Giaùo Hoäi Rwanda vaø Naêm Hoaø Giaûi
Giaùo Hoäi Rwanda vaø Naêm Hoaø Giaûi.
Rwanda (Vat. 17-04-2018) - Muøng 7 thaùng 4 naêm 2018 laø ngaøy töôûng nieäm 24 naêm cuoäc dieät chuûng taïi Rwanda. Hoài thaùng 4 naêm 1994 toång thoáng J. Habyarimana ngöôøi Hutu ñaõ bò aùm saùt khieán cho hai chuûng toäc Hutu vaø Tutsi taïi Rwanda taøn saùt nhau. Töø ngaøy muøng 6 thaùng 4 cho tôùi giöõa thaùng 7 naêm 1994, nghóa laø trong voøng 100 ngaøy, ñaõ coù tôùi 1 trieäu ngöôøi bò gieát baèng suùng, dao phaù röøng vaø gaäy ñinh, ña soá laø ngöôøi Tutsi. Haøng chuïc ngaøn ngöôøi ñaõ bò chaët tay, chaët chaân, moå buïng, chaët ñaàu, vaø xaùc hoï troâi ñaày caùc soâng ñoå vaøo Ñaïi Hoà. Trong soá nhöõng ngöôøi bò gieát cuõng coù nhieàu linh muïc, tu só nam nöõ, chuûng sinh vaø taäp sinh thuoäc caû hai chuûng toäc.
Rwanda roäng 26,338 caây soá vuoâng, coù 11 trieäu 300 ngaøn daân, 84% thuoäc chuûng toäc Hutu, 15% thuoäc chuûng toäc Tutsi vaø 1% thuoäc chuûng toäc Twa, ña soá theo Kitoâ giaùo.
Ngaøy 18 thaùng gieâng naêm 2018 Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Rwanda ñaõ coâng boá thö muïc vuï nhaéc nhôù moïi ngöôøi raèng naêm 2018 laø Naêm Hoaø Giaûi quoác gia.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò noäi dung thö muïc vuï cuûa caùc Giaùm Muïc Rwanda.
Trong phaàn môû ñaàu caùc vò nhaéc laïi raúng trong naêm 2016 Giaùo Hoäi Rwanda ñaõ cöû haønh Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt Chuùa, naêm 2017 kyû nieäm 100 naêm chöùc linh muïc taïi Rwanda, vaø naêm 2018 laø Naêm Hoaø Giaûi. Hoaø giaûi laø moät tieán trình daøi ñoøi hoûi nhieàu thôøi gian, loøng kieân nhaãn vaø ôn thaùnh Chuùa. Giaùo Hoäi Rwanda muoán tieáp tuïc con ñöôøng ñaõ baét ñaàu trong khung caûnh cuûa vieäc hoaø giaûi vôùi Thieân Chuùa, vôùi nhau vaø vôùi moâi sinh, ñaùp traû laïi lôøi keâu môøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.
Phaàn thöù nhaát cuûa thö muïc vuï khai trieån ñeà taøi "Hoaø giaûi nhö tieán trình daøi ñöôïc naâng ñôõ bôûi ôn thaùnh". Caùc Giaùm Muïc ghi nhaän raèng: trong theá kyû 20 lòch söû nhaân loaïi, vaø ñaëc bieät lòch söû ñaát nöôùc Rwanda, bò ghi daáu bôûi söï suy thoaùi cuûa tình yeâu, baát coâng lan traøn döïa treân kyø thò, aùp böùc, caùc cuoäc taøn saùt, chieán tranh, ñaày aûi, vaø vieäc chaø ñaïp caùc quyeàn con ngöôøi, cuõng nhö baïo löïc ñuû loaïi cho tôùi cuoäc Dieät Chuûng choáng laïi ngöôøi Tutsi hoài naêm 1994, moät toäi phaïm khoâng theå taû ñöôïc maø theá giôùi ñaõ bieát. Cuoäc dieät chuûng naøy ñaõ laø thöôùc ño cho thaáy möùc ñoä nhaân baûn vaø ñöùc tin kitoâ taïi Rwanda. Moät soá ñoâng ngöôøi ñaõ nhuùng tay vaøo toäi phaïm khoâng töôûng töôïng ñöôïc naøy, nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ giaû ñieác laøm ngô tröôùc tieáng keâu cöùu cuûa caùc naïn nhaân, vaø ñaõ khoâng laøm gì caû ñeå choáng laïi baát coâng khoâng theå nhaân nhöôïng naøy. Söï soáng con ngöôøi ñaõ bò haï thaáp, vaø haønh ñoäng gieát choùc ñaõ ñöôïc coi nhö moät thöïc haønh bình thöôøng.
