Chia seû haønh trình cuoäc soáng
Chia seû haønh trình cuoäc soáng.
Roma (Vat. 4-06-2018) - Trong caùc ngaøy töø 14 deán 17 thaùng 6 naêm 2018, toå chöùc Caritas quoác teá seõ phaùt ñoäng phong traøo "Chia seû haønh trình" cuoäc soáng, nhaèm thaêng tieán neàn vaên hoùa gaëp gôõ vôùi caùc anh chò em di cö tî naïn, qua caùc saùng kieán lieân ñôùi cuï theå, chaúng haïn nhö chia seû moät böõa aên huynh ñeä vôùi hoï. Ñaây ñaõ laø saùng kieán maø Caritas quoác teá ñaõ cuøng Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñeà ra hoài thaùng 9 naêm 2017, vôùi muïc ñích khích leä caùc coäng ñoaøn ñòa phöông, baét ñaàu töø caùc giaùo xöù, nhaèm cuûng coá neàn vaên hoùa gaëp gôõ, baèng caùch chia seû böõa aên vôùi caùc anh chò em di cö tî naïn, hay caùc saùng kieán lieân ñôøi khaùc.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Antonio Tagle, chuû tòch Caritas quoác teá veà saùng kieán naøy. Ñöùc Hoàng Y Tagle naêm nay 61 tuoåi, laø Toång Giaùm Muïc giaùo phaän thuû ñoâ Manila cuûa Philippines töø naêm 2011, vaø chuû tòch Caritas quoác teá töø naêm 2015. Ñöùc Hoàng Y cuõng laø Tröôûng Hoäi hieäp só Thaùnh Moä Gieârusalem Philippines.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, taïi sao toå chöùc Caritas quoác teá vaø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ laïi coi vieäc tieáp ñoùn caùc anh chò em di cö tî naïn quan troïng nhö theá?
Ñaùp: Hieän töôïng di cö khoâng phaûi laø ñieàu môùi meû gì, tuy nhieân trong thôøi ñaïi chuùng ta noù laø moät hieän töôïng theâ thaûm, vì con soá caùc ngöôøi bò boù buoäc phaûi di cö tî naïn ñoâng ñaûo nhö theá. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vaø toå chöùc Caritas quoác teá ñaõ ñeà ra chöông trình naøy vì hai lyù do. Lyù do thöù nhaát coù tích caùch nhaân ñaïo. Ñuùng theá, di cö laø moät hieän töôïng, moät yù töôûng, moät khaùi nieäm, nhöng ôû nguoàn goác cuûa noù coù söï kieän caùc ngöôøi di cö laø caùc baûn vò con ngöôøi. Ñeå trao ban cho hieän töôïng naøy, cho yù nieäm naøy moät göông maët nhaân baûn, chuùng ta phaûi ñoùn tieáp ngöôøi di cö. Lyù do thöù hai laø lyù do ñöùc tin. Trong Thaùnh Kinh daân Israel bao goàm caùc ngöôøi tî naïn, di cö sang Ai Caäp. Chuùa ñaõ lo laéng cho cho daân toäc ngheøo naøn naøy vaø ñaõ daãn ñöa hoï tôùi töï do, vaø Chuùa Gieâsu ñaõ töï ñoàng hoùa minh vôùi caùc ngöôøi ngoaïi kieàu, vôùi ngöôøi di cö.
Hoûi: Phong traøo "Chia seû haønh trình cuoäc soáng" ñang ra sao roài thöa Ñöùc Hoàng Y? Ñöùc Hoàng Y hy voïng gì nôi phong traøo naøy vaø caû nôi "tuaàn haønh ñoäng toaøn caàu" trong thaùng 6 naøy nöõa?
