Ngaøy quoác teá ngöôøi tî naïn
Ngaøy quoác teá ngöôøi tî naïn.
Roma (Vat. 25-06-2018) - Ngaøy 20 thaùng 6 laø "Ngaøy quoác teá ngöôøi tî naïn". Ngaøy naøy ñaõ do Lieân Hieäp Quoác thaønh laäp ñeå ghi nhôù Hieäp ñònh veà quy cheá ngöôøi tî naïn ñöôïc Hoäi ñoàng Lieân Hieäp quoác thoâng qua hoài naêm 1951.
Vôùi laøn soùng chieán tranh gia taêng, ñaëc bieät trong vuøng Trung Ñoâng vaø taïi vaøi nöôùc beân Phi chaâu, haøng trieäu ngöôøi ñaõ phaûi soáng thaûm caûnh troán chaïy caùi cheát, ñoùi khaùt vaø baát oån trieàn mieân. Töø Siria cho tôùi Iraq, töø Mali cho tôùi Nam Sudan, töø Ciad cho tôùi Trung Phi caûnh bom ñaïn taøn phaù cheát choùc maùu löûa haèn saâu treân göông maët cuûa haøng trieäu ngöôøi, nhaát laø phuï nöõ, treû em vaø ngöôøi giaø. Beân caïnh ñoù laø caûnh haèng traêm ngaøn ngöôøi hoài Rohingya boû Myanamar chaïy troán sang Bangladesh laùnh naïn baùch haïi vaø kyø thò.
Taïi Siria cöù moãi phuùt laïi coù moät gia ñình bò boù buoäc phaûi boû gia cö laùnh naïn chieán tranh. Vaø moãi ngaøy coù tôùi 9,500 ngöôøi tî naïn. Beân Iraq töø khi coù chieán tranh ñeán nay, nhaát laø trong nhöõng naêm caùc löïc löôïng cuûa nhaø nöôùc hoài cuoàng tín IS taùc oai taùc quaùi, haøng chuïc ngaøn ngöôøi ñaõ cheát vaø haèng traêm ngaøn ngöôøi ñaõ phaûi boàng beá nhau chaïy loaïn, trong ñoù coù 150,000 kitoâ höõu. Caùc löïc löôïng hoài cuoàng tín naøy cho hoï ba löïa choïn: cheát hay laø ra ñi, muoán ôû laïi phaûi theo Hoài giaùo, hay ñoùng thueá toân giaùo.
Theo caùc thoáng keâ cuûa Cao uûy tî naïn Lieân Hieäp Quoác hieän nay treân theá giôùi coù 68.5 trieäu ngöôøi tî naïn, trong ñoù coù 25.4 trieäu tî naïn taïi caùc nöôùc ngoaøi, soá coøn laïi tî naïn beân trong laõnh thoå caùc quoác gia coù chieán tranh xung khaéc hay naïn ñoùi, haïn haùn maát muøa, dòch teã. Neáu tính taát caû moïi quoác gia treân theá giôùi cöù moãi 110 ngöôøi thì coù moät ngöôøi bò baét buoäc soáng kieáp tî naïn. Trong naêm 2017 ñaõ coù nhieàu tröôøng hôïp cöôõng baùch hoài höông, chính trò hoùa vaø duøng ngöôøi tî naïn nhö deâ ñeàn toäi, hay boû tuø ngöôøi tî naïn hoaëc khoâng cho pheùp hoï laøm vieäc, vaø nhieàu quoác gia ñaõ choáng ñoái cho ñeán caû vieäc duøng töø "tî naïn".
Vaãn theo caùc thoáng keâ coù hôn phaân nöûa toång soá ngöôøi tî naïn treân toaøn theá giôùi laø treû em. Caùc em ñaõ phaûi soáng kinh nghieäm kinh hoaøng cuûa chieán tranh vaø nhìn caùc caûnh taøn saùt cheát choùc vôùi ñoâi maét ngaây thô voâ toäi cuûa caùc em. Ña soá caùc em bò chaán thöông taâm thaàn vì caûnh chaïy loaïn, khoâng nhaø ôû, khoâng thöïc phaåm, khoâng nöôùc uoáng, khoâng nôi nöông töïa.
