Thö cuûa Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin
veà vieäc söûa laïi giaùo lyù aùn töû hình
Thö cuûa Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin veà vieäc söûa laïi giaùo lyù aùn töû hình.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 03-08-2018) - Thaùng Möôøi naêm 2017, nhaân kyû nieäm 25 naêm Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, trong moät baøi dieãn vaên, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ leân tieáng keâu goïi "moät xöû lyù thoûa ñaùng vaø maïch laïc hôn" veà aùn töû hình trong Saùch naøy.
Ngaøi noùi: "Vaán ñeà naøy khoâng theå giaûn löôïc vaøo moät baûn toùm löôïc giaùo huaán truyeàn thoáng maø khoâng xeùt gì tôùi khoâng nhöõng hoïc lyù ñaõ ñöôïc khai trieån trong giaùo huaán cuûa caùc vò giaùo hoaøng gaàn ñaây, maø caû söï thay ñoåi trong yù thöùc ngöôøi Kitoâ höõu, moät yù thöùc voán baùc boû thaùi ñoä töï maõn tröôùc moät hình phaït xaâm phaïm naëng neà tôùi nhaân phaåm. Caàn phaûi tuyeân boá roõ raøng raèng aùn töû hình laø moät bieän phaùp voâ nhaân ñaïo maø duø ñöôïc thi haønh caùch naøo vaãn haï thaáp nhaân phaåm".
Keát quaû, trong buoåi tieáp kieán ngaøy 11 thaùng Naêm naêm 2018 vôùi Ñöùc Hoàng Y Luis Ladaria Ferrer, boä tröôûng thaùnh boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ chaáp thuaän baûn vaên môùi cho ñoaïn 2267 cuûa Saùch Giaùo Lyù beà aùn töû hình, duø vieäc taùi duyeät naøy chæ ñöôïc coâng boá ngaøy 2 thaùng Taùm naêm 2018.
Cuøng vôùi vieäc coâng boá treân, Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin ñaõ göûi tôùi haøng giaùm muïc theá giôùi böùc thö sau ñaây:
Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin
Thö göûi caùc giaùm muïc
Lieân quan tôùi vieäc môùi duyeät laïi ñoaïn soá 2267 cuûa Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo
1. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, trong dieãn vaên nhaân dòp kyû nieäm naêm thöù 25 ngaøy coâng boá Toâng Hieán Fidei depositum, qua ñoù, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ban haønh Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, ñaõ yeâu caàu vieát laïi giaùo huaán veà aùn töû hình ñeå phaûn aûnh toát hôn vieäc phaùt trieån tín lyù veà ñieåm naøy töøng dieãn ra trong nhöõng naêm gaàn ñaây (1). Vieäc phaùt trieån naøy chuû yeáu xoay quanh vieäc Giaùo Hoäi yù thöùc roõ raøng hôn vieäc toân troïng phaûi coù ñoái vôùi moïi söï soáng con ngöôøi. Trong ñöôøng höôùng naøy, Ñöùc Gioan Phaoloâ II quaû quyeát raèng: "ngay moät ngöôøi saùt nhaân cuõng khoâng ñaùnh maát phaåm giaù baûn thaân cuûa hoï, vaø chính Thieân Chuùa ñoan höùa seõ baûo ñaûm phaåm giaù naøy" (2).
2. Chính döôùi cuøng aùnh saùng treân, ngöôøi ta neân hieåu thaùi ñoä ñoái vôùi aùn töû hình nhö ñaõ ñöôïc phaùt bieåu moät caùch roäng raõi chöa töøng coù trong giaùo huaán cuûa caùc muïc töû vaø trong maãn caûm cuûa daân Chuùa. Thöïc vaäy, neáu hoaøn caûnh chính trò vaø xaõ hoäi cuûa quaù khöù laøm cho aùn töû hình trôû thaønh phöông theá chaáp nhaän ñöôïc ñoái vôùi vieäc baûo veä ích chung, thì ngaøy nay vieäc caøng ngaøy ngöôøi ta caøng hieåu raèng phaåm giaù moät con ngöôøi khoâng maát ñi caû sau khi ñaõ phaïm nhöõng toäi aùc naëng neà nhaát, vieäc ngöôøi ta hieåu moät caùch thaâm haäu hôn yù nghóa cuûa caùc cheá taøi hình söï ñöôïc nhaø nöôùc aùp duïng, vaø vieäc phaùt trieån caùc heä thoáng giam giöõ höõu hieäu hôn nhaèm baûo ñaûm vieäc baûo veä phaûi coù ñoái vôùi caùc coâng daân, ñaõ laøm naåy sinh moät yù thöùc môùi; yù thöùc naøy nhìn nhaän vieäc khoâng theå naøo chaáp nhaän ñöôïc aùn töû hình vaø do ñoù, keâu goïi phaûi baõi boû noù.