Ñaùp: "Chia seû haønh trình cuoäc soáng" laø moät döï aùn quoác teá cuûa toå chöùc Caritas. Chuùng toâi vui möøng vì Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khai maïc chöông trình naøy hoài naêm ngoaùi. Toâi cuõng vui möøng vì troâng thaáy taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, trong nhieàu nöôùc nôi coù caùc toå chöùc Caritas ñòa phöông , caùc giaùo xöù, chöông trình naøy tieán tôùi. Chöông trình cuûa Caritas ñaõ khích leä caùc giaùo xöù tieáp ñoùn , che chôû vaø hoäi nhaäp ngöôøi di cö. Chuùng toâi chôø ñôïi "Tuaàn haønh ñoäng" vaøo thaùng 6 naøy. Ñaây seõ laø moät thôøi ñieåm khoâng chæ coù tính caùch bieåu töôïng, nhöng cuï theå. Chaúng haïn taïi Manila seõ khoâng chæ coù moät böõa aên tröa vôùi caùc ngöôøi di cö, maø cuõng coù moät cuoäc hoäi hoïp vôùi caùc sinh vieân ñeán töø caùc nöôùc ngoaøi nöõa. Caû trong caùc ñaïi hoïc, trong caùc tröôøng hoïc "Ngaøy chia seû haønh trình cuoäc soáng" cuõng seõ ñöôïc cöû haønh.
Hoûi: Ñöùc Hoàng Y muoán noùi gì vôùi nhöõng ai sôï haõi ngöôøi di cö tî naïn, vôùi caùc chính quyeàn döïng leân caùc haøng raøo ñeå ngaên caûn di cö?
Ñaùp: Lôøi noùi ñaàu tieân cuûa toâi laø ghi nhaän söï phöùc taïp cuûa hieän töôïng di cö. Ñaây khoâng phaûi laø moät söï kieän ñôn sô. Lôøi noùi thöù hai laø vieäc gaëp gôõ caùc ngöôøi di cö tî naïn. Raát thöôøng khi söï sôï haõi ñoái vôùi di cö khoâng coù neàn taûng. Tuy nhieân, taâm thöùc thay ñoåi, khi caùc lòch söû cuûa con ngöôøi môû maét toâi ra cho lòch söû, vaø toâi troâng thaáy chính mình nôi ngöôøi khaùc. Trong caùch theá naøy chuùng ta baét ñaàu cuøng nhau chia seû lòch söû vaø haønh trình. Lôøi noùi thöù ba laø kyù öùc. Taát caû chuùng ta, taát caû moïi quoác gia treân theá giôùi ñeàu ñaõ coù moät lòch söû di cö. OÂng noäi toâi ñaõ laø moät ngöôøi Trung Hoa di cö sang Philippines sinh soáng. Chuùng ta taát caû ñeàu coù trong mình doøng maùu cuûa moät ngöôøi di cö. Khoâng ñöôïc queân ñi lòch söû chung naøy, vaø nhìn thaáy nôi moãi moät ngöôøi di cö moät oâng noäi, moät baø ngoaïi. Hoï khoâng phaûi laø ngöôøi ngoaïi quoác: hoï laø caùc anh chò em cuûa chuùng ta.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y Tagle, töø ba naêm nay Ñöùc Hoàng Y laø chuû tòch cuûa toå chöùc Caritas quoác teá. Kinh nghieäm naøy ñaõ cho Ñöùc Hoàng Y ñieàu gì? Ñöùc Hoàng Y coù haïnh phuùc khoâng?
Ñaùp: Khi toâi nhaän ñöôïc tin mình ñöôïc baàu, toâi ñaõ löôõng löï. Toâi ñaõ khoâng ñöôïc chuaån bò, toâi khoâng caûm thaáy mình coù khaû naêng cai quaûn moät Lieân hieäp quoác teá nhö Caritas quoác teá. Tuy nhieân toâi ñaõ chaáp nhaän vieäc boå nhieäm, vieäc ñeà cöû trong loøng tin. Toâi thaønh thaät muoán noùi raèng ba naêm nay ñaõ laø moät thôøi gian giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñoái vôùi toâi. Toâi hy voïng ñaõ ñoùng goùp moät phaàn cho Lieân hieäp ít nhaát trong vaøi ñieàu gì ñoù. Nhöng ñoái vôùi toâi kinh nghieäm yù nghóa nhaát laø vieäc ñaøo taïo vaø giaùo duïc toâi nhôø caùc ngöôøi khaùc cuûa toå chöùc Caritas, nhôø ngöôøi ngheøo, ngöôøi ñau khoå ñaõ cho toâi baøi hoïc veà nieàm hy voïng vaø tình yeâu thöông. Moät tình yeâu thöông ôû laïi giöõa khoå ñau vaø baàn cuøng. Toâi laø moät hoïc sinh, chöù khoâng phaûi laø chuû tòch cuûa toå chöùc Caritas ñaâu.
