Neâu teân Ñöùc giaùm muïc
trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå theá naøo
Neâu teân Ñöùc giaùm muïc trong Kinh Nguyeän Thaùnh Theå theá naøo?
Muïc Ñích - YÙ Nghóa
Kinh nguyeän Thaùnh Theå ñöôïc xeáp vaøo moät trong soá nhöõng lôøi nguyeän cao troïng vaø thaùnh thieän nhaát cuûa Hoäi Thaùnh. Vì theá, Hoäi Thaùnh heát söùc caån troïng trong töøng töø ngöõ vaø caáu truùc cuûa kinh nguyeän naøy. Tröø ra nhöõng tröôøng hôïp heát söùc hoaï hieám nhö quyeát ñònh theâm teân Thaùnh Giuse vaøo, baûn vaên vaø coâng thöùc ñöôïc Giaùo Hoäi soaïn ra trong caùc Kinh nguyeän Thaùnh Theå khoâng neân coù baát kyø moät söï theâm thaét töï tieän naøo khaùc vaø khoâng ñöôïc boû soùt neâu teân Ñöùc Giaùo hoaøng vaø Giaùm muïc giaùo phaän.
Vieäc xöôùng ñích danh teân cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng (laõnh ñaïo Hoäi Thaùnh phoå quaùt), Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän (laõnh ñaïo Hoäi Thaùnh ñòa phöông) vaø coù theå laø teân cuûa caû Ñöùc Giaùm muïc phoù hay phuï taù trong moïi Kinh nguyeän Thaùnh Theå nhaèm 3 muïc ñích:
- Thöù nhaát, toân troïng moät truyeàn thoáng raát xa xöa trong Hoäi Thaùnh;
- Thöù hai, ñeå caùc tín höõu ñoàng taâm nhaát trí vôùi caùc ngaøi vaø caàu nguyeän cho caùc ngaøi;
- Thöù ba, khoâng nhöõng theá, nhöõng lôøi naøy coøn ít nhieàu dieãn taû daïng thöùc trung thaønh cuûa coäng ñoaøn tín höõu ñoái vôùi caùc vò laõnh ñaïo cuûa hoï.
Lôøi caàu ñöôïc tieáp noái baèng vieäc caàu nguyeän caùch chung cho "taát caû caùc Gíam muïc" vaø cho "toaøn theå haøng giaùo só khaép nôi" (khoâng nhaéc teân ñích danh) nhaèm bieåu hieän moái daây hieäp nhaát cuûa coäng ñoaøn tín höõu vôùi caùc ngaøi laø nhöõng vò muïc töû trong Hoäi Thaùnh.
Khi ñoïc Kinh nguyeän Thaùnh Theå, caùc tö teá khoâng nhaân danh baûn thaân mình, nhöng laø ñaïi dieän Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi. Troïn veïn Kinh nguyeän Thaùnh Theå mang aâm höôûng hieäp thoâng, do ñoù, coâng thöùc naøy dieãn taû moät thöïc taïi thaàn hoïc saâu xa trong ñoù tö teá vaø coäng ñoàng baøy toû hoï thuoäc veà Hoäi Thaùnh hoaøn vuõ qua söï hieäp thoâng theo phaåm traät vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng vaø Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän laø nhöõng vò ñaõ ñöôïc tín thaùc cho nhieäm vuï döôõng nuoâi vaø cuûng coá söï hieäp nhaát thaâm saâu cuûa Nhieäm theå Chuùa Kitoâ. Ñöùc Thaùnh Cha ñaïi dieän cho söï hieäp nhaát naøy ôû caáp ñoä hoaøn vuõ vì ngaøi laø nguyeân lyù vaø neàn taûng höõu hình, vónh cöûu, laø daáu chæ vaø laø ngöôøi phuïc vuï söï hieäp thoâng giöõa caùc Giaùm muïc cuõng nhö giöõa caùc tín höõu caû treân bình dieän cô caáu laãn bình dieän phaùp lyù vaø cai quaûn; coøn Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän, ngaøi laø nguyeân lyù vaø neàn taûng höõu hình, laø daáu hieäu vaø khí cuï cho söï hieäp nhaát naøy ôû caáp ñoä ñòa phöông. Kinh nguyeän Thaùnh Theå nhaéc tôùi söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng, vôùi Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän, vôùi Giaùm muïc ñoaøn, vôùi toaøn theå haøng giaùo só laø caàn thieát ñeå Thaùnh leã cöû haønh mang tính Coâng giaùo ñích thöïc. Vieäc neâu ñích danh teân cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng vaø Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän thöïc söï döïa treân khoa Giaùo Hoäi hoïc veà hieäp thoâng, töùc laø sau Ñöùc Giaùo hoaøng, söï hieäp thoâng Giaùo Hoäi ñöôïc thieát laäp qua Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän xeùt nhö ngaøi laø Ñaïi dieän Ñöùc Kitoâ (vicarius Christi), laø chuû chaên cuûa moät phaàn Daân Chuùa ôû ñoù. Hôn nöõa, söï hieäp thoâng vôùi Giaùm muïc giaùo phaän laø ñieàu kieän ñeå moïi cöû haønh trong ñòa phaän ñöôïc hôïp phaùp.