Naêm Hoaø Giaûi naøy laø moät ôn Thieân Chuùa ban cho chuùng ta. Ngaøi ñaõ taïo döïng neân chuùng ta gioáng hình aûnh Ngaøi. Sau khi chuùng ta phaïm toäi, Ngaøi ñaõ göûi Con Moät laø Ñaáng Cöùu Theá ñeán cöùu roãi chuùng ta. Chuùa Gieâsu ñaõ chaáp nhaän cheát treân thaäp giaù ñeå ñeàn toäi chuùng ta vaø ban chính Mình Ngaøi laøm löông thöïc döôõng nuoâi chuùng ta. Nhö vaäy, Thaùnh Theå trôû thaønh minh öôùc hieäp nhaát trong Chuùa Kitoâ. Chuùng toâi chuùc möøng caùc tín höõu ñaõ trung thaønh vôùi minh öôùc aáy trong bí tích Röûa Toäi vaø vieäc laõnh nhaän Mình Thaùnh Chuùa. Hoï ñaõ leân aùn söï döõ vaø trung thaønh vôùi söï thaät cho tôùi choã töû ñaïo. Tröôùc theàm vieäc töôûng nieäm 25 naêm cuoäc dieät chuûng choáng laïi caùc anh chò em Tutsi, thaät laø quan troïng nhìn laïi quaù khöù ñeå löôïng ñònh ñieàu chuùng ta ñaõ coù theå laøm trong tieán trình hoaø giaûi nhaèm xaây döïng moät xaõ hoäi nôi thoáng trò tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi tha nhaân. Ñeå tieán tôùi söï hoaø giaûi naøy nhöõng ai ñaõ phaïm toäi dieät chuûng phaûi ñöôïc trôï giuùp xin loãi, vaø caùc naïn nhaân phaûi ñöôïc trôï giuùp tha thöù. Trong khung caûnh ñaøo saâu tieán trình hoaø giaûi chuùng ta caàn söï thaät, thay ñoåi naõo traïng, traùnh ñoùng kín trong lòch söû rieâng, vaø vun troàng loøng caûm thöông trong con tim mình. Nhö ÑTC Phanxicoâ ñaõ noùi: khi cuoäc soáng noäi taâm cuûa con ngöôøi döøng laïi treân caùc lôïi loäc rieâng tö, thì khoâng coøn coù choã cho ngöôøi khaùc cuõng nhö cho Thieân Chuùa (EG, 2).
Phaàn hai thö muïc vuï cuûa caùc Giaùm Muïc Rwanda khai trieån ñeà taøi "Lôøi Chuùa vaø Huaán quyeàn cuûa Giaùo Hoäi trong tieán trình hoaø giaûi." Caû hai coù taàm quan troïng khoâng theå thay theá, vì chæ cho chuùng ta bieát nhöõng ñieàu phaûi laøm.
