø cô khí vaø ñeå hoã trôï vieäc chôi trong caùc cuoäc thi ñaáu theå thao, chæ keâu goïi tôùi ñaïo ñöùc caù nhaân cuûa caùc vaän ñoäng vieân laø ñieàu khoâng ñuû. Vaán ñeà duøng chaát kích thích khoâng theå chæ bò qui cho caù nhaân chôi theå thao maø thoâi, cho duø caù nhaân ñoù coù loãi ñeán möùc naøo. Ñaây laø moät vaán ñeà roäng lôùn hôn. Traùch nhieäm cuûa caùc toå chöùc theå thao laø taïo ra caùc quy taéc höõu hieäu vaø caùc ñieàu kieän ñònh cheá caên baûn ñeå hoã trôï vaø töôûng thöôûng caùc caù nhaân theå thao vì traùch nhieäm cuûa hoï vaø giaûm thieåu baát cöù söï khuyeán khích duøng chaát kích thích naøo. Trong theá giôùi theå thao hoaøn caàu hoùa, caàn coù nhöõng noã löïc quoác teá höõu hieäu vaø ñöôïc phoái hôïp. Nhöõng ngöôøi khaùc naøo gaây aûnh höôûng ñaùng keå trong theå thao ngaøy nay nhö caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaø caùc taùc nhaân taøi chính vaø chính trò, cuõng phaûi can döï vaøo.

Caùc khaùn giaû cuõng phaûi xem xeùt lieäu caùc kyø voïng vaø mong muoán ngaøy caøng gia taêng cuûa hoï ñoái vôùi caùc quaù laïm ngoaïn muïc trong caùc bieán coá theå thao coù khieán cho caùc dieãn vieân theå thao phaûi söû duïng caùc chaát kích thích theå lyù hoaëc cô khí hay khoâng.

Tham nhuõng

Khoâng keùm vieäc duøng chaát kích thích, tham nhuõng coù theå phaù naùt theå thao. Noù ñöôïc söû duïng ñeå töôùc heát yù nghóa cuûa vieäc thi ñua theå thao nôi ngöôøi chôi vaø khaùn giaû, nhöõng ngöôøi bò löøa bòp vaø gian doái. Tham nhuõng khoâng chæ lieân quan ñeán moät söï kieän theå thao ñôn nhaát maø thoâi vì noù coù theå lan vaøo caùc chính saùch theå thao. Bôûi theá, coù vieäc caùc quyeát ñònh lieân quan ñeán theå thao ñöôïc ñöa ra bôûi caùc taùc nhaân beân ngoaøi vì caùc quyeàn lôïi taøi chính hoaëc chính trò. Ñieàu cuõng ñaùng traùch khoâng keùm laø caùc loaïi hoái loä lieân quan ñeán vieäc caù ñoä theå thao. Neáu voâ soá nhöõng ngöôøi theå thao vaø ñam meâ theå thao bò löøa doái chæ ñeå moät ít ngöôøi coù theå laøm giaøu baûn thaân moät caùch trô treõn, thì ñieàu naøy cuõng seõ ñe doïa tính toaøn veïn cuûa theå thao. Cuõng nhö trong tröôøng hôïp duøng chaát kích thích, caùc caù nhaân lieân heä phaûi bò caûnh caùo veà vieäc naøy cuõng nhö caùc toå chöùc theå thao phaûi coù quy taéc minh baïch vaø höõu hieäu ñeå ngaên chaën caùc giaù trò cuûa hoï bò xoùi moøn. Theå thao khoâng ñöôïc laø moät nôi voâ quyeàn, trong ñoù vaéng boùng caùc tieâu chuaån luaân lyù cuûa vieäc chung soáng moät caùch trung thaønh vaø nhaân baûn.

Khaùn giaû

Khaùn giaû trong caùc hoaït ñoäng theå thao vaø caùc troø chôi cuøng nhau xem vaø hoã trôï nhö moät khoái ngöôøi haâm moä. Caûm quan chung thuoäc moïi löùa tuoåi, giôùi tính, chuûng toäc, nieàm tin toân giaùo naøy quaû laø moät nguoàn haân hoan vaø ñeïp ñeõ tuyeät vôøi. Ngöôøi haâm moä thuoäc cuøng moät coäng ñoàng khi ñoäi cuûa hoï thaéng, nhöng caû trong luùc ñoái dieän vôùi thua vaø thaát baïi nöõa. Hoï ñöùng ñaøng sau caùc caàu thuû cuûa hoï vaø toân troïng caû caùc caàu thuû laãn ngöôøi haâm moä cuûa ñoäi kia vaø troïng taøi trong moät loái chôi ñeïp hoã töông. Ñoù laø nhöõng giaây phuùt, nhöõng bieán coá vaø taùc phong laøm cho chuùng ta nhaän thöùc ñöôïc nieàm vui, söùc maïnh vaø yù nghóa cuûa neàn theå thao haøi hoøa. Tuy nhieân, vai troø cuûa khaùn giaû trong theå thao coù theå mô hoà. Trong moät soá tröôøng hôïp, khaùn giaû khinh mieät caùc caàu thuû ñoái laäp vaø nhöõng ngöôøi uûng hoä hoï hoaëc caùc troïng taøi. Haønh vi naøy coù theå bieán thaùi thaønh baïo löïc, hoaëc baèng lôøi noùi (baèng caùch haùt nhöõng baøi haùt kyø thò) hoaëc baèng theå lyù. Caùc traän ñaùnh ñaám giöõa nhöõng ngöôøi haâm moä caïnh tranh nhau xuaát hieän vaø vi phaïm loái chôi ñeïp, laø loái chôi voán luoân phaûi thaéng theá trong caùc bieán coá theå thao. Vieäc ñoàng hoùa quaù ñaùng vôùi moät vaän ñoäng vieân hoaëc moät ñoäi cuõng coù theå laøm traàm troïng theâm söï caêng thaúng voán ñaõ coù giöõa caùc nhoùm vaên hoùa, quoác gia hoaëc toân giaùo khaùc nhau. Ñoâi khi ngöôøi haâm moä coù theå söû duïng moät bieán coá theå thao ñeå truyeàn baù chuû nghóa phaân bieät chuûng toäc, hoaëc yù thöùc heä cöïc ñoan. Caùc khaùn giaû naøo khoâng toân troïng caùc vaän ñoäng vieân cuõng coù luùc taán coâng hoï veà theå lyù hoaëc lieân tuïc nhuïc maï hoaëc boâi loï hoï. Söï thieáu toân troïng nhö vaäy ñoâi khi cuõng xaûy ra ñoái vôùi caùc vaän ñoäng vieân thuoäc ñoäi cuûa caùc khaùn giaû giaû naøy luùc ñoäi chôi khoâng khaù. Caùc ñoäi, caùc hieäp hoäi vaø lieân ñoaøn, baát keå ôû tröôøng hoïc, ôû bình dieän öu tuù hoaëc trong caùc moân theå thao chuyeân nghieäp, coù traùch nhieäm ñaûm baûo ñeå taùc phong cuûa khaùn giaû toân troïng phaåm giaù cuûa taát caû nhöõng ai tham gia hoaëc tham döï caùc bieán coá theå thao.

Chöông 5: Giaùo hoäi nhö ngöôøi chuû ñaïo chính cuûa theå thao

Töø ñaàu cho tôùi ñaây, vaên kieän ñaõ tìm caùch löôïng giaù vaø ñaùnh giaù theå thao, yù nghóa vaø caùc chieàu kích khaùc nhau cuûa noù, ñöôïc nhìn trong khuoân khoå caùi hieåu cuûa Kitoâ giaùo veà con ngöôøi vaø xaõ hoäi coâng chính. Trong khi caùc cô hoäi vaø tieàm naêng theå thao to lôùn ñöôïc ñaùnh giaù, caùc nguy hieåm, ñe doïa vaø thaùch thöùc maø noù ñaët ra cuõng ñöôïc xem xeùt.

Trong tö caùch daân Thieân Chuùa, Giaùo Hoäi ñöôïc noái keát vaø thöïc söï quan taâm ñeán theå thao nhö moät thöïc taïi ñöông ñaïi cuûa con ngöôøi. Ñöông nhieân, Giaùo Hoäi caûm thaáy ñöôïc keâu goïi laøm moïi ñieàu coù theå laøm trong phaïm vi aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa mình ñeå baûo ñaûm theå thao ñöôïc thöïc hieän moät caùch nhaân ñaïo vaø hôïp lyù.

"Vieäc chaêm soùc muïc vuï theå thao laø moät thôøi ñieåm caàn thieát vaø laø moät phaàn khoâng theå thieáu trong vieäc chaêm soùc muïc vuï thoâng thöôøng cuûa coäng ñoàng. Muïc ñích ñaàu tieân vaø chuyeân bieät cuûa Giaùo hoäi trong lónh vöïc theå thao ñöôïc bieåu hieän nhö moät cam keát mang laïi yù nghóa, giaù trò vaø quan ñieåm cho vieäc thöïc haønh theå thao nhö moät söï kieän nhaân baûn, baûn thaân vaø xaõ hoäi"[65].

5.1 Giaùo hoäi thoaûi maùi trong theå thao

Nhö ñaõ nhaán maïnh trong chöông ñaàu tieân, Giaùo Hoäi coù moät moái lieân heä phong phuù vôùi neàn theå thao hieän ñaïi, töø ñaàu theá kyû hai möôi ñaõ quyeát ñònh soáng trong moâi tröôøng naøy, töï yù can döï vaøo noù moät caùch tích cöïc vaø chuû ñoäng.

Moät söï hieän dieän coù traùch nhieäm

Giaùo hoäi khoâng traùnh vieäc cuøng chòu traùch nhieäm trong vieäc phaùt trieån theå thao vaø soá phaän cuûa noù. Vì theá, Giaùo hoäi mong muoán tham gia cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc toå chöùc vaø caùc cô quan quaûn lyù theå thao khaùc nhau nhaèm coå ñoäng cho vieäc nhaân baûn hoùa caùc moân theå thao ñöông ñaïi. Giaùo Hoäi tích cöïc tìm caùch caûi thieän caùc thöïc haønh, caùc heä thoáng vaø thuû tuïc theå thao qua caùc huøn haïp ñoái taùc vôùi caùc toå chöùc theå thao. Giaùo hoäi coù theå cung caáp moät vieãn kieán luaân lyù trong boái caûnh caùc thöïc haønh sai traùi nhö duøng chaát kích thích, tham nhuõng, baïo löïc khaùn giaû vaø thöông maïi hoùa lan traøn coù theå laøm xoùi moøn tinh thaàn theå thao.

