Caùc thöøa sai doøng Ñöùc Baø An UÛi vaø noå löïc
choáng naïn aên cöôùp ñaát cuûa caùc thoå daân Brasil
Caùc thöøa sai doøng Ñöùc Baø An UÛi vaø noå löïc choáng naïn aên cöôùp ñaát cuûa caùc thoå daân Brasil.
Roraima, Brasil (Vat. 12-06-2018) - Trong naêm nay 2018 caùc thöøa sai doøng Ñöùc Baø An UÛi möøng kyû nieäm 70 naêm hieän dieän vaø truyeàn giaùo trong bang Roraima beân Brasil. Tuy caùc thöøa sai ñaõ ñeán ñaây vaøo naêm 1948, nhöng maõi ñeán naêm 1971 caùc vò môùi roõ raøng löïa choïn coâng khai beânh vöïc caùc thoå daân. Vaø naêm 1972 caùc thöøa sai baét ñaàu ñeán soáng trong caùc laøng cuûa thoå daân. Ñaây laø moät thay ñoåi trieät ñeå trong cung caùch rao truyeàn Tin Möøng cho caùc thoå daân. Töø moät vieãn töôïng truyeàn giaùo duy bí tích, tuøng phuïc quyeàn löïc maïnh meõ cuûa giôùi ñaïi ñieàn chuû caùc thöøa sai doøng Ñöùc Baø An UÛi böôùc sang moät loaïi muïc vuï ngoân söù vaø giaûi phoùng, ñöôïc thöïc thi trong caùc laøng maïc cuûa thoå daân vaø ñoàng haønh vôùi caùc thoå daân. Söï löïa choïn naøy cuõng ñaõ ñaõ ñöôïc giaùo phaän Roraima chaáp nhaän, khieán cho Ñöùc Cha Aldo Mongiano Giaùm Muïc Roraima, caùc thöøa sai vaø nhaân vieân cuûa Giaùo Hoäi bò baùch haïi, boâi nhoï, noùi xaáu vaø ñe doïa bò gieát cheát. Caùc tay ñaïi ñieàn chuû treo giaûi thöôûng raát lôùn cho ai haï saùt ñöôïc Ñöùc Cha.
Chöông trình truyeàn giaùo môùi cuûa caùc thöøa sai coù teân laø "Chöông trình cuûa Thieân Chuùa cho chuùng ta". Vieäc suy tö ñeà taøi naøy ñaõ höôùng daãn hoaït ñoäng rao truyeàn Tin Möøng, baèng caùch saùt nhaäp ñöùc tin vaøo ñôøi soáng, trong ñoù vieäc giaûi phoùng ñaát ñai laø muïc tieâu chính. Naêm 1972 caùc thöøa sai thaønh laäp "Hoäi ñoàng coá vaán thoå daân" goïi taét laø CIMI. Hoäi ñoàng naøy töø töø ñaõ trôû thaønh duïng cuï suy tö vaø yeåm trôï cuoäc tranh ñaáu baûo veä ñaát ñai, phaåm giaù vaø quyeàn lôïi cuûa caùc thoå daân.
Hieän nay coù 7 linh muïc treû ngöôøi Phi chaâu cuûa doøng ñang cuøng moät tu huynh ngöôøi YÙ hoaït ñoäng trong vuøng Ñaát thoå daân Raposa Serra do Dol. Ñaây laø vuøng ñaát roäng 1.7 trieäu heùc ta, vaø naêm 2005 ñaõ ñöôïc chính phuû cuûa toång thoáng Brasil Lula da Silva coâng boá laø vuøng ñaát ñöôïc che chôû, nghóa laø chæ daûnh rieâng cho caùc thoå daân. Vieäc thöøa nhaän naøy ñaõ dieãn ra sau 34 naêm tranh ñaáu cuûa caùc thoå daân choáng laïi naïn xaâm laêng vaø aên cöôùp ñaát ñai cuûa hoï, khieán cho 21 thoå daân vaø caùc laõnh tuï thoå daân bò thieät maïng.
