Söù ñieäp Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi 2019:
Chính trò toát phuïc vuï hoøa bình
Söù ñieäp Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi 2019: Chính trò toát phuïc vuï hoøa bình.
Chuyeån ngöõ: Linh muïc Pheâroâ Nguyeãn Quang Vinh
Vatican (WHÑ 31-12-2018) - Söù ñieäp Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi 1 thaùng 1 naêm 2019: Chính trò toát phuïc vuï hoøa bình cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ:
* * *
Chính trò toát phuïc vuï hoøa bình
1. "Bình an cho nhaø naøy"
Khi sai caùc moân ñeä ñi thi haønh söù vuï, Chuùa Gieâsu ñaõ noùi vôùi hoï: "Baát cöù nhaø naøo maø caùc con vaøo, thì tröôùc tieân haõy chaøo: 'Bình an cho nhaø naøy!' Neáu ôû ñoù coù con caùi bình an thì bình an caùc con seõ ôû laïi treân hoï; nhöôïc baèng khoâng thì bình an ñoù seõ trôû veà laïi vôùi caùc con" (Lc 10,5-6).
Mang ñeán bình an laø troïng taâm söù vuï cuûa caùc moân ñeä Ñöùc Kitoâ. Bình an aáy ñöôïc gôûi ñeán cho taát caû moïi ngöôøi, khoâng phaân bieät nam nöõ, ñang khao khaùt hoøa bình giöõa nhöõng thaûm kòch vaø baïo löïc ñang haèn saâu trong lòch söû nhaân loaïi. "Caên nhaø" maø Chuùa Gieâsu noùi ñeán laø moãi moät gia ñình, coäng ñoàng, quoác gia vaø chaâu luïc vôùi tính ña daïng vaø lòch söû cuûa hoï. Nhöng tröôùc heát vaø treân heát, ñoù laø moãi caù nhaân con ngöôøi, khoâng phaân bieät hay kyø thò. Tuy nhieân ñoù cuõng laø "caên nhaø chung cuûa chuùng ta": laø theá giôùi maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët ñeå chuùng ta vaø chuùng ta ñöôïc keâu goïi chaêm soùc vaø nuoâi döôõng.
Vaø nhö theá chuùng toâi gôûi ñeán lôøi chaøo Naêm Môùi: "Bình an cho nhaø naày."
2. Thaùch ñoá ñeå coù ñöôïc moät neàn chính trò toát.
Bình an cuõng ñöôïc ví nhö nieàm hy voïng maø thi só Charles Peùguy ñaõ taùn döông. Noù gioáng nhö moät nuï hoa mong manh ñang coá gaéng nôû ra treân vuøng ñaát baïo löïc ñaày soûi ñaù. Chuùng ta bieát laø khaùt voïng quyeàn löïc vôùi baát cöù giaù naøo thì ñöa ñeán laïm duïng vaø baát coâng. Chính trò laø phöông tieän thieát yeáu ñeå xaây döïng coäng ñoàng vaø caùc cô cheá nhaân loaïi, nhöng khi sinh hoaït chính trò khoâng ñöôïc xem nhö laø moät hình thöùc phuïc vuï toaøn boä taäp theå xaõ hoäi thì noù seõ trôû neân duïng cuï ñaøn aùp, gaït con ngöôøi ra ngoaøi leà vaø thaäm chí huûy dieät.
Chuùa Gieâsu noùi vôùi chuùng ta raèng, "neáu ai muoán laø ngöôøi laøm ñaàu thì haõy laø ngöôøi roát heát vaø ñaày tôù cho moïi ngöôøi" (Mc 9,35). Theo caùch noùi cuûa Thaùnh Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI, "haønh xöû chính trò moät caùch nghieâm tuùc ôû moïi caáp ñoä khaùc nhau - ñòa phöông, mieàn, quoác gia vaø quoác teá - chính laø khaúng ñònh raèng moãi moät caù nhaân ñeàu coù nghóa vuï chaân nhaän thöïc taïi cuõng nhö giaù trò cuûa quyeàn töï do ñöôïc phuù cho mình ñeå cuøng nhau vaø cuøng luùc möu caàu thieän ích cho xaõ hoäi, quoác gia vaø toaøn nhaân loaïi."
