Ngöôøi di cö tî naïn,
gaùnh naëng hay cô may cho caùc nöôùc taây aâu
Ngöôøi di cö tî naïn, gaùnh naëng hay cô may cho caùc nöôùc taây aâu?
Linh Tieán Khaûi
Roma (Vat. 31-07-2018) - Trong caùc tuaàn qua vaán ñeà ngöôøi di cö tî naïn vaãn tieáp tuïc gaây tranh caõi giöõa caùc ñaûng phaùi chính trò Italia. Ñöôøng loái cöùng raén cuûa Boä tröôûng quoác phoøng oâng Matteo Salvini ñaõ ñem laïi vaøi keát quaû sô khôûi laø vaøi nöôùc AÂu chaâu nhö Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Malta baét ñaàu nhaän ngöôøi di cö tî naïn, thay vì ñeå cho Italia gaùnh chòu moät mình nhö ñaõ xaûy ra trong haøng chuïc naêm qua.
Thaùi ñoä cuûa caùc nöôùc chaâu AÂu ñoái vôùi ngöôøi di cö tî naïn
Tuaàn qua Quoác hoäi AÂu chaâu xem ra laïi muoán phuûi tay baèng caùch ñeà nghò seõ traû cho chính quyeàn Italia 6,000 Euro cho moãi ñaàu ngöôøi di cö tî naïn ñöôïc Italia nhaän. Boä tröôûng Salvini ñaõ cöùng raén tuyeân boá: chuùng toâi khoâng nhaän tieàn boá thí cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu, vì cho tôùi nay chính quyeàn Italia ñaõ phaûi chi cho moãi ñaàu ngöôøi di cö tî naïn töø 40 tôùi 50 ngaøn Euros. Taát caû moïi quoác gia thaønh vieân Lieân Hieäp AÂu chaâu ñeàu phaûi laõnh traùch nhieäm chia nhau nhaän ngöôøi di cö tî naïn, chöù khoâng theå phuûi tay ñeå maëc Italia moät mình xoay xôû. Chæ noäi trong naêm 2017 Italia ñaõ phaûi nhaän tôùi 180,000 ngöôøi di cö tî naïn.
Giaùo hoäi Italia daán thaân cho ngöôøi di cö tî naïn
Vaãn lieân quan tôùi ngöôøi di cö trong caùc ngaøy qua caùc Giaùm Muïc Italia ñaõ keâu goïi nhaân daân toaøn nöôùc ñöøng sôï haõi nhöng haõy quaûng ñaïi tieáp ñoùn ngöôøi di cö tî naïn.
Trong thoâng caùo coâng boá sau vuï ñaém taàu ngaøy 24 thaùng 7 naêm 2018 khieán cho haøng chuïc ngöôøi cheát, caùc Giaùm Muïc vieát: "Nhö laø caùc chuû chaên cuûa Giaùo Hoäi chuùng toâi khoâng yeâu saùch coáng hieán caùc giaûi phaùp reû tieàn. Nhöng lieân quan tôùi bieán coá ñang xaûy ra chuùng toâi khoâng coù yù ngoaûnh maët laøm ngô, cuõng khoâng coù caùc lôøi noùi khinh reû vaø caùc thaùi ñoä hieáu chieán. Chuùng ta khoâng theå ñeå cho caùc aâu lo vaø sôï haõi ñieàu kieän hoùa caùc löïa choïn cuûa mình, hay xaùc ñònh caùc caâu traû lôøi döôõng nuoâi baàu khí nghi ngôø vaø khinh maïn, giaän döõ hay khöôùc töø. Caùc ñoâi maét môû lôùn vaø caùi nhìn troáng vaéng cuûa ngöôøi ñaõ troâng thaáy vöïc saâu nuoát chöûng caùc maïng soáng con ngöôøi laø hình aûnh cuoái cuøng cuûa moät thaûm kòch khoâng cho pheùp chuùng ta ñöôïc quen thuoäc vôùi noù. Chuùng ta caûm thaáy coù traùch nhieäm ñoái vôùi ñaïo quaân ngheøo naøn, naïn nhaân cuûa chieán tranh vaø ngheøo tuùng, cuûa sa maïc vaø caùc tra taán. Ñoù laø lich söû khoå ñau cuûa nhöõng ngöôøi nam nöõ vaø treû em, trong khi noù ngaên caûn vieäc ñoùng cöûa bieân giôùi vaø döïng raøo caûn, noù xin chuùng ta daùm toû tình lieân ñôùi, coâng baèng vaø hoøa bình.