Caùch Thöùc Neâu Teân Ñöùc Giaùm Muïc
1. Phaûi neâu teân
Caùch chung, tö teá tröôùc heát neâu danh hieäu cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng ñöông kim maø theo taäp quaùn chæ caàn neâu teân ngaøi chöù khoâng caàn neâu con soá. Tieáp ñeán, tö teá neâu danh tính cuûa Ñöùc Giaùm muïc ñang cai quaûn giaùo phaän (Baûn quyeàn ñòa phöông) hoaëc Ñöùc Giaùm muïc giaùm quaûn giaùo phaän hoaëc vò cuøng ñaúng caáp vôùi Giaùm muïc giaùo phaän theo luaät. Neáu coù theå, tö teá neâu theâm teân cuûa Ñöùc Giaùm muïc phoù hay phuï taù. Taïi Roâma, chæ neâu teân Ñöùc Giaùo hoaøng maø thoâi vì ngaøi laø Giaùm muïc cuûa giaùo phaän Roâma.
2. Khoâng neâu teân
Caùch chung, khoâng neâu teân Ñöùc Giaùm muïc khi vò tö teá daâng leã treân bieån khôi hay nhöõng nôi khoâng coù Ñöùc Giaùm muïc cö truù. Cuõng neân boû qua nhöõng töôùc hieäu danh döï nhö Hoàng y. Trong Thaùnh leã ñoàng teá coù nhieàu vò Giaùm muïc tham gia cöû haønh, nguyeân taéc laø khoâng neâu teân caùc Ñöùc Giaùm muïc ngoaøi giaùo phaän, duø moät trong soá caùc ngaøi laøm chuû teá. Cuõng khoâng neâu teân Ñöùc Giaùm muïc veà höu (tröø khi ngaøi vaãn tieáp tuïc ñöôïc choïn ñieàu haønh taïm thôøi giaùo phaän trong tö caùch laø giaùm quaûn giaùo phaän). Toát nhaát, neân caàu nguyeän cho caùc ngaøi trong phaàn Lôøi nguyeän Tín höõu.
Cuï theå hôn, Quy cheá Toång quaùt Saùch Leã Roâma soá 149 daïy raèng:
- Vò tö teá tieáp tuïc Kinh nguyeän Thaùnh Theå nhö chöõ ñoû ñaõ ghi trong moãi kinh.
- Neáu chuû teá laø Ñöùc Giaùm muïc cöû haønh trong giaùo phaän cuûa mình vaø chính ngaøi ñoïc thì sau nhöõng lôøi "cuøng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng T" (Papa nostro N.), ngaøi theâm "vaø con laø toâi tôù baát xöùng cuûa Chuùa cuøng toaøn theå haøng giaùo só" (et me indigno famulo tuo... - Kinh nguyeän Thaùnh Theå II). Cuõng aùp duïng töông töï nhö vaäy cho caùc Kinh nguyeän Thaùnh Theå khaùc, chaúng haïn, ñoái vôùi Kinh nguyeän Thaùnh Theå III, Giaùm muïc chuû teá ñoïc: "cuøng vôùi toâi tôùi Chuùa laø Ñöùc Giaùo hoaøng T . vaø con laø toâi tôù baát xöùng cuûa Chuùa, cuøng toaøn theå haøng Giaùm muïc, giaùo só khaép nôi, vaø taát caû daân rieâng Chuùa".
