Toaøn vaên Söù Ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng
nhaân Ngaøy Hoøa Bình Theá Giôùi 2019
Toaøn vaên Söù Ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaân Ngaøy Hoøa Bình Theá Giôùi 2019.
Traàn Ñöùc Anh, OP chuyeån dòch
Vatican (Vat. 18-12-2018) - Trong cuoäc hoïp baùo saùng ngaøy 18 thaùng 12 naêm 2018, Ñöùc Hoàng Y Peter Turkson, Boä tröôûng Boä Phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän, cuøng vôùi Ñöùc OÂng Toång Thö kyù cuûa Boä, Bruno Marie Duffeù, ñaõ coâng boá söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân Ngaøy Hoøa Bình Theá Giôùi laàn thöù 52 cöû haønh vaøo thöù ba 1 thaùng 1 naêm 2019 vôùi chuû ñeå laø: "Chính trò toát phuïc vuï hoøa bình". Döôùi ñaây laø toaøn vaên söù ñieäp. G. Traàn Ñöùc Anh OP chuyeån yù.
1. "Bình an cho nhaø naøy!"
Khi sai caùc moân ñeä ñi truyeàn giaùo, Chuùa Gieâsu noùi vôùi hoï: "Khi vaøo baát kyø nhaø naøo, tröôùc tieân caùc con haõy noùi: "Bình an cho nhaø naøy!". Neáu taïi ñoù coù moät ngöôøi con cuûa hoøa bình, thì bình an cuûa caùc con seõ xuoáng treân ngöôøi aáy, neáu khoâng an bình aáy seõ trôû laïi treân caùc con" (Lc 10,5-6).
Trao taëng hoøa bình laø ñieàu ôû troïng taâm söù maïng caùc moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ. Vaø moùn quaø naøy ñöôïc göûi ñeán taát caû nhöõng ngöôøi nam nöõ ñang khao khaùt hoøa bình giöõa nhöõng thaûm traïng vaø baïo löïc trong lòch söû nhaân loaïi (1). "Nhaø" maø Chuùa Gieâsu noùi, chính laø moãi gia ñình, moãi coäng ñoaøn, moãi quoác gia, moãi ñaïi luïc, vôùi nhöõng ñaëc thuø vaø lòch söû cuûa hoï; tröôùc tieân ñoù laø moãi ngöôøi, khoâng phaân bieät cuõng chaúng kyø thò. Ñoù cuõng laø "caên nhaø chung" cuûa chuùng ta: laø traùi ñaát treân ñoù Thieân Chuùa ñaõ ñaët ñeå chuùng ta cö nguï vaø chuùng ta ñöôïc keâu goïi aân caàn chaêm soùc traùi ñaát aáy.
Vì vaäy ñaây cuõng laø lôøi caàu chuùc cuûa toâi nhaân dòp ñaàu naêm môùi: "Bình an cho nhaø naøy!"
2. Thaùch ñoá chính trò toát
Hoøa bình gioáng nhö nieàm hy voïng maø vaên haøo Charles Peùguy ñaõ noùi ñeán (2); noù gioáng nhö moät nuï hoa mong manh ñang tìm caùch nôû ra giöõa nhöõng hoøn ñaù baïo löïc. Chuùng ta bieát ñieàu naøy: söï tìm kieán quyeàn löïc baèng moïi giaù ñöa tôùi nhöõng laïm duïng vaø baát coâng. Chính trò laø phöông theá cô baûn ñeå kieán taïo coäng ñoaøn xaõ hoäi vaø nhöõng coâng trình cuûa con ngöôøi, nhöng khi nhöõng keû thi haønh chính trò khoâng thöïc thi chính trò nhö moät coâng taùc phuïc vuï taäp theå con ngöôøi, thì noù coù theå trôû thaønh moät duïng cuï ñaøn aùp, gaït ra ngoaøi leà vaø thaäm chí noù ñöôïc duøng ñeå taøn phaù.