Toäi loãi phaân reõ chuùng ta vôùi Thieân Chuùa vaø phaù huyû söï hieäp nhaát vôùi Chuùa. Khi rôøi xa Chuùa, chuùng ta coù theå gaëp caùc hieåm nguy traàm troïng coù theå daãn ñöa tôùi caùi cheát. Xa Chuùa ñôøi soáng chuùng ta ñaày sôï haõi vaø aâu lo. Thieân Chuùa khoâng muoán chuùng ta soáng trong sôï haõi aâu lo vaø thieáu an bình, nhöng Ngaøi muoán chuùng ta hoaùn caûi ñeå ñöôïc soáng. Moãi khi chuùng ta quay löng vôùi Thieân Chuùa, Ngaøi thuùc giuïc chuùng ta hoaø giaûi vaø hoaùn caûi, nhö Ngaøi ñaõ laøm vôùi oâng Dakeâu, hoaø giaûi vôùi caùc naïn nhaân caùc baát coâng cuûa oâng, vôùi Phaoloâ laø keû baùch haïi caùc kitoâ höõu. Chuùa Kitoâ cuõng tìm kieám chuùng ta, höôùng daãn chuùng ta, vaø muoán raèng chuùng ta laø caùc chöùng nhaân cuaû söï hieäp nhaát vaø hoaø giaûi. Chuùng ta haõy hoaø giaûi vôùi Chuùa.
Vieäc hoaø giaûi vôùi Thieân Chuùa laø neàn taûng cho vieäc hoaø giaûi vôùi chính mình. Hoaø giaûi vôùi chính mình tröôùc heát laø chaáp nhaän mình nhö mình laø, vôùi caùc nguoàn goác, gia ñình, vuøng mieàn, chuûng toäc cuûa mình, maø khoâng gaây thieät haïi cho töông quan vôùi caùc ngöôøi khaùc. Khoâng coù gì coù theå so saùnh ñöôïc vôùi söï hieäp nhaát cuûa chuùng ta trong ñöùc tin. Vì theá chuùng ta seõ noùi taïi Rwanda naøy: khoâng coù hutu, tutsi cuõng nhö twa, nduga, kiga. Vì chuùng ta taát caû chæ laø moät trong Chuùa Kitoâ. Nhö vaäy, chuùng ta phaûi töï giaûi thoaùt mình khoûi taâm thöùc cuõ chia reõ chuùng ta.
Vieäc hoaø giaûi vôùi chính mình cuõng ñoøi buoäc chuùng ta chaáp nhaän caùc khoå ñau vaø caùc veát thöông cuûa mình, ñeå keát hieäp chuùng vôùi caùc khoå ñau vaø veát thöông cuûa Chuùa Kitoâ treân thaäp giaù. Caùc vaát vaû, baát haïnh cuûa baïn ñaõ ñöôïc Chuùa Kitoâ mang laáy trong cuoäc khoå naïn cuûa Ngaøi treân thaäp giaù vaø baïn ñaõ ñöôïc chöõa laønh bôûi caùc veát thöông cuûa Chuùa. Hoaø giaûi vôùi lòch söû ñôùn ñau cuûa mình laø trao ban giaù trò cho caùc khoå ñau cuûa mình vaø keát hôïp chuùng vôùi caùc khoå ñau cuûa Chuùa Kitoâ ñeå goùp phaàn cöùu roãi theá giôùi. Ñoù laø moät phaàn söù ñieäp cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, khi Meï hieän ra taïi Kibeho.