Do ñoù, chöùc naêng vaø boån phaän chính trò khoâng ngöøng thaùch ñoá nhöõng ngöôøi ñöôïc keâu goïi phuïc vuï ñaát nöôùc cuûa mình vôùi noã löïc baûo veä caùc cö daân ñang sinh soáng taïi ñoù vaø kieán taïo caùc ñieàu kieän ñeå xaây döïng moät töông lai toát ñeïp vaø coâng baèng. Neáu ñöôïc thöïc thi vôùi tinh thaàn toân troïng cô baûn ñoái vôùi söï soáng, quyeàn töï do vaø phaåm giaù con ngöôøi thì sinh hoaït chính trò coù theå trôû neân moät hình thöùc troåi vöôït cuûa ñöùc baùc aùi.
3. Baùc aùi vaø caùc ñöùc tính nhaân baûn: neàn taûng cho moät neàn chính trò phuïc vuï caùc quyeàn lôïi cuûa con ngöôøi vaø hoøa bình.
Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñictoâ XVI nhaän ñònh raèng "moãi Kitoâ höõu ñeàu ñöôïc keâu goïi thöïc thi ñöùc baùc aùi phuø hôïp vôùi ôn goïi cuûa mình vaø theo möùc ñoä aûnh höôûng caù nhaân mình trong moâi tröôøng chính trò# Khi ñöôïc ñöùc aùi linh hoaït, tinh thaàn daán thaân cho coâng ích seõ coù giaù trò cao hôn laø moät laäp tröôøng chæ mang tính traàn tuïc vaø chính trò thoâi# Khi ñöôïc ñöùc aùi thuùc ñaåy vaø naâng ñôõ, sinh hoaït cuûa con ngöôøi goùp phaàn vaøo vieäc xaây duïng neân moät xaõ hoäi phoå quaùt cuûa Thieân Chuùa, laø cöùu caùnh cuûa lòch söû gia ñình nhaân loaïi." Ñaây chính laø chöông trình maø taát caû caùc chính trò gia, khoâng phaân bieät vaên hoùa hay toân giaùo, ñeàu coù theå nhaát trí, neáu hoï muoán coäng taùc vì lôïi ích chung cuûa ñaïi gia ñình nhaân loaïi vaø muoán thöïc thi nhöõng ñöùc tính nhaân baûn aáy laø neàn taûng cho moïi sinh hoaït chính trò laønh maïnh: coâng baèng, bình ñaúng, toân troïng nhau, thaønh thöïc, löông thieän vaø trung tín.
Theo chieàu höôùng naøy, cuõng neân nhaéc laïi nhöõng "Moái Phuùc cuûa Nhaø Chính Trò" ñaõ ñöôïc ñeà ra do Ñöùc Hoàng Y ngöôøi Vieät Nam, Phanxicoâ Nguyeãn Vaên Thuaän, moät chöùng nhaân trung thaønh cuûa Tin Möøng, qua ñôøi naêm 2002:
Phuùc cho chính trò gia naøo coù yù thöùc cao vaø hieåu bieát saâu veà vai troø cuûa mình.
Phuùc cho chính trò gia naøo coù ñöôïc söï tín nhieäm.
Phuùc cho chính trò gia naøo hoaït ñoäng cho coâng ích vaø khoâng vì tö lôïi.
Phuùc cho chính trò gia naøo luoân coù lôøi noùi ñi ñoâi vôùi vieäc laøm.
Phuùc cho chính trò gia naøo hoaït ñoäng cho söï hieäp nhaát.
Phuùc cho chính trò gia naøo hoaït ñoäng ñeå ñaït ñöôïc söï thay ñoåi quyeát lieät.
Phuùc cho chính trò gia naøo coù khaû naêng laéng nghe.
Phuùc cho chính trò gia naøo khoâng sôï haõi.
Moãi moät cuoäc baàu cöû hay taùi cöû vaø moãi giai ñoaïn trong ñôøi soáng phuïc vuï coâng chuùng laø moät cô hoäi quay veà laïi nhöõng ñeà taøi tranh cöû ñaõ laø nguoàn caûm höùng cuûa coâng lyù vaø luaät phaùp. Coù moät ñieàu chaéc chaén laø: chính trò toát phuïc vuï cho hoøa bình. Noù toân troïng vaø coå voõ caùc quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi, cuõng ñoàng thôøi laø nhöõng traùch nhieäm hoå töông, ñem laïi moái daây tin töôûng vaø bieát ôn nhau caøng ngaøy caøng vöõng chaéc giöõa caùc theá heä hieän taïi vaø töông lai.
