Basaglia chaâu Phi,
ngöôøi ñaõ coù caùi nhìn tích cöïc veà beänh taâm thaàn
Basaglia chaâu Phi, ngöôøi ñaõ coù caùi nhìn tích cöïc veà beänh taâm thaàn.
Chaâu Phi (L'Osservatore Romano 08-05-2018; Vat. 4-06-2018) - Caâu chuyeän noùi veà Greùgoire nhöng oâng ñöôïc bieát ñeán vaø ñöôïc goïi laø "Basaglia chaâu Phi", vì oâng ñaõ nhaän ñöôïc giaûi thöôûng Basaglia vaøo naêm 1998, moät giaûi thöôûng daønh cho nhöõng ai coù nhöõng hoaït ñoäng tích cöïc höôùng ñeán beänh nhaân taâm thaàn. Hình aûnh maïnh meõ vaø noåi tieáng nhaát cuûa oâng laø khi oâng xuaát hieän tröôùc coâng chuùng vôùi moät sôïi daây xích ræ seùt quaán quanh coå vaø keå vôùi moïi ngöôøi caùch oâng ñaõ thaùo boû noù khoûi cô theå cuûa moät beänh nhaân taâm thaàn bò caàm tuø bôûi chính gia ñình nhö theá naøo. Moät laàn, taïi quaûng tröôøng thaùnh Pheâroâ, thaäm chí oâng cuõng ñaõ toû ñieàu naøy cho Ñöùc Thaùnh Cha Benedict XVI.
Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø coâng vieäc cuûa oâng ñöôïc daâng kính thaùnh Camillo de Lellis, vò thaùnh coi nhöõng ngöôøi beänh laø "hoïc troø vaø traùi tim Chuùa". Ñoái vôùi Greùgoire, beänh nhaân taâm thaàn laø "nhöõng ngöôøi beù moïn nhaát trong nhöõng ngöôøi beù moïn" maø oâng ñaõ choïn ñeå daán thaân soáng theo lôøi daïy cuûa Tin Möøng.
Khoâng phaûi laø thaày thuoác, baùc só nhöng chính oâng laø ngöôøi ñaõ giaûi thoaùt haøng ngaøn ngöôøi bò beänh taâm thaàn, thöôøng bò caàm tuø, bò söï thôø ô cuûa ngöôøi thaân ra khoûi noãi ñau khoå khoán cuøng cuûa hoï. OÂng laøm ñieàu naøy khoâng deã daøng bôûi vì tröôùc heát oâng phaûi chieán ñaáu vôùi naõo traïng truyeàn thoáng chaâu Phi, thuyeát phuïc ngöôøi daân raèng beänh taâm thaàn laø moät caên beänh coù theå chöõa trò ñöôïc, raèng noù khoâng phaûi laø moät lôøi chuùc döõ cuûa thaàn, do phuø thuûy hay haønh ñoäng cuûa ma quyû. Ñieàu quan troïng nhaát ñoái vôùi beänh nhaân taâm thaàn laø hoï caàn ñöôïc laéng nghe vaø ñieàu trò hieäu quaû vaø khoâng theå hoï ôû moät mình vaø thaäm chí bò xieàng xích.
Böôùc ngoaët trong cuoäc ñôøi oâng ta xaûy ra vaøo naêm 1982
Trong vaøi naêm, oâng soáng vôùi vôï vaø con ôû Bouakeù, tröôùc tieân laøm thôï söûa xe vaø sau ñoù laø taøi xeá taxi. Nhöng coâng vieäc cuûa oâng khoâng ñöôïc thuaän lôïi, oâng phaûi soáng ôû væa heø. Trong söï tuyeät voïng, oâng gaëp moät nhaø truyeàn giaùo ngöôøi Phaùp môøi oâng tham gia moät cuoäc haønh höông ñeán Ñaát Thaùnh. ÔÛ ñaây pheùp laï xaûy ra, moät söï bieán ñoåi thöïc söï. Trôû laïi Bôø Bieån Ngaø, oâng quyeát ñònh coáng hieán cuoäc soáng cho ngöôøi ngheøo vaø baét ñaàu höôùng ñeán caùc beänh nhaân ôû trong beänh vieän vaø caùc tuø nhaân.
Moät ngaøy kia, oâng gaëp moät ngöôøi ñaøn oâng trong tình traïng quaàn aùo khoâng ñaày ñuû, ñang tuyeät voïng luïc loïi trong moät baõi raùc ñeå tìm thöù gì ñoù ñeå aên. Greùgoire nhaän ra ngay laäp töùc anh ta laø moät ngöôøi beänh taâm thaàn. Thöïc teá, ôû chaâu Phi, raát deã nhìn thaáy nhöõng ngöôøi naøy treân nhöõng con ñöôøng. Töø ñoù oâng quyeát ñònh thieát laäp moät nôi ñoùn tieáp nhöõng ngöôøi beänh naøy. OÂng ñaõ tìm ñöôïc moät caên tin cuûa beänh vieän bò boû hoang laøm nôi ñoùn tieáp hoï. Vaø nhö theá trung taâm Camillo ñöôïc khai sinh. Ñaàu tieân trung taâm tieáp nhaän caùc beänh nhaân taâm thaàn nöõ vaø chæ trong vaøi naêm ñaõ ñöôïc môû roäng vaø khaùnh thaønh vaøo naêm 1994. Ngaøy nay, töø moät trung taâm ñaõ phaùt trieån thaønh möôøi trung taâm, keøm theo saùu trung taâm taùi hoøa nhaäp. Trong 25 naêm, Greùgoire, vôï oâng vaø caùc coäng taùc vieân ñaõ hoã trôï 60 nghìn beänh nhaân taâm thaàn, môû roäng hoaït ñoäng ôû boán nöôùc: ngoaøi Bôø Bieån Ngaø, trung taâm Camillo coøn hieän dieän ôû Benin, Togo vaø Burkina Faso.
