Giaùo Hoäi Venezuela beânh vöïc
quyeàn cuûa caùc thoå daân Amazzonia
Giaùo Hoäi Venezuela beânh vöïc quyeàn cuûa caùc thoå daân Amazzonia.
Venezuela (Vat. 11-04-2018) - Ngaøy muøng 5 thaùng 4 naêm 2018 toå chöùc Maïng löôùi giaùo hoäi Toaøn Amazzonia vieát taét laø REPAM, ñaõ toå chöùc cuoäc hoïp baùo giôùi thieäu taøi lieäu töïa ñeà "Amazzonia Venezuela: tieáng theùt cuûa ñaát vaø caùc daân toäc ñoøi söï toân troïng", trong ñoù toå chöùc Repam maïnh meõ toá caùo caùc sinh hoaït khai thaùc caùc quaëng moû vuøng Amazzonia cuûa Venezuela moät caùch röøng ruù, khoâng toân troïng moâi sinh vaø quyeàn cuûa caùc thoå daân. Taøi lieäu ñaõ ñöôïc HÑGM Venezuela vaø toå chöùc Caritas Venezuela coå voõ vaø uûng hoä.
Ñaây laø moät lôøi keâu goïi xaõ hoäi vaø moïi cô caáu hieäp löïc ñeå laø tieáng noùi cuûa caùc thoå daân, naïn nhaân chính cuaû caùc sinh hoaït khai thaùc quaëng moû ngaøy caøng gia taêng trong vuøng Amazzonia. Caùc sinh hoaït naøy khoâng toân troïng caùc ñieàu kieän toái thieåu cuûa vieäc khai thaùc quaëng moû, chuùng chæ nhaém muïc ñích cöôùp boùc caùc taøi nguyeân thieân nhieân cuûa Amazzonia, maø Venezuela chia seû vôùi 8 quoác gia khaùc trong vuøng.
Môû ñaàu taøi lieäu caùc thaønh vieân cuûa toå chöùc Repam nhaéc tôùi vieäc cöû haønh bieán coá Phuïc Sinh cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ giuùp canh taân nieàm vui vaø nieàm hy voïng cuûa moïi kitoâ höõu, nhöng ñoàng thôøi cuõng khieán cho caùc vò yù thöùc ñöôïc caùc tình traïng maát quaân bình saâu xa cuõng nhö caùc baát coâng trong xaõ hoäi hieän nay. Vì theá nhaân danh Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Venezuela toå chöùc Repam môøi goïi moïi ngöôøi caûm thöông caùc coäng ñoaøn kitoâ, vaø daân chuùng noùi chung, ñöùng tröôùc vaøi aâu lo veà tình hình nguy hieåm ñang ñe doïa quoác gia, cuõng nhö nhaän ra caùc daáu chæ hy voïng môøi goïi daán thaân ñeå thay ñoåi caùc tình traïng toài teä naøy.
Moïi ngöôøi ñeàu nhaän thaáy raèng ngöôøi ta ñang aùp ñaët treân quoác gia moät höôùng ñi traùi vôùi Hieán Phaùp, khieán naûy sinh ra caùc tình traïng khoâng theå chòu ñöïng ñöôïc nöõa laø naïn ngheøo ñoùi baàn cuøng, maát an ninh, tình traïng y teá toài teä, naïn baùch haïi chính trò, naïn di cö nguy hieåm, ñaëc bieät ñoái vôùi giôùi treû, daãn ñöa tôùi moät chaân trôøi cuoäc soáng baát xöùng vôùi phaåm giaù con ngöôøi. Ñaây laø moät kinh nghieäm tieâu cöïc khieán cho ña soá daân phaûi khoå ñau trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy, caû khi coù ngöôøi nhöõng khoâng muoán troâng thaáy noù, hay tìm ñöa ra caùc lôøi bieän minh vaø ñoå toäi cho thaønh phaàn naøo ñoù, theá naøo ñeå khoâng chòu traùch nhieäm veà caùc tình traïng aáy.