3. Trong vieäc phaùt trieån naøy, giaùo huaán trong Thoâng Ñieäp Evangelium vit# (Tin Möøng Söï Soáng) cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II coù taàm quan troïng lôùn lao. Trong caùc daáu hieäu hy voïng veà moät neàn vaên hoùa môùi cuûa söï soáng, Ñöùc Thaùnh Cha lieät keâ "vieäc coâng chuùng caøng ngaøy caøng choáng ñoái aùn töû hình, cho duø aùn naøy ñöôïc coi nhö moät thöù 'baûo veä hôïp phaùp' veà phía xaõ hoäi. Thöïc theá, xaõ hoäi hieän ñaïi coù caùc phöông theá ñeå deïp boû toäi aùc caùch höõu hieäu qua vieäc laøm cho caùc phaïm nhaân trôû thaønh voâ haïi maø khoâng döùt khoaùt töø khöôùc cô may caûi taïo cuûa hoï" (3). Giaùo huaán cuûa Evangelium vit# sau ñoù ñaõ ñöôïc loàng vaøo editio typica (aán baûn goác) cuûa Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Trong ñoù, aùn töû hình khoâng ñöôïc trình baày nhö moät hình phaït caân xöùng ñoái vôùi söï traàm troïng cuûa toäi aùc, nhöng noù coù theå ñöôïc bieän minh neáu laø "caùch thöïc tieãn duy nhaát ñeå baûo veä maïng soáng con ngöôøi nhaân baûn moät caùch höõu hieäu choáng laïi ngöôøi gaây haán", cho duø, treân thöïc teá, "caùc tröôøng hôïp tuyeät ñoái caàn thieát phaûi loaïi boû ngöôøi vi phaïm, ngaøy nay, raát hieám, neáu khoâng muoán noùi laø khoâng heà coù treân thöïc teá" (soá 2267).
4. Ñöùc Gioan Phaoloâ II cuõng ñaõ can thieäp trong nhieàu dòp khaùc choáng laïi aùn töû hình, keâu goïi caû vieäc toân troïng phaåm giaù con ngöôøi laãn caùc phöông theá maø xaõ hoäi ngaøy nay hieän coù ñeå töï baûo veä choáng laïi caùc phaïm nhaân. Bôûi theá, trong Thoâng Ñieäp Giaùng Sinh naêm 1998, ngaøi caàu chuùc "theá giôùi coù ñöôïc söï ñoàng thuaän lieân quan ñeán vieäc caàn coù caùc bieän phaùp khaån tröông vaø thoûa ñaùng... ñeå chaám döùt aùn töû hình" (4). Thaùng sau ñoù taïi Hoa Kyø, ngaøi nhaéc laïi "Moät daáu hy voïng laø vieäc caøng ngaøy ngöôøi ta caøng nhìn nhaän raèng phaåm giaù söï soáng con ngöôøi khoâng bao giôø bò töôùc boû, ngay trong tröôøng hôïp moät ai ñoù phaïm moät toäi lôùn lao. Xaõ hoäi hieän ñaïi coù nhieàu phöông theá ñeå töï baûo veä mình, maø khoâng döùt khoaùt töø khöôùc cô hoäi caûi taïo cuûa caùc phaïm nhaân. Toâi laëp laïi lôøi keâu goïi toâi ñaõ ñöa ra gaàn ñaây nhaát dòp Leã Giaùng Sinh phaûi coù söï ñoàng thuaän trong vieäc keát lieãu aùn töû hình, moät aùn vöøa daõ man vöøa khoâng caàn thieát" (5).
5. Vieäc vaän ñoäng daán thaân cho vieäc baõi boû aùn töû hình ñöôïc caùc vò giaùo hoaøng sau ñoù tieáp tuïc. Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI nhaéc nhôû "caùc nhaø laõnh ñaïo xaõ hoäi löu yù tôùi vieäc phaûi coá gaéng heát söùc ñeå loaïi boû aùn töû hình" (6). Sau ñoù, ngaøi noùi vôùi moät nhoùm tín höõu raèng "vieäc anh chò em baøn luaän seõ khích leä caùc saùng kieán chính trò vaø luaät leä ñang ñöôïc coå vuõ taïi moät soá quoác gia ngaøy caøng ñoâng nhaèm loaïi boû aùn töû hình vaø tieáp tuïc thöïc hieän söï tieán boä coù thöïc chaát trong vieäc laøm cho luaät hình phuø hôïp vôùi caû nhaân phaåm tuø nhaân laãn vieäc duy trì traät töï coâng coäng (7).