Cuõng trong naêm 1994, Chuùa nhaät Leã Laù, moät böôùc ngoaët khaùc ñaõ dieãn ra: Greùgoire ñaõ ñöôïc baùo cho bieát raèng trong moät ngoâi laøng khoâng xa Bouakeù coù moät beänh nhaân ñang ôû vôùi gia ñình. Ñoù laø moät thanh nieân khoaûng 20 tuoåi. Greùgoire tìm thaáy anh ta bò xích döôùi ñaát trong moät tuùp leàu, sôïi daây ñaõ dích vaøo thòt gaây ra nhieàu veát thöông. Cuøng vôùi moät nöõ tu y taù Greùgoire ñaõ thuyeát phuïc cha meï chaøng trai giaûi thoaùt anh. Tuy nhieân, moät vaøi tuaàn sau, thanh nieân cheát do nhieãm truøng. Töø hoaøn caûnh ñau khoå naøy cuûa ngöôøi thanh nieân Greùgoire coù theâm moät kinh nghieäm veà moät bi kòch môùi trong moät chuoãi caùc bi kòch: trong theá giôùi ñaày ñau khoå cuûa beänh nhaân taâm thaàn coù nhöõng ngöôøi bò gia ñình boû rôi. Keå töø ñoù oâng vaø caùc coäng taùc vieân ñi töø laøng naøy sang laøng khaùc ñeå tìm kieám nhöõng beänh nhaân coù hoaøn caûnh ñaùng thöông vaø tìm caùch giaûi thoaùt hoï. OÂng vaø caùc ngöôøi baïn ñaõ giaûi phoùng khoaûng moät ngaøn ngöôøi.
Ñieåm noåi baät cuûa caùc trung taâm do oâng taïo ra ñoù laø ñænh cao chi phoái ñeán töø coäng ñoàng, trong ñoù ngöôøi chaêm soùc vaø ngöôøi ñöôïc chaêm soùc ñöôïc phaûn aùnh trong moät thaùi ñoä noäi taâm, nuoâi döôõng töø söï töû teá vaø thaáu hieåu, ñoùn tieáp vaø tình yeâu, chôø ñôïi vaø hy voïng. Taát caû ñöôïc theå hieän trong moät chaân trôøi lyù töôûng cuûa con ngöôøi vaø höôùng ñeán Kitoâ giaùo. Chính vì theá khoâng coù haïn cheá veà maët khoâng gian, beänh nhaân ñöôïc töï do di chuyeån beân trong trung taâm vaø ñöôïc khuyeán khích laøm vieäc, thuoác duøng ñieàu trò chæ ñöôïc duøng khi caàn thieát.
Caáp ñoä thöù hai laø caùc trung taâm taùi hoøa nhaäp, ñöôïc hình thaønh gioáng nhö caùc trang traïi taäp theå, ôû ñaây khoâng bao giôø thieáu caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp vaø chaên nuoâi. Beänh nhaân coù theå hoïc moät coâng vieäc hoaëc tieáp tuïc laøm quen vôùi hoaït ñoäng maø hoï ñaõ laøm tröôùc khi bò beänh. Vaø töøng chuùt moät, ngöôøi beänh coù theå trôû laïi cuoäc soáng cuõ cuûa mình. Cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp nhöõng ngöôøi ñöôïc chöõa laønh ôû laïi caùc trung taâm ñeå giuùp Greùgoire trong coâng vieäc chaêm soùc.
Cuoái cuøng, coù moät giai ñoaïn thöù ba, caùc trung taâm chuyeån tieáp. Ñaây laø caùc phoøng khaùm ngoaïi truù naèm raûi raùc treân laõnh thoå hoaït ñoäng nhö moät boä loïc cho veä sinh taâm thaàn, vaø maët khaùc tieáp tuïc ñoàng haønh nhöõng ngöôøi ñaõ rôøi khoûi caùc trung taâm taùi hoøa nhaäp ñeå traùnh taùi phaùt.
Ñaây chính laø nhöõng moâ hình chaêm soùc ngöôøi beänh taâm thaàn maø theo Greùgoire ñoù laø söï gaëp gôõ giöõa tình ñoaøn keát vaø söï ñieân roà, giöõa söõ döûng döng vaø tình yeâu. Söï khaùc bieät laø Basaglia chuyeân lo veà beänh taâm thaàn nhöng laïi haønh ñoäng bôûi moät traùi tim nhaân ñaïo, Greùgoire khoâng coù moät söï chuaån bò y teá, chæ ñöôïc thoâi thuùc bôûi ñöùc tin Kitoâ giaùo. Moät nieàm tin ñaõ thaønh coâng trong vieäc ñöa cuoäc soáng ñeán moät thöïc teá thöïc söï khoâng theå töôûng töôïng treân luïc ñòa ñen. (L'Osservatore Romano 08-5-2018)
Ngoïc Yeán
(Vatican News)