- Neáu Ñöùc Giaùm muïc cöû haønh ngoaøi giaùo phaän cuûa mình, sau nhöõng lôøi: "cuøng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng T."( Papa nostro N.), ngaøi theâm: "vaø con laø toâi tôù baát xöùng cuûa Chuùa vaø ngöôøi anh em con laø T., Giaùm muïc giaùo phaän T. naøy" (et me indigno famulo tuo, et fratre meo N., Episcopo huius Ecclesiae N.).
- Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän, hoaëc vò cuøng ñaúng caáp vôùi Giaùm muïc giaùo phaän theo luaät (coù theå laø moät vò linh muïc), phaûi ñöôïc xöôùng teân vôùi coâng thöùc: "cuøng vôùi toâi tôù Chuùa laø Ðöùc Giaùo hoaøng T. vaø Ðöùc Giaùm muïc T. (hoaëc: ñaïi dieän, giaùm chöùc, phuû doaõn, ñan vieän phuï) chuùng con" [una cum famulo tuo Papa nostro N. et Episcopo (Vicario, Prelato, Praefecto, Abbate)].
- Trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå, coù theå xöôùng teân caùc Ñöùc Giaùm muïc phoù vaø phuï taù, nhöng khoâng caàn xöôùng teân caùc Ñöùc Giaùm muïc khaùc coù theå hieän dieän trong buoåi cöû haønh. [Nhöõng lôøi kính troïng daønh cho caùc ngaøi ôû choã naøy laø khoâng phuø hôïp bôûi vì cöû haønh Thaùnh leã taïi moät Giaùo Hoäi ñòa phöông ñöôïc caém reã saâu xa nôi chöùc tö teá cuûa Giaùm muïc giaùo phaän xeùt vì laø ngaøi laø tieâu ñieåm vaø nguyeân lyù cuûa söï hieäp nhaát; hôn nöõa, nhöõng lôøi chuyeån caàu trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå cuõng bao goàm vieäc caàu nguyeän cho taát caû caùc Giaùm muïc].
- Khi phaûi xöôùng teân nhieàu vò, neân ñoïc theo moät coâng thöùc chung: "Ðöùc Giaùm muïc T. giaùo phaän chuùng con vaø caùc Ñöùc Giaùm muïc coäng taùc vôùi ngaøi" (et Episcopo nostro N. eiusque Episcopis adiutoribus).
- Trong moãi Kinh nguyeän Thaùnh Theå, phaûi thích öùng nhöõng coâng thöùc treân sao cho hôïp vôùi caáu truùc vaên phaïm.
Löu YÙ Moät Soá Tröôøng Hôïp
1. Troáng ngoâi Giaùo hoaøng
Neáu Ñöùc Giaùo hoaøng ñöông kim qua ñôøi (sede vacante), cho daàu Ñöùc Giaùo hoaøng veà höu vaãn coøn soáng, thì trong thôøi gian chôø ñôïi coù Taân Giaùo hoaøng, vò tö teá khoâng neâu teân Ñöùc Giaùo hoaøng ñaõ quaù coá hay teân baát cöù Ñöùc Giaùo hoaøng naøo khaùc.
2. Toøa Giaùm muïc troáng ngoâi
Khi toøa Giaùm muïc troáng ngoâi (sede vacante) do Ñöùc Giaùm muïc ñöông chöùc qua ñôøi, töø nhieäm hay chuyeån ñeán moät toaø khaùc, giaùo phaän seõ ñöôïc ñieàu haønh bôûi moät linh muïc hay Giaùm muïc vôùi vai troø laøm giaùm quaûn giaùo phaän.