Giaùo Hoäi hieän dieän moät caùch coù toå chöùc vaø ñònh cheá trong theá giôùi theå thao ñeå giuùp mình coå vuõ moät vieãn kieán Kitoâ giaùo veà theå thao, qua nhieàu hình thöùc khaùc nhau ôû caùc bình dieän khaùc nhau. Trong cô caáu toå chöùc rieâng cuûa mình, Toøa Thaùnh coù caùc boä phaän khaùc nhau quan taâm ñeán hieän töôïng theå thao nhaèm theo doõi vaø coå vuõ theå thao theo quan ñieåm ñònh cheá, muïc vuï vaø vaên hoùa.

ÔÛ moät soá quoác gia, caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc quoác gia laøm vieäc trong moái töông quan chaët cheõ vôùi caùc hieäp hoäi theå thao quoác gia vaø quoác teá ñeå coå vuõ theå thao. Taïi moät soá nöôùc, caùc caâu laïc boä theå thao vaø hieäp hoäi giaùo hoäi ñaõ hieän höõu hôn moät traêm naêm vaø ngaøy nay can döï vaøo raát nhieàu bieán coá theå thao ñòa phöông vaø toaøn quoác. Caùc toå chöùc naøy, ngöôïc laïi, coù theå noái keát, laäp maïng vaø taïo thaønh caùc cô quan theå thao lôùn hôn ôû bình dieän quoác gia vaø quoác teá. Ngoaøi vieäc toâng ñoà cuûa nhieàu tín höõu giaùo daân, nhieàu linh muïc can döï vaøo caùc nhoùm theå thao taøi töû taïi caùc giaùo xöù, vaøo caùc hieäp hoäi theå thao hoaëc phuïc vuï nhö laø caùc tuyeân uùy trong caùc caâu laïc boä chuyeân nghieäp hoaëc taïi Theá vaän hoäi.

Moät Giaùo Hoäi ñi ra ngoaøi

Theå thao laø moät boái caûnh trong ñoù vieäc caûm nghieäm cuï theå lôøi môøi trôû thaønh moät Giaùo hoäi ñi ra ngoaøi, khoâng phaûi ñeå xaây döïng caùc böùc töôøng vaø bieân giôùi, nhöng caùc quaûng tröôøng vaø beänh vieän daõ chieán.

Hôn nhieàu dieãn ñaøn khaùc, theå thao taäp hôïp nhöõng ngöôøi bò chaø ñaïp, nhöõng ngöôøi bò gaït ra ngoaøi, ngöôøi nhaäp cö, ngöôøi baûn xöù, ngöôøi giaøu, ngöôøi quyeàn theá vaø ngöôøi ngheøo quanh moät sôû thích chung vaø ñoâi khi trong cuøng moät khoâng gian. Ñoái vôùi Giaùo Hoäi, baát cöù thöïc taïi naøo nhö theá ñeàu coù daùng daáp moät lôøi môøi gaëp gôõ ngöôøi töø nhieàu boái caûnh khaùc nhau vaø trong caùc hoaøn caûnh soáng raát khaùc nhau. Trong khi chaøo ñoùn moïi ngöôøi ñeán vôùi mình, Giaùo hoäi cuõng ñi vaøo theá giôùi. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi, "con ñöôøng cuûa Giaùo Hoäi, chính laø ñeå boán böùc töôøng ôû laïi phía sau vaø ñi ra ngoaøi ñeå tìm kieám nhöõng ngöôøi ôû xa, nhöõng ngöôøi ôû 'ngoaïi oâ' cuûa cuoäc soáng. [#] Khoâng chæ chaøo ñoùn vaø taùi hoøa nhaäp, baèng loøng can ñaûm Tin Möøng, taát caû nhöõng ngöôøi goõ cöûa chuùng ta, maø coøn ñi ra ngoaøi vaø tìm kieám, khoâng sôï haõi vaø khoâng thaønh kieán, nhöõng ngöôøi ôû xa, chia seû nhöng khoâng nhöõng gì chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc caùch nhöng khoâng" [66].

Tieàn Ñình hieän ñaïi cuûa ngöôøi ngoaïi giaùo

ÔÛ moät soá nôi treân theá giôùi hieän ñaõ coù moät truyeàn thoáng môû caùc cô sôû vaät chaát cuûa Giaùo hoäi cho giôùi treû - nhöõng ngöôøi thöôøng ñeán vôùi nhau trong boái caûnh theå thao vaø troø chôi. Trong moâi tröôøng vaên hoùa ña daïng ngaøy nay, moät khoâng gian nhö vaäy trôû thaønh moät trong nhöõng ñöôøng daãn taïo ñieàu kieän cho caùc töông taùc haøi hoøa khaép caùc coäng ñoàng, neàn vaên hoùa vaø toân giaùo. Nhö ñaõ ñeà caäp, Giaùo Hoäi thaáy giaù trò lôùn trong nhöõng töông taùc nhö vaäy; chuùng coù theå phaùt huy yù thöùc veà söï ñôn nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi. Moät khoâng gian nhö vaäy cuõng coù theå laøm thaønh khaû höõu, theo lôøi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñictoâ XVI, cuoäc ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi "maø ñoái vôùi hoï, Thieân Chuùa chöa ñöôïc bieát tôùi nhöng hoï khoâng muoán ñeå mình maõi voâ thaàn, nhöng ñuùng hôn, ñöôïc keùo laïi gaàn Ngöôøi, duø nhö Ñaáng Voâ Minh" (67). Ngaøi noùi ñeán vieäc Giaùo Hoäi ñöôïc sai ñeán vôùi nhöõng ngöôøi nhö vaäy: "Ngaøy nay, toâi cuõng nghó raèng Giaùo Hoäi neân môû moät loaïi 'Tieàn Ñình daønh cho daân ngoaïi' trong ñoù ngöôøi ta coù theå, moät caùch naøo ñoù, heù thaáy Thieân Chuùa, tuy khoâng bieát Ngöôøi vaø tröôùc khi ñöôïc tieáp caän vôùi maàu nhieäm veà Ngöôøi; ñôøi soáng beân trong cuûa Giaùo Hoäi coù ñoù ñeå phuïc vuï nhöõng ngöôøi naøy"[68].

Do ñoù Giaùo hoäi nhaän thöùc ñöôïc moät loaït caùc khaû theå coù theå söû duïng trong boái caûnh thöïc taïi theå thao ñöông thôøi. Nhöõng ñieàu naøy ñaëc bieät coù lieân quan khi chuùng phuø hôïp vôùi söù meänh lôùn hôn cuûa Giaùo Hoäi.

5.2 Theå thao thoaûi maùi trong Giaùo hoäi

Vieãn kieán theå thao cuûa Huaán Quyeàn ñaõ ñöôïc cuï theå hoùa trong moät ñeà xuaát muïc vuï raát tích cöïc nhôø theå thao; ñeà xuaát naøy, trong yeáu tính, coù hình thöùc moät cam keát giaùo duïc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi, ñeán löôït hoï, hoï taïo ra moät cam keát xaõ hoäi ñoái vôùi coäng ñoàng.

Theå thao nhö moät kinh nghieäm giaùo duïc nhaân baûn hoùa

Con ngöôøi vì ñöôïc taïo döïng gioáng hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa neân quan troïng hôn theå thao. Con ngöôøi khoâng hieän höõu ñeå phuïc vuï theå thao, maø ñuùng hôn, theå thao phaûi phuïc vuï con ngöôøi trong söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa hoï.

Nhö ñaõ ñeà caäp, con ngöôøi ñoù laø moät söï thoáng nhaát goàm thaân xaùc, linh hoàn vaø tinh thaàn, ñieàu naøy coù nghóa: nhöõng kinh nghieäm mang theå xaùc cuûa troø chôi vaø theå thao nhaát thieát cuõng can döï vaøo vaø taùc ñoäng ñeán giôùi treû ôû bình dieän linh hoàn vaø tinh thaàn. Vì theá, chuùng coù theå laø moät phaàn cuûa vieäc giaùo duïc toaøn dieän con ngöôøi. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ khuyeán khích vieäc xem troø chôi vaø theå thao nhö moät phaàn cuûa neàn giaùo duïc toaøn dieän caû ñaàu oùc, traùi tim vaø baøn tay, hay ñieàu ngöôøi ta suy nghó, caûm nhaän vaø thöïc hieän. Theo Ñöùc Thaùnh Cha, vieäc giaùo duïc chính thöùc trong thôøi ñaïi chuùng ta ñaõ trôû neân quaù gaén lieàn moät caùch heïp hoøi vôùi "tính kyõ thuaät trí thöùc vaø ngoân ngöõ ñaàu oùc" [69]. Ngaøi khuyeán khích chuùng ta côûi môû chaáp nhaän caùc hình thöùc giaùo duïc phi chính thöùc, chaúng haïn nhö theå thao. Nhö ngaøi töøng noùi, kheùp kín trong tính ñoäc quyeàn cöùng ngaéc cuûa neàn giaùo duïc chính thöùc "seõ khoâng coù chuû nghóa nhaân baûn, vaø nôi naøo khoâng coù chuû nghóa nhaân baûn, Chuùa Kitoâ khoâng theå böôùc vaøo ñöôïc!" [70]

Giaùo duïc theå thao vaø giaùo duïc Coâng Giaùo

Laøm theá naøo Giaùo hoäi coù theå baét ñaàu tích hôïp hoaït ñoäng theå lyù hay theå thao vaøo khuoân khoå caên baûn cuûa mình? Laøm theá naøo vieãn kieán cuûa Giaùo hoäi veà theå thao thaám nhieãm vaøo caùc hoäi ñoàng, caùc giaùo phaän vaø giaùo xöù cuûa vò giaùm muïc? Ñieàu naøy coù leõ neân baét ñaàu vôùi vieäc thaønh laäp höõu hình moät ngaønh hoaït ñoäng toâng ñoà daønh cho theå thao. Ngaønh hoaït ñoäng toâng ñoà nhö theá seõ laø moät bieåu hieän cuï theå cho thaáy söï cam keát cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi con ngöôøi nhaân baûn trong theå thao vaø cuõng seõ trang bò cho caùc cô quan khaùc nhau cuûa Giaùo Hoäi trong vieäc tröïc tieáp khôûi ñoäng caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán theå thao.