Caùc ngöôøi ñaõ cheát cuûa chuùng ta ñang ôû trong tay Thieân Chuùa, vaø hoï caàu nguyeän cho chuùng ta ñeå chuùng ta khoâng bò aâu lo thoáng trò; vì Thieân Chuùa cuûa chuùng ta laø Cha cuûa keû moà coâi, Ñaáng beânh ñôõ ngöôøi goaù buïa, cho ngöôøi ngheøo nhaø ôû vaø traû töï do cho ngöôøi bò giam caàm. Ngoaøi ra, hoï baàu cöû cho thaân nhaân cuûa hoï vaø caùc lyù hình ñeå taát caû coù ñöôïc söï bình an trong söï hieäp nhaát vaø hoaø giaûi, ñeå cho caùc tình traïng theâ thaûm hoï ñaõ phaûi soáng khoâng laäp laïi nöõa. Nhö theá hoï muoán chuùng ta ñaët ñeå tình yeâu vaøo nôi oaùn thuø, nieàm vui vaøo nôi buoàn saàu, bình an cuûa con tim vaøo nôi sôï haõi. Hoï caàu nguyeän cho chuùng ta ñeå chuùng ta cheá ngöï caùc taâm tình baùo thuø baèng vieäc trao ban söï soáng vaø baát baïo ñoäng tích cöïc, vaø ñeå chuùng ta ñem nieàm hy voïng vaøo nôi thaát voïng, giaù trò söï soáng cuûa con ngöôøi tröôùc Thieân Chuùa vaøo nôi coù söï töôùc ñoaït ngöï trò.
Hoaø giaûi vôùi chính mình laø nhaän bieát loøng laønh voâ bieân cuûa Chuùa trong cuoäc ñôøi mình vaø trong cuoäc soáng cuûa tha nhaân ñeå khoâng ngöøng caûm taï.
"Hoaø giaûi laø taùi laäp caùc töông quan giöõa con ngöôøi nhôø vieäc giaûi quyeát caùc xung ñoät vaø loaïi boû caùc chöôùng ngaïi ñoái vôùi töông quan toát, nhôø kinh nghieäm tình yeâu cuûa Thieân Chuùa" (Africae Munus, 20). Öôùc chi söï hieäp nhaát cuûa chuùng ta trong Thaân Mình maàu nhieäm Chuùa Kitoâ laøm naûy sinh nôi chuùng ta tình huynh ñeä chaân thaønh. Vieäc hoaø giaûi vôùi tha nhaân tröôùc heát ñoøi hoûi khaùm phaù ra nôi hoï hình aûnh raïng ngôøi cuûa Thieân Chuùa, vaø tha thöù caùc xuùc phaïm cuûa hoï ñaõ phaù huûy caùc töông quan. Phaûi traùnh ñöøng ñeå cho söï döõ chieán thaéng, nhöng tìm thaéng söï döõ baèng söï thieän (Rm 12,19-20). Trong laêng kính aáy caàn phaân bieät keû coù toäi vôùi toäi loãi vaø söï xuùc phaïm cuûa hoï, ñeå ñi ñeán söï hoaø giaûi ñích thöïc. Ñieàu naøy coù nghóa laø baïn boû ñi söï döõ maø ngöôøi khaùc ñaõ laøm cho baïn, nhöng baïn tieáp tuïc yeâu thöông hoï, vì baïn thöøa nhaän söï yeáu ñuoái cuûa hoï vaø troâng thaáy hình aûnh cuûa Thieân Chuùa nôi hoï. Trong Kinh Laäy Cha chuùng ta thöôøng ñoïc, Chuùa Gieâsu cho thaáy chuùng ta taát caû ñeàu laø nhöõng ngöôøi toäi loãi, vaø chuùng ta caàn ôn tha thöù cuûa Thieân Chuùa. Tieáp ñeán Chuùa xin chuùng ta tha thöù cho caùc anh em khaùc nhö chính Ngaøi ñaõ tha thöù cho chuùng ta. Söï tha thöù khieán cho chuùng ta gioáng Thieân Chuùa.
Tröôùc khi taïo döïng neân con ngöôøi Thieân Chuùa ñaõ chuaån bò cho noù moät moäi sinh vôùi caùc tinh tuù, nöôùc, ñaát, thuù vaät vaø thaûo moäc. Nhöng toäi toå toâng ñaõ khieán cho theá giôùi trôû thaønh xaáu xa, vì ñaõ laáy maát ñi söï haøi hoaø giöõa con ngöôøi vaø caùc thuï taïo khaùc.