Theo thoáng keâ cuûa toå chöùc UNICEF trong caùc naêm 2010 tôùi 2015 con soá caùc treû em tî naïn ñaõ gia taêng gaáp 5 laàn. Coù ít nhaát 300,000 treû em vò thaønh nieân khoâng coù ngöôøi thaân ñoàng haønh, vaø bò taùch rôøi taïi 80 quoác gia trong hai naêm 2015-2016 so vôùi 66,000 trong hai naêm 2010-2011. Nhöng ñaây chæ laø con soá phoûng chöøng, söï thaät coøn nhieàu hôn theá nöõa.
Vaãn theo toå chöùc UNICEF treû em chieám 28% toång soá caùc naïn nhaân toaøn caàu. Keå töø ñeä nhò theá chieán tôùi nay soá treû em naïn nhaân cuûa baïo löïc xung khaéc chöa bao giôø nhieàu ñeán theá: taát caû khoaûng 30 trieäu. Toå chöùc UNICEF keâu goïi caùc chính quyeàn toaøn theá giôùi gia taêng caùc noã löïc ñeå baûo ñaûm quyeàn lôïi, an ninh vaø haïnh phuùc cho caùc treû em, laø caùc thaønh phaàn deã bò thöông toån nhaát trong caùc tình traïng xung khaéc, baïo löïc vaø baát oån chính trò. OÂng Manuel Fontaine, giaùm ñoác caùc "Chöông trình caáp baùch cuûa UNICEF" tuyeân boá: "Trong Ngaøy quoác teá ngöôøi tî naïn thaät laø quan troïng nhaéc tôùi caùc ñe doïa vaø thaùch ñoá, maø caùc treû em phaûi ñöông ñaàu moãi ngaøy trong caùc traïi chuyeån tieáp. Caùc treû em bò maát reã, tî naïn, ñang xin tî naïn hay tî naïn trong ranh giôùi quoác gia phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc hieåm nguy traàm troïng haïn cheá caùc phuïc vuï, maø caùc em ñang caàn coù ñeå coù theå lôùn leân. Caùc em caàn coù hy voïng, cô may vaø söï che chôû.
Chuùng toâi xin caùc quoác gia thaønh vieân Lieân Hieäp Quoác canh taân caùc daán thaân baûo ñaûm cho caùc em caùc quyeàn lôïi vaø caùc tham voïng töï nhieân cuûa con ngöôøi, ñöôïc hoïc haønh giaùo duïc, ñöôïc saên soùc söùc khoûe. Hieän nay môùi chæ coù phaân nöûa caùc treû em tî naïn coù theå theo baäc tieåu hoïc, trong khi chæ coù chöa ñaày moät phaàn tö ngöôøi treû theo baäc trung hoïc.
Toå chöùc UNICEF ñaõ ñeà ra 6 ñieåm haønh ñoäng nhaèm baûo veä caùc treû em di cö tî naïn, trong ñoù coù yeâu caàu bao goàm caùc thöïc thi vaøo trong caû hai toå chöùc tî naïn toaøn caàu vaø toå chöùc di cö toaøn caàu. Lôïi duïng giaûi tuùc caàu quoác teá ñang dieãn ra taïi Nga, UNICEF cuõng phaùt ñoäng phong traøo trôï giuùp treû em di cö tî naïn vôùi khaåu hieäu "Ñieàu kích thích chuùng ta, hieäp nhaát chuùng ta", theo ñoù vieäc yeâu thích theå thao coù theå thaéng vöôït caùc bieân giôùi vaø yeåm trôï caùc quyeàn lôïi cuûa treû em di cö tî naïn.
Phong traøo cuõng tung leân maïng youtube caâu chuyeän cuûa Santi, moät chuù beù 8 tuoåi ngöôøi Bolivia di cö sang Taây Ban Nha. Santi gaëp khoù khaên trong vieäc tìm baïn, nhöng nhôø yeâu thích boùng ñaù Santi ñöôïc treû em chung quanh chaáp nhaän. Vaø caû boïn ñöôïc caàu thuû tuùc caàu Ramos thuû quaân cuûa ñoäi banh Taây Ban Nha vaø laø ñaïi söù cuûa toå chöùc UNICEF baát thình lình ñeán thaêm. Cuøng vôùi video naøy laø phong traøo "Thaùch ñoá laøm baøn daøi nhaát", trong ñoù Ramos môøi goïi moãi ngöôøi hieäp nhaát vôùi saùng kieán naøy qua söï ñam meâ ñoái vôùi tuùc caàu yeåm trôï caùc treû em di cö tî naïn baèng caùch chia seû treân maïng moät video trong ñoù hoï la lôùn vaø daøi chöøng naøo coù theå tieáng "Goal" "laøm baøn!".