Keå töø nguoàn goác cuûa Kitoâ giaùo, theå thao ñaõ xuaát hieän nhö moät aån duï höõu hieäu cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu: Thaùnh Toâng Ñoà Phaoloâ khoâng ngaàn ngaïi loàng theå thao vaøo caùc giaù trò nhaân baûn; ñieàu naøy ñöôïc duøng nhö moät ñieåm hoã trôï vaø tham khaûo ñeå ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi thuoäc thôøi ngaøi. Coù nhieàu khaû theå giôùi thieäu caùc moân theå thao, troø chôi vaø caùc hoaït ñoäng vui chôi khaùc ñeå höôùng daãn nhöõng ngöôøi treû höôùng tôùi moät söï hieåu bieát saâu saéc hôn veà saùch thaùnh, giaùo huaán Giaùo Hoäi hay caùc bí tích.

Khi theå thao ñöôïc soáng theo caùch toân troïng phaåm giaù con ngöôøi vaø thoaùt khoûi caùc khai thaùc kinh teá, truyeàn thoâng hay chính trò, noù coù theå trôû thaønh moät moâ hình cho moïi lónh vöïc cuûa cuoäc soáng. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ voán noùi "Khi nhö theá naøy, theå thao vöôït leân treân bình dieän theå lyù hoaøn toaøn vaø ñöa chuùng ta vaøo laõnh vöïc tinh thaàn vaø thaäm chí caû maàu nhieäm nöõa" [71]. Giaùo duïc theo Kitoâ giaùo laø ñaøo taïo nôi con ngöôøi caùc giaù trò nhaân baûn trong toaøn boä thöïc taïi, bao goàm caû sieâu vieät. YÙ nghóa saâu xa cuûa theå thao laø noù coù theå giaùo duïc veà söï vieân maõn cuûa cuoäc soáng vaø söï côûi môû ñoái vôùi traûi nghieäm sieâu vieät.

Theå thao cuõng laø moät caùch ñeå daãn nhaäp giôùi treû vaøo caùc nhaân ñöùc duõng caûm, ñieàu ñoä, khoân ngoan vaø coâng baèng vaø taïo ñieàu kieän ñeå chuùng lôùn leân trong hoï. Trong lónh vöïc giaùo duïc theå lyù, Thaùnh Gioan Bosco, naêm 1847 chæ laø moät tuyeân uùy tuoåi treû ôû Turin, coù leõ laø nhaø giaùo duïc Coâng Giaùo ñaàu tieân nhaän ra taàm quan troïng cuûa vieäc chuyeån ñoäng, troø chôi vaø theå thao ñoái vôùi söï phaùt trieån toaøn dieän nhaân caùch cuûa ngöôøi treû. Ñoái vôùi Don Bosco, giaùo duïc baèng theå thao coù nghóa laø vun sôùi vieäc ñích thaân ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû cuõng nhö toân troïng laãn nhau, caû trong luùc thi ñua.

Theå thao ñeå taïo ra moät neàn vaên hoùa gaëp gôõ vaø hoøa bình

Trong moät theá giôùi ñaày raãy caùc vaán ñeà veà di daân, chuû nghóa duy quoác gia vaø caên tính caù nhaân, ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi phaûi vaät loän vôùi vieäc soáng chung vôùi nhöõng ngöôøi khaùc veà vaên hoùa hoaëc giöõ caùc heä thoáng tín ngöôõng khaùc vôùi mình. Caùc bieân giôùi, nhaän thöùc vaø ranh giôùi lieân tuïc ñöôïc veõ tôùi veõ lui. Trong boái caûnh naøy, chuùng ta phaûi nhôù raèng caùc moân theå thao laø moät trong soá ít thöïc taïi ngaøy nay ñaõ vöôït leân treân caùc ranh giôùi cuûa toân giaùo vaø vaên hoùa. Lôøi keâu goïi cuûa Giaùo Hoäi phoå quaùt muoán ta laøm vieäc höôùng ñeán söï ñôn nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi coù yù nghóa ñaëc bieät khi ñöôïc nhìn trong boái caûnh theå thao. Theo nghóa naøy, chính yù töôûng laøm 'Coâng Giaùo' ñaõ ñi ñoâi vôùi ñieàu toát nhaát trong tinh thaàn theå thao. Trong theá giôùi theå thao, Giaùo hoäi coù theå ñoùng moät vai troø quan troïng baèng caùch giuùp xaây nhöõng caây caàu, môû caùc caùnh cöûa vaø coå vuõ caùc chính nghóa chung - thaám nhuaàn caùc xaõ hoäi nhö 'men'.

Theå thao nhö moät vieäc thöông xoùt

Theå thao cuõng coù theå trôû thaønh moät phöông tieän maïnh meõ baèng caùch töï laøm cho noù hieän dieän ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò cho ra rìa vaø bò thieät thoøi. Coù raát nhieàu cô quan quaûn trò theå thao quoác teá, caùc ñònh cheá tö nhaân vaø caùc toå chöùc phi lôïi nhuaän nhaèm coå vuõ vaø söû duïng caùc moân theå thao nhö moät coâng cuï tích cöïc giuùp giôùi treû vaø thieáu nieân ñang soáng trong caùc moâi tröôøng deã bò baïo löïc baêng ñaûng, laïm duïng ma tuùy vaø buoân ngöôøi bieát tham gia. Caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo treân khaép theá giôùi voán ñaõ can döï vaøo caùc saùng kieán bieát söû duïng caùc thöïc haønh, vieäc huaán luyeän vaø caùc bieán coá theå thao nhö caùc coâng cuï coù lieân quan ñeå keùo giôùi treû ra khoûi ma tuùy vaø baïo löïc.

Theå thao ñeå taïo ra moät neàn vaên hoùa bao goàm

Vì coù nhöõng söï thieän nhaân baûn lieân quan ñeán theå thao, taát caû nhöõng ai muoán tham gia ñeàu phaûi ñöôïc laøm nhö vaäy. Ñieàu naøy ñaëc bieät ñuùng ñoái vôùi treû em ngheøo hoaëc di taûn, ngöôøi khuyeát taät veà theå lyù hoaëc tri thöùc, ngöôøi voâ gia cö vaø ngöôøi tò naïn. Hôn nöõa, ôû moät soá nôi treân theá giôùi, caùc treû gaùi vaø phuï nöõ bò töø choái quyeàn tham gia theå thao vaø do ñoù khoâng theå caûm nghieäm ñöôïc nieàm vui vaø lôïi ích cuûa caùc hoaït ñoäng naøy. Moïi ngöôøi ñeàu coù theå ñöôïc phong phuù hoùa nhôø cô hoäi gia taêng ñeå moïi ngöôøi coù theå tham gia theå thao. Thí duï, caùc vaän ñoäng vieân caáp öu tuù, khi xem vaän ñoäng vieân khuyeát taät chôi, ñöôïc nhaéc nhôû ñieàu gì thöïc söï laø theå thao: nieàm vui ñöôïc tham gia vaø thi ñua ñoái vôùi ñoái thuû vaø chính mình. Nhöõng thí duï nhö theá giuùp taùi ñònh höôùng moïi ngöôøi höôùng ñeán vieäc nhaân baûn hoùa tieàm naêng cuûa theå thao [72].

Söï phaùt trieån cuûa Theá Vaän Khuyeát Taät (Paralympic) vaø Theá vaän ñaëc bieät laø daáu hieäu höõu hình cho thaáy theå thao coù theå laø moät cô hoäi tuyeät vôøi cuûa vieäc hoøa nhaäp(inclusion) ra sao, vaø coù khaû naêng mang laïi yù nghóa cho cuoäc soáng vaø laø moät daáu hieäu cuûa hy voïng. Vieäc taïo ra ñoäi Theá Vaän Tò Naïn ñaàu tieân vaøo naêm 2016 cuõng theá vaø caû vieäc khai trieån ra Giaûi Boùng Ñaù Theá Giôùi Voâ Gia Cö laø nhöõng caùch quan troïng ñeå nhaän thöùc ích chung maø theå thao coå vuõ, ñaõ ñöôïc môû roäng ñeå nhöõng ngöôøi di taûn hay ñang traûi qua caùc khoù khaên lieân quan tôùi ngheøo ñoùi cuõng coù cô hoäi tham gia.

5.3 Moâi tröôøng cuûa thöøa taùc muïc vuï theå thao

Cam keát theå thao cuûa Giaùo hoäi laø baûo ñaûm ñeå theå thao luoân laø moät kinh nghieäm coù khaû naêng mang laïi yù nghóa vaø giaù trò cho cuoäc soáng cuûa ngöôøi ta, ôû baát cöù bình dieän naøo noù ñöôïc coå vuõ hoaëc thöïc haønh, taïi baát kyø nôi naøo hoaëc moâi tröôøng naøo noù ñöôïc toå chöùc. Theå thao phaûi luoân nhaém vaøo vieäc ñaøo taïo toøan dieän con ngöôøi, caûi thieän caùc ñieàu kieän xaõ hoäi vaø xaây döïng caùc moái töông quan lieân ngaõ. Ñaây laø lyù do taïi sao vieäc chaêm soùc muïc vuï ñoái vôùi theå thao laø ñieàu thích hôïp trong nhieàu moâi tröôøng vaø coù theå ñöôïc coå vuõ trong nhieàu boái caûnh.