Chuùa Gieâsu ñaõ daïy: "Neáu ai muoán trôû thaønh ngöôøi laøm ñaàu thì haõy trôû thaønh ngöôøi roát cuøng vaø laøm ñaày tôù moïi ngöôøi" (Mc 9,35). Nhö Thaùnh Giaùo Hoaøng Phaoloâ 6 ñaõ nhaán maïnh: "Coi troïng chính trò ôû moïi caáp ñoä - ñòa phöông, mieàn, quoác gia vaø theá giôùi - coù nghóa laø khaúng ñònh nghóa vuï cuûa con ngöôøi, cuûa moãi ngöôøi, trong vieäc nhìn nhaän thöïc taïi cuï theå vaø giaù trò cuûa töï do choïn löïa ñöôïc coáng hieán cho mình ñeå tìm caùch cuøng nhau thöïc hieän thieän ích cuûa xaõ hoäi, quoác gia, nhaân loaïi" (3)
Thöïc vaäy, chöùc naêng vaø traùch nhieäm chính trò laø moät thaùch ñoá tröôøng kyø ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi ñöôïc uûy nhieäm phuïc vuï ñaát nöôùc cuûa mình, baûo veä taát caû nhöõng ngöôøi soáng trong ñoù vaø laøm vieäc ñeå taïo ra nhöõng ñieàu kieän cho moät töông lai xöùng ñaùng vaø coâng chính. Neáu ñöôïc thöïc thi trong nieàm toân troïng cô baûn ñoái vôùi söï soáng, töï do vaø phaåm giaù cuûa con ngöôøi, thì chính trò coù theå thöïc söï trôû thaønh moät hình thöùc troåi vöôït cuûa ñöùc baùc aùi.
3. Baùc aùi vaø caùc ñöùc tính nhaân baûn ñeå coù moät neàn chính trò phuïc vuï caùc quyeàn con ngöôøi vaø hoøa bình
Ñöùc Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc 16 nhaéc nhôû raèng "moãi Kitoâ höõu ñöôïc keâu goïi thöïc thi ñöùc baùc aùi naøy, theo ôn goïi vaø khaû naêng aûnh höôûng trong "poùlis". [...]. Khi ñöôïc ñöùc baùc aùi linh hoaït thì söï daán thaân cho coâng ích coù moät giaù trò cao hôn giaù trò cuûa söï daán thaân chæ coù ñaëc tính ñôøi vaø chính trò [...]. Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi treân traùi ñaát, khi ñöôïc ñöùc baùc aùi soi saùng vaø naâng ñôõ, thì noù goùp phaàn vaøo vieäc kieán taïo xaõ hoäi phoå quaùt cuûa Thieân Chuùa maø lòch söû nhaân loaïi ñang höôùng tôùi" (4). Ñoù laø moät chöông trình trong ñoù taát caû caùc chính trò gia coù theå theo ñuoåi, baát luaän hoï thuoäc vaên hoùa hoaëc toân giaùo naøo, khi hoï cuøng nhau mong öôùc hoaït ñoäng cho thieän ích cuûa gia ñình nhaân loaïi, thöïc thi nhöõng ñöùc tính nhaân baûn laøm neàn taûng cho moät neàn chính trò toát: coâng baèng, ngay chính, toân troïng nhau, thaønh thöïc, löông thieän vaø trung tín.
Veà vaán ñeà naøy, cuõng neân nhaéc ñeán nhöõng "moái phuùc cuûa nhaø chính trò" ñaõ ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Vieät Nam Phanxicoâ Xavie Nguyeãn Vaên Thuaän, qua ñôøi naêm 2002, ñeà ra, Ngöôøi ñaõ laø moät chöùng nhaân trung thaønh cuûa Tin Möøng:
Phuùc cho nhaø chính trò naøo coi troïng vaø yù thöùc saâu roäng veà vai troø cuûa mình.
Phuùc cho nhaø chính trò naøo coù nhaân caùch phaûn aùnh söï ñaùng tín nhieäm.
Phuùc cho nhaø chính trò naøo laøm vieäc cho coâng ích chöù khoâng vì tö lôïi.
Phuùc cho nhaø chính trò naøo luoân coù lôøi noùi ñi ñoâi vôùi vieäc laøm.
Phuùc cho nhaø chính trò naøo thöïc thi söï hieäp nhaát.
Phuùc cho nhaø chính trò naøo daán thaân thöïc hieän moät söï thay ñoåi quyeát lieät.
Phuùc cho nhaø chính trò naøo bieát laéng nghe.
Phuùc cho nhaø chính trò naøo khoâng sôï haõi (5)
Moãi khi coù söï thay ñoåi caùc chöùc vuï daân cöû, moãi haïn kyø baàu cöû, moãi giai ñoaïn trong ñôøi soáng coâng coäng, ñoù ñeàu laø dòp ñeå trôû veà vôùi nguoàn maïch vaø nhöõng tham chieáu soi saùng coâng lyù vaø luaät phaùp. Chuùng ta chaéc chaén ñieàu naøy; neàn chính trò toát phuïc vuï hoøa bình; noù toân troïng vaø thaêng tieán caùc nhaân quyeàn cô baûn, ñaây cuõng nhö nhöõng nghóa vuï hoã töông, ñeå giöõa caùc theá heä hieän taïi vaø töông lai coù moät lieân heä tín nhieäm vaø bieát ôn.