Neáu vò naøy laø moät linh muïc giaùm quaûn do hoäi ñoàng tö vaán giaùo phaän baàu leân hoaëc do Ñöùc Toång Giaùm muïc giaùo tænh chæ ñònh [trong tröôøng hôïp qua 8 ngaøy maø vaãn chöa baàu xong] ñeå ñieàu haønh taïm thôøi cho ñeán khi coù moät Ñöùc Giaùm muïc khaùc ñöôïc boå nhieäm cai quaûn giaùo phaän, thì khoâng caàn neâu teân ngaøi trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå vì chæ nguyeân danh hieäu giaùm quaûn khoâng phaûi laø danh hieäu phuïng vuï vaø khoâng thuoäc veà phaïm truø nguyeân lyù hieäp thoâng nhö thaùnh chöùc Giaùm muïc [cuøng vôùi Bí tích Thaùnh Theå] nhö seõ noùi tieáp döôùi ñaây.
Neáu giaùm quaûn laø moät vò Giaùm muïc, teân cuûa ngaøi phaûi ñöôïc neâu trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå nhö thöôøng cho ñeán khi moät Ñöùc Giaùm muïc khaùc ñöôïc boå nhieäm veà cai quaûn ñòa phaän qua nghi leã töïu chöùc theo ñoøi hoûi cuûa Giaùo luaät soá 382. Ñieàu naøy coù nghóa laø duø Toaø Thaùnh ñaõ coâng boá danh taùnh cuûa vò taân Giaùm muïc vaø ñaõ coù vaên thö cuûa Toaø Thaùnh boå nhieäm ngaøi laøm Giaùm muïc chính toaø coi soùc giaùo phaän, nhöng tö teá trong giaùo phaän vaãn chæ neâu teân Ñöùc Giaùm muïc giaùm quaûn chöù khoâng neâu teân vò taân Giaùm muïc naøy cho tôùi ngaøy ngaøi ñöôïc phong chöùc Giaùm muïc (neáu chöa chòu chöùc) vaø chính thöùc töïu chöùc. Tuy nhieân, khoâng ñöôïc ñoïc caùc danh hieäu khaùc bieät neáu coù cuûa vò Giaùm muïc giaùm quaûn nhö Toång Giaùm muïc, Hoàng y Toång Giaùm muïc hay Giaùm quaûn Toâng toaø. Lyù do ñöôïc neâu ñích danh trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå khoâng phaûi vì ngaøi laøm giaùm quaûn nhöng vì ngaøi laø Giaùm muïc giaùm quaûn. ÔÛ moät möùc ñoä naøo ñoù, ngaøi cuõng töông töï nhö vò Giaùm muïc giaùo phaän, cho neân coâng thöùc trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå khoâng caàn thay ñoåi (vaãn ñoïc "Ñöùc Giaùm muïc T. chuùng con..."). Vôùi thaùnh chöùc Giaùm muïc maø ngaøi ñaõ laõnh nhaän trong ngaøy phong chöùc, ngaøi laõnh nhaän söï sung maõn cuûa Bí tích Truyeàn chöùc (primatus sacerdotii), trôû neân ngöôøi keá vò caùc Toâng ñoà ñeå chaên daét Giaùo Hoäi Chuùa cuõng nhö thuoäc veà phaïm truø nguyeân lyù hieäp thoâng cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông [beân caïnh Bí tích Thaùnh Theå] trong vai troø Giaùm muïc giaùm quaûn. Taùc giaû Susan K. Wood nhaéc laïi raèng, theo Coâng ñoàng Vatican II, hai ñieàu caàn thieát cho moät Giaùo Hoäi ñaëc thuø laø Thaùnh Theå vaø Giaùm muïc. Moät Giaùo Hoäi ñaëc thuø coát yeáu laø moät coäng ñoaøn baøn thôø (thôø phöôïng, altar) quanh vò Giaùm muïc cuûa mình.
