Noâ leä toài teä nhaát
chính laø noâ leä caùi toâi cuûa mình
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: Noâ leä toài teä nhaát chính laø noâ leä caùi toâi cuûa mình.
Linh Tieán Khaûi
Vatican (Vat. 12-09-2018) - Giaûi thích veà söï noâ leä vaø töï do, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi raèng coù nhöõng thöù noâ leä ngoaïi taïi vaø noäi taïi, nhöng söï noâ leä toài teä nhaát laø noâ leä chính mình. Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhaán maïnh raèng söï töï do ñích thaät chính laø tình yeâu thöông maø Chuùa Kitoâ chòu ñoùng ñinh ban laïi cho con ngöôøi.
Ñieàu raên thöù ba lieân quan tôùi ngaøy nghæ trong saùch Xuaát Haønh coù muïc ñích chuùc tuïng vieäc taïo döïng, nhöng trong saùch Ñeä Nhò Luaät noù coøn nhaèm muïc ñích kyû nieäm bieán coá chaám döùt kieáp soáng noâ leä nöõa. Trong ngaøy naøy, noâ leä cuõng phaûi nghæ ngôi nhö chuû nhaân ñeå cöû haønh kyû nieäm leã Vöôït qua cuûa vieäc giaûi phoùng. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ noùi nhö treân vôùi haøng chuïc ngaøn tín höõu vaø du khaùch haønh höông trong buoåi gaëp gôõ chung saùng thöù tö 12 thaùng 09 naêm 2018.
Ngaøy sabaùt - ngaøy nghæ ñeå töôûng nieäm söï giaûi thoaùt
Baét ñaàu baøi huaán duï Ñöùc Thaùnh Cha noùi: trong baøi giaùo lyù hoâm nay chuùng ta coøn trôû laïi ñieàu raên thöù ba lieân quan tôùi ngaøy nghæ. Möôøi Ñieàn Raên coâng boá trong saùch Xuaát Haønh ñöôïc laäp laïi haàu nhö y nguyeân trong saùch Ñeä Nhò Luaät, tröø Ñieàu raên thöù ba, trong ñoù xuaát hieän moät söï khaùc bieät quyù baùu: trong khi trong saùch Xuaát Haønh, lyù do cuûa söï nghæ ngôi laø vieäc chuùc phuùc cuûa thuï taïo, thì ngöôïc laïi, trong saùch Ñeä Nhò Luaät, noù töôûng nieäm vieäc chaám döùt kieáp noâ leä. Trong ngaøy naøy noâ leä cuõng phaûi nghæ ngôi nhö chuû nhaân, ñeå cöû haønh vieäc töôûng nieäm leã Vöôït Qua cuûa söï giaûi phoùng.
Noâ leä ngoaïi taïi vaø noäi taïi
Thaät theá nhöõng ngöôøi noâ leä, theo ñònh nghóa, khoâng theå nghæ ngôi. Nhöng coù nhieàu kieåu noâ leä ngoaïi taïi cuõng nhö noäi taïi. Coù nhöõng raøng buoäc beân ngoaøi nhö caùc aùp böùc, caùc ngöôøi bò baét coùc bôûi baïo löïc vaø nhieàu loaïi baát coâng khaùc. Theá roài cuõng coù caùc nhaø tuø noäi taïi, chaúng haïn caùc ngaên chaën taâm lyù, caùc maëc caûm, caïn heïp tính tình vaø nhieàu ñieàu khaùc. Trong caùc ñieàu kieän naøy coù söï nghæ ngôi khoâng? Moät ngöôøi bò tuø hay bò aùp böùc cuõng vaãn coù theå töï do khoâng? Moät ngöôøi bò tra taán bôûi caùc khoù khaên noäi taâm coù theå töï do khoâng?
Ñöùc Thaùnh Cha traû lôøi cho caùc caâu hoûi naøy nhö sau: Thaät ra coù nhöõng ngöôøi keå caû trong tuø vaãn soáng moät söï töï do noäi taâm lôùn lao. Chaúng haïn chuùng ta haõy nghó tôùi thaùnh Massimiliano Kolbe, hay Ñöùc Hoàng Y Nguyeãn Vaên Thuaän, laø nhöõng ngöôøi ñaõ bieán caùc aùp böùc ñen toái trôû thaønh caùc nôi saùng laùng. Cuõng nhö coù nhöõng ngöôøi mang daáu veát cuûa nhöõng gioøn moûng noäi taâm lôùn lao nhöng bieát tôùi söï nghæ ngôi cuûa loøng thöông xoùt vaø bieát thoâng truyeàn söï nghæ ngôi ñoù.
Loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa giaûi thoaùt chuùng ta. Vaø khi baïn gaëp gôõ loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, baïn coù moät söï töï do noäi taâm lôùn lao vaø baïn cuõng coù khaû naêng thoâng truyeàn noù. Bôûi vaät môû loøng mình ra vôùi loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa ñeå khoâng laø noâ leä cho chính mình laø ñieàu thaät quan troïng.
Noâ leä cuûa chính caùi toâi
Tieáp tuïc baøi huaán duï, Ñöùc Thaùnh Cha neâu leân caùc caâu hoûi sau ñaây: Nhö vaäy söï töï do ñích thöïc laø gì? Coù leõ noù heä taïi khaû naêng löïa choïn chaêng? Chaéc chaén ñaây laø moät phaàn cuûa söï töï do roài vaø chuùng ta daán thaân ñeå noù ñöôïc baûo ñaûm cho moïi ngöôøi nam nöõ (x. GS 73). Nhöng chuùng ta cuõng bieát roõ raèng coù theå laøm ñieàu mình öôùc muoán khoâng ñuû ñeå töï do ñích thöïc vaø ñeå haïnh phuùc. Söï töï do ñích thöïc hôn theá raát nhieàu.