4. Nhöõng taät xaáu cuûa chính trò
Ñaùng buoàn laø beân caïnh nhöõng öu ñieåm, chính trò cuõng khoâng thieáu nhöõng taät xaáu, hoaëc laø do caù nhaân thieáu khaû naêng hoaëc do nhöõng khieám khuyeát trong guoàng maùy vaø caùc ñònh cheá cuûa noù. Roõ raøng laø nhöõng taät xaáu naøy laøm giaûm suùt loøng tin töôûng vaøo heä thoáng chính trò noùi chung, cuõng nhö cuûa nhöõng ngöôøi caàm quyeàn, caùc quyeát ñònh cuûa hoï vaø nhöõng ai coù lieân quan. Nhöõng teä ñoan naøy, trong khi laøm suy yeáu lyù töôûng veà moät neàn daân chuû ñích thöïc, ñaõ mang laïi noãi oâ nhuïc cho moâi tröôøng sinh hoaït vì lôïi ích coâng coäng vaø ñe doïa tính haøi hoøa trong xaõ hoäi. Chuùng toâi muoán noùi ñeán tình traïng tham nhuõng traù hình döôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau: chieám ñoaït traùi pheùp taøi saûn chung, boùc loät caù nhaân, choái boû caùc quyeàn lôïi, coi thöôøng luaät leä chung, laøm giaøu moät caùch baát löông, bieän minh cho quyeàn bính baèng vuõ löïc hoaëc laø tuøy tieän naïi ñeán lyù do chính trò vaø töø choái giao laïi quyeàn haønh. Theâm vaøo ñoù laø thaùi ñoä baøi ngoaïi, kyø thò chuûng toäc, thieáu söï quan taâm ñeán moâi tröôøng thieân nhieân ñeå phuïc vuï cho lôïi loäc nhaát thôøi vaø söï khinh reû nhöõng ngöôøi bò baét buoäc soáng kieáp löu ñaøy.
5. Neàn chính trò toát coå voõ söï tham gia cuûa ngöôøi treû vaø loøng tin nôi keû khaùc
Khi söï thöïc thi quyeàn bính chính trò chæ nhaém ñeán vieäc baûo veä quyeàn lôïi cuûa moät nhoùm nhoû ñöôïc öu ñaõi thì töông lai seõ bò ñe doïa vaø nhöõng ngöôøi treû coù theå coù nguy cô maát loøng tin töôûng, vì hoï bò ñaåy ra ngoaøi leà xaõ hoäi maø khoâng coù khaû naêng coäng taùc vaøo vieäc xaây döïng töông lai. Nhöng khi chính trò, moät caùch cuï theå, khích leä caùc taøi naêng cuûa ngöôøi treû vaø nhöõng hoaøi baõo cuûa hoï thì bình an seõ raïng rôõ trong nhaõn quan cuõng nhö treân khuoân maët cuûa hoï. Noù seõ trôû thaønh moät lôøi baûo chöùng ñaày tin töôûng laø "Toâi tín nhieäm baïn vaø vôùi baïn toâi tin" raèng chuùng ta coù theå chung tay laøm vieäc cho lôïi ích chung. Moät neàn chính trò phuïc vuï hoøa bình neáu noù ñöôïc dieãn taû qua vieäc nhìn nhaän caùc ñaëc suûng vaø khaû naêng cuûa moãi caù nhaân. "Coù gì ñeïp hôn moät baøn tay vöôn ra? Noù ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa döïng neân ñeå trao ra vaø nhaän laõnh. Thieân Chuùa khoâng muoán baøn tay aáy gieát choùc (x. St 4, 1tt) hoaëc gaây neân ñau khoå, nhöng laø ñeå chaêm soùc vaø giuùp ích trong cuoäc soáng. Cuøng vôùi con tim vaø trí khoân, baøn tay cuûa ta coù theå trôû neân moät phöông tieän ñoái thoaïi".