6. Cuõng trong cuøng vieãn töôïng treân, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng taùi quaû quyeát raèng "ngaøy nay aùn töû hình laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc, duø toäi aùc cuûa ngöôøi bò keát aùn coù traàm troïng ñeán ñaâu" (8). AÙn töû hình, baát chaáp caùc phöông theá thi haønh, "luoân bao haøm moät ñoái xöû taøn baïo, voâ nhaân, vaø haï giaù" (9). Hôn nöõa, noù phaûi bò baùc boû "do tính löïa loïc ñaày thieáu soùt cuûa heä thoáng coâng lyù hình söï vaø tröôùc khaû theå laàm laãn phaùn xöû" (10). Chính döôùi aùnh saùng naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ yeâu caàu vieäc duyeät laïi loái dieãn taû cuûa Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo veà aùn töû hình nhaèm khaúng ñònh raèng "baát keå toäi aùc ñaõ phaïm traàm troïng ra sao, aùn töû hình cuõng khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vì noù taán coâng tính baát khaû xaâm phaïm vaø phaåm giaù con ngöôøi" (11).
7. Vieäc duyeät laïi môùi ñoaïn soá 2267 cuûa Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ chaáp thuaän, töï ñaët mình trong tính lieân tuïc vôùi Huaán Quyeàn tröôùc ñaây trong khi ñem ñeán moät khai trieån tín lyù Coâng Giaùo gaén boù (12). Theo chaân giaùo huaán cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II trong Evangelium vitae, baûn vaên môùi khaúng ñònh raèng keát lieãu söï soáng cuûa moät phaïm nhaân nhö moät hình phaït vì toäi phaïm laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vì noù taán coâng phaåm giaù con ngöôøi, moät phaåm giaù khoâng maát ñi caû sau khi ñaõ phaïm nhöõng toäi phaïm traàm troïng nhaát. Keát luaän naøy ñaït ñöôïc nhôø xeùt ñeán caùi hieåu môùi veà caùc cheá taøi hình söï ñöôïc nhaø nöôùc hieän ñaïi aùp duïng, laø caùc cheá taøi caàn ñöôïc ñieàu höôùng tröôùc heát tôùi vieäc phuïc hoài vaø taùi hoäi nhaäp phaïm nhaân veà phöông dieän xaõ hoäi. Cuoái cuøng, xeùt vì xaõ hoäi hieän ñaïi coù caùc heä thoáng giam giöõ höõu hieäu hôn, neân aùn töû hình ñaõ trôû neân khoâng caàn thieát trong vai troø baûo veä ñôøi soáng ngöôøi voâ toäi. Chaéc chaén, caùc nhaø caàm quyeàn coâng coäng vaãn coù boån phaän phaûi baûo veä ñôøi soáng caùc coâng daân, nhö ñaõ ñöôïc Huaán Quyeàn luoân giaûng daäy vaø ñöôïc xaùc nhaän bôûi Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo trong caùc ñoaïn 2265 vaø 2266.
8. Taát caû caùc ñieàu treân cho thaáy loái phaùt bieåu môùi cho ñoaïn 2267 cuûa Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo noùi leân moät söï khai trieån tín lyù chaân chính khoâng maâu thuaãn vôùi caùc giaùo huaán tröôùc ñaây cuûa Huaán Quyeàn. Thöïc vaäy, caùc giaùo huaán naøy coù theå ñöôïc giaûi thích döôùi goùc ñoä traùch nhieäm haøng ñaàu cuûa coâng quyeàn laø che chôû ích chung trong moät boái caûnh xaõ hoäi trong ñoù caùc cheá taøi hình söï ñaõ ñöôïc hieåu theo nghóa khaùc, vaø ñöôïc khai trieån trong moät moâi tröôøng trong ñoù vieäc baûo ñaûm vieäc phaïm nhaân khoâng laëp laïi toäi phaïm cuûa hoï laø ñieàu khoù khaên hôn.
9. Vieäc duyeät laïi laàn naøy khaúng ñònh raèng vieäc hieåu tính baát khaû chaáp nhaän cuûa aùn töû hình ñaõ lôùn daàn "döôùi aùnh saùng Tin Möøng" (13). Thöïc theá, Tin Möøng giuùp ta hieåu toát hôn traät töï saùng theá maø Con Thieân Chuùa töøng maëc laáy, thanh taåy vaø ñem ñeán thaønh toaøn. Noù cuõng môøi goïi ta böôùc vaøo loøng thöông xoùt vaø nhaãn naïi cuûa Chuùa, nhöõng ñieàu voán daønh cho moãi ngöôøi ñuû thì giôø ñeå töï hoài taâm.