OÂng Filippo Grandi, Cao uûy ty naïn Lieân Hieäp Quoác, cho bieát: chuùng ta ñang ôû moät khuùc reõ, nôi söï thaønh coâng trong vieäc ñieàu haønh caùc cuoäc di cö tî naïn treân bình dieän toaøn caàu ñoøi buoäc phaûi coù moät tieáp caän môùi vaø ñaày ñuû hôn, ñeå traùnh cho caùc quoác gia vaø coäng ñoaøn bò boû rôi moät mình ñoái phoù vôùi tình hình nghieâm troïng naøy.
Ñeå cöû haønh Ngaøy quoác teá ngöôøi tî naïn Cao UÛy Tî Naïn Lieân Hieäp Quoác ñaõ phaùt ñoäng phong traøo keùo daøi cho tôùi ngaøy 19 thaùng 9 naêm 2018 nhaém muïc ñích giuùp hieåu bieát ngöôøi tî naïn hôn cuõng nhö caùc giaác mô vaø hy voïng cuûa hoï laø lo laéng cho gia ñình, coù coâng aên vieäc laøm, con caùi ñöôïc ñi hoïc, coù moät maùi nhaø ñeå soáng. Tham gia phong traøo naøy coù nhieàu ngheä só vaø nhaân vaät noåi tieáng xaõ hoäi, baèng caùch göûi caùc söù ñieäp vaø hình aûnh vôùi khaåu hieäu "Vôùi ngöôøi tî naïn". Chieán dòch muoán chöùng minh cho caùc giôùi laõnh ñaïo chính trò thaáy raèng daân chuùng ñöùng veà phía ngöôøi tî naïn, vaø muoán göûi moät söù ñieäp cho caùc chính quyeàn ñeå hoï coäng taùc vaøo noã löïc caûi thieän caùc ñieàu kieän soáng cuûa ngöôøi di cö tî naïn.
Thænh nguyeän thö seõ ñöôïc giôùi thieäu taïi Hoäi ñoàng Lieân Hieäp Quoác ngaøy 19 thaùng 9 naêm 2018 vaø bao goàm moät loaït caùc yeâu caàu: baûo ñaûm cho moãi treû em tî naïn coù theå ñöôïc hoïc haønh giaùo duïc, moãi gia ñình tî naïn coù moät choã an ninh ñeå soáng, vaø baûo ñaûm cho moãi ngöôøi tî naïn coù theå laøm vieäc hay coù ñöôïc caùc chuyeân nghieäp môùi ñeå goùp phaàn vaøo vieäc xaây döïng coäng ñoaøn tieáp ñoùn hoï.
Trong 10 naêm qua Cao uûy tî naïn Lieân Hieäp Quoác ñaõ xin cho hôn 1 trieäu ngöôøi tî naïn taùi hoäi nhaäp taïi 30 quoác gia khaùc nhau. Nhöng soá ngöôøi caàn ñöôïc taùi hoäi nhaäp coøn raát cao so vôùi caùc cô may coù ñöôïc trong moät nöôùc thöù ba. Baûn töôøng trình "Nhu caàu döï aùn taùi ñònh cö toaøn caàu 2017" cho bieát döïa treân soá ñôn gia taêng soá ngöôøi caàn taùi ñöôïc ñònh cö naêm 2017 laø 1.19 trieäu, töùc gia taêng 72% so vôùi naêm 2014. Chöông trình taùi ñònh cö vaø hoäi nhaäp xaõ hoäi tieáp ñoùn vaø töï nguyeän hoài höông laø moät trong nhöõng giaûi phaùp toát ñeïp nhaát cho ngöôøi tî naïn. Nhôø chöông trình naøy caùc ngöôøi tî naïn khoâng theå ôû laïi trong nöôùc tieáp ñoùn hoï, cuõng khoâng theå hoài höông, coù theå ñi tôùi moät nöôùc thöù ba. Trong naêm 2017 ngöôøi Siri, Sudan, Afghanistan vaø coäng hoøa daân chuû Congo laø nhöõng ngöôøi caàn ñöôïc taùi ñònh cö nhaát.