Cha meï laø thaày coâ ñaàu tieân

Cha meï thöôøng laø caùc thaày coâ ñaàu tieân daïy ñöùc tin vaø theå thao cho con caùi cuûa hoï. Neáu cha meï khoâng laø nhöõng ngöôøi tröïc tieáp daïy con caùi cuûa hoï caùch neùm moät traùi boùng chaøy (baseball), thì ít nhaát, hoï neân ñoùng vai troø kyù keát ñeå chuùng tham gia caùc caùc ñoäi theå thao giaûi trí, khuyeán khích chuùng thöû tham gia moät ñoäi thi ñaáu hoaëc chuyeân chôû chuùng ñeán caùc buoåi thöïc haønh vaø traän ñaáu cuûa chuùng. Chuùng thöôøng hieän dieän trong ñaùm ñoâng ñeå coå vuõ caùc vaän ñoäng vieân cuûa chuùng treân saân chôi. Nhöõng ví duï naøy cho chuùng ta thaáy theå thao thöôøng laø nguoàn noái keát giöõa cha meï vaø con caùi nhö theá naøo. Vieäc noái keát naøy giuùp caùc cha meï giaùo duïc con caùi veà caùc nhaân ñöùc vaø giaù trò nhaân baûn voán noäi taïi ngay trong caùc moân theå thao. Neáu theå thao coù nguy cô trôû thaønh dòp gaây chia reõ gia ñình vaø laøm suy giaûm tính thaùnh thieâng cuûa Chuùa Nhaät nhö moät ngaøy thaùnh phaûi giöõ, thì noù cuõng coù theå giuùp keát hôïp moät gia ñình vôùi caùc gia ñình khaùc trong vieäc cöû haønh Chuùa Nhaät, khoâng chæ trong phuïng vuï maø coøn trong cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø caùc traän ñaáu theå thao khoâng neân dieãn ra vaøo caùc Chuùa Nhaät, nhöng ñuùng hôn, caùc bieán coá nhö vaäy khoâng ñöôïc mieãn chöôùc cho caùc gia ñình vieäc tham döï Thaùnh Leã, traùi laïi chuùng neân coå vuõ cuoäc soáng cuûa gia ñình beân trong boái caûnh coäng ñoàng.

Giaùo xöù (vaø caùc nguyeän ñöôøng hay trung taâm giôùi treû)

Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng noùi, "Quaû ñeïp ñeõ khi moät giaùo xöù coù moät caâu laïc boä theå thao vaø moät ñieàu gì ñoù seõ thieáu neáu khoâng coù moät caâu laïc boä nhö theá" [73]. Tuy nhieân, moät caâu laïc boä theå thao trong moät giaùo xöù caàn phaûi nhaát quaùn vôùi caùc cam keát ñöùc tin cuûa giaùo xöù vaø ñöôïc baùm vaøo moät döï aùn giaùo duïc vaø muïc vuï. Caùc caâu laïc boä theå thao giaùo xöù cuõng cung caáp moät cô hoäi ñeå giôùi treû gaëp gôõ nhau ôû bình dieän giaùo phaän hoaëc quoác gia qua caùc cuoäc thi ñaáu thaân thieän. Ngoaøi ra, caùc giaùo xöù coù theå vaø neân coå vuõ caùc hoaït ñoäng theå thao khoâng nhöõng cho thanh thieáu nieân maø coøn cho caùc thaønh vieân cao tuoåi cuûa hoï nöõa.

Baát cöù thöïc taïi nhaân baûn chaân chính naøo cuõng buoäc phaûi ñöôïc suy tö trong Giaùo Hoäi. Giaùo hoäi neân luoân saùt caùnh vôùi theá giôùi theå thao, ñoïc caùc daáu hieäu cuûa thôøi ñaïi trong lónh vöïc theå thao. Caùc linh muïc neân ñöôïc khuyeán khích hieåu bieát moät caùch hôïp lyù veà caùc thöïc taïi vaø xu höôùng theå thao ñöông ñaïi, ñaëc bieät khi chuùng aûnh höôûng ñeán tuoåi treû, vaø noái keát theå thao vôùi ñöùc tin trong caùc baøi giaûng khi ñieàu naøy coù yù nghóa.

Caùc tröôøng hoïc vaø ñaïi hoïc

Caùc tröôøng hoïc vaø ñaïi hoïc laø nhöõng nôi lyù töôûng ñeå coå vuõ moät söï hieåu bieát veà theå thao nhaèm muïc ñích giaùo duïc, bao goàm vaø phaùt huy con ngöôøi. Phuï huynh vaø gia ñình ñoùng moät vai troø quan troïng trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc thaày coâ vaø ban quaûn trò nhaø tröôøng, trong vieäc leân khuoân caùc hoaït ñoäng theå thao cuûa tröôøng theo ñöôøng höôùng chuùng seõ daãn ñeán vieäc phaùt trieån toaøn dieän hoïc sinh sinh vieân. Caùc ñaïi hoïc ôû nhieàu nöôùc cuõng ñaõ ñaûm nhaän nhieäm vuï nghieân cöùu theå thao. Caùc khoùa hoïc vaø chöông trình nghieân cöùu tìm caùch giaùo duïc, ñaøo taïo vaø huaán luyeän caùc nhoùm huaán luyeän vieân, quaûn lyù theå thao, nhaø khoa hoïc vaø quaûn trò vieân theå thao lôùp keá tieáp. Boái caûnh naøy ñem laïi moät cô hoäi tuyeät vôøi ñeå Giaùo hoäi ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm chuyeân bieät trong vieäc giaùo duïc caùc nhaø laõnh ñaïo theå thao hieän taïi vaø töông lai luùc hoï giuùp phaùt trieån theå thao theo phöông höôùng phuïc vuï con ngöôøi nhaân baûn vaø xaây döïng moät xaõ hoäi coâng chính.

Caùc caâu laïc boä theå thao vaø hieäp hoäi theå thao khoâng chuyeân nghieäp

Caùc huaán luyeän vieân vaø quaûn lyù vieân theå thao coù aûnh höôûng lôùn ñeán caùc vaän ñoäng vieân cuûa hoï, do ñoù, haønh ñoäng muïc vuï vaø giaùo duïc ñoøi phaûi lieân minh vôùi hoï. Trong khi coâng nhaän baûn chaát chuyeân bieät vieäc laøm cuûa caùc caâu laïc boä vaø caùc hieäp hoäi theå thao, ñieàu quan troïng laø tìm caùch ñoái thoaïi vôùi hoï, ñaëc bieät trong vaán ñeà ñaët keá hoaïch veà sö phaïm vaø vaên hoùa.

Neàn theå thao chuyeân nghieäp

Theå thao ôû bình dieän öu tuù vaø chuyeân nghieäp laø moät thöïc taïi quoác teá bao truøm ngöôøi chôi, khaùn giaû / ngöôøi haâm moä, caùc toå chöùc theå thao, caùc phöông tieän truyeàn thoâng, toå chöùc tieáp thò vaø thaäm chí caû caùc chính phuû nöõa. Noù laø moät hieän töôïng coù phaïm vi truyeàn ñaït lôùn lao, coù theå aûnh höôûng saâu xa khoâng nhöõng ñeán theå thao cuûa giôùi treû vaø ngöôøi khoâng chuyeân nghieäp, maø laø loái soáng cuûa toaøn xaõ hoäi.

Vì nhöõng lyù do naøy, Giaùo Hoäi phaûi tieáp tuïc caûi thieän vieäc khai trieån caùc naêng quyeàn coù lieân quan vaø ñaøo taïo caùc tuyeân uùy hoaëc coá vaán coù huaán luyeän ñeå trôï giuùp vieäc chaêm soùc muïc vuï vaø taâm linh cho caùc huaán luyeän vieân vaø vaän ñoäng vieân tham gia caùc bieán coá theå thao quoác teá nhö Theá Vaän Hoäi hay Giaûi Boùng Ñaù Theá Giôùi.

Giaùo hoäi neân phaùt trieån caùc keá hoaïch muïc vuï thích hôïp cho vieäc ñoàng haønh vôùi caùc caàu thuû vaø vaän ñoäng vieân, maø nhieàu ngöôøi gaây aûnh höôûng ñaùng keå trong theá giôùi theå thao vaø theá giôùi noùi chung. Moät phaàn trong vieäc ñoàng haønh naøy neân daønh cho vieäc giuùp caùc vaän ñoäng vieân yù thöùc ñöôïc yù nghóa noäi taïi cuûa vieäc tham gia cuûa hoï vaøo theå thao. "Chieàu kích chuyeân nghieäp naøy khoâng bao giôø ñöôïc ñaåy sang moät beân ôn goïi khôûi thuûy cuûa moät vaän ñoäng vieân hay moät ñoäi: haõy laø nhöõng nhaø taøi töû, khoâng chuyeân nghieäp. Moät vaän ñoäng vieân, keå caû moät vaän ñoäng vieân chuyeân nghieäp, khi ñaõ nuoâi döôõng ñöôïc chieàu kích laøm moät 'taøi töû' [74] naøy, thì xaõ hoäi seõ ñöôïc höôûng lôïi vaø ngöôøi naøy seõ cuûng coá ích chung baèng caùc giaù trò nhö ñaïi löôïng, tình baïn vaø caùi ñeïp"[75]. Giaùo Hoäi neân ñoàng haønh vôùi caùc vaän ñoäng vieân naøy trong haønh trình baûn thaân cuûa hoï, hoã trôï hoï trong vieäc hieåu bieát vaø taêng tieán traùch nhieäm cuûa hoï trôû thaønh caùc söù giaû cuûa nhaân loaïi.

Vieäc ñoàng haønh muïc vuï vaø chaêm soùc tinh thaàn phaûi môû roäng quaù beân kia sinh hoaït theå thao tích cöïc cuûa moät caù nhaân. Theá giôùi ñaõ thaáy nhieàu caàu thuû vaø vaän ñoäng vieân haøng ñaàu, nhöõng ngöôøi ôû cuoái söï nghieäp cuûa hoï caûm thaáy troáng roãng vaø traàm caûm, ñoâi khi rôi vaøo moät cuoäc soáng leä thuoäc röôïu cheø hoaëc ma tuùy. Moät keá hoaïch ñoàng haønh nhaát quaùn coù theå giuùp nhöõng ngöôøi nhö vaäy khaùm phaù ra caên tính cuûa hoï, coù theå laø laàn ñaàu, ôû beân ngoaøi theå thao. Theo nghóa caên baûn nhaát, caên tính vaø giaù trò cuûa hoï phaùt xuaát töø vieäc ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng tieáp tuïc keâu goïi hoï, duø theo nhöõng caùch môùi meû. Chaêm soùc muïc vuï vôùi caùc vaän ñoäng vieân sau khi söï nghieäp cuûa hoï ñaõ keát thuùc, do ñoù, caàn phaûi bao goàm vieäc giuùp hoï bieän phaân ñöôïc caùch phaûi söû duïng ra sao taøi naêng vaø thieân phuù cuûa hoï trong töông lai.