Trong khoaûn 231, trieät 2 Hieán phaùp lieân bang nhaø nöôùc Brasil thöøa nhaän "Caùc vuøng ñaát truyeàn thoáng do caùc thoå daân chieám ñoùng ñöôïc daønh rieâng cho quyeàn sôû höõu thöôøng haèng cuûa hoï, vaø hoï coù quyeàn söû duïng caùc taøi nguyeân phong phuù, caùc quaëng moû, hoà vaø soâng ngoøi taïi ñaây". Trong caùc vuøng Surumu, Sierras, Baixo Cotingo vaø Raposa goàm hôn 200 laøng caùc thoå daân. Cuoäc soáng cuûa daân chuùng luoân luoân ñöôïc toå chöùc chung quanh moät thuû laõnh goïi laø "Tuxaua".
Trong caùc coäng ñoaøn vaø caùc tröôøng hoïc nhieàu caáp khaùc nhau haàu nhö taát caû caùc giaùo vieân ñeàu laø caùc thoå daân. Söï hieän dieän cuûa treû em vaø ngöôøi treû gaây kinh ngaïc cho nhöõng ai tôùi thaêm. Khoaûng 60% toång soá daân toaøn vuøng laø ngöôøi treû döôùi 15 tuoåi. Chuùng laø moät baûo ñaûm cho töông lai, nhöng ñoàng thôøi cuõng bao goàm caùc thaùch ñoá.
Vaøo naêm 1977 coù khoaûng moät traêm thuû laõnh Tuxaua vaø caùc ñaïi dieän thoå daân khaùc toå chöùc moät trong caùc phieân hoïp ñaàu tieân trong cöù ñieåm truyeàn giaùo Surumu, nhöng bò quaân ñoäi ñoät nhaäp giaûi taùn. Tuy nhieân, caùc thuû laõnh Tuxaua khoâng sôï haõi tröôùc caùc ñe doïa ñaøn aùp. Hoï giaûi taùn, nhöng sau ñoù laïi toå chöùc hoïp ôû moät nôi khaùc. Söï kieän naøy ñöôïc coi nhö haønh ñoäng coâng khai khaùng cöï laïi söï ñaøn aùp cuûa chính quyeàn vaø kieám tìm quyeàn töï quyeát cuûa phong traøo caùc thoå daân tranh ñaáu baûo veä caùc quyeàn lôïi cuûa hoï. Raát coù theå vì theá naêm 2005 nhaø thôø, tröôøng hoïc vaø trung taâm y teá cuûa cöù ñieåm truyeàn giaùo Surumu ñaõ bò ñoát phaù trong moät trong caùc taán coâng do nhöõng ngöôøi muoán xaâm laán vaø aên cöôùp ñaát ñai cuûa caùc thoå daân chuû möu.
Khuùc reõ quyeát lieät xaûy ra ngaøy 26 thaùng 4 naêm 1977, khi trong cuoäc hoïp taïi laøng Maturuca caùch Boa Vista 320 caây soá, caùc thoå daân quyeát ñònh "noùi "khoâng" vôùi röôïu vaø noùi "coù" vôùi coäng ñoaøn", vaø tieán haønh vieäc toå chöùc phong traøo beânh vöïc quyeàn lôïi cuûa caùc thoå daân, ñaït toät ñænh vôùi vieäc thaønh laäp "Hoäi ñoàng thoå daân Roraima" vieát taét laø CIR. Muïc ñích cuûa hoäi ñoàng laø daán thaân choáng laïi caùc ngöôøi tìm vaøng vaø ñaù quyù "garimperos", vaø caùc noâng daân khoâng phaûi goác thoå daân xaâm laêng vaø aên cöôùp ñaát ñai cuûa caùc thoå daân.
Moät trong caùc ñoäng löïc lôùn taïo thuaän tieän cho cuoäc tranh ñaáu naøy laø söï thaønh coâng cuûa chöông trình "Moãi moät thoå daân moät con boø", ñöôïc phaùt ñoäng naêm 1980, theo ñoù moãi coäng ñoaøn thoå daân ñöôïc giao cho 52 con boø ñeå hoï chung nhau chaên nuoâi trong voøng 5 naêm, roài sau ñoù tôùi laàn hoï cung caáp 52 con boø cho moät coäng ñoaøn thoå daân khaùc. Saùng kieán naøy ñaõ ñöôïc Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø nhieàu aân nhaân yeåm trôï, vaø ñaõ giuùp gaày döïng caùc trang traïi chaên nuoâi coäng ñoàng leân tôùi 30,000 con boø.