4. Nhöõng taät xaáu cuûa chính trò
Ñaùng tieác laø beân caïnh caùc ñöùc tin, trong chính trò cuõng khoâng thieáu nhöõng taät xaáu, do söï thieáu khaû naêng cuûa con ngöôøi, hoaëc do nhöõng bieán daïng trong moâi tröôøng vaø trong caùc toå chöùc. Moïi ngöôøi ñeàu thaáy roõ nhöõng taät xaáu trong ñôøi soáng chính trò laøm cho caùc cheá ñoä chính trò bò maát uy tín, cuõng nhö cho theá giaù, nhöõng quyeát ñònh vaø hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong caùc cheá ñoä aáy. Nhöõng taät xaáu naøy, laøm suy yeáu lyù töôûng cuûa moät neân daân chuû chaân chính, chính laø ñieàu oâ nhuïc cho ñôøi soáng coâng coäng vaø laøm cho hoøa bình xaõ hoäi bò laâm nguy: ñoù laø naïn tham nhuõng - döôùi nhieàu hình thöùc chieám ñoaït traùi pheùp cuûa coâng hoaëc laïm duïng con ngöôøi -, phuû nhaän luaät phaùp, khoâng toân troïng caùc qui luaät coäng ñoàng, laøm giaøu baát hôïp phaùp, bieän minh quyeàn bính baèng voõ löïc hoaëc vieän côù moät caùch ñoäc ñoaùn "vì lyù do quoác gia", xu höôùng baùm víu ôû laïi maõi trong quyeàn bính, gheùt ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø kyø thò chuûng toäc, töø khöôùc khoâng chaêm soùc Traùi Ñaát, khai thaùc voâ haïn nhöõng taøi nguyeân thieân nhieân ñeå tìm lôïi loäc nhaát thôøi, coi reû nhöõng ngöôøi bò buoäc loøng phaûi löu vong.
5. Neàn chính trò toát coå voõ söï tham gia cuûa ngöôøi treû vaø loøng tín nhieäm tha nhaân
Khi vieäc thöïc thi quyeàn bính chæ nhaém baûo toàn lôïi loäc cuûa moät soá ngöôøi ñöôïc ñaëc aân, thì töông lai bò thöông toån vaø ngöôøi treû coù theå bò caùm doã khoâng coøn tín nhieäm, vì hoï bò keát aùn ôû ngoaøi leà xaõ hoäi, khoâng coù cô hoäi tham gia vaøo moät döï aùn töông lai. Traùi laïi, khi meàn chính trò ñöôïc theå hieän cuï theå qua vieäc khích leä nhöõng ngöôøi treû coù taøi vaø ôn goïi ñoøi ñöôïc thöïc thi, thì hoøa bình lan toûa trong caùc löông taâm vaø treân caùc khuoân maët. Noù trôû thaønh moät söï tín nhieäm naêng ñoäng, nghóa laø 'toâi tín nhieäm baïn vaø toâi tin baïn", coù theå coäng taùc vôùi nhau cho coâng ích. Vì theá chính trò phuïc vuï hoøa bình ñöôïc dieãn taû qua vieäc nhìn nhaän nhöõng ñoaøn suûng vaø khaû naêng cuûa moãi ngöôøi. "Coù gì ñeïp hôn laø moät baøn tay ñöôïc giô ra? Baøn tay aáy ñöôïc Thieân Chuùa muoán ñeå trao ban vaø nhaän laõnh. Thieân Chuùa khoâng muoán baøn tay aáy gieát ngöôøi (Xc St 4,1tt) hoaëc gaây ñau khoå, nhöng Chuùa muoán noù chöõa laønh vaø giuùp sinh soáng. Beân caïnh con tim vaø trí tueä, baøn tay cuõng coù theå trôû thaønh moät duïng cuï ñoái thoaïi" (6)
Moãi ngöôøi coù theå ñoùng goùp vieân ñaù cuûa mình cho vieäc xaây döïng caên nhaø chung. Ñôøi soáng chính trò chaân chính döïa treân luaät phaùp vaø treân söï ñoái thoaïi chaân thaønh giöõa moïi ngöôøi, ñöôïc ñoåi môùi nhôø xaùc tín raèng moãi ngöôøi nam nöõ, vaø moãi theá heä ñeàu coù trong mình moät lôøi höùa coù theå laøm buøng leân nhöõng nghò löïc môùi, nhöõng nghò löïc töông quan, trí tueä, vaên hoùa vaø tinh thaàn. Moät nieàm tín thaùc nhö theá khoâng bao giôø laø ñieàu soáng deã daøng, vì töông quan giöõa con ngöôøi vôùi nhau thaät laø phöùc taïp. Ñaëc bieät chuùng ta soáng trong moät thôøi ñaïi trong ñoù baàu khoâng khí nghi kî baét nguoàn töø thaùi ñoä sôï haõi tha nhaân hoaëc ngöôøi laï, trong söï lo laéng maát nhöõng lôïi theá cuûa mình, vaø raát tieác noù bieåu loä caû ôû bình dieän chính trò, qua nhöõng thaùi ñoä kheùp kín hoaëc quoác gia chuû nghóa, ñaët laïi vaán ñeà tình huynh ñeä maø theá giôùi hoaøn caàu hoùa cuûa chuùng ta ñang heát söùc caàn ñeán. Ngaøy nay hôn bao giôø heát, caùc theá heä chuùng ta coù theå laø nhöõng söù giaû vaø laø nhöõng chöùng nhaân chaân thöïc cuûa Thieân Chuùa Cha Ñaáng muoán ñieàu thieän haûo vaø haïnh phuùc cho gia ñình nhaân loaïi.