Ngaøy nay, khaùn giaû taïo thaønh moät phaàn raát coù lieân quan cuûa moâi tröôøng theå thao chuyeân nghieäp. Lan roäng khaép theá giôùi, caùc caâu laïc boä haâm moä, caùc dieãn ñaøn tröïc tuyeán vaø baùn haøng xoay quanh caùc khaùn giaû. Nhöõng ngöôøi uûng hoä vaø haâm moä thöôøng caûm nghieäm nieàm ñam meâ theå thao moät caùch tuyeät ñoái, caùch naøy daãn ngöôøi ta ñeán choã quaù ñaùng vaø sai leäch. Giaùo hoäi, cuøng vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc, coù theå giuùp nhaéc nhôû moïi ngöôøi giöõ cho theå thao ôû trong vieãn aûnh cuûa noù. Maëc duø troø chôi vaø theå thao laø nhöõng ñieàu toát vaø nhaèm ñeå ñöôïc theo ñuoåi moät caùch ñam meâ vaø vui höôûng, chuùng khoâng phaûi laø nhöõng ñieàu quan troïng nhaát trong ñôøi.

Caùc phöông tieän truyeàn thoâng nhö caây caàu noái

Caùc phöông tieän truyeàn thoâng laø moät ñoái taùc ñaøm ñaïo chính cuûa Giaùo hoäi khi noùi ñeán theå thao. Chính caùc phöông tieän truyeàn thoâng - ñaëc bieät laø phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi - ñaõ leân khuoân hình aûnh theå thao trong con maét cuûa ña soá coâng chuùng. Do ñoù, Giaùo hoäi vôùi nhieàu dieãn ñaøn truyeàn thoâng xaõ hoäi heát söùc tích cöïc cuûa mình coù theå ñoùng moät vai troø quan troïng trong vieäc tieáp caän vôùi theá giôùi khaùn giaû vaø caùc nhaø taïo coâng luaän trong theå thao.

Ñieàu baét buoäc laø Giaùo Hoäi phaûi ñaùp öùng moät caùch coù yù nghóa ñoái vôùi caùc bieán coá vaø vaán ñeà theå thao. Thöïc theá, caùc tín höõu ít khi nhaän thöùc ñöôïc vieäc Giaùo Hoäi chaáp nhaän vaø nhìn caùc moân theå thao moät caùch tích cöïc. Nhöõng phaûn öùng nhö vaäy coøn laâu môùi coù theå giuùp theá heä treû caûm thaáy noái keát vôùi Giaùo Hoäi.

Caùc khoa hoïc chuyeân ngaønh

Giaùo hoäi cuõng neân ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong caùc lónh vöïc khoa hoïc vaø y hoïc theå thao. Trong cuoäc ñaøm ñaïo vôùi hoï, Giaùo Hoäi coù theå thu ñöôïc kieán thöùc roäng lôùn veà thöïc taïi ñöông ñaïi cuûa theå thao, ñeå caùc phaùn ñoaùn cuûa mình thoâng thaïo vaø chính xaùc. Tuy nhieân, treân heát, caùc cuoäc ñaøm ñaïo hoãn hôïp naøy neân thaêm doø caùch laøm theá naøo ñeå leân khuoân vieäc thöïc haønh theå thao vaø caùc moâi tröôøng xung quanh cuûa noù theo caùch töông öùng vôùi, hoaëc ñeán gaàn hôn vôùi, neàn vaên hoùa cô theå nhaân baûn hoùa. Cuoäc ñaøm ñaïo cuûa Giaùo hoäi vôùi caùc ngaønh khoa hoïc khaùc, nhö khoa hoïc söï soáng, caùc khoa hoïc vaên hoùa hay xaõ hoäi cuõng coù theå cung caáp nhöõng hieåu bieát saâu saéc coù yù nghóa veà theå thao vaø caùc caùch thöùc chuùng coù theå trôû thaønh moät hoaït ñoäng coù ích lôïi suoát ñôøi.

Nhöõng ñòa ñieåm theå thao môùi

Ngoaøi ra coøn coù caùc trung taâm vaø coâng vieân theå duïc, nôi coù theå gaëp caùc thanh thieáu nieân, ngöôøi lôùn tuoåi vaø ngöôøi cao tuoåi bieát quan taâm ñeán moät neàn vaên hoùa phuùc lôïi vaø côûi môû ñoái vôùi moät loái giaûi thích toaøn dieän vaø nhaân baûn hoùa veà söï soáng, veà söï hôïp nhaát giöõa thaân xaùc, linh hoàn vaø tinh thaàn.

Ngoaøi caùc ñòa ñieåm theå thao truyeàn thoáng, cuõng caàn löu yù tôùi nhöõng nôi khoâng chính thöùc, nhöõng nôi ngöôøi ta, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi treû baùc boû caùc boái caûnh coù toå chöùc vaø coù quy luaät, thöïc haønh caùc loaïi theå thao môùi ôû ñöôøng phoá.

Nguy cô cuûa nhöõng moâi tröôøng naøy laø theå thao ñöôïc thöïc haønh trong "caûnh coâ ñoäc", thích chuû nghóa caù nhaân, nôi khoâng coù muïc ñích giaùo duïc hoaëc xaõ hoäi. Hôn nöõa, hieän nay ñieàu chuû yeáu laø coù moät cuoäc ñoái thoaïi tích cöïc vôùi caùc phöông tieän truyeàn thoâng theå thao vaø theå thao ñieän töû.

5.4 Chaêm soùc caùc ngöôøi laøm vieäc muïc vuï cho theå thao

Khoâng coù vieäc chaêm soùc muïc vuï theå thao naøo maø khoâng coù moät chieán löôïc giaùo duïc. Ñieàu naøy lieân heä ñeán vai troø tích cöïc cuûa moïi ngöôøi ñaõ choïn phuïc vuï Giaùo Hoäi qua theå thao, nhieàu caùch khaùc nhau. Theå thao caàn caùc nhaø giaùo duïc chöù khoâng chæ laø caùc nhaø cung caáp dòch vuï. Chaêm soùc muïc vuï qua theå thao khoâng theå tuøy höùng, nhöng caàn nhöõng ngöôøi ñöôïc huaán luyeän vaø coù ñoäng löïc ñeå taùi khaùm phaù yù nghóa theå thao trong moät boái caûnh giaùo duïc vaø can döï vaøo vieäc phuïc vuï moät vieãn kieán Kitoâ giaùo veà theå thao.

Caùc nhaø giaùo duïc theå thao

Khi noùi ñeán theå thao, caùc huaán luyeän vieân, troïng taøi, giaùo vieân vaø ngöôøi quaûn lyù ñoùng moät vai troø quan troïng ñoái vôùi caùc thaùi ñoä cuûa caàu thuû hoaëc vaän ñoäng vieân. Moät keá hoaïch huaán luyeän tinh thaàn / muïc vuï coù lieân quan cho hoï, do ñoù, seõ ñoùng moät vai troø chuû choát trong vieäc nhaân baûn hoùa theå thao. Thöïc theá, haàu heát trong soá hoï luoân tìm kieám keá hoaïch toát nhaát, toaøn dieän nhaát vaø ñoäc ñaùo cho caàu thuû cuûa hoï.

Giaùo Hoäi caàn môû moät cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc cô quan huaán luyeän theå thao, hôïp taùc vôùi hoï hoaëc coå vuõ caùc ñöôøng huaán luyeän boå sung veà caùc khía caïnh muïc vuï cuûa theå thao. Keá hoaïch muïc vuï coù theå bao goàm caùc tö lieäu, caùc töông taùc moät ñoái moät vaø nhöõng buoåi taäp huaán chuyeân bieät hoùa cho caùc huaán luyeän vieân theå thao naøo lieân quan ñeán vieäc höôùng daãn treân bình dieän taâm linh / giaùo hoäi, giuùp hoï coù khaû naêng laøm nhaân chöùng, "loan baùo Chuùa Gieâsu Kytoâ baèng lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa hoï, nghóa laø bieán mình thaønh moät coâng cuï ñeå Ngöôøi hieän dieän vaø haønh ñoäng trong theá giôùi" [76].

Gia ñình vaø cha meï

Ñoái thoaïi vôùi gia ñình, ñaëc bieät laø vôùi cha meï, trôû thaønh moät khía caïnh chuû yeáu trong vieäc coå vuõ moät neàn chaêm soùc muïc vuï höõu cô vaø lieân tuïc ñaëc bieät nhaém vaøo treû em vaø thanh thieáu nieân. Ñieàu quan troïng laø caùc gia ñình phaûi bieát vaø chia seû caùc muïc tieâu giaùo duïc vaø muïc vuï. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa ñeà xuaát theå thao phaûi laø moät ñeà xuaát tuyeân tín, nhöng chaéc chaén noù khoâng theå laø moät ñeà xuaát trung laäp ñoái vôùi quan ñieåm veà caùc giaù trò. Do ñoù, ñieàu chuû yeáu laø taïo ra nhöõng buoåi hoäi hoïp vaø thaûo luaän vôùi cha meï, laøm cho hoï nhaän thöùc ñöôïc muïc tieâu cuûa khoùa huaán luyeän ñöôïc ñeà ra, chia seû caùc öu tieân giaùo duïc vôùi hoï, laøm hoï bieát hoï phaûi tham gia moät caùch coù yù thöùc, toân troïng caùc vai troø cuûa caùc huaán luyeän vieân vaø ngöôøi quaûn lyù theå thao .