Thaät vaäy, coù moät söï noâ leä xieàng xích hôn moät nhaø tuø, hôn moät cuoäc khuûng hoaûng cuûa khieáp sôï, hôn moät aùp ñaët thuoäc baát cöù loaïi naøo: ñoù laø söï noâ leä cuûa chính caùi toâi. Ngöôøi suoát ngaøy nhìn mình trong göông ñeå thaáy caùi toâi. Vaø chính caùi toâi coù moät taàm möùc cao hôn thaân theå mình. Hoï noâ leä caùi toâi. Caùi toâi coù theå trôû thaønh moät lyù hình tra taán con ngöôøi cho duø hoï ôû baát cöù nôi ñaâu vaø gaây ra cho noù söï aùp böùc saâu thaúm nhaát, ñoù laø ñieàu ngöôøi ta goïi laø "toäi loãi": noù khoâng chæ laø vieäc vi phaïm moät boä luaät caùch bình thöôøng, nhöng laø söï thaát baïi cuûa cuoäc soáng vaø laø ñieàu kieän cuûa nhöõng ngöôøi noâ leä (x, Ga 8,34).
Sau cuøng toäi loãi laø noùi vaø laøm caùi toâi: "Toâi muoán laøm ñieàu naøy, vaø khoâng quan troïng neáu coù moät caám caûn, neáu coù moät giôùi raên; neáu coù tình yeâu cuõng khoâng quan troïng ñoái vôùi toâi."
Caùi toâi, ví duï chuùng ta haõy nghó tôùi caùc ñam meâ cuûa con ngöôøi: Ngöôøi tham aên, ngöôøi daâm duïc, ngöôøi haø tieän, ngöôøi ghen töông, ngöôøi öôn löôøi, ngöôøi kieâu ngaïo vv. Hoï laø noâ leä caùc tính xaáu cuûa hoï, chuùng cheá ngöï hoï vaø tra taán hoï. Khoâng coù söï döøng laïi cho ngöôøi tham aên, bôûi vì caùi hoïng laø söï giaû hình cuûa daï daày, ñaày roài nhöng laøm cho chuùng ta tin raèng noù troáng roãng. Daï daày giaû hình khieán cho chuùng ta tham aên. Chuùng ta laø noâ leä cuûa moät caùi daï daày giaû hình.
Ghen töông khieán linh hoàn vaøng uùa
Khoâng coù ngöng chieán ñoái vôùi keû tham aên. Khoâng coù ngöøng chieán ñoái vôùi keû tham aên vaø ngöôøi daâm duïc phaûi soáng vì khoaùi laïc; söï aâu lo chieám höõu, huûy hoaïi ngöôøi haø tieän, luoân luoân chaát ñoáng tieàn cuûa baèng caùch laøm haïi tha nhaân; löûa giaän döõ vaø con moït ghen töông laøm hö haïi caùc töông quan. Caùc nhaø vaên noùi raèng söï ghen töông khieán cho thaân xaùc vaø linh hoàn vaøng voït ñi nhö moät ngöôøi bò beänh gan: hoï trôû thaønh vaøng. Nhöõng ngöôøi ghen töông coù linh hoàn maàu vaøng, bôûi vì hoï khoâng bao giôø coù ñöôïc söï töôi maùt cuûa söùc khoûe linh hoàn. Ghen töông gieát cheát. Söï öôn löôøi traùnh neù moïi meät nhoïc khieán cho ngöôøi ta khoâng coù khaû naêng soáng. Chuû tröông coi caùi toâi laø trung taâm kieâu caêng ñaøo hoá saâu giöõa mình vaø ngöôøi khaùc.
Anh chò em thaân meán, vaäy ai laø noâ leä ñích thöïc? Ai laø ngöôøi khoâng bieát söï nghæ ngôi? Ñoù laø ngöôøi khoâng coù khaû naêng yeâu thöông.
Vaø taát caû caùc tính xaáu naøy, taát caû caùc toäi naøy, söï ích kyû naøy khieán cho chuùng ta xa rôøi tình yeâu vaø laøm cho chuùng ta khoâng coù khaû naêng yeâu thöông. Chuùng ta laø noâ leä cuûa chính mình vaø chuùng ta khoâng theå yeâu thöông, bôûi vì tình yeâu luoân luoân höôùng tôùi caùc ngöôøi khaùc.
Tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ ñoùng ñinh ban töï do ñích thaät
Tieáp tuïc baøi huaán duï Ñöùc Thaùnh Cha noùi: Ñieàu raên thöù ba môøi goïi cöû haønh söï giaûi phoùng trong vieäc nghæ ngôi, ñoái vôùi caùc ki toâ höõu, ñoù laø lôøi tieân tri cuûa Chuùa Gieâ su, laø Ñaáng beû gaãy söï noâ leä noäi taâm cuûa toäi loãi ñeå khieán cho con ngöôøi coù khaû naêng yeâu thöông. Tình yeâu ñích thaät laø söï töï do ñích thaät: noù taùch rôøi khoûi söï chieám höõu, taùi taïo caùc töông quan, bieát tieáp ñoùn vaø ñaùnh giaù ngöôøi laân caän, bieán ñoåi moïi meät nhoïc thaønh töôi vui vaø laøm cho coù khaû naêng truyeàn thoâng. Tình yeâu khieán cho ñöôïc töï do caû trong tuø, caû khi yeáu ñuoái vaø bò haïn cheá. Ñoù laø söï töï do maø chuùng ta nhaän ñöôïc töø Ñaáng Cöùu Theá cuûa chuùng ta laø Chuùa Gieâsu Kitoâ.