Vaøo cuoái naêm 2015 treân theá giôùi coù 244 trieäu ngöôøi di cö, töùc gia taêng 41% so vôùi naêm 2,000, trong ñoù coù 47 trieäu di cö sang Hoa Kyø vaø 5.8 trieäu di cö sang Italia. Theo baûn töôøng trình môùi nhaát cuûa Lieân Hieäp Quoác soá ngöôøi di cö ñoâng nhaát laø 16 trieäu ñeán töø AÁn Ñoä, 12 trieäu ñeán töø Meâhico, 11 trieäu ñeán töø Nga, 10 trieäu töø Trung Quoác, 5 trieäu töø Siria.
Giaác mô ñi Myõ laø mong öôùc khoâng theå cöôõng laïi noåi cuûa ngöôøi di cö treân toaøn theá giôùi, vaø Hoa Kyø laø quoác gia ñöùng ñaàu soå coù nhieàu ngöôøi di cö nhaát theá giôùi 47 trieäu ngöôøi. Tieáp theo ñoù laø Ñöùc vaø Nga vôùi 12 trieäu. AÂu chaâu laø ñaïi luïc coù soá ngöôøi di cö ñoâng nhaát, 76 trieäu trong naêm 2015 so vôùi 56 trieäu trong naêm 2000. Giöõa caùc nöôùc aâu chaâu caùc quoác gia baéc aâu chieám 13%, vaø caùc nöôùc taây aâu chieám 14%. Trong khi Italia chieám 10% töùc 5.8 trieäu ngöôøi vaø gia taêng gaáp ñoâi töø naêm 2000 tôùi 2015.
Di cö laø vieäc di chuyeån thöôøng haèng hay taïm thôøi cuûa caùc caù nhaân hay caùc nhoùm trong moät nöôùc hay taïi nôi khaùc vôùi queâ quaùn cuûa mình. Noù coù theå laø söï di chuyeån cuûa daân chuùng giöõa caùc nöôùc khaùc nhau hay beân trong moät nöôùc. Di cö laø moät trong caùc hieän töôïng xaõ hoäi coù taàm möùc quoác teá phöùc taïp vaø gaây tranh luaän lieân quan tôùi caùc lyù do vaø caùc haäu quaû.
Cho tôùi thôøi Trung Coå caùc ngöôøi di cö chính yeáu laø daân du muïc. Vaø trong thôøi kyø naøy naûy sinh ra yù töôûng cuûa vieäc di chuyeån nhö ñieàu gì caàn phaûi kieåm soaùt vaø cuûa caùc ngöôøi du haønh nhö ngöôøi beân ngoaøi, troäm cöôùp, bò gaït boû ngoaøi leà. Laøn soùng di cö haøng loaït lôùn nhaát baét ñaàu hoài theá kyû XVI, khi coù khoaûng 50 trieäu ngöôøi aâu chaâu di cö sang chaâu Myõ, AÙ chaâu vaø Phi chaâu chieám laøm thuoäc ñòa nhieàu vuøng ñaát roäng meânh moâng. Coù moät moái daây giöõa ngöôøi thuoäc ñòa vaø ngöôøi bò thuoäc ñòa, maø chuùng ta cuõng tìm thaáy trong caùc cuoäc di cö ngaøy nay trong nghóa ngöôïc laïi. Trong caùc theá kyû naøy cho tôùi ñaàu theá kyû XIX ñaõ coù 11 trieäu ngöôøi Phi chaâu bò ngöôøi taây aâu baét ñi ñaày sang chaâu Myõ. Ñoù laø vieäc buoân baùn noâ leä laø cuoäc di cö cöôõng baùch treân bình dieän quy moâ roäng raõi.
Coù moät laøn soùng di cö thöù hai töø AÂu chaâu giöõa caùc naêm 1820-1940, khi 60 trieäu ngöôøi aâu chaâu, trong ñoù coù 16 trieäu ngöôøi YÙ, di cö sang Hoa Kyø, Nam Myõ vaø Australia.