Trong caùc cuoäc chieán ñaõ taøn phaù queâ höông chuùng ta, ñaëc bieät laø trong cuoäc dieät chuûng choáng laïi ngöôøi Tutsi, nhieàu maïng soáng ñaõ bò saùt haïi, nhieàu nhaø cöûa ñaõ bò taøn phaù vaø thieâu ruïi, suùc vaät bò gieát cheát, nöôùc soâng ñaõ ñem theo caùc xaùc ngöôøi, vaø ñaát ñai ñaõ uoáng maùu ngöôøi. Vaät lieäu gia duïng bình thöôøng ñaõ bò bieán thaønh vuõ khí. Sau thaûm caûnh naøy söï hoaø giaûi ñoøi buoäc phaûi taùi laäp hoaø hôïp giöõa con ngöôøi vaø toaøn thuï taïo nhö trong thôøi thaùi bình maø ngoân söù Isaia ñaõ mieâu taû: khoâng coù sinh vaät naøo laøm haïi nhau, nhöng taát caû chung soáng hoaø bình vôùi nhau (Is 11,6-9).
Phaàn ba thö muïc vuï cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Rwanda goàm caùc lôøi caùm ôn, khích leä vaø trình baày vieãn töôïng töông lai. Caùc vò caûm taï Thieân Chuùa vì caùc böôùc tieán hoaø giaûi ñaõ ñaït ñöôïc trong nöôùc. Nhôø nieàm hy voïng nôi Chuùa vaø nieàm tin ngöôøi daân Rwanda ñaõ bieát nöông aån nôi Chuùa, vaø tìm laïi söùc maïnh ñeå soáng. Trong thôøi xaûy ra cuoäc dieät chuûng choáng laïi ngöôøi Tutsi vaø caùc haäu quaû cuûa noù, lôøi caàu nguyeän ñaõ ñaëc bieät laø nôi ngöôøi daân gaëp gôõ Chuùa ñeå ñöôïc Ngaøi ban cho caùc ôn trong vieäc hoaø giaûi.
Caùc Giaùm Muïc Rwanda caùm ôn caùc nhoùm kitoâ hoaït ñoäng thaêng tieán hieäp nhaát vaø hoaø giaûi trong caùc giaùo phaän, giaùo xöù vaø trong caùc coäng ñoaøn cô baûn. Chöông trình muïc vuï 1997-2000 ñaõ goùp phaàn bình ñònh caùc con tim, hoài phuïc caùc gia ñình meàm yeáu, thaêng tieán coâng lyù vaø hoaø bình, cuõng nhö chöõa laønh caùc veát thöông do cuoäc dieät chuûng gaây ra. Caùc vò traân troïng coâng vieäc cuûa Uyû ban Coâng Lyù vaø Hoaø Bình cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cuõng nhö cuûa toå chöùc Caritas vaø caùc phuïc vuï khaùc cuûa Giaùo Hoäi trong noã löïc taùi laäp vaø taùi thieát ñaát nöôùc.
Ñaëc bieät caùc vò ñaùnh giaù cao höôùng ñi chính trò cuûa nhaø nöôùc Rwanda trong tieán trình hoaø giaûi vaø hoài phuïc caùc cô caáu khaùc nhau, caùch rieâng trong vieäc chaám döùt cuoäc dieät chuûng choáng laïi ngöôøi Tutsi, caùc vuï taøn saùt vaø baùo thuø, cuõng nhö ñöa ra caùc saùng kieán phaùp lyù bình daân vaø tham gia nhö coâng lyù trung gian, thaønh laäp uyû ban hieäp nhaát vaø hoaø giaûi, trôï giuùp caùc ngöôøi coøn soáng soùt vaø daân ngheøo noùi chung, tieáp ñoùn vaø taùi hoäi nhaäp xaõ hoäi ngöôøi tî naïn, thaønh laäp uyû ban choáng Dieät chuûng, ñeà xöôùng chính trò giaùo duïc cho taát caû moïi ngöôøi, cuõng nhö thaønh laäp caùc toå chöùc khaùc nhaém thaêng tieán vieäc hoaø giaûi ngöôøi daân Rwanda. Caùc Giaùm Muïc cuõng caùm ôn moïi toå chöùc phi chính quyeàn trong noã löïc thaêng tieán hoaø giaûi.