Cha Philip Njoroge nhaán maïnh raèng giôø ñaây anh chò em thoå daân laø caùc taùc nhaân chính. Caùc thöøa sai chuùng toâi chæ theo doõi vaø ñoàng haønh vôùi hoï laøm sao ñeå cho cuoäc soáng cuûa hoï ñöôïc trieån nôû trong vieäc hoaøn toaøn toân troïng caùc quyeàn lôïi, neàn vaên hoùa vaø söï khoân ngoan truyeàn thoáng cuûa hoï. Sau 70 naêm hieän dieän caùc thöøa sai doøng Ñöùc Baø An UÛi ñaõ hoïc bieát ñoàng haønh vôùi caùc thoå daân, chia seû caùc nieàm hy voïng, caùc cuoäc tranh ñaáu, caùc nieàm vui, noãi buoàn vaø khoå ñau cuûa hoï, baèng caùch beû gaãy caùc ranh giôùi vaø moâ thöùc baûo thuû cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng.
Giaùo sö Andre Pereira, thuû laõnh thöù hai cuûa vuøng Maturuca, toùm taét caùc thaùch ñoá lôùn maø caùc thoå daân phaûi ñöông ñaàu laø: toân troïng caùc daán thaân, saên soùc lo laéng cho ñaát ñai vaø gia taêng saûn xuaát, soáng phuø hôïp vôùi chöông trình cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi chuùng toâi, hoaït ñoäng trong caùc coäng ñoaøn ñeå cuøng nhau ñöông ñaàu vôùi caùc vaán ñeà vaø caùc chöôùng ngaïi. Caàn caáp baùch ñaàu tö vaøo vieäc ñaøo taïo vaø giaùo duïc giôùi laõnh ñaïo coäng ñoaøn, töùc caùc Tuxaua, caùc chuyeân vieân phoái hôïp coäng ñoaøn, caùc ngöôøi chaên nuoâi, caùc giaùo lyù vieân vaø caùc nhaân vieân y teá... laøm sao ñeå hoï hieåu bieát roõ raøng vaø thaáu ñaùo vai troø cuûa hoï".
OÂng Inacio Brito, moät trong caùc giaùo sö ñaàu tieân ñeà ra chöông trình giaùo duïc cho caùc thoå daân, cho raèng caàn hieän dieän nhieàu hôn nöõa trong caùc coäng ñoaøn ñeå giuùp hoï choáng laïi caùc ñe doïa. OÂng noùi: ngaøy nay ñöôøng loái chính trò cuûa caùc ñaûng phaùi taïi Brasil laø muoán chia reõ baèng caùch raûi caùc muïc sö tin laønh vaøo trong caùc coäng ñoaøn coù haøng laõnh ñaïo yeáu ôùt. Hoï muoán laáy maát ñi caùc quyeàn lôïi, maø Hieán phaùp daønh cho chuùng toâi laø quyeàn ñöôïc giaùo duïc, ñöôïc saên soùc söùc khoûe, quyeàn töï do di chuyeån, quyeàn coù caùc döï aùn cho ñôøi soáng vv. Chính saùch naøy laø moät baùch haïi choáng laïi caùc thoå daân. Cuoäc tranh ñaáu baûo veä ñaát ñai naûy sinh do söï hieäp nhaát giöõa nhieàu mieàn khaùc nhau, nhöng nhieàu ñieàu ñaõ thay ñoåi maëc duø Hoäi ñoàng thoå daân Roraima tieáp tuïc noã löïc phoái hôïp. Ñöôøng loái chính trò cuûa nhaø nöôùc laø chia reõ caùc nhoùm ñeå laøm suy yeáu caùc thoå daân. Baèng chöùng laø vieäc tu chính Hieán phaùp do hai chính trò gia choáng thoå daân ñeà xöôùng. Hoï ñem boø ñeán cho caùc thoå daân, nhöng khoâng phaûi vôùi duïng yù toát. Nhaän caùc coáng hieán naøy laø ñieàu toát ñeå buø vaøo caùc maát maùt. Nhöng phaûi raát caån thaän ñoái vôùi vieäc leøo laùi vaø nguy cô xaâm laêng vaø chia reõ cuûa hoï. OÂng Brito noùi: giôùi chöùc chính trò ñaõ luoân luoân choáng laïi thoå daân chuùng toâi giôø ñaây baát thình lình hoï ñem maät ong tôùi cho chuùng toâi. Caàn phaûi môû maét tænh taùo ñeå ñöøng rôi vaøo aâm möu cuûa hoï."