Nhö laø caùc Giaùm Muïc, ñöôïc linh hoaït bôûi Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, chuùng toâi gioùng leân tieáng noùi thay cho nhöõng ai khoâng coù tieáng noùi. Chuùng toâi ñoàng haønh vôùi caùc coäng ñoaøn kitoâ, baèng caùch loâi cuoán hoï tieáp ñoùn vaø soáng tình huynh ñeä ñích thaät. Chuùng toâi bieát ôn taát caû nhöõng ai beân caïnh vaø cuøng vôùi chuùng toâi saün saøng laø daáu chæ cuûa loøng caûm thöông, nhìn xa thaáy roäng vaø can ñaûm xaây döïng moät neàn vaên hoùa chaáp nhaän moïi ngöôøi, coù khaû naêng che chôû thaêng tieán vaø hoäi nhaäp caùc ngöôøi di cö. Chuùng toâi nhaän thaáy raèng con ñöôøng ñeå cöùu vôùt chính nhaân loaïi cuûa chuùng ta khoûi söï taàm thöôøng vaø bieán thaønh moïi rôï ñi ngang qua daán thaân giöõ gìn söï soáng. Moïi söï soáng, baét ñaàu töø söï soáng bò haï nhuïc vaø chaø ñaïp nhaát."
Ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu tieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia leân tieáng veà vaán ñeà di cö tî naïn. Trong quaù khöù nhaát laø töø maáy naêm qua caùc vò ñaõ maïnh meõ leân tieáng keâu goïi toaøn daân Italia quaûng ñaïi tieáp ñoùn ngöôøi di cö tî naïn, giuùp hoï coù coâng aên vieäc laøm vaø hoäi nhaäp vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi. Phong traøo Coâng giaùo tieán haønh Italia, coäng ñoàng thaùnh Egidio, Trung taâm phuï nöõ Italia vaø Lieân ñoaøn caùc toå chöùc Kitoâ thieän nguyeän quoác teá cuõng hieäp nhaát vôùi lôøi Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia môøi goïi ñöøng sôï haõi, nhöng haõy tieáp ñoùn caùc anh chò em khoán khoå naøy.
Canh thöùc "Cheát vì hy voïng" caàu nguyeän cho moïi ngöôøi di cö ñaõ thieät maïng
Cuõng trong chieàu höôùng naøy chieàu ngaøy 18 thaùng 7 naêm 2018 Ñöùc Cha Cesare Nosiglia, Toång Giaùm Muïc Torino, ñaõ chuû söï buoåi canh thöùc "Cheát vì hy voïng" caàu nguyeän cho moïi ngöôøi di cö ñaõ thieät maïng treân ñöôøng tieán veà AÂu chaâu ñeå kieám tìm moät cuoäc soáng toát ñeïp hôn.
Buoåi canh thöùc ñaõ do coäng ñoàng thaùnh Egidio toå chöùc cuøng vôùi Ngaân quyõ di cö vaø Lieân hieäp caùc giaùo hoäi tin laønh Italia. Coäng ñoàng thaùnh Egidio cho bieát töø naêm 1990 tôùi nay ñaõ coù ít nhaát 36,000 ngöôøi cheát. Trong naêm 2017 soá ngöôøi di cö cheát laø 3,139 ngöôøi, töùc haàu nhö moãi ngaøy coù 10 ngöôøi thieät maïng. Trong khi töø thaùng gieâng naêm 2018, tuy soá ngöôøi di cö ñaõ giaûm, nhöng cuõng ñaõ coù 1,000 ngöôøi cheát. Ñoù laø chöa keå soá ngöôøi thieät maïng khi baêng qua sa maïc hay bieân giôùi caùc nöôùc khaùc tröôùc khi vöôït Ñòa Trung Haûi. Traû laïi teân tuoåi cho nhöõng ngöôøi ñaõ cheát khoâng chæ laø moät haønh ñoäng thöông xoùt nhaân ñaïo vaø kitoâ, maø coøn laø moät caâu hoûi caù nhaân vaø moät cuoäc gaëp gôõ tröïc tieáp vôùi caùc khoå ñau, maø chuùng ta khoâng theå töôûng töôïng noåi.