Baét ñaàu töø thaäp nieân 1960 baét ñaàu moät vieäc di chuyeån ngöôïc laïi ñem vaøo AÂu chaâu caùc ngöôøi di cö ngoaøi aâu chaâu ñaàu tieân töø Thoå Nhó Kyø, Ma roác, Tunisia, Algeria. Cuõng coù nhieàu phong traøo di cö beân trong AÂu chaâu theo höôùng nam baéc: ngöôøi Italia, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Hy Laïp di cö haøng loaït veà caùc nöôùc trung vaø baéc AÂu.
Töø sau bieán coá böùc töôøng Berlin suïp ñoå naêm 1989 laïi môû ra moät loä trình di cö môùi khaùc töø ñoâng sang taây aâu, ñöa haøng trieäu ngöôøi Ba Lan, Rumani, Albani, Moldavi, Ucraina, Nga vaø caùc daân toäc cöïu Yugoslavia sang caùc nöôùc Taây AÂu. Sau cuøng töø thaäp nieân 1990 soá ngöôøi di cö töø caùc nöôùc phi chaâu, aù chaâu vaø nam myõ höôùng tôùi AÂu chaâu gia taêng maïnh, cho tôùi choã laøm thaønh khung caûnh hieän nay vôùi moät daân toäc bao goàm gaàn 40 trieäu ngöôøi ngoaïi quoác soáng beân trong caùc nöôùc AÂu chaâu.
Trong soá caùc lyù do khieán cho caùc daân toäc treân theá giôùi di cö coù caùc lyù do kinh teá. Ngöôøi daân chaïy troán ngheøo ñoùi ñeå tìm caùc ñieàu kieän soáng toát ñeïp hôn, nghóa laø hoï rôøi boû queâ höông ñeå coù cuoäc soáng toát ñeïp hôn. Theá roài cuõng coù lyù do thöïc phaåm, vì thieáu thoán löông thöïc ñeán ñoä hoï khoâng thoûa maõn ñöôïc möùc toái thieåu caàn thieát cho vieäc soáng coøn. Tieáp ñeán laø caùc lyù do khí haäu vì caùc thay ñoåi thôøi tieát vaø moâi sinh nhö naïn haïn haùn maát muøa. Ngoaøi ra coøn coù caùc lyù do chính trò: ngöôøi daân boû nöôùc ra ñi vì chính quyeàn coù cung caùch cai trò ñoäc taøi taøn baïo, baùch haïi nhöõng ngöôøi baát ñoàng chính kieán, aùp böùc daân laønh. Beân caïnh ñoù laø caùc cuoäc chieán, caùc cuoäc dieät chuûng, thanh loïc chuûng toäc. Cuõng coù caùc lyù do toân giaùo nhö khoâng theå thöïc haønh ñaïo vaø toân giaùo cuûa mình. Daân chuùng cuõng coù theå di cö vì lyù do y teá nhö dòch teã, beänh taät buøng noå lan traøn. Hoï cuõng chaïy troán vì caùc lyù do nhaân taïo nhö soáng trong vuøng chính phuû xaây caùc ñaäp nöôùc nguy hieåm ñeán tính maïng. Hay vì caùc lyù do thieân nhieân nhö tsunami ñoäng ñaát döôùi loøng bieån khieán soùng thaàn daâng cao, vì luït loäi lieân mieân, vì ñoäng ñaát, maát muøa ñoùi keùm, nuùi löûa. Daân chuùng cuõng coù theå di cö vì caùc lyù do caù nhaân: vieäc löïa choïn moät yù thöùc heä, ñính hoân vôùi moät ngöôøi soáng trong moät nöôùc khaùc. Hoaëc vì lyù do tình caûm: ñoaøn tuï gia ñình, hay vì lyù do toäi phaïm troán chaïy coâng lyù cuûa nöôùc mình, ñeå traùnh bò baét giöõ, bò loâi keùo coù ñöôïc caùc keát quaû toát ñeïp hôn cho hoaït ñoäng toäi phaïm cuûa mình; ñeå hoïc haønh theo hoïc moät tröôøng hay ñaïi hoïc noåi tieáng vaø chuyeân moân naøo ñoù ñeå coù baèng bieáu hay baûo ñaûm cho con caùi coù moät neàn giaùo duïc hoïc vaán khaù hôn. Ngöôøi ta cuõng coù theå di cö vì bò cöôõng baùch, nôi ngöôøi di cö laø naïn nhaân cuûa teä naïn buoân ngöôøi.