Chò Marisete de Souza, laø moät trong caùc chuyeân vieân phoái hôïp phong traøo baûo veä quyeàn lôïi cuûa caùc thoå daân, cho bieát hieän nay nöõ giôùi cuõng daán thaân trong toå chöùc "Phuï Nöõ thoå daân Roraima" vôùi caùc chöông trình ñaøo taïo vaø trôï giuùp kinh teá, cho thaáy caùc keát quaû toå chöùc ñaõ ñaït ñöôïc trong thôøi gian qua: soá suùc vaät gia taêng, vieäc troàng tæa ñöôïc caûi tieán, vaø ñaõ coù vaøi chò em phuï nöõ giöõ chöùc thuû laõnh Tuxaua. Chò noùi: daán thaân cuûa chuùng toâi laø cuûng coá caên tính vaø caùc truyeàn thoáng thoå daân. Chuùng toâi laøm ñieàu ñoù qua chöông trình laøm vieäc thaûo luaän chung, qua caùc khoùa ñaøo taïo, cuõng nhö caùc cuoäc hoäi hoïp. Nhieäm vuï laø phuï nöõ, laø meï, laø vôï trong gia ñình vaø laø thaønh vieân hoaït ñoäng tích cöïc cuûa chuùng toâi ñoù laø tranh ñaáu cho vieäc phaùt trieån coù theå thöïc hieän ñöôïc vaø choáng laïi vieäc duøng caùc loaïi röôïu. Chuùng toâi coäng taùc vôùi caùc thöøa sai vaø ñöôïc caùc vò trôï giuùp taän tình.
Chöông trình che chôû ñaát ñai ñaõ ñöôïc thöïc hieän taïi nhieàu nôi sau khi heát naïn ñaïi ñieàn chuû taùc oai taùc quaùi. Chaúng haïn trong vuøng ñaát tröôùc ñaây cuûa ñieàn chuû Jair, ñaõ naûy sinh ra coäng ñoaøn môùi vôùi 19 gia ñình. Hoï thöôøng xuyeân gaëp gôõ vaø thaûo luaän caùc vaán ñeà vôùi nhau. OÂng Jacir Jose de Souza, moät trong hai thuû laõnh coäng ñoaøn, cho bieát trong caùc thaùch ñoá chính coù vieäc keå laïi cho treû em vaø ngöôøi treû bieát caùc keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc vaø caùc daán thaân caàn tieáp tuïc. Ngoaøi ra, caàn tænh thöùc tröôùc caùc vuï xaâm laêng vaø aên cöôùp ñaát ñai môùi. Coøn oâng Matias de Lima thì cho bieát oâng ñaõ töøng bò baét, bò tra taán vaø ñaùnh gaãy xöông vai. Ñieàu khieán cho oâng lo ngaïi laø caùc thuû laõnh coäng ñoaøn ngaøy nay khoâng cöông quyeát nhö ngaøy xöa, vaø giôùi chöùc chính trò ñaõ mua chuoäc ñöôïc vaøi ngöôøi. Con chaùu chuùng toâi caàn coù löông thöïc ñeå soáng coøn. Vì theá toâi seõ tranh ñaáu cho tôùi hôi thôû cuoái cuøng cho quyeàn lôïi cuûa chuùng toâi.
Marinho Macuxi Souza, moät trong caùc con trai cuûa oâng Matias, cho bieát laø tröôùc ñaây ngöôøi da traéng ñaõ caám khoâng cho chuùng toâi saên baén, caâu caù vaø troàng tæa. Hoï ñaõ baét giöõ, ñaùnh ñaäp vaø ñoát phaù nhaø cöûa cuûa chuùng toâi vaø cöù ñieåm truyeàn giaùo Surumu. Ngaøy nay chuùng toâi thaáy cha meï chuùng toâi khoâng coøn phaûi ñau khoå vì baïo löïc nöõa. Lieân quan tôùi ñaát ñai chuùng toâi ñang coá gaéng laøm toát chöøng naøo coù theå, theo caùc nguyeân taéc canh taùc coù theå thöïc hieän ñöôïc vaø vieäc ñaøo taïo kyõ thuaät maø chuùng toâi ñaõ hoïc ñöôïc taïi tröôøng ôû Surumu nhö: caùch chaên nuoâi suùc vaät, caùch troàng tæa rau khoâng duøng chaát tröø saâu boï. Nhöng caàn phaûi laøm nhieàu hôn nöõa ñeå baûo veä ñaát ñai.