3. Coù neâu teân Ñöùc Giaùm muïc nghæ höu khoâng?
Theo taùc giaû Edward McNamara, chæ coù Giaùm muïc giaùo phaän ñöông nhieäm môùi ñöôïc neâu teân ñích danh trong Kinh nguyeän Thaùnh theå vaø vieäc neâu danh taùnh Giaùm muïc trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå khoâng phaûi laø moät vaán ñeà lòch söï hoaëc kính troïng, nhöng laø moät vaán ñeà hieäp thoâng Giaùo Hoäi (una cum Papa et Episcopo). Döïa vaøo vaên thö cuûa Boä Phuïng töï "De nomine Episcopi proferendo in Prece eucharistica" (09-10-1972), cha Ñoã Xuaân Queá, OP cuõng nhaéc laïi raèng: "Caàu nguyeän cho Ñöùc Cha trong Kinh nguyeän Thaùnh Theá vöøa laø boån phaän vöøa laø ñieàu phaûi leõ, "khoâng phaûi chæ ñeå toû loøng toân kính maø chính laø ñeå bieåu loä moái hieäp thoâng vaø tình baùc aùi ñoái vôùi ngaøi, haàu xin ôn trôï giuùp cho baûn thaân vaø söù vuï cuûa ngaøi" [tieáng la-tinh laø "Non tantum vel non praecipue honoris gratia, sed ob causam communionis et caritatis, sive ad divina auxilia pro ejus persona et ministerio impetranda"] (Acta Apostolicae Sedis 64 [1972], 692-694).
ÔÛ caáp ñoä hoaøn vuõ, moãi Giaùm muïc giaùo phaän ñaïi dieän cho Giaùo Hoäi taïi ñòa phöông cuûa mình, vaø taát caû caùc Giaùm muïc cuøng vôùi Giaùo hoaøng ñaïi dieän cho toaøn theå Giaùo Hoäi trong moái daây bình an, yeâu thöông vaø hieäp nhaát. Giaùm muïc cuûa hai giaùo phaän coù theå thieát laäp söï hieäp thoâng vôùi nhau, nhöng ñeå hoaøn toaøn thuoäc veà Giaùo Hoäi Coâng giaùo, hoï hay Giaùm muïc ñoaøn, caàn phaûi hieäp thoâng höõu hieäu vôùi Ñöùc Thaùnh Cha, ngaøi laøm Ñaàu cho Thaân Theå hay Ñoaøn Theå caùc Giaùm muïc, vaø ñoù chính laø Giaùm muïc Roma. ÔÛ caáp giaùo phaän, linh muïc ñaïi dieän cho caùc Giaùm muïc ñeå thi haønh thöøa taùc vuï rao giaûng Phuùc AÂm, chaên daét tín höõu vaø cöû haønh vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa. Theo Hieán cheá Tín lyù veà Giaùo Hoäi (Lumen Gentium), caùc linh muïc laø coäng söï vieân khoân ngoan, laø phuï taù vaø laø duïng cuï cuûa haøng Giaùm muïc; Hoï phuï thuoäc vaøo caùc Giaùm muïc trong vieäc thöïc thi quyeàn haønh cuûa hoï" (soá 28). Do ñoù, söï hieäp thoâng cuûa hoï vôùi Baûn quyeàn ñòa phöông khoâng keùm phaàn quan troïng.
Phaàn trình baøy treân giaûi thích lyù do taïi sao trong lôøi chuyeån caàu cuûa Kinh Nguyeän Thaùnh Theå, chuùng ta chæ neâu ñích danh danh hieäu cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng vaø Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän ñöông nhieäm chöù khoâng neâu danh taùnh cuûa Ñöùc Giaùm muïc veà höu [hay Ñöùc Giaùo hoaøng veà höu]. Caùc ngaøi laø Giaùm muïc vaø ñöùng trong Haøng nguõ Giaùm muïc, nhöng caùc ngaøi khoâng coøn thi haønh söù vuï cai quaûn giaùo phaän [hay Giaùo Hoäi hoaøn vuõ] nhö khi ñöông chöùc. Luùc naøy, caùc ngaøi khoâng coøn laø bieåu töôïng, laø söï dieãn taû cuûa söï hieäp thoâng, hay chòu traùch nhieäm cho moái daây hieäp thoâng cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông hoaëc cuûa Giaùo Hoäi hoaøn vuõ nöõa. Vì vaäy, nhö ñaõ noùi, caùc ngaøi ñöôïc xeáp naèm trong lôøi caàu nguyeän caùch chung (khoâng nhaéc teân ñích danh) daønh cho taát caû caùc Gíam muïc vaø cho toaøn theå haøng giaùo só nhaèm bieåu hieän moái daây hieäp nhaát cuûa coäng ñoaøn tín höõu vôùi caùc ngaøi laø nhöõng vò muïc töû trong Hoäi Thaùnh.