Giaûng trong buoåi canh thöùc caàu nguyeän Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nosiglia neâu baät boån phaän vaø traùch nhieäm chung cuûa caùc nöôùc aâu chaâu trong vieäc tieáp nhaän caùc anh chò em di cö tî naïn. Caàn baûo ñaûm cho hoï coù ñöôïc caùc ñieàu kieän soáng thanh thaûn vaø xöùng ñaùng, ñöôïc ñoàng haønh, hoäi nhaäp, ñaøo taïo, coù coâng aên vieäc laøm, nhaø ôû, vaø coù theå chia seû caùc giaù trò vaên hoùa, toân giaùo vaø xaõ hoäi vôùi caùc anh chò em khaùc. Ñöùc Cha cuõng baày toû aâu lo khi thaáy caùc coäng ñoaøn giaùo hoäi tích cöïc daán thaân trôï giuùp ngöôøi di cö, nhöng xaõ hoäi chính trò daân söï xem ra laïi raát thôø ô, coù nhieàu thaønh kieán, vaø thuø nghòch ngöôøi di cö. Vì vaäy caàn hoaït ñoäng treân caû laõnh vöïc giaùo duïc, ñaøo taïo vaên hoùa, xaõ hoäi vaø toân giaùo nöõa cho ngöôøi di cö cuõng nhö cho daân ñòa phöông.
Caùc Giaùm Muïc can thieäp choáng laïi neàn vaên hoùa baát khoan nhöôïng vaø kyø thò chuûng toäc
Ñöùc Cha Antonio Suetta, Giaùm Muïc Ventimiglia-San Remo baéc Italia, cuõng coâng boá moät böùc thö traû lôøi cho laù thö göûi caùc Giaùm Muïc Italia, do moät nhoùm linh muïc vaø giaùo daân vieát, yeâu caàu caùc Giaùm Muïc can thieäp choáng laïi neàn vaên hoùa baát khoan nhöôïng vaø kyø thò chuûng toäc ñang lan traøn taïi Italia. Giaùo phaän cuûa Ñöùc Cha naèm ôû bieân giôùi töø vaøi naêm qua cuõng bò lieân luïy vì hieän töôïng di cö tî naïn, vaø laø vuøng ñaát coù laøn soùng ngöôøi di cö ña soá goác phi chaâu töø mieàn nam Italia tìm ñeán sinh soáng hay taïm truù chôø dòp troán sang caùc nöôùc khaùc. Trong thö traû lôøi Ñöùc Cha ñaõ ñöa ra vaøi suy tö veà söï phöùc taïp cuûa hieän töôïng di cö tî naïn hieän nay. Ngaøi vieát: kinh nghieäm di cö thaät laø ñau ñôùn ñoái vôùi moïi ngöôøi. Phaûi ñau khoå, ai bò boù buoäc rôøi boû gia ñình, nhaø cöûa, ñaát ñai ruoäng vöôøn, caùc lieân heä yeâu thöông, caùc phong tuïc taäp quaùn, neàn vaên hoùa vaø caùc truyeàn thoáng laøm thaønh caên tính cuûa hoï. Phaûi ñau khoå, gia ñình bò maát ñi moät thaønh phaàn vaø bò phaân taùn. Phaûi ñau khoå, vuøng ñaát bò ngheøo naøn ñi vì maát ñi caùc taøi löïc toát nhaát. Beân caïnh ñoù laø caùc khoù khaên cuûa caùc daân toäc taây phöông trong vieäc thöïc hieän moät söï hoäi nhaäp khoù khaên, thöôøng laø aâu lo ñoái vôùi vieäc duy trì neàn an ninh vaø caên tính vaên hoùa toân giaùo cuûa mình. Nöôùc maét cuûa bieát bao nhieâu ngöôøi treû di cö maø toâi ñaõ gaëp trong caùc naêm