6. Khoâng chaáp nhaän chieán tranh vaø chieán löôïc sôï haõi
100 naêm sau Theá Chieán Thöù I, trong luùc chuùng ta töôûng nieäm nhöõng ngöôøi treû ngaõ guïc trong caùc traän chieán vaø caùc thöôøng daân bò xaâu xeù, ngaøy nay hôn tröôùc kia, chuùng ta thuoäc baøi hoïc kinh khuûng cuûa caùc cuoäc chieán huynh ñeä töông taøn, nghóa laø hoøa bình khoâng bao giôø coù theå bò thu heïp vaøo söï quaân bình caùc löïc löôïng vaø sôï haõi. Giöõ ngöôøi khaùc döôùi söï ñe doïa coù nghóa laø thu heïp hoï vaøo traïng thaùi moät ñoà vaät vaø phuû nhaän phaåm giaù cuûa hoï. Ñoù laø lyù do taïi sao chuùng ta taùi khaúng ñònh raèng "söï leo thang" doïa naït, cuõng nhö söï laøm lan traøn caùc voõ khí khoâng kieåm soaùt ñöôïc laø ñieàu traùi ngöôïc vôùi luaân lyù vaø söï tìm kieám hoøa hôïp ñích thöïc. Söï kinh hoaøng gaây ra cho nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát goùp phaàn laøm cho toaøn boä daân chuùng phaûi di taûn, tìm kieám moät phaàn ñaát hoøa bình. Khoâng theå bieän minh nhöõng dieãn vaên chính trò nhaém caùo buoäc nhöõng ngöôøi di daân veà moïi tai öông vaø laøm cho ngöôøi ngheøo maát hy voïng. Traùi laïi, caàn taùi khaúng ñònh raèng hoøa bình döïa treân söï toân troïng moãi ngöôøi, - baát luaän lai lòch cuûa hoï theá naøo, -, döïa treân söï toân troïng luaät phaùp vaø coâng ích, toân troïng thieân nhieân ñöôïc uûy thaùc cho chuùng ta vaø söï phong phuù tinh thaàn ñöôïc caùc theá heä quaù khöù truyeàn laïi.
Ngoaøi ra, chuùng ta ñaëc bieät nghó ñeán caùc treû em ñang trong nhöõng vuøng xung ñoät, vaø taát caû nhöõng ngöôøi ñang daán thaân ñeå cuoäc soáng vaø caùc quyeàn cuûa caùc em ñöôïc baûo veä. Treân theá giôùi, 1 phaàn 6 caùc treû em bò baïo löïc chieán tranh hoaëc nhöõng haäu quaû cuûa chieán tranh, khi caùc em khoâng bò xung vaøo quaân nguõ hoaëc trôû thaønh con tin cuûa caùc nhoùm voõ trang. Chöùng taù cuûa bao nhieâu ngöôøi ñang hoaït ñoäng ñeå baûo veä phaåm giaù vaø toân troïng caùc treû em laø ñieàu quí giaù hôn bao giôø heát ñoái vôùi töông lai nhaân loaïi.