Söï traàm troïng cuûa caùc tình traïng naøy coù theå khieán cho chuùng ta boû ra ngoaøi caùc vaán ñeà xem ra ít caáp baùch hôn trong luùc naøy, nhöng chuùng coù theá gaây ra vaø ñang gaây ra caùc haäu quaû tai haïi treân moïi bình dieän cuoäc soáng hieän taïi vaø töông lai. Ñoù laø vaán ñeà moâi sinh bò oâ nhieãm vì caùc khai thaùc caùc taøi nguyeân moät caùch voâ chöøng möïc trong caùc thaäp nieân qua, ñeå laïi caùc haäu quaû taøn haïi nhö vieäc haâm noùng traùi ñaát, laøm baån caùc nguoàn nöôùc, taøn phaù röøng giaø, taán kích caùc daân toäc soáng trong caùc vuøng ngaøy caøng bò taøn phaù nhieàu hôn. Chuùng ta bieát raèng ñaây laø tình traïng ñang xaûy ra trong toaøn vuøng Amazzonia lieân quan tôùi moïi quoác gia lieân heä. Nhö laø toå chöùc bao goàm ñaïi dieän cuûa taát caû caùc quoác gia naøy chuùng toâi xin trình baày vôùi moïi ngöôøi , vôùi xaõ hoäi, Giaùo Hoäi, vaø caùc cô caáu caùc aâu lo cuûa chuùng toâi, vaø keâu goïi tinh thaàn traùch nhieäm chung, nhöng chuùng toâi khôûi haønh vôùi thöïc taïi cuûa nöôùc Venezuela.
Thaät ra, vieäc lo laéng saên soùc moâi sinh taïi ñaát nöôùc chuùng toâi ñaõ coù töø raát laâu roài, baèng chöùng laø vieäc thaønh laäp Boä Moâi Sinh hoài naêm 1977. Trong nhieàu thaäp nieân chuùng toâi ñaõ nhaän thaáy caàn gia taêng vieäc baûo veä moâi sinh choáng laïi caùc sinh hoaït khai thaùc quaëng moû baát hôïp phaùp vaø coù tính caùch xaâm laán. Nhöng trong caùc naêm qua nöôùc Venezuela ñaõ ñeà ra moät ñöôøng loái chính trò môùi cho pheùp khai thaùc caùc quaëng moû moät caùch choùng maët, vaø xaâm laán ñaát ñai cuûa caùc thoå daân. Vôùi vieäc thaønh laäp toå chöùc "Arco Minero del Orinoco" vaø kyù giao keøo vôùi nhieàu chính quyeàn vaø toå chöùc ña quoác, cho pheùp khai thaùc caùc quaëng moû taïi nhieàu vuøng trong nöôùc, ñaëc bieät laø vuøng Guayana giöõa caùc naêm 2011-2013, ñöôøng loái chính trò quaëng moû ñaõ hoaøn toaøn thay ñoåi. Khoâng laâu sau ñoù qua saéc leänh soá 2248 ban haønh ngaøy 24 thaùng 2 naêm 2016 chính quyeàn Venezuela quyeát ñònh giao cho quaân ñoäi toaøn quyeàn khai thaùc daàu hoaû, khí ñoát vaø caùc quaëng moû noùi chung, maø khoâng coù giôùi haïn naøo, vaø cho pheùp thaønh laäp toå chöùc kinh doanh Cammempeg. Toång thoáng ñaõ tuyeân boá treân ñaøi truyeàn hình quoác gia vieäc kyù keát caùc thoaû hieäp vôùi caùc toå chöùc khai thaùc quaëng moû vaø chöùng nhaän vieäc khai thaùc caùc moû vaøng, ñoàng, coltan vaø caùc quaëng moû khaùc vaø yeâu saùch khôûi ñoäng guoàng maùy khai thaùc quaëng moû tröôùc khi giaù daàu hoaû suït.
Nhöng beân caïnh caùc lôøi tuyeân boá haõo, vieäc cho pheùp caùc nhaân vaät vaø caùc nhoùm khai thaùc quaëng moû baát hôïp phaùp ñaõ gia taêng sinh hoaït khai thaùc quaëng moû taïi nhieàu vuøng roäng lôùn trong nöôùc, vaø trong nhieàu tröôøng hôïp taïo ra caùc tình traïng taøn phaù thieân nhieân vaø loaïi tröø caùc daân toäc soáng trong caùc vuøng ñaát naøy voán thuoäc veà hoï.