qua cho bieát söï phöùc taïp cuûa vaán ñeà. Nhöng chính vì noù laø moät vaán ñeà phöùc taïp, neân caàn phaûi suy tö saâu roäng. Khöôùc töø, ñoái xöû taøn teä, khai thaùc nhöõng ngöôøi ôû trong caùc ñieàu kieän naøy laø ñieàu khoâng theå khoan nhöôïng ñöôïc, cuõng nhö töø choái caùc saên soùc caàn thieát ñeå hoï coù theå soáng coøn laø traùi vôùi giaùo huaán cuûa Tin Möøng vaø vieäc toân troïng quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi laø quyeàn soáng. Ñaõ nhieàu laàn toâi töï hoûi: ñaâu coù theå laø vai troø ngoân söù cuûa Giaùo Hoäi trong tình traïng naøy? Chaéc chaén laø chuùng ta seõ tieáp tuïc cung caáp caùc böõa aên noùng, choã che möa naéng, vaø caùc yeåm trôï khaùc nhau nhö laøm trung gian, höôùng daãn vaø nhaát laø cung caáp tình ngöôøi cho nhöõng ai phaûi soáng trong caùc ñieàu kieän khoù khaên vaø caàn coù nhöõng gì toái thieåu ñeå soáng. Nhöng ñieàu naøy coù ñuû ñeå giaûi quyeát moät vaán ñeà coù caùc chieàu kích nghieâm troïng nhö theá khoâng? Giaùo Hoäi nhìn vaøo thieän ích toaøn veïn cuûa con ngöôøi vaø cuûa taát caû moïi ngöôøi, vaø yù thöùc raèng hoaït ñoäng cuûa mình coù baûn chaát toân giaùo vaø luaân lyù, neáu khoâng thì seõ khoâng khaùc baát cöû toå chöùc nhaân ñaïo naøo khaùc vôùt ngöôøi tî naïn taïi Ñòa Trung Haûi. Giaùo Hoäi naûy sinh ñeå duy trì luoân maõi söï hieän dieän vaø hoaït ñoäng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ Cöùu Theá. Giaùo Hoäi noùi vôùi caùc löông taâm vaø traùi tim cuûa töøng ngöôøi, bieåu loä vaø nhaäp theå lôøi loan baùo cuûa mình qua caùc haønh ñoäng cuï theå. Nhieäm vuï cuûa Giaùo Hoäi laø chæ cho thaáy caùc nguyeân taéc luaân lyù ñeå caùc coäng ñoaøn kitoâ coù theå chu toaøn vai troø trung gian cuûa mình trong vieäc tìm caùc giaûi phaùp cuï theå thích hôïp vôùi caùc thöïc taïi ñòa phöông. Trong thö Ñöùc Cha Suetta chuù yù tôùi thaûm caûnh caùc gia ñình bò phaân reõ. Ñaây laø moät vaán ñeà nghieâm troïng treân bình dieän xaõ hoäi, luaân lyù vaø nhaân baûn cuûa caùc quoác gia goác cuûa ngöôøi di cö. Söï kieän ngöôøi treû di cö khieán cho caùc nöôùc Phi chaâu bò ngheøo naøn ñi. Vaø raát thöôøng khi hoï laø taàng lôùp öu tuù ñöôïc hoïc haønh ñaøo taïo, nhöng giaác mô cuoäc soáng sung tuùc beân AÂu chaâu ôû taàm vôùi khieán cho hoï lieàu mình ra ñi. Trong noã löïc tieáp ñoùn ngöôøi ta thöôøng boû queân nhöõng ai coøn ôû laïi trong caùc quoác gia ñoù, thöôøng laø nhöõng ngöôøi ngheøo naøn nhaát, caû treân bình dieän vaên hoùa.