Caùc vò cuõng ghi ôn kitoâ höõu vaø moïi ngöôøi thieän chí ñaõ lieàu maïng cöùu soáng caùc anh chò em khaùc. Hoï gioáng nhö aùnh saùng chieáu soi trong ñeâm ñen maø ñaát nöôùc ñaõ phaûi traûi qua. Caùc vò cuõng caùm ôn nhöõng ai coù can ñaûm xin loãi vaø nhöõng ngöôøi ñaõ quaûng ñaïi tha thöù cho nhöõng ai ñaõ laøm söï döõ cho hoï.
Trong tieán tình hieäp nhaát vaø hoaø giaûi ñaát nöôùc naøy Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Rwanda yeâu caàu chính phuû tieáp tuïc uûng hoä vieäc hoaø giaûi baèng caùch thaêng tieán coâng lyù vaø hoaø bình giöõa moïi ngöôøi, trôï giuùp daân chuùng coù caùc quyeát taâm vöõng maïnh choáng laïi moïi xuùi baåy cuûa söï döõ, cung caáp caùc phöông tieän giuùp nhöõng ai ñaõ phaûi mang thöông tích vaø ñau buoàn vì ñaõ khoâng theå choân caát ngöôøi thaân, nhaát laø duy trì quyeát taâm thi haønh coâng lyù bình ñaúng trong noã löïc nhoå taän goác reã moïi hình thöùc gian tham hoái loä, toân troïng vaø cuûng coá caùc quyeàn con ngöôøi, che chôû baûo veä nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát, toân troïng söï soáng vaø phaåm giaù con ngöôøi, cuõng nhö giaùo duïc thaêng tieán caùc giaù trò nhaân baûn vaø tinh thaàn.
Sau cuøng caùc Giaùm Muïc Rwanda khích leä caùc linh muïc vaø nhöõng ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán ñi tieân phong trong tieán trình hoaø giaûi naøy, trong vieäc khuyeán khích tín höõu daán thaân goùp phaàn vaøo vieäc hoaø giaûi quoác gia, khöôùc töø moïi hình thöùc chia reõ vaø baïo löïc. Trong Naêm Hoaø Giaûi naøy Giaùo Hoäi coâng giaùo daán thaân tieáp tuïc moïi sinh hoaït trôï giuùp nhöõng ai coù con tim bò thöông tích vì lòch söû theâ thaûm ñaåy ñöa ñaát nöôùc vaøo cuoäc dieät chuûng choáng laïi ngöôøi Tutsi vaø caùc haäu quûa theâ löông cuûa noù. Trong caùc sinh hoaït naøy coù vieäc tieáp tuïc laéng nghe moïi ngöôøi, thaønh laäp caùc nhoùm trôï giuùp laéng nghe caûm thöông ngöôøi khaùc, vaø giuùp hoï chöõa laønh caùc veát thöông, cuõng nhö caùc sinh hoaït thöïc thi caùc höôùng daãn cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaëc bieät nhoå taän goác reã chuû thuyeát phoø chuûng toäc ñaõ gaây ra caùc thaûm caûnh ñôùn ñau cho nhaân daân Rwanda.
Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc phoù thaùc Naêm Hoaø Giaûi naøy cho Ñöùc Trinh Nöõ Maria, Meï cuûa Ngoâi Lôøi, Nöõ Vöông Kibeho, Ñaáng keâu goïi moïi ngöôøi daân Rwanda hoaùn caûi, caàu nguyeän vaø soáng tình yeâu thöông huynh ñeä.
Linh Tieán Khaûi
(Vatican News)