Vieäc thoâng baùo chính thöùc caùc döï aùn ñoù ñöôïc trình baày nhö laø giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà quoác gia vaø thuùc ñaåy phaùt trieån, nhöng ñaõ khoâng coù caùc nghi nhaän cuï theå vaø chænh söûa thöïc söï. Dö luaän xaõ hoäi noùi ñeán söï taøn phaù vaø caàm coá töông lai. Vì theá chuùng toâi toá caùo moâ thöùc sinh hoaït hieän coù taïi Venezuela vaø nhieàu nöôùc chaâu myõ latinh cuõng nhö treân theá giôùi, vì noù laø moät moâ thöùc phaùt trieån khoâng theå chòu ñöïng noåi, taêng toác tình traïng ngheøo ñoùi, vieäc tuyø thuoäc caùc thay ñoåi cuûa thò tröôøng do caùc coâng ty ña quoác xaùc ñònh vaø tình traïng nôï naàn chöa töøng thaáy cuûa caùc quoác gia, trôû thaønh naïn nhaân cuûa caùc coâng ty naøy, khi luïy phuïc thò tröôøng quoác teá. Caùc sinh hoaït thaùi quaù laø phaàn cuûa moät moâ thöùc kinh teá thoáng trò ñaõ phaân reõ con ngöôøi vôùi thieân nhieân, vaø hieåu noù nhö moät moâ thöùc voâ taän cuûa vieäc khai thaùc caùc taøi nguyeân thieân nhieân.
Ñaõ coù nhieàu tieáng noùi choáng laïi vieäc taøn phaù thieân nhieân vaø vieäc loaïi tröø caùc thoå daân vaø caùc neàn vaên hoùa cuûa hoï do ñöôøng loái chính trò kinh teá naøy gaây ra. Nhieàu toå chöùc thoå daân khaùc nhau ñaõ leân tieáng toá caùo söï kieän naøy vaø vieäc vi phaïm caùc quyeàn cuûa hoï, nhöng hoï ñaõ chæ nhaän ñöôïc söï thinh laëng vaø caùc ñaøn aùp. Nghieân cöùu cuûa caùc chuyeân vieân thöôøng baùo ñoäng xaõ hoäi vaø nhieàu toå chöùc lieân quan tôùi caùc vaán ñeà naøy, nhöng coù ít tieáng vang ñoái vôùi caùc laäp tröôøng vaø lôøi keâu goïi cuûa hoï, vì coù caùc lôïi nhuaän quaù to lôùn. Ñoâi khi coù caùc tin töùc lieân quan tôùi caùc vuï taøn saùt vaø thanh toaùn ñöôïc caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñöa ra aùnh saùng khieán du luaän xaõ hoäi chuù yù, nhöng caùc giôùi höõu traùch vaãn khoâng theøm bieát ñeán. Caùc lôøi tuyeân boá chính thöùc bieän minh cho vieäc gia taêng sinh hoaït khai thaùc caùc quaëng moû nhö caùch theá caàn thieát giuùp kinh teá taêng tröôûng vaø phaùt trieån cho töông lai. Nhöng caàn toá caùo vieäc thieáu caùc ñieàu kieän toái thieåu baûo veä thieân nhieân. Thaät laø caàn thieát vieäc thoâng tin töùc vaø söï trong saùng minh baïch lieân quan tôùi sinh hoaït khai thaùc quaëng moû vôùi caùc giôùi haïn ñuùng ñaén ñeå traùnh caùc haäu quaû tieâu cöïc treân moâi sinh vaø daân chuùng soáng trong caùc vuøng ñaát naøy. Caùc xung ñoät xaõ hoäi moâi sinh aûnh höôûng saâu roäng treân moïi ngöôøi daân Venezuela, vaø caùc nhu caàu cuoäc soáng cuûa hoï nhö coù ñieän, coù nöôùc trong laønh ñeå uoáng, giaûi quyeát vaán ñeà raùc röôûi vv... Chuùng vöôït xa ranh giôùi cuûa Venezuela, vì cuõng lieân quan tôùi 8 quoác gia coù chung bieân giôùi vôùi vuøng Amazzonia.
Vì nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng vaø caùc vaán ñeà moâi sinh vaø haäu quaû cuûa noù lieân quan tôùi toaøn nhaân loaïi neân Giaùo Hoäi ñaõ ñöa ra caùc laäp tröôøng chính xaùc roõ raøng giuùp moïi ngöôøi yù thöùc hôn vaø ñeà nghò caùc giaûi phaùp giuùp toân troïng moâi sinh. Trong soá caùc taøi lieäu ñoù coù Thoâng ñieäp "Laudato si" cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ coù theå laø ñieåm tham chieáu cho moïi ngöôøi. Töø khi ñöôïc coâng boá hoài naêm 2015 tôùi nay thoâng ñieäp ñaõ lay ñoäng nhieàu löông taâm vaø thaêng tieán caùc saùng kieán giuùp ñöông ñaàu moät caùch saùng suoát vaø cöông quyeát vôùi caùc vaán ñeà lieân quan tôùi töông lai töùc thì cuûa toaøn nhaân loaïi.