Cuøng nhau coäng taùc daán thaân cho ngöôøi di cö tî naïn
Chính vì theá ngaøy nay trong khi chuùng ta cuøng vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ khaúng ñònh boån phaän phaûi tieáp ñoùn ai goõ cöûa nhaø chuùng ta trong caùc ñieàu kieän nghieâm troïng, cuõng caàn noã löïc, coù leõ nhieàu hôn nhöõng gì ñaõ ñöôïc laøm, ñeå baûo ñaûm cho caùc daân toäc khaû theå khoâng phaûi di cö, ñöôïc soáng trong queâ höông cuûa hoï vaø coáng hieán cho queâ cha ñaát meï cuûa mình phaàn ñoùng goùp giuùp caûi tieán xaõ hoäi. Caùc ngöôøi nam nöõ vaø treû em lieân luïy trong hieän töôïng di cö laø caùc naïn nhaân ba laàn. Tröôùc heát hoï laø naïn nhaân cuûa baát coâng, baàn cuøng, vaø thöôøng khi laø naïn nhaân cuûa chieán tranh xung ñoät baét buoäc hoï phaûi boû nöôùc ra ñi. Caùc tình traïng naøy tröïc tieáp hay giaùn tieáp laø haäu quaû cuûa caùc ñöôøng loái chính trò thuoäc ñòa cuõ vaø môùi.
Ngoaøi ra ngöôøi di cö thöôøng laø caùc ñoái töôïng bò khöôùc töø vaø khai thaùc taïi nhöõng nöôùc hoï tôùi, laø naïn nhaân cuûa caùc ñieàu kieän cô caáu khoâng luoân luoân cho pheùp hoï coù söï may maén maø hoï tìm kieám. Sau cuøng hoï laø naïn nhaân, cuøng vôùi caùc daân toäc taây phöông, cuûa caùc döï aùn vaø noã löïc xoùa boû caên tính cuûa caùc daân toäc, ñeå töøng ngöôøi trôû thaønh yeáu ñuoái vaø coâ ñôn hôn, bò troác reã quy chieáu vaên hoùa cuûa moät coäng ñoaøn, trong ñoù hoï coù theå töï nhaän dieän cho tôùi cuøng.
Ñöùc Cha Suetta cuõng noùi tôùi moät saûn xuaát luaät phaùp aâu chaâu ngaøy caøng xa rôøi vaø thuø nghòch vôùi caùc goác reã neàn vaên minh cuûa noù. Noù tuyeân chieán choáng caùc toân giaùo, choáng moïi toân giaùo vaø vieäc quy chieáu Thieân Chuùa trong cuoäc soáng con ngöôøi. Vaø nhö theá khi ñeán AÂu chaâu, caùc ngöôøi di cö tî naïn cuõng caûm thaáy söùc naëng vaø söï meät moûi cuûa moät quan nieäm vaø moät kieåu soáng khoâng thuoäc lòch söû vaø caên tính cuûa hoï, duø hoï laø kitoâ höõu, tín höõu hoài hay thuoäc moät toân giaùo naøo khaùc.
Trong hieän tình xaõ aâu chaâu giaø nua, thieáu nhaân löïc laøm vieäc vaø ñoùng thueá hieän nay ñeå baûo ñaûm cho quyõ an sinh vaø höu trí, söï kieän ngöôøi di cö ñoâng ñaûo vaøo AÂu chaâu laø moät chieác phao cöùu giuùp oån ñònh söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cho chính caùc nöôùc aâu chaâu. Nhöng caùc khaùc bieät vaên hoùa, phong tuïc taäp quaùn cuûa hoï coù theå gaây ra nhieàu vaán ñeà, vaø taïo ra caùc khoù khaên cho ngöôøi daân vaø caùc chính quyeàn aâu chaâu. Vì theá tìm ra caùc chính saùch vaø ñeà ra caùc chöông trình tieáp ñoùn, ñoàng haønh vaø hoäi nhaäp ngöôøi tî naïn theá naøo ñeå taïo ra theá quaân bình giuùp hieän töôïng di cö tî naïn ñem laïi caùc hieäu quaû tích cöïc cho caû hai phía, phaûi laø öu tieân haøng ñaàu cuûa caùc chính quyeàn taây aâu.