Moãi moät ngöôøi ñeàu coù theå goùp moät vieân ñaù giuùp xaây döïng caên nhaø chung. Moät sinh hoaït chính trò ñích thöïc, ñöôïc xaây treân neàn taûng luaät phaùp vaø trong töông quan ngay thaúng vaø coâng baèng giöõa caùc caù nhaân, thì luoân ñöôïc canh taân baát cöù khi naøo chuùng ta xaùc tín raèng moïi ngöôøi, khoâng phaân bieät nam nöõ hay theá heä, ñeàu coù khaû naêng mang ñeán baûo chöùng cho nhöõng söùc maïnh môùi trong caùc moái töông quan, trí thöùc, vaên hoùa vaø tinh thaàn. Hình thöùc tin töôûng naøy khoâng bao giôø deã maø hoaøn thaønh vì tính phöùc taïp cuûa caùc moái töông quan giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, ñaëc bieät trong thôøi ñaïi naøy, ñang mang moät xu höôùng khoâng tin töôûng nhau baét reã töø thaùi ñoä sôï haõi tha nhaân hay ngöôøi laï, hoaëc laø lo laéng thaùi quaù veà an toaøn caù nhaân. Thaät ñaùng buoàn khi tình traïng ñoù cuõng xaûy ra treân bình dieän chính trò, trong nhöõng thaùi ñoä haát huûi hoaëc nhöõng hình thöùc quoác gia chuû nghóa quaù khích gaây aùp löïc ñaët laïi vaán ñeà tình huynh ñeä maø theá giôùi toaøn caàu hoùa hoâm nay ñang heát söùc caàn ñeán. Ngaøy nay, hôn bao giôø heát, xaõ hoäi chuùng ta caàn ñeán "nhöõng ngöôøi thôï xaây döïng hoøa bình" vaø nhöõng chöùng nhaân ñích thöïc cuûa Thieân Chuùa Cha, Ñaáng luoân luoân öôùc ao söï thieän haûo vaø haïnh phuùc cho gia ñình nhaân loaïi.
6. Noùi "khoâng" vôùi chieán tranh vaø thuû ñoaïn gaây sôï haõi
Moät traêm naêm sau khi Theá Chieán Thöù Nhaát chaám döùt, khi töôûng nieäm nhöõng ngöôøi treû ñaõ ngaõ xuoáng trong caùc cuoäc giao tranh vaø thöôøng daân bò xaâu xeù khaép nôi, hôn bao giôø heát, chuùng ta caøng yù thöùc veà baøi hoïc kinh khuûng cuûa nhöõng cuoäc chieán huynh ñeä töông taøn: hoøa bình khoâng bao giôø ñöôïc thu goïn vaøo trong khaùi nieäm caân baèng giöõa quyeàn löïc vaø sôï haõi. Ñe doïa keû khaùc laø haï thaáp hoï xuoáng ngang haøng ñoà vaät vaø nhö theá phuû nhaän nhaân phaåm cuûa hoï. Ñoù laø lyù do moät laàn nöõa chuùng ta khaúng ñònh raèng söï leo thang caùc moái ñe doïa vaø gia taêng cheá taïo vuõ khí moät caùch khoâng kieåm soaùt ñöôïc laø ñi ngöôïc laïi luaân lyù vaø noã löïc tìm kieám hoøa bình. Hieän töôïng khuûng boá nhöõng ngöôøi deã bò phöông haïi nhaát goùp phaàn khieán toaøn boä daân chuùng phaûi boû xöù sôû ñeå ñi tìm moät nôi choán bình yeân. Nhöõng dieãn vaên chính trò coù khuynh höôùng ñoå toäi cho caùc di daân vaø töôùc maát nieàm hy voïng nôi nhöõng keû ngheøo khoù thì khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Toát hôn laø caàn phaûi taùi khaúng ñònh raèng hoøa bình ñöôïc ñaët treân söï toân troïng caù nhaân, khoâng phaân bieät lai lòch, toân troïng phaùp luaät vaø lôïi ích chung, toân troïng moâi tröôøng ñaõ ñöôïc giao phoù cho ta chaêm soùc vaø truyeàn thoáng luaân lyù phong phuù thöøa höôûng töø caùc theá heä ñaõ qua.
Ñaëc bieät chuùng toâi nghó ñeán caùc treû em hieän ñang soáng trong nhöõng vuøng ñaát tranh chaáp, vaø ñeán taát caû nhöõng ngöôøi ñang hoaït ñoäng ñeå baûo veä maïng soáng vaø beânh vöïc quyeàn lôïi cuûa caùc em. Trung bình cöù saùu em thì coù moät em trong theá giôùi bò aûnh höôûng bôûi baïo löïc hoaëc nhöõng taùc haïi cuûa chieán tranh, ngay caû khi caùc em khoâng bò keát naïp laøm lính treû em hoaëc laøm con tin bôûi nhöõng nhoùm vuõ trang. Chöùng taù cuûa nhöõng ngöôøi ñang hoaït ñoäng ñeå baûo veä sinh maïng vaø nhaân phaåm cuûa caùc em laø ñieàu raát quyù giaù cho töông lai cuûa nhaân loaïi.