Khi thaûo luaän veà vaán ñeà ngöôøi di cö treân baùo chí truyeàn hình, ngöôøi ta thöôøng cho raèng di cö laøm naûy sinh ra naïn toäi phaïm. Tuy nhieân, taïi Italia caùc nghieân cöùu kinh teá cho thaáy khoâng coù lieân heä giöõa di cö vaø toäi phaïm. Caû hai hieän töôïng ñeàu bò haáp daãn bôûi söï giaàu coù, vaø vì theá chuùng coù theå gia taêng ñoàng thôøi vôùi nhau trong caùc vuøng giaàu coù, nhöng khoâng phaûi vì theá maø hieän töôïng naøy laøm naûy sinh ra hieän töôïng kia. Ngoaøi ra, vì cuoäc khuûng hoaûng kinh teá ngöôøi ta cuõng lo laéng ñoái vôùi caùc hieän töôïng khuûng boá phaù hoaïi vaø vì theá choáng laøn soùng di cö oà aït, vì sôï raèng seõ gia taêng caùc vaán ñeà an ninh vaø söï gaén boù xaõ hoäi. Beân caïnh ñoù laø vaán ñeà coâng aên vieäc laøm. Coù ngöôøi choáng ngöôøi di cö, vì cho raèng hoï tôùi aên cöôùp coâng vieäc laøm cuûa daân baûn xöù khieán cho naïn thaát nghieäp gia taêng.
Tröôùc cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh coâng vieäc laøm cuûa ngöôøi di cö ñöôïc coi nhö boå tuùc cho coâng vieäc cuûa ngöôøi baûn xöù. Ngöôøi di cö laøm nhöõng coâng vieäc maø ngöôøi baûn xöù khoâng laøm. Nhöng töø naêm 2010-2011 ngöôøi baûn xöù cuõng nhö ngöôøi di cö tranh nhau cuøng moät coâng vieäc. Daàu sao di nöõa hieän töôïng di cö coù nhieàu khía caïnh tích cöïc. Noù mang nhaân löïc laøm vieäc tôùi cho caùc nöôùc taây aâu coù möùc soáng cao nhöng daân soá giaø nua vì soá sinh quaù ít. Ña soá ngöôøi di cö ôû löùa tuoåi laøm vieäc, söï hieän dieän vaø phaàn ñoùng goùp thueá khoùa cuûa hoï taùi taïo theá quaân bình cho caùc chi phí löông höu. Naêm 2009 nhôø löïc löôïng ngöôøi di cö maø ñaõ coù 520,000 ngöôùi YÙ coù theå nhaän ñöôïc löông höu. Trong naêm 2013 soá ngöôøi Italia veà höõu laø 600,000 ngöôøi, nhôø tieàn ñoùng goùp cuûa caùc coâng nhaân di cö. Theá roài ngöôøi di cö coù theå giuùp giaûi quyeát nhieàu vaán ñeà nhö daân soá quaù ñoâng, naïn ñoùi keùm, dòch teã vaø ngheøo tuùng taïi caùc nöôùc goác gaùc cuûa hoï. Treân bình dieän chính trò caùc quoác gia nôi phaùt xuaát vaø caùc quoác gia nôi ngöôøi di cö tôùi coù theå kyù caùc thoûa hieäp coäng taùc song phöông giaûi quyeát vaán ñeà thieáu nhaân löïc, trao ñoåi caùc taøi nguyeân vaø naêng löôïng, buoân baùn saûn phaåm vaø ñaàu tö kyõ ngheä vaø haï taàng cô sôû cho caùc nöôùc cung caáp taøi nguyeân vv. vöøa coù lôïi cho caû hai beân vöøa giaûi quyeát ñöôïc nhieàu vaán ñeà cuûa caû hai phía.
Linh Tieán Khaûi
(Vatican News)