7. Moät döï phoùng lôùn veà hoøa bình.
Trong nhöõng ngaøy naøy chuùng ta kyû nieäm 70 naêm Tuyeân Ngoân Quoác Teá Nhaân Quyeàn ñöôïc thoâng qua sau Theá Chieán thöù II. Veà vaán ñeà naøy, chuùng ta nhôù ñeán nhaän xeùt cuûa Thaùnh Gioan 23 Giaùo Hoaøng: "Khi con ngöôøi yù thöùc veà caùc quyeàn cuûa hoï, thì trong löông taâm hoï nhaáat thieát naûy sinh yù thöùc veà caùc nghóa vuï töông öùng: nhöõng quyeàn cuûa hoï, tröôùc tieân chuùng gioáng nhö nhöõng bieåu hieän phaåm giaù maø hoï phaûi laøm noåi baät, vaø taát caû nhöõng ngöôøi khaùc coù nghóa vuï nhìn nhaän vaø toân troïng caùc quyeàn aáy" (7)
Thöïc vaäy, hoøa bình laø keát quaû cuûa moät döï phoùng chính trò to lôùn döïa treân traùch nhieäm hoã töông vaø söï leä thuoäc nhau cuûa con ngöôøi. Nhöng hoøa bình cuõng laø moät thaùch ñoá ñoøi phaûi ñöôïc ñoùn nhaän ngaøy qua ngaøy. Hoøa bình laø moät söï hoaùn caûi taâm hoàn, vaø thaät deã nhìn nhaän ba chieàu kích khoâng theå taùch rôøi nhau cuûa thöù hoøa bình noäi taâm vaø coäng ñoaøn aáy:
- hoøa bình vôùi chính mình, töø khöôùc thaùi ñoä khaêng khaêng nhaát möïc, giaän döõ vaø thieáu kieân nhaãn, vaø nhö thaùnh Phanxicoâ ñeä Saleâ ñaõ khuyeân nhuû, haõy thöïc thi "moät chuùt" dòu daøng ñoái vôùi baûn thaân", ñeå coáng hieán "moät chuùt" dòu daøng ñoái vôùi ngöôøi khaùc;
- hoøa bình vôùi tha nhaân; thaân nhaân, baïn höõu, ngöôøi ngoaïi quoác, ngöôøi ngheøo, ngöôøi ñau khoå..; daùm gaëp gôõ vaø laéng nghe söù ñieäp hoï mang trong mình;
- hoøa bình vôùi thieân nhieân, taùi khaùm phaù söï cao caû cuûa hoàng aân Thieân Chuùa vaø phaàn traùch nhieäm cuûa moãi ngöôøi chuùng ta, trong tö caùch laø ngöôøi daân cuûa theá giôùi, coâng daân vaø laø taùc nhaân xaây döïng töông lai.
Moät neàn chính trò hoøa bình, bieát roõ nhöõng mong manh cuûa con ngöôøi vaø ñaûm nhaän chuùng, luoân coù theå kín muùc töø tinh thaàn cuûa baøi ca Magnificat maø Ñöùc Maria, Meï Chuùa Kitoâ Cöùu Theá vaø laø Nöõ Vöông Hoøa bình, haùt leân nhaân danh moïi ngöôøi: "Töø ñôøi naøy ñeán ñôøi kia, loøng thöông xoùt Chuùa ñoå xuoáng treân nhöõng keû kính sôï Ngöôøi. Chuùa ñaõ giô caùnh tay uy quyeàn maïnh meõ, ñaäp tan nhöõng keû kieâu caêng, Ngöôøi laät ñoå nhöõng keû quyeàn haønh khoûi toøa cao vaø naâng ngöôøi heøn moïn leân; [...], Ngöôøi nhôù laïi loøng thöông xoùt, nhö ñaõ phaùn cuøng Cha oâng chuùng ta, vôùi Abraham vaø cho con chaùu ñeán muoân ñôøi" (Lc 1,50-55)
Vatican ngaøy 8 thaùng 12 naêm 2018
Phanxicoâ
- - - - - - - -
Chuù thích:
1. Xc Lc 2,14: "Vinh danh Thieân Chuùa treân caùc taàng trôøi vaø bình an döôùi theá cho ngöôøi Chuùa thöông"
2. Xc "Le Porche du mysteøre de la deuxieøme vertu", Paris 1986
3. Toâng thö Octogesima adveniens (14-5-1971), 46
4. Thoâng Ñieäp Caritaris in veritate (29-6-2009), 7
5. Xc Dieãn vaên nhaân cuoäc trieån laõm - hoäi nghò "Civitas" ôû Padova" "30 Giorni",n.5, naêm 2002
6. Bieån Ñöùc 16, Dieãn Vaên vôùi Chính quyeàn Benin, Cotonou, 19-11-2011
7. Thoâng ñieäp "Hoøa bình döôùi theá" (11-4-1963), 24