Tuy khoâng ñöa teân Ñöùc Giaùm muïc nghæ höu vaøo Kinh nguyeän Thaùnh Theå, nhöng caùc coäng ñoaøn giaùo xöù vaø doøng tu trong giaùo phaän neân caàu nguyeän luoân cho ngaøi trong phaàn Lôøi nguyeän Tín höõu cuûa Thaùnh leã haèng ngaøy hay trong Lôøi caàu cuûa Giôø kinh Phuïng vuï moãi ngaøy. Nhieàu ngöôøi laàm töôûng raèng chæ daâng Lôøi nguyeän Tín höõu trong Thaùnh leã Chuùa nhaät hay nhöõng dòp troïng theå. Thöïc ra, Hoäi Thaùnh khuyeán khích daâng Lôøi nguyeän Tín höõu moãi ngaøy trong moïi Thaùnh leã coù giaùo daân tham döï.
Veà vaán ñeà ñieàu chænh theâm thaét nhöõng chi tieát khaùc vaøo trong caùc vaên baûn hoaëc chöõ ñoû cuûa Thaùnh leã noùi chung vaø trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå noùi rieâng, caùc vò tö teá neân nhôù raèng, Thaùnh leã thuoäc veà toaøn theå Hoäi Thaùnh vaø laø moät phaàn quan troïng cuûa "Kho taøng ñöùc tin" (depositum fidei) neân chæ coù Huaán quyeàn cuûa Giaùo Hoäi (Magisterium) môùi coù quyeàn thay ñoåi, ngay caû Giaùm muïc giaùo phaän cuõng khoâng coù thaåm quyeàn tröø ra phaûi tuaân theo nhöõng thuû tuïc nghieâm ngaët, nhö phaûi coù nhöõng lyù do muïc vuï heát söùc caàn thieát, ñöôïc Hoäi ñoàng Giaùm muïc thoâng qua [vôùi 2/3 soá Giaùm muïc ñoàng yù] vaø phaûi trình leân Toaø Thaùnh ñeå ñöôc pheâ chuaån tröôùc khi ñem aùp duïng. Vì theá, caùc linh muïc caøng phaûi traùnh xa thoùi quen töï yù theâm thaét ñieàu naøy ñieàu kia vaøo trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå.
Lm. Giuse Phaïm Ñình AÙi, SSS
- - - - - - - -
Xc. Edward McNamara, "Mentioning Bishops in the Eucharistic Prayers" trong A Zenit Daily Dispatch (17 Feb. 2009) - Notitiae 45 (2009) 308-320.
Xc. Hieán cheá Phuïng vuï Thaùnh, soá 22; Quy cheá Toång quaùt Saùch Leã Roâma, soá 24; Huaán thò Bí tích Cöùu ñoä (Redemptionis sacramentum), soá 51, 56, 59.
Xc. Huaán thò Bí tích Cöùu ñoä, soá 56; Edward McNamara, "Mentioning Bishops in the Eucharistic Prayers"; Notitiae 45 (2009) 308-320.
Kinh nguyeän Thaùnh Theå I; III; IV; Giao Hoaø II; Caàu cho nhöõng nhu caàu khaùc nhau I, II, III, IV
Kinh nguyeän Thaùnh Theå II; III; IV; Caàu cho nhöõng nhu caàu khaùc nhau II, III, IV; Thaùnh leã vôùi treû em II, III.
Xc. Quy cheá Toång quaùt Saùch Leã Roâma, soá 79g.
Xc. Barry Hudock, The Eucharistic Prayer - A User's Guide (Collegeville, Minnesota: A Pueblo / The Liturgical Press, 2010), 82.
Xc. Hieán cheá Tín lyù veà Giaùo Hoäi (Lumen Gentium = LG), soá 22-23; Saéc leänh veà Nhieäm vuï Muïc vuï cuûa Giaùm muïc (Christus Dominus), soá 6; Saùch Giaùo lyù Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, soá 1369.