Caùc thieän nguyeän vieân

Theá giôùi theå thao ñaõ lôùn maïnh vaø phaùt trieån nhôø söï ñoùng goùp chieán löôïc cuûa caùc thieän nguyeän vieân. Caùc thieän nguyeän vieân ñoùng moät vai troø caên baûn vöôït ra ngoaøi phaïm vi kyõ naêng kyõ thuaät vaø toå chöùc. Baèng caùc quyeát ñònh vaø chöùng töø cuûa mình, hoï giöõ cho neàn vaên hoùa hieán taëng vaø phong thaùi cho khoâng luoân soáng ñoäng; hoï giuùp theå thao duy trì ñònh höôùng phuïc vuï ngöôøi khaùc, khoâng chæ taäp chuù vaøo chieàu kích kinh teá vaø haønh chaùnh. Nhöõng ngöôøi naøy caàn moät vieäc ñoàng haønh coù theå giuùp hoï lôùn maïnh, cuûng coá caùc ñoäng löïc cuûa hoï vaø tích hôïp chuùng moät caùch haøi hoøa vaøo cô caáu toå chöùc theå thao.

Caùc linh muïc vaø ngöôøi thaùnh hieán

Söï hieän dieän muïc vuï cuûa caùc linh muïc vaø nhöõng ngöôøi thaùnh hieán trong lónh vöïc theå thao phaûi theå hieän vai troø cuûa hoï trong vieäc taïo ñieàu kieän cho muïc ñích giaùo duïc theå thao vaø vieäc ñoàng haønh taâm linh vôùi caùc vaän ñoäng vieân. Vai troø naøy khoâng theå ñöôïc neâu roõ baèng caùc thuaät ngöõ "tri thöùc " tröøu töôïng taùch rôøi khoûi cuoäc soáng haøng ngaøy. Theá giôùi cuûa theå thao laø moät theá giôùi chaøo ñoùn, nhöng noù keâu goïi caùc nhaø laõnh ñaïo muïc vuï phaûi coù söï hieän dieän taäp chuù vaø toân troïng vaø yù thöùc roõ caùc ñoäng löïc, caùc vai troø vaø kyõ naêng chuyeân bieät caàn thieát cho theå thao.

Ñieàu quan troïng laø vieäc chaêm soùc muïc vuï theå thao phaûi ñöôïc loàng vaøo vieäc ñaøo taïo caùc öùng vieân chöùc linh muïc vaø nhöõng öùng vieân naøy coù cô hoäi thöïc haønh theå thao trong luùc ôû chuûng vieän. Trong nhieàu chuûng vieän khaép theá giôùi, hoï ñaõ ñang söû duïng "caùc thöïc haønh toát nhaát" veà theå thao trong caùc hoïc vieän cuûa hoï, ñoâi khi moät caùch coù toå chöùc cao ñeå truyeàn giaùo.

5.5 Moät soá yeáu toá caên baûn ñeå laäp keá hoaïch muïc vuï qua theå thao

Veû ñeïp cuûa theå thao ñeå phuïc vuï giaùo duïc

Theå thao laø moät thieän ích muïc vuï phaûi ñöôïc coå vuõ toát. Theå thao coù caùc quy taéc, tính ñaëc thuø, veû ñeïp cuûa noù vaø chuùng ta ñöôïc keâu goïi coå vuõ theå thao baèng caùch taän duïng toái ña phaåm chaát kyõ thuaät vaø toå chöùc. Tuy nhieân, veû ñeïp cuûa hoaït ñoäng theå thao, phaåm chaát giaûng daïy kyõ thuaät vaø hieäu naêng toå chöùc khoâng phaûi laø caùc muïc ñích ngay trong chuùng.

Theå thao taïo ra caùc nieàm ñam meâ vaø caûm xuùc maïnh meõ, nhöng nhieäm vuï cuûa haønh ñoäng muïc vuï khoâng döøng laïi ôû bình dieän xuùc caûm, nhöng laø taïo ra moät hieäu quaû laâu beàn, coù khaû naêng trôû neân saâu saéc vaø laâu beàn trong cuoäc soáng haøng ngaøy. Nhieäm vuï muïc vuï theå thao laø chaøo ñoùn, ñoàng haønh, höôùng daãn vaø ñem laïi lyù do ñeå hy voïng vaø tin töôûng. Ñoù laø moät con ñöôøng khoâng keát thuùc trong moät bieán coá, nhöng ñoøi hoûi söï lieân tuïc vaø phaûi taïo ra moät taùc ñoäng ñoái vôùi cuoäc soáng haøng ngaøy.

Theå thao ñeå xaây döïng laïi hieäp öôùc giaùo duïc

"Chæ coù theå thay ñoåi ñöôïc theá giôùi khi chuùng ta thay ñoåi giaùo duïc". Ñeå coù moät taùc ñoäng cuï theå, moät döï aùn chaêm soùc muïc vuï theå thao phaûi laø moät döï aùn lieân keát vôùi caùc cô quan giaùo duïc ñòa phöông, khôûi ñaàu vôùi caùc gia ñình, tröôøng hoïc vaø caùc ñònh cheá coâng coäng. Neáu chuùng ta muoán aûnh höôûng ñeán dieãn trình giaùo duïc, uûy thaùc traùch nhieäm giaùo duïc cho nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong caùc haàm chöùa (silo) khoâng heà coù lieân heä vôùi nhau laø khoâng ñuû. "Chuùng ta caàn keát hôïp caùc noã löïc cuûa moïi ngöôøi cho giaùo duïc. Caàn caûi caùch haøi hoøa hieäp öôùc giaùo duïc, vì chæ baèng caùch naøy, nghóa laø neáu taát caû nhöõng ngöôøi phuï traùch giaùo duïc con caùi vaø thanh nieân cuûa chuùng ta cuøng laøm vieäc vôùi nhau, giaùo duïc môùi coù theå thay ñoåi"[78]. Trong coâng trình naøy, Giaùo Hoäi phaûi laøm vieäc moät caùch chaët cheõ vaø toân troïng vôùi caùc nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn ñeå ñem vieãn kieán cuûa mình veà moät neàn vaên hoùa theå thao phuïc vuï con ngöôøi, voán laø moät taïo vaät yeâu quyù ñöôïc döïng neân gioáng hình aûnh vaø hoïa aûnh cuûa chính Thieân Chuùa, ñeán keát quaû.

Theå thao ñeå phuïc vuï nhaân loaïi

Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ nhaán maïnh ñeán "Tính töông ñoái cuûa theå thao so vôùi tính öu vieät cuûa con ngöôøi nhaân baûn, ñeå giaù trò phuï ñôùi cuûa theå thao ñöôïc nhaán maïnh trong döï aùn saùng taïo cuûa Thieân Chuùa. Do ñoù, cuõng neân nhìn theå thao trong caùc ñoäng löïc phuïc vuï, chöù khoâng phaûi trong lôïi nhuaän. Neáu ngöôøi ta luoân nhôù tôùi caùc muïc tieâu nhaân baûn hoùa, hoï khoâng theå khoâng caûm thaáy nhieäm vuï khoâng theå thieáu laø bieán ñoåi theå thao ngaøy caøng trôû thaønh moät coâng cuï ñeå naâng con ngöôøi leân cao, höôùng tôùi muïc tieâu sieâu nhieân maø hoï voán ñöôïc keâu goïi"[79].

Ñieàu treân coù nghóa: moät keá hoaïch muïc vuï phaûi daønh tính öu vieät cho con ngöôøi nhaân baûn, voán coù söï hôïp nhaát dieäu kyø giöõa theå xaùc, linh hoàn vaø tinh thaàn. Theå thao phaûi ñöôïc coå vuõ vaø thöïc haønh vôùi söï toân troïng cao nhaát ñoái vôùi con ngöôøi vaø höôùng tôùi söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa hoï. Khoâng theå giaûn löôïc vaän ñoäng vieân xuoáng haøng moät coâng cuï ñôn thuaàn ñöôïc söû duïng ñeå ñaït caùc thaønh quaû theå thao maø ngaøy nay, coù luùc, gaén lieàn vôùi caùc muïc tieâu kinh teá vaø chính trò quan troïng.

Troø chôi nhö caên baûn cuûa theå thao

Theå thao laø moät phaân loaïi cuûa troø chôi vaø vieäc chôi laø caên baûn cuûa theå thao, ôû moïi bình dieän. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng noùi, "Ñieàu quan troïng laø theå thao vaãn maõi laø moät troø chôi! Chæ baèng caùch maõi laø moät troø chôi, noù môùi coù ích cho cô theå vaø tinh thaàn" [80]. Ñieàu ñaëc bieät quan troïng laø theå thao maõi laø moät troø chôi daønh cho giôùi treû trong caùc boái caûnh giaùo duïc. Suy nghó veà höôùng ñi maø giaùo duïc neân theo hieän nay, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi, "chuùng ta phaûi khaùm phaù chieàu saâu cuûa con ngöôøi, söùc khoûe caên baûn, khaû naêng thoaûi maùi vui chôi, coù khaû naêng saùng taïo ñeå chôi. Saùch Khoân Ngoan noùi raèng Thieân Chuùa vui chôi, Ñöùc Khoân Ngoan cuûa Thieân Chuùa vui chôi. Taùi khaùm phaù ra troø chôi nhö moät kinh nghieäm giaùo duïc, ñeå giaùo duïc khoâng coøn ñôn thuaàn chæ laø thoâng tri nöõa, nhöng laø oùc saùng taïo trong luùc chôi. Taùi khaùm phaù khía caïnh vui chôi naøy cho pheùp chuùng ta phaùt trieån trong oùc saùng taïo vaø trong vieäc laøm chung" [81].