Cao uûy tî naïn Lieân Hieäp Quoác cuõng ñang ñieàu haønh moät chöông trình phaùt trieån vuøng mieàn vaø quoác gia ñeå nhanh choùng ñaùp traû laïi caùch thaùch ñoá do naïn di cö baát hôïp phaùp, naïn buoân ngöôøi vaø chuyeân chôû ngöôøi di cö töø Baéc Phi, taïo ra. Ñaëc bieät saùng kieán naøy döïa treân vieäc cuûng coá söï coäng taùc giöõa caùc taùc nhaân chính laø caùc chính quyeàn, caùc toå chöùc phi chính quyeàn, caùc toå chöùc quoác teá vaø vuøng mieàn.
Cuoäc hoäi thaûo muøa heø do Cao uûy tî naïn Lieân Hieäp Quoác toå chöùc trong caùc ngaøy töø 11 ñeán 15 thaùng 7 naêm 2018 seõ taäp trung vaøo ñeà taøi caùc vi phaïm quyeàn cuûa ngöôøi di cö treân bình dieän toaøn caàu, vaø ñaëc bieät laø caùc laïm duïng maø ngöôøi tî naïn phaûi gaùnh chòu töø phía caùc keû buoân ngöôøi.
Cuõng coù nhieàu bieán coá ñöôïc toå chöùc nhaân Ngaøy quoác teá ngöôøi tî naïn: chaúng haïn nhö cuoäc trieån laõm veà ñeà taøi di cö tî naïn taïi Toøa nhaø kính cuûa Lieân Hieäp Quoác trong caùc ngaøy töø 13 tôùi 20 thaùng 6 naêm 2018. Ngoaøi ra cuõng coù caùc cuoäc hoäi luaän baøn troøn nhö cuoäc hoäi luaän taïi nhieàu nôi trong thaønh phoá Firenze trung Italia ngaøy 20 thaùng 6 naêm 2018. Tieáp theo ñoù laø moät cuoäc hoøa nhaïc cuõng ñöôïc toå chöùc taïi nhieàu nôi trong thaønh phoá. Taïi Roma thì coù moät böõa tieäc chieàu trôï giuùp ngöôøi di cö tî naïn vôùi khaåu hieäu laø "Caây caàu tình thöông". Soá tieàn thu ñöôïc seõ daønh cho chöông trình "Ñöôøng soáng Jordan" cuûa Cao uûy tî naïn Lieân Hieäp Quoác. Tröôùc ñoù ngaøy 14 thaùng 6 naêm 2018 ñaõ coù buoåi gaëp gôõ veà ñeà taøi "Caùc cuoäc baùch haïi döïa treân chieàu höôùng tình duïc vaø caên tính gioáng".
Trong thaønh phoá Parma baéc Italia ñaõ coù buoåi hoøa nhaïc cuûa nöõ ngheä só ngöôøi Mali Ftoumata Diawara. Tieàn thu ñöôïc daønh cho chöông trình giaùo duïc cuûa Cao uûy tî naïn Lieân Hieäp Quoác. Taïi Roma coù chöông trình nhaän phaåm vaät cöùu trôï cho ngöôøi di cö tî naïn. Trong khi leã hoäi aâm nhaïc nhaèm gaây quyõ giaùo duïc cho 700,000 treû em tî naïn do Cao uûy tî naïn phaùt ñoäng. Ngoaøi ra, cuõng coù moät buoåi hoøa nhaïc vôùi söï tham döï cuûa nhieàu hieäp hoäi vaø nhaïc só nhaèm huy ñoäng chính quyeàn Roma toå chöùc laïi vieäc tieáp ñoùn ngöôøi di cö tî naïn, ñaëc bieät laø cuûa saùng kieán bình daân "Chuùng ta haõy tieáp ñoùn nhau" nhaèm baûo trôï vieäc hoäi nhaäp ngöôøi di cö tî naïn.