Xc. ÑGH Beâneâñíctoâ XVI, Toâng Huaán Sacramentum Caritatis, soá 39.
Xc. Xc. Edward McNamara, "Inserts into Eucharistic Prayers" trong A Zenit Daily Dispatch (Rome - 19 May 2015).
Xc. Giaùo Luaät soá 418~2: Trong tröôøng hôïp naøy, tö teá vaãn neâu teân ngaøi nhö coâng thöùc thoâng thöôøng "cuøng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng T., Ñöùc Giaùm muïc T. chuùng con..." (Kinh nguyeän Thaùnh Theå II).
Vò coù quyeàn taøi phaùn (jurisdiction) treân moät laõnh thoå khoâng gaén vôùi baát cöù giaùo phaän naøo.
Xc. Giaùo Luaät soá 370-371; The Decree Cum de nomine, on the mention of the bishop's name in the Eucharistic Prayer (October 9, 1972), Acta Apostolicae Sedis 64 [1972], 692-694 trong Documents on the Liturgy, 1963-1979, no. 1970).
Coù theå xöôùng teân neáu vò tö teá muoán (Notitiae 45 (2009) 308-320.
Duø ngaøi ñang chuû söï buoåi cöû haønh phuïng vuï.
Xc. Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma, soá 92; Edward Foley (ed), A Commentary on the General Instruction of the Roman Missal (Collegeville, Minnesota: A Pueblo / The Liturgical Press, 2007), 250-251.
Nghóa laø khoâng neâu töøng teân rieâng bieät vì coù nhöõng giaùo phaän maø soá Ñöùc Giaùm muïc phuï taù laø 3,4,5 hay thaäm chí leân tôùi 9 vò.
Xc. Giaùo Luaät soá 416.
Xc. Giaùo Luaät soá 419; 421~1; LG, soá 20; 21; Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, "Giaùo hoäi nhö laø hieäp thoâng" (ngaøy 28 thaùng 5 naêm 1992), soá 14.
Xc. Boä Phuïng töï Thaùnh, Saéc leänh Cum de nomine (AAS 64 [1972], 692-694.
Xc. Hieán cheá Tín lyù veà Giaùo Hoäi Lumen Gentium (=LG), soá 20-23; Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, "Giaùo hoäi nhö laø hieäp thoâng", soá 14; Susan K. Wood, "The Church as Communion" trong Peter C. Phan (ed), The Gift of the Chuch (Collegeville, Minnesota: A Pueblo / The Liturgical Press, 2000), 159-176.
Xc. Edward McNamara, "Mentioning Bishops in the Eucharistic Prayers"; Notitiae 45 (2009) 308-320.
Ñoã Xuaân Queá, "Ñoïc teân Ñöùc Cha trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå" trong http://www.simonhoadalat.com/HOCHOI/Phungvu/69KinhNguyenTT.htm
Xc. LG, soá 23.
Ibid., soá 22b; Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, "Giaùo hoäi nhö laø hieäp thoâng", soá 12.
Xc. LG, soá 28.
Xc. Quy cheá Toång quaùt Saùch Leã Roâma, soá 79g; 92; Edward Foley (ed), A Commentary on the General Instruction of the Roman Missal, 250-251
Xc. Quy cheá Toång quaùt Saùch Leã Roâma, soá 69; Joseph DeGrocco, A Pastoral Commentaty on the General Instruction of the Roman Missal (Chicago: Liturgy Training Publication, 2011), 48.
Xc. Saùch Giaùo lyù Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, soá 84.
Xc. Hieán cheá Phuïng vuï Thaùnh, soá 22; Giaùo luaät 838, 846, 928; Quy cheá Toång quaùt Saùch Leã Roâma, soá 24; Paul VI, address of August 22, 1973: L'Osservatore Romano (August 23, 1973); Huaán thò Bí tích Cöùu ñoä, soá 51 vaø 59; Toâng Huaán Sacramentum Caritatis, soá 37-40; Inaestimabile Donum, soá 5; Edward McNamara, "Inserts into Eucharistic Prayers".