7. Moät döï phoùng lôùn cho hoøa bình
Trong nhöõng ngaøy naøy, chuùng ta kyû nieäm 70 naêm ngaøy Tuyeân Ngoân Quoác Teá Veà Nhaân Quyeàn, ñöôïc thoâng qua sau Theá Chieán Thöù II. Trong boái caûnh naøy, chuùng ta cuõng nhôù laïi lôøi Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan XXIII: "YÙ thöùc cuûa con ngöôøi veà caùc quyeàn caù nhaân nhaát thieát phaûi ñöa ñeán vieäc nhìn nhaän nhöõng nghóa vuï caù nhaân. Söï sôû höõu caùc quyeàn ñöa ñeán traùch nhieäm haønh xöû caùc quyeàn ñoù, vì ñoù laø bieåu hieän nhaân vò cuûa baûn thaân. Vaø vieäc sôû höõu caùc quyeàn cuõng bao haøm söï nhìn nhaän vaø toân troïng töø nhöõng keû khaùc."
Thaät vaäy, hoøa bình laø hoa traùi cuûa moät döï phoùng chính trò to lôùn ñaët neàn moùng trong traùch nhieäm hoå töông vaø söï leä thuoäc töông taùc cuûa con ngöôøi. Nhöng noù cuõng laø moät thaùch ñoá ñoøi hoûi luoân phaûi laøm môùi moãi ngaøy. Noù ñoøi hoûi moät söï hoaùn caûi con tim vaø taâm hoàn; noù mang tính noäi taâm vaø coäng ñoàng cuõng nhö coù ba khía caïnh khoâng taùch rôøi nhau:
- hoøa bình vôùi chính mình, loaïi tröø söï cöùng nhaéc khoâng chaáp nhaän thay ñoåi, giaän döõ vaø thieáu kieân nhaãn; thaùnh Phanxicoâ ñeä Saleâ ñaõ noùi veà "moät chuùt ít dòu daøng cho baûn thaân" ñeå taëng "moät chuùt ít ngoït ngaøo cho ngöôøi khaùc";
- hoøa bình vôùi ngöôøi khaùc: gia ñình, baïn beø, ngöôøi laï, ngöôøi ngheøo vaø keû ñau khoå, khoâng ngaïi gaëp gôõ hoï vaø laéng nghe nhöõng gì hoï muoán noùi;
- hoøa bình vôùi thieân nhieân, taùi khaùm phaù moùn quaø vó ñaïi cuûa Thieân Chuùa vaø traùch nhieäm caù nhaân vaø ñöôïc chung phaàn cuûa chuùng ta laø cö daân cuûa theá giôùi naøy, laø coâng daân vaø laø nhöõng keû kieán taïo töông lai.
Moät neàn chính trò hoøa bình, vôùi yù thöùc vaø quan taâm saâu xa ñeán töøng hoaøn caûnh cuûa nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông, coù theå muùc laáy nguoàn caûm höùng töø lôøi kinh Magnificat maø Ñöùc Maria, Meï Chuùa Kitoâ Cöùu Theá vaø laø Nöõ Vöông Hoøa Bình, ñaõ haùt leân thay cho toaøn nhaân loaïi: "Ñôøi noï tôùi ñôøi kia, Chuùa haèng thöông xoùt nhöõng ai kính sôï Ngöôøi. Chuùa giô tay bieåu döông söùc maïnh; deïp tan nhöõng ai loøng trí kieâu caêng. Chuùa haï beä nhöõng ngöôøi quyeàn theá, Ngöôøi naâng cao nhöõng keû khieâm nhöôøng; # vì Ngöôøi nhôù laïi lôøi höùa xoùt thöông, lôøi höùa ñaõ giao öôùc vôùi toå phuï chuùng ta laø AÙp-ra-ham vaø con chaùu ñeán muoân ñôøi." (Lc 1, 50-55)
Ñieän Vatican, ngaøy 8 thaùng 12 naêm 2018
Giaùo hoaøng Phanxicoâ
Chuyeån ngöõ: Linh muïc Pheâroâ Nguyeãn Quang Vinh