Trong ñaïi hoäi khoaùng ñaïi laàn thöù naêm trieäu taäp taïi Aparecida beân Brasil hoài thaùng 5 naêm 2007 Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc chaâu Myõ Latinh vaø vuøng Caraibi vieát taét laø CELAM, cuõng ñaõ thaûo luaän vaán ñeà moâi sinh ñaëc bieät trong vuøng Amazzonia.
Ít naêm sau hoài thaùng 9 naêm 2014 toå chöùc Celam ñaõ cho thaønh laäp Maïng löôùi giaùo hoäi Toaøn vuøng Amazzonia ñeå phoái hôïp moïi noã löïc vaø saùng kieán maø Giaùo Hoäi cuûa 8 quoác gia thöïc hieän trong toaøn vuøng roäng lôùn naøy.
Môùi ñaây toå chöùc Celam ñaõ coâng boá taøi lieäu töïa ñeà "Caùc moân ñeä thöøa sai giöõ gìn Thuï taïo" aùp duïng Thoâng ñieäp Laudato si vaøo thöïc taïi cuûa chaâu Myõ Latinh. Taøi lieäu neâu baät moät soá ñieåm trong thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha lieân quan tôùi chaâu Myõ Latinh vaø môøi goïi Giaùo Hoäi vaø moïi ngöôøi hoaùn caûi moâi sinh toaøn veïn ñeå giöõ gìn ngoâi nhaø chung.
Sau cuøng laø saùng kieán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ trieäu taäp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cho vuøng Amazzonia veà vaán ñeà moâi sinh vôùi ñeà taøi: "Amazzonia: caùc con ñöôøng môùi cho Giaùo Hoäi vaø cho moät moâi sinh toaøn veïn". Hieän nay caùc Giaùm Muïc chaâu Myõ Latinh ñang noã löïc chuaån bò cho Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy.
Giaùo Hoäi Venezuela cuøng vôùi Myõ chaâu vaø toaøn theá giôùi caûm thaáy lo aâu tröôùc naïn cöôùp boùc thieân nhieân, söï thôø ô vaø vieäc loaïi tröø caùc daân toäc soáng trong caùc vuøng bò taøn phaù naøy. Giaùo Hoäi ñaët kyø voïng nôi caùc giaù trò tích cöïc vaø söï ñeà khaùng hieän dieän trong neàn vaên hoaù cuûa caùc thoå daân, coâng vieäc cuûa caùc thöøa sai trôï giuùp hoï vaø bieát bao nhieâu ngöôøi nhaäy caûm daán thaân trong vieäc saên soùc thieân nhieân vaø töông lai cuûa caùc daân toäc naøy. Giaùo Hoäi caûm thaáy ñöôïc huy ñoäng tìm ra caùc con ñöôøng môùi giuùp cuûng coá caùc coäng ñoaøn kitoâ hieän coù hay seõ ñöôïc thaønh laäp, vaø saên soùc thuï taïo cho thieän ích cuûa taát caû moïi ngöôøi vaø cho caùc theá heä töông lai.
Gaàn moät theá kyû qua Giaùo Hoäi ñaõ taùi hieän dieän trong caùc vuøng naøy nhaèm muïc ñích trôï giuùp caùc thoå daân ñaõ töøng sinh soáng trong vuøng, vôùi caùc chöông trình y teá, giaùo duïc, trôï giuùp phaùt trieån an sinh, toå chöùc vaø truyeàn giaùo. Ñoù ñaõ laø moät loä trình daøi maø caùc thöøa sai nam nöõ coáng hieán phaàn toát ñeïp nhaát cuoäc ñôøi caùc vò cho caùc anh chò em thöôøng bò loaïi tröø vaø voâ gia cö naøy. Caùc vò tieán böôùc vôùi caùc vaáp ngaõ vaø sai laàm, nhöng cuõng vôùi caùc thaønh coâng, vôùi raát nhieàu taän tuïy vaø tình yeâu, vôùi vieäc hoäi nhaäp vaên hoaù ngaøy caøng gia taêng, vaø söï trôï giuùp ñeå hoï trôû thaønh caùc taùc nhaân soá phaän cuûa hoï.