10. Vieäc dieãn ñaït môùi ñoaïn soá 2267 cuûa Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo muoán taïo sinh löïc cho moät phong traøo cöông quyeát daán thaân uûng hoä naõo traïng bieát nhìn nhaän phaåm giaù cuûa moïi söï soáng nhaân baûn vaø, trong ñoái thoaïi töông kính vôùi caùc nhaø caàm quyeàn daân söï, cöông quyeát khuyeán khích vieäc taïo ra caùc ñieàu kieän laøm deã vieäc loaïi boû aùn töû hình ôû nhöõng nôi noù vaãn coøn hieäu löïc.
Ñöùc Giaùo Phanxicoâ, trong buoåi yeát kieán ban cho Toång Thö Kyù kyù teân döôùi ñaây cuûa Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, ngaøy 28 thaùng Saùu naêm 2018, ñaõ chaáp thuaän laù thö naøy, ñöôïc thoâng qua trong Phieân Hoïp Thöôøng Leä cuûa Thaùnh Boä naøy ngaøy 13 thaùng Saùu naêm 2018, vaø truyeàn coâng boá noù.
Roâma, töø Vaên Phoøng Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, ngaøy 1 thaùng Taùm naêm 2018, Leã Kính Thaùnh Anphonsoâ ñeä Liguori
Hoàng Y Luis F. Ladaria, S.I.
Boä Tröôûng
X. Giacomo Morandi
Toång Giaùm Muïc Hieäu Toøa Cerveteri
Toång Thö Kyù
- - - - - - - - - - - - -
[1] Xem Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn Vaên vôùi Caùc Tham Döï Vieân phieân hoïp ñöôïc coå vuõ bôûi Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Coå Vuõ Taân Phuùc AÂm Hoùa (11 October 2017): L'Osservatore Romano (13 thaùng Möôøi 2017), 4.
[2] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Evangelium vitae (25 thaùng Ba 1995), n. 9: AAS 87 (1995), 411.
[3] Ñaõ daãn, n. 27: AAS 87 (1995), 432.
[4] Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Urbi et Orbi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II: Leã Giaùng Sinh 1998 (25 thaùng Möôøi Hai 1998), n. 5: Insegnamenti XXI,2 (1998), 1348.
[5] Ñaõ daãn, Baøi giaûng taïi Trans World Dome of St. Louis (27 thaùng Gieâng 1999): Insegnamenti XXII,1 (1999), 269; Xem Baøi giaûng Thaùnh Leã taïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Nuestra Senora de Guadalupe ôû Mexico City (23 thaùng Gieâng 1999): "Phaûi chaám döùt vieäc khoâng caàn phaûi söû duïng aùn töû hình": Insegnamenti XXII,1 (1999), 123.
[6] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Toâng Huaán Haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Africae munus (19 thaùng Möôøi Moät 2011), n. 83: AAS 104 (2012), 276.
[7] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Yeát kieán chung (30 thaùng Möôøi Moät 2011): Insegnamenti VII,2 (2011), 813.
[8] Ñöùc Phanxicoâ, Thö göûi Chuû Tòch UÛy Ban Quoác Teá Choáng AÙn Töû Hình (20 thaùng Ba 2015): L'Osservatore Romano (20-21 thaùng Ba 2015), 7.
[9] Ñaõ daãn.
[10] Ñaõ daãn.
[11 Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn Vaên vôùi Caùc Tham Döï Vieân phieân hoïp ñöôïc coå vuõ bôûi Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Coå Vuõ Taân Phuùc AÂm Hoùa (11 October 2017): L'Osservatore Romano (13 thaùng Möôøi 2017), 5.
[12] Xem Thaùnh Vincent ñeä Leùrins, Commonitorium, cap. 23: PL 50, 667-669. Veà aùn töû hình, khi noùi ñeán caùc qui ñònh cuûa caùc giôùi raên Thaäp Ñieàu, UÛy Ban Kinh Thaùnh Quoác teá noùi ñeán vieäc "trau chuoát" (refinement) caùc laäp tröôøng luaân lyù cuûa Giaùo Hoäi: "trong doøng lòch söû vaø phaùt trieån vaên minh, nhôø suy nieäm Kinh Thaùnh, Giaùo Hoäi cuõng ñaõ chau chuoát chuû tröông luaân lyù cuûa mình veà aùn töû hình vaø chieán tranh, moät chuû tröông hieän moãi ngaøy moãi trôû neân tuyeät ñoái hôn. Beân döôùi chuû tröông naøy, beà ngoaøi coù veû trieät ñeå, cuõng vaãn coù cuøng moät caên baûn nhaân hoïc, ñoù laø phaåm giaù caên baûn cuûa nhaân vò, ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa" (Kinh Thaùnh vaø Luaân Lyù: Caùc Goác Reã Kinh Thaùnh cuûa Taùc Phong Kitoâ Höõu, 2008, soá 98)
(13] Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Muïc Vuï Gaudium et spes, n. 4.