Töø maáy tuaàn qua laøn soùng ngöôøi di cö qua bieån Ñòa Trung Haûi ñaõ gaây tranh luaän gay gaét giöõa taân chính quyeàn Italia vaø caùc nöôùc trong Lieân Hieäp AÂu chaâu. Lyù do vì boä tröôûng noäi vuï Italia oâng Matteo Salvini quyeát ñònh ñoùng cöûa moïi haûi caûng Italia khoâng nhaän ngöôøi di cö tî naïn do caùc taàu khoâng phaûi cuûa Italia vôùt. OÂng nhaát quyeán ñoøi caùc quoác gia thaønh vieân Lieân Hieäp AÂu chaâu phaûi chia seû traùch nhieäm, khoâng ñeå cho Italia moät mình gaùnh chòu söùc naëng cuûa ngöôøi di cö tî naïn nhö trong caùc naêm qua. Naêm ngoaùi moät mình Italia ñaõ phaûi nhaän 180,000 ngöôøi di cö. Caùc quoác gia aâu chaâu chæ tuyeân boá uûng hoä, nhöng khoâng nöôùc naøo saün saøng nhaän ngöôøi di cö. Laäp tröôøng cöùng raén cuûa Italia ñaõ khieán cho Taây Ban Nha nhaän 629 ngöôøi di cö do chieác taàu Aquarius vôùt, vaø hoï ñaõ caëp beán caûng Valencia hoâm 17 thaùng 6 naêm 2018 sau 7 ngaøy leânh ñeânh treân Ñòa Trung Haûi.
Hieän nay coøn coù taàu Lifeline cuûa Ñöùc mang côø Hoøa Lan vôùi 224 ngöôøi di cö vôùt trong bieån Libia, khoâng ñöôïc nöôùc naøo nhaän, vaø ñang gaây ra caûnh tranh caõi giöõa Italia, Phaùp vaø Ñöùc. Cuoäc hoïp cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu ñeå baøn veà laøn soùng di cö vaøo tuaàn naøy seõ cam go vaø khoâng ai bieát coù mang laïi keát quaû cuï theå naøo khoâng, hay Italia vaãn phaûi tieáp tuïc gaùnh heát nhö töø tröôùc ñeán nay.
Trong buoåi ñoïc kinh Truyeàn Tin tröa Chuùa Nhaät 17 thaùng 6 naêm 2018 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ cuõng ñaõ nhaéc tôùi Ngaøy quoác teá ngöôøi tî naïn, do Lieân Hieäp Quoác thaønh laäp nhaèm loâi keùo söï chuù yù cuûa moïi ngöôøi ñoái vôùi caùc tình traïng soáng aâu lo vaø ñau khoå cuûa caùc anh chò em bò baét buoäc phaûi troán chaïy khoûi queâ höông vì caùc xung khaéc vaø baùch haïi.
Naêm 2018 ngaøy naøy rôi truùng dòp caùc chính quyeàn tham khaûo nhau ñeå ñöa ra moät Thoûa Hieäp quoác teá veà ngöôøi tî naïn ñoái vôùi moät vieäc di cö an ninh, traät töï vaø hôïp phaùp. Toâi caàu mong caùc chính quyeàn lieân quan tôùi caùc tieán trình naøy ñaït ñöôïc moät söï thoûa thuaän vôùi tinh thaàn traùch nhieäm vaø loøng nhaân ñaïo, nhaèm baûo ñaûm cho söï trôï giuùp vaø che chôû nhöõng ai bò baét buoäc phaûi boû queâ höông ra ñi. Nhöng töøng ngöôøi trong chuùng ta cuõng ñöôïc môøi goïi gaàn guõi caùc anh chò em tî naïn, tìm dòp gaëp gôõ hoï, ñaùnh giaù cao phaàn ñoùng goùp cuûa hoï, ñeå hoï coù theå hoäi nhaäp toát ñeïp hôn vaøo trong caùc coäng ñoaøn tieáp ñoùn hoï. Trong vieäc gaëp gôõ, toân troïng vaø yeåm trôï laãn nhau naøy coù giaûi phaùp cho bieát bao nhieâu vaán ñeà. Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho caùc nhaø baùo treân chuyeân bay töø Geneøve veà Roma toái ngaøy 21 thaùng 6 naêm 2018 ngaøi cuõng keâu goïi caùc nöôùc AÂu chaâu tieáp ñoùn ngöôøi di cö tî naïn, moãi nöôùc trong khaû theå cuûa mình.
Linh Tieán Khaûi
(Vatican News)