Tinh thaàn ñoàng ñoäi ngöôïc vôùi chuû nghóa duy caù nhaân

Ñieàu ñaõ ñöôïc nhaán maïnh trong suoát vaên kieän naøy laø trong khi tham gia theå thao, ngöôøi ta "thöôûng thöùc ñöôïc caùi ñeïp cuûa tinh thaàn ñoàng ñoäi, moät ñieàu heát söùc quan troïng trong cuoäc soáng" [82]. Thuoäc veà moät caâu laïc boä theå thao coù nghóa laø baùc boû moïi hình thöùc caù nhaân chuû nghóa, loøng vò kyû vaø söï coâ laäp vaø daønh "cô hoäi ñeå gaëp gôõ vaø hieän dieän beân caïnh nhieàu ngöôøi khaùc, ñeå giuùp ñôõ laãn nhau, ñeå thi ñua trong söï quùi meán laãn nhau vaø lôùn leân trong tình huynh ñeä" [83]. Kinh nghieäm theå thao ñöông nhieân phaùt huy ñoäng löïc tình baïn vaø vieäc soáng chung, nhöõng ñieàu neáu ñöôïc vun troàng vaø traân quí coù theå vöôït quaù caùc ranh giôùi cuûa caùc lónh vöïc vaø ñaáu tröôøng theå thao vaø trôû thaønh cô hoäi cho caùc moái töông quan coù yù nghóa vaø laâu beàn.

Theå thao cho moïi ngöôøi

Theå thao coù tính töông caûm (empathic) vaø taäp hôïp moïi ngöôøi thuoäc moïi taàng lôùp xaõ hoäi, taïo ra moät neàn vaên hoùa gaëp gôõ. Noù phaûi baùc boû neàn vaên hoùa vöùt boû vaø phaûi côûi môû, chaøo ñoùn vaø hoøa nhaäp. Theå thao cuõng neân cho pheùp vieäc tích nhaäp tính ña daïng trong caùc khaû naêng. "Moïi ngöôøi neân chôi, khoâng phaûi chæ laø nhöõng ngöôøi coù khaû naêng nhaát, vôùi nhöõng lôïi ñieåm vaø haïn cheá cuûa moãi ngöôøi, nhöng thöïc ra, neân taäp chuù vaøo nhöõng ngöôøi keùm may maén, nhö Chuùa Gieâsu töøng laøm" [84]. Baèng caùch naøy, "theå thao trôû thaønh moät vieäc phuïc vuï ñích thöïc cho söï lôùn maïnh cuûa coäng ñoàng"[85].

Vieãn kieán sinh thaùi veà theå thao

Thôøi ñaïi chuùng ta ñang traûi qua khoâng ñôn giaûn laø moät thôøi ñaïi cuûa nhöõng thay ñoåi, nhöng noù laø söï thay ñoåi cuûa moät thôøi ñaïi, moät söï thay ñoåi ñöôïc gia toác bôûi caùc cuoäc caùch maïng kyõ thuaät vaø kyõ thuaät soá. Giôùi treû ñang lôùn leân ngaøy nay bò aûnh höôûng saâu ñaäm bôûi caùc cuoäc caùch maïng naøy, vaø chính theå thao cuõng bò chuùng aûnh höôûng. Söï hieän dieän cuûa theå thao ñieän töû (e-Sports) vaø caùc hình thöùc môùi cuûa vieäc duøng chaát kích thích, nhöõng hình thöùc leä thuoäc caùc ñoåi môùi kyõ thuaät vaø y khoa, chæ laø ñænh taûng baêng sôn cuûa moät hieän töôïng ñang caøng ngaøy caøng thaám saâu hôn vaøo theå thao.

Duø caùc cuoäc caùch maïng kyõ thuaät vaø kyõ thuaät soá mang laïi nhieàu lôïi ích cho nhaân loaïi vaø ta raát ñuùng khi aên möøng nhöõng ñieàu naøy, nhöng moâ hình kyõ thuaät ñang thònh haønh cuõng coù caùc taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa noù. Theo Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, nhöõng ñieàu vöøa keå khaù hieån nhieân trong moät soá trieäu chöùng, "nhö suy thoaùi moâi tröôøng, lo aâu xao xuyeán, maát muïc ñích cuoäc soáng vaø loái soáng coäng ñoàng" [86].

Theå thao trong boái caûnh naøy coù theå phaûn vaên hoùa ôû choã noù cung caáp cho giôùi treû cô hoäi gaëp maët ñoái maët vôùi nhöõng ngöôøi treû khaùc, nhöõng ngöôøi, ñoâi khi, coù nhöõng boái caûnh raát khaùc vôùi chính hoï. Trong khi chôi trong moät ñoäi, hoï hoïc ñöôïc caùch ñoái phoù vôùi vieäc tranh chaáp laãn nhau moät caùch tröïc tieáp, trong khi tham gia vaøo moät hoaït ñoäng raát coù yù nghóa ñoái vôùi hoï. Hoï cuõng coù cô hoäi chôi ñua vôùi giôùi treû töø caùc khu vöïc khaùc trong coäng ñoàng, töø nöôùc hoï hoaëc töø theá giôùi vaø nhôø vaäy môû roäng phaïm vi tieáp xuùc nhaân baûn. Nhöõng kinh nghieäm nhö theá coù theå giuùp ngöôøi treû nhaän ra raèng hoï laø moät phaàn cuûa moät ñieàu gì lôùn hôn baûn thaân hoï vaø laø moät phaàn cuûa ñieàu mang laïi yù nghóa vaø muïc ñích cho cuoäc soáng cuûa hoï.

Keát luaän

Theå thao laø moät boái caûnh trong ñoù nhieàu baïn treû vaø nhöõng ngöôøi khaùc thuoäc moïi neàn vaên hoùa vaø truyeàn thoáng toân giaùo ñeàu hoïc caùch hieán taëng heát söùc mình. Nhöõng loaïi kinh nghieäm naøy coù theå ñöôïc duøng laøm "tín hieäu cuûa sieâu vieät" [87]. Vaên kieän naøy ñaõ chöùng toû caùc traûi nghieäm maø ngöôøi ta coù khi tham gia theå thao - traûi nghieäm nieàm vui, gaëp gôõ nhöõng ngöôøi khaùc vôùi chính mình vaø xaây döïng coäng ñoàng, lôùn maïnh trong caùc nhaân ñöùc vaø töï vöôït quaù baûn thaân mình - cuõng coù theå daïy chuùng ta moät ñieàu gì ñoù veà con ngöôøi nhaân baûn vaø soá phaän cuûa hoï.

Trong baøi noùi chuyeän vôùi Trung taâm theå thao YÙ naêm 2014, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ ñoäng vieân nhöõng ngöôøi nghe ngaøi vaø khuyeán khích chuùng ta hoâm nay haõy hieán taëng heát söùc mình, khoâng chæ trong theå thao, maø caû trong caùc laõnh vöïc khaùc cuûa cuoäc soáng: "Laø nhöõng nhaø theå thao, toâi môøi goïi caùc baïn khoâng nhöõng vui chôi, nhö caùc baïn ñaõ laøm, nhöng coøn moät ñieàu khaùc hôn: haõy thaùch thöùc chính caùc baïn trong troø chôi cuoäc soáng nhö caùc baïn ñang ôû trong troø chôi theå thao. Haõy thaùch thöùc chính caùc baïn trong vieäc möu caàu ñieàu toát, caû trong Giaùo Hoäi laãn ngoaøi xaõ hoäi, khoâng sôï seät, moät caùch can ñaûm vaø höùng khôûi. Haõy tham gia vôùi nhöõng ngöôøi khaùc vaø vôùi Thieân Chuùa; Ñöøng an phaän vôùi "troùi buoäc" taàm thöôøng, haõy hieán taëng heát mình, daønh cuoäc soáng cuûa caùc baïn vaøo nhöõng gì thöïc söï quan troïng vaø toàn taïi maõi maõi" [88].

- - - - - - - - - - - - - - -

[1] Gaudium et Spes, 1.

[2] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn Vaên vôùi Lieân Ñoaøn Quaàn Vôït YÙ, 8 thaùng Naêm 2015.

[3] Xem D. Vanysacker, The Catholic Church and Sport. A burgeoning territory within historical Research! Revue d'histoire eccleùsiastique. Louvain Journal of Church History 108 (2013), 344-356.

[4] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Baøi Giaûng dòp Naêm Thaùnh Ñaáng Cöùu Chuoäc, 12 thaùng Tö 1984.

[5] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn Vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa UÛy Ban Theá Vaän AÂu Chaâu, 23 thaùng Möôøi Moät 2013.

[6] Trong boái caûnh Hoa Kyø, theo J. Stuart Weir, ngaønh tuyeân uùy theå thao trong caùc moân theå thao chuyeân nghieäp baét ñaàu vôùi thöøa taùc vuï Kitoâ Giaùo caïnh caùc caàu thuû NFL töø giöõa thaäp nieân 1960. Ngoaøi ra, oâng vieát raèng John Jackson laø tuyeân uùy ñaàu tieân ñöôïc chính thöùc boå nhieäm cho moät caâu laïc boä tuùc caàu thaùng Ba 1962. J. Stuart Weir, "Sports Chaplaincy: A Global Overview" in: Sports Chaplaincy: Trends, Issues and Debates. Ed. by A. Parker, N.J. Watson and J.B. White. London 2016.

[7] Ñöùc Pioâ XII, Dieãn vaên vôùi Caùc Nhaø Theå Thao YÙ, 20 thaùng Naêm 1945.

[8] Ñöùc Phaoloâ VI, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa UÛy Ban Theá Vaän Quoác Teá, 28 thaùng Tö 1966.

[9] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi caùc tham döï vieân Hoäi Nghò Toaøn Quoác cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc YÙ, 25 thaùng Möôøi Moät 1989.

[10] Xem P. Kelly SJ, Catholic perspectives on sports. From Medieval to modern times, Mahwah, NJ 2012.

[11] Xem A. Stelitano, A.M. Dieguez & Q. Bortolato, I Papi e lo sport, 4-5.

[12] Conferenza Episcopale Italiana, Sport e Vita cristiana, n.32.

[13] Ñaõ daãn. n. 11.

[14] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Baøi Giaûng dòp Naêm Thaùnh Ñaáng Cöùu Chuoäc, 12 thaùng Tö 1984.

[15] P. Gummert, "Sport", in: Brill's New Pauly. Ed. by H. Cancik and H. Schneider, English Edition by: Christine F. Salazar, Classical Tradition volumes.

[16] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Baøi Giaûng dòp Naêm Thaùnh daønh cho Ngöôøi Theå Thao 29 thaùng Möôøi 2000.

[17] Xem P. Kelly, Catholic Perspectives on Sports: From Medieval to Modern Times, Mahwah, NJ 2012.