Naêm 2015 Giaùo Hoäi Venezuela saùt nhaäp vaøo toå chöùc Repam baûn töôøng trình maø Giaùo Hoäi ñaõ thöïc hieän töø nhieàu naêm qua vôùi caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông vuøng Amazzonia. Söï töông trôï giöõa caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông thaønh phaàn cuûa vuøng Amazzonia ñaõ raát tích cöïc. Ñaây laø cô may lôùn ñoái vôùi caùc töông quan vaø söï coäng taùc vôùi caùc cô caáu vaø caù nhaân khaùc daán thaân baûo veä vaø ñaùnh giaù cao thieân nhieân.
Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Venezuela vaø caùc uyû ban phaùt trieån vaø yeåm trôï caùc thoå daân vaø caùc anh chò em goác phi chaâu laáy laøm cuûa mình caùc tieáng keâu than vang leân töø khaép nôi lieân quan tôùi tình traïng coâng baèng vaø baûo veä thieân nhieân, vaø keâu goïi chuù yù tôùi thieän ích vaø caùc quyeàn cuûa toaøn daân cuõng nhö cuûa caùc theá heä töông lai, choáng laïi caùc chöông trình chæ tìm caùc lôïi nhuaän kinh teá rieâng tö. Giaùo Hoäi cuõng laäp laïi caùc toá caùo cuûa caùc thoå daân soáng trong vuøng naøy, nhaát laø cuûa caùc toå chöùc thoå daân leân tieáng phaûn ñoái ñeå beânh vöïc caùc quyeàn lôïi cuûa hoï nhö ñaõ ñöôïc xaùc ñònh trong Hieán phaùp quoác gia.
Chuùng ta ñöôïc môøi goïi laø nhöõng ngöôøi giöõ gìn Thuï Taïo theo lôøi môøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha vaø cuûa caùc Giaùm Muïc toaøn chaâu Myõ Latinh. Caàn phaûi gìn giöõ, beânh vöïc vaø baûo veä ngoâi nhaø chung cho thieän ích cuûa taát caû moïi ngöôøi vaø cho caùc theá heä töông lai, hieäp nhaát vôùi taát caû moïi ngöôøi ñaáu tranh cho vieäc söû duïng thieân nhieân vôùi loøng toân troïng baèng caùch thaêng tieán moät neàn moâi sinh toaøn veïn.
Chuùng toâi cuõng canh taân daán thaân cuøng vôùi caùc daân toäc ñaõ soáng treân caùc vuøng ñaát naøy ñeå loan baùo Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Ñaáng Cöùu Theá ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa Cha göûi tôùi ñeå thöïc hieän trong theá giôùi naøy Nöôùc cuûa coâng baèng tình yeâu vaø hoaø bình ñeå ñoàng haønh vôùi hoï trong cuoäc maïo hieåm tuyeät dieäu haàu trôû thaønh caùc chuû nhaân soá phaän cuûa mình vaø cuõng coá caùc neàn vaên hoaù vaø trao ñoåi vôùi söï hieåu bieát vaø caùc giaù trò tinh thaàn vôùi caùc ngöôøi khaùc, ñeå trôû thaønh caùc moân ñeä vaø thöøa sai coù göông maët thoå daân cuûa coäng ñoaøn caùc ngöôøi theo Chuùa Gieâsu Kitoâ. Sau cuøng chuùng toâi ñöôïc môøi goïi hoïp thaønh moät maïng löôùi vôùi taát caû caùc toå chöùc vaø caù nhaân chaáp nhaän döï aùn baûo veä vaø thaêng tieán Amazzonia ñeå giöõ gìn vaø chia seû vieäc thuï höôûng noù baèng caùch chuù yù tôùi caùc thoå daân vaø moïi saéc daân sinh soáng taïi ñaây, laø nhöõng ngöôøi ñaõ bieát toân troïng yeâu meán thieân nhieân nhö nguoàn söï soáng vaø caên tính rieâng. Toå chöùc Repam muoán laø moät trong bieát bao nhieâu maïng löôùi ñoù trong noã löïc thaêng tieán thieän ích cho taát caû moïi ngöôøi.
Linh Tieán Khaûi
(Vatican News)