Lòch söû 60 naêm thaønh laäp
Lieân Tu Só Roma
Lòch söû 60 naêm thaønh laäp Lieân Tu Só Roma.
Roma (Vat. 12-03-2018) - Saùng thöù baåy muøng 3 thaùng 3 naêm 2018, 33 Giaùm Muïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam ñaõ vieáng moä thaùnh Pheâroâ, vaø luùc 8 giôø ñaõ daâng thaùnh leã taïi nhaø nguyeän Ngai Toaø Thaùnh Pheâroâ môû ñaàu cho tuaàn leã haønh höông vieáng moä hai Thaùnh Toâng Ñoà vaø thaêm Toaø Thaùnh. Thaùnh leã do Ñöùc Cha Giuse Nguyeãn Chí Linh Toång Giaùm Muïc Hueá, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, chuû söï. Cuøng ñoàng teá vôùi caùc Ñöùc Cha coù hôn 60 Linh Muïc Vieät Nam trong ñoù coù 6 Linh Muïc thö kyù cuûa ba giaùo tænh taïi queâ nhaø, tröôùc söï tham döï cuûa