[18] W. Behringer, Kulturgeschichte des Sports: Vom antiken Olympia bis ins 21. Jahrhundert, Munchen 2011, 198-238.

[19] Ñaõ daãn., 257.

[20] Xem N. Muller, "Die olympische Devise 'citius, altius, fortius' und ihr Urheber Henri Didon", in: Wissenschaftliche Kommission des Arbeitskreises Kirche und Sport (ed.), Forum Kirche und Sport 2, Dusseldorf 1996, 7-27.

[21] Xem D. Vanysacker, "The Attitude of the Holy See Toward Sport During the Interwar Period (1919-39)", in Catholic Historical Review 101 (2015) 4, 794-808; cuõng neân xem D. Vanysacker, "La position du Saint-Sieøge sur la gymnastique feùminine dans l'Allemagne de L'entre-deux-guerres (1927-1928) aø partir de quelques teùmoignages tireùs des archives des nonciatures de Munich et Berlin" to appear in Miscellanea Pagano.

[22] Xem C. Hubenthal, "Morality and Beauty: Sport at the Service of the Human Person", in Sport and Christianity: A Sign of the Times in the Light of Faith, ed. by K. Lixey, C. Hubenthal, D. Mieth & N. Muller, Washington DC 2012, 61-78.

[23] Xem H. Reid, Introduction to the Philosophy of Sport, Lanham, MA 2010, 180-185.

[24] Ñöùc Phanxicoâ , Evangelii gaudium nn. 234,236.

[25] Trong cuøng moät ñöôøng höôùng, söû gia theå thao Allen Guttmann aùp duïng caùc phaân bieät nhò phaân ñeå ñònh nghóa theå thao. OÂng baét ñaàu vôùi phaïm truø troø chôi (play), sau ñoù tieáp dieãn vôùi vieäc xaùc ñònh theå thao nhö laø troø chôi coù toå chöùc (= games), caùc cuoäc chôi thi ñaáu (=contests), thi ñaáu theå lyù (= sports). Xem A. Guttmann, A Whole New Ball Game: An Interpretation of American Sports, Chapel Hill - London 1988.

[26] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi Caùc Ñoäi Tuùc Caàu YÙ vaø AÙ Caên Ñình, 25 thaùng Naêm 1979.

[27] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi UÛy Ban Theá Vaän YÙ 20 thaùng Möôøi Hai 1984.

[28] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi Caùc Quaûn Trò Vieân vaø Vaän Ñoäng Vieân ñoäi tuùc caàu Milan, 12 thaùng Naêm 1979.

[29] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi Hoäi Nghò Quoác Teá veà chuû ñeà "Trong thôøi gian naêm thaùnh: khuoân maët vaø linh hoàn cuûa theå thao" 29 thaùng Möôøi 2000.

[30] Xem Mt 7:13-14.

[31] Tieáp nhaän bôûi Pierre de Coubertin, saùng laäp vieân Caùc Troø Chôi Theá Vaän Hieän Ñaïi cuoái theá kyû 19.

[32] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc tham döï vieân Cuoäc Gaëp Gôõ IV do Scholas Occurrentes coå vuõ, 5 thaùng Hai 2015.

[33] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi ñoäi tuùc caàu quoác gia Meã Taây Cô, 3 thaùng Hai 1984.

[34] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa ñoäi tröôït tuyeát Nuùi Alps AÙo, 6 thaùng Möôøi 2007.

[35] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa FIFA, 11 thaùng Möôøi Hai 2000.

[36] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa caùc hieäp hoäi theå thao dòp Kyû Nieäm naêm thöù 70 ngaøy thaønh laäp Trung Taâm Theå Thao YÙ 7 thaùng Saùu 2014.

[37] Xem J. Parry, S. Robinson, N. Watson and M. Nesti, Sport and Spirituality: An introduction, London 2007.

[38] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Baøi giaûng dòp Naêm Thaùnh daønh cho nhaø theå thao, 29 thaùng Möôøi 2000.

[39] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi caùc ñaïi bieåu caâu laïc boä leo nuùi YÙ, 26 thaùng Tö 1986.

[40] Xem J. Pieper, About Love, Chicago, 1974.

[41] Ñöùc Phanxicoâ, Evangelii gaudium, n.1.

[42] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi caùc vaän ñoäng vieân caùc giaûi voâ ñòch theå duïc theá giôùi ôû Roâma, 2 thaùng Chín 1987.

[43] Gaudium et spes, n. 61

[44] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi caùc vaän ñoäng vieân caùc giaûi voâ ñòch theå duïc theá giôùi ôû Roâma, 2 thaùng Chín 1987.

[45] 1Cr 12:21-27.

[46] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi phaùi ñoaøn cuûa ñoäi tuùc caàu "Real Madrid Club de Futbol", 16 thaùng Chín 2002.

[47] Ñöùc Phanxicoâ, Evangelii gaudium, n. 59.

[48] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Kinh Truyeàn Tin, 8 thaùng Baåy 2007.

[49] Xem Hôïp Tuyeån Hoïc Thuyeát Xaõ Hoäi cuûa Giaùo Hoäi, n. 194.

[50] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi phaùi ñoaøn cuûa ñoäi tuùc caàu "Futbol Club Barcelona", 14 thaùng Naêm 1999.

[51] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi Lieân Ñoaøn Quaàn Vôït YÙ, Ñaïi Saûnh Phaooâ VI, 8 thaùng Naêm 2015.

[52] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi phaùi ñoaøn ñoäi tuùc caàu "A.S. Roma", 30 thaùng Möôøi Moät 2000.

[53] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa UÛy Ban Theá Vaän AÂu Chaâu, 23 thaùng Möôøi Moät 2013.

[54] Ñöùc Phanxicoâ, Amoris laetitia, 267.

[55] Gaudium et spes, 12.

[56] Xem H. Gumbrecht, In Praise of Athletic Beauty, Cambridge 2006.

[57] Gaudium et spes, n. 9.

[58] Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa Theologica, Part 1, Question 1, Article 8, Response to Objection 2.

[59] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi ñoäi tuùc caàu Fiorentina vaø Napoli vaø phaùi ñoaøn Lieân Ñoaøn Tuùc Caàu YÙ vaø Serie A League, 2 thaùng Naêm 2014.

[60] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa UÛy Ban Theá Vaän AÂu Chaâu, 23 thaùng Möôøi Moät 2013.

[61] Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Huaán Thò veà töï do vaø giaûi phoùng Kitoâ Giaùo "Chaân lyù laøm chuùng ta töï do", 22 thaùng Ba 1986.

[62] Ñaõ daãn

[63] Xem D. Meggysey, Out of Their League, Berkeley, CA 1970, p. 231.

[64] Xem E. Erikson, Identity and the Life Cycle, New York 1980.

[65] Conferenza Episcopale Italiana, "Sport e Vita Cristiana", n. 43.

[66] Ñöùc Phanxicoâ, Baøi giaûng trong thaùnh leã vôùi caùc taân Hoàng Y, 15 thaùng Hai 2015.

[67] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Dieãn vaên vôùi Giaùo Trieàu Roâma, 21 thaùng Möôøi Hai 2009.

[68] Ñaõ daãn.

[69] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc tham döï vieân Hoäi Nghò Theá Giôùi "Giaùo Duïc ngaøy nay vaø ngaøy mai: Moät nieàm say meâ ñoåi môùi", Ñaïi saûnh Phaoloâ VI, 21 thaùng Möôøi Moät 2015.

[70] Ñaõ daãn.

[71] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc ham döï vieân Hoäi Nghò "Theå Thao ñeå Phuïc Vuï Nhaân Loaïi", 5 thaùng Möôøi 2016.

[72] Xem N.J. Watson & A. Parker (Ed.), Sports, Religion, and Disability. New York, 2015.

[73] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa caùc hieäp hoäi theå thao dòp Kyû Nieäm naêm thöù 70 ngaøy thaønh laäp Trung Taâm Theå Thao YÙ 7 thaùng Saùu 2014..

[74] Taøi töû ôû ñaây coù yù chæ moät vaän ñoäng vieân tham döï vì loøng yeâu theå thao, chöù khoâng phaûi chæ vì tieàn.

[75] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi phaùi ñoaøn caùc doäi tuùc caàu quoác gia cuûa AÙ Caên Ñình vaø YÙ, 13 thaùng Taùmt 2013.

[76] Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Löu YÙ Tín Lyù veà moät soá khía caïnh cuûa Phuùc AÂm Hoùa soá 2, 3 Thaùng Möôøi Hai 2007.

[77] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc tham döï vieân Cuoäc Gaëp Gôõ IV do Scholas Occurrentes coå vuõ, 5 thaùng Hai 2015.

[78] Ñaõ daãn.

[79] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi caùc tham döï vieân trong Hoäi Nghò Toaøn Quoác cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc YÙ, 25 thaùng Möôøi Moät 1989.

[80] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa caùc hieäp hoäi theå thao dòp Kyû Nieäm naêm thöù 70 ngaøy thaønh laäp Trung Taâm Theå Thao YÙ 7 thaùng Saùu 2014.

[81] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc tham döï vieân Cuoäc Gaëp Gôõ IV do Scholas Occurrentes coå vuõ, 5 thaùng Hai 2015.

[82] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa caùc hieäp hoäi theå thao dòp Kyû Nieäm naêm thöù 70 ngaøy thaønh laäp Trung Taâm Theå Thao YÙ 7 thaùng Saùu 2014.

[83] Ñaõ daãn.

[84] Ñaõ daãn.

[85] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên vôùi phaùi ñoaøn cuûa ñoäi tuùc caàu "Juventus", 23 thaùng Ba 1991.

[86] Ñöùc Phanxicoâ, Laudato si' nn. 107, 108, 110.

[87] Xem P.L. Berger, A Rumour of Angels: Modern Society and the Rediscovery of the Supernatural, New York 1969.

[88] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi caùc thaønh vieân cuûa caùc hieäp hoäi theå thao dòp Kyû Nieäm naêm thöù 70 ngaøy thaønh laäp Trung Taâm Theå Thao YÙ 7 thaùng Saùu 2014.

[Dòch töø Baûn Vaên Goác tieáng Anh]

Vuõ Vaên An

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page