Hai vôï choàng oâng Edinho Batista vaø baø Catiane de Souza vöøa môùi töø thuû ñoâ Brasilia trôû veà. Hoï môùi tham döï "Traïi ñaøo taïo Terra Livre laàn thöù 15" trong caùc ngaøy töø 23 tôùi 27 thaùng 4 naêm 2018 quy tuï 3,000 tham döï vieân ñeán töø khaép nôi trong toaøn nöôùc Brasil. Hoï cho bieát hieän coøn coù 836 vuøng ñaát caàn chia ranh giôùi cho caùc thoå daân. Chuùng toâi phaûi che chôû baûo veä Meï Ñaát cuûa chuùng toâi, vaø giôø ñaây chuùng toâi muoán giuùp ñôõ caùc anh chò em thoå daân khaùc giaûi phoùng ñaát ñai cuûa hoï. Traïi ñaøo taïo coù ñeà taøi laø "Hieäp nhaát cuoäc tranh ñaáu baûo veä caùc thoå daân: baûo ñaûm caùc nhu caàu ñaàu tieân cuûa caùc thoå daân". Maëc duø coù caùc ñaàu tö nhöng vaãn coøn raát nhieàu vaán ñeà lieân quan tôùi laõnh vöïc söùc khoûe, giaùo duïc, an ninh, haï taàng cô sôû. Vaên phoøng thö kyù söùc khoûe thoå daân ñaõ chæ ñöôïc thaønh laäp hoài naêm 2010. Haàu nhö trong moïi coäng ñoaøn thoå daân ñeàu coù caùc tröôøng tieåu hoïc. Vaøi trung taâm chính coù caùc tröôøng trung hoïc vaø chöông trình giaùo duïc cho giôùi treû vaø ngöôøi lôùn. Nhöng raát tieác nhieàu cô caáu ôû trong tình traïng taïm bôï caàn coù caùc caûi toå, nhöng chính phuû raát hieám khi laøm ñieàu ñoù. Ñeå xaây caùc tröôøng hoïc vaø trung taâm y teá môùi vaøi coäng ñoaøn ñaõ tín thaùc nôi caùc döï aùn cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo, vaø söï trôï giuùp cuûa caùc thöøa sai. Vaên phoøng caùc döï aùn phaùt trieån cuûa caùc thöøa sai doøng Ñöùc Baø An UÛi ñaõ yeåm trôï vaøi chöông trình xaây caát naøy. Nhöng caùc khoaûng caùch quaù xa vaø ñöôøng loä quaù xaáu, khieán cho vieäc xaây caát gaëp nhieàu khoù khaên vaø maéc moû.
Raát thöôøng khi vieäc trôï giuùp caùc thoå daân bò chaäm laïi, vì caùc tranh luaän nhieäm vuï chuyeân moân giöõa caùc toå chöùc chính quyeàn lieân bang, cuûa nhaø nöôùc vaø cuûa tænh lî ñòa phöông. Ngoaøi ra, cuõng coøn coù caùc tuyeân truyeàn xuyeân taïc cuûa giôùi ñaïi ñieàn chuû vaø giôùi chöùc chính trò khoâng muoán cho caùc thoå daân phaùt trieån cuoäc soáng cuûa hoï. Tuy gaëp nhieàu khoù khaên caùc thoå daân vaãn tieáp tuïc caùc sinh hoaït truyeàn thoáng vaø phaùt huy caùc giaù trò vaên hoùa cuûa hoï. Caùc coäng ñoaøn raát sinh ñoäng, ñöôïc toå chöùc chu ñaùo vôùi ñoâng ñaûo ngöôøi treû, coù thöïc phaåm nuoâi soáng, coù cuoäc soáng tinh thaàn ñaïo ñöùc vaø yù thöùc coâng daân saâu xa. Söï baàn cuøng cuûa hoï laø gia taøi do caùc keû xaâm laêng ñeå laïi, khi baïo haønh, huûy hoaïi vaø ñoát phaù nhaø cöûa, caùc nôi thôø töï, tröôøng hoïc vaø trung taâm y teá cuûa ho. Nhöõng keû xaâm laêng vaø aên cöôùp ñaát ñai naøy tieáp tuïc laø moät ñe doïa ñoái vôùi quyeàn töï quyeát vaø phaåm giaù vaø quyeàn lôïi cuûa caùc thoå daân.
Linh Tieán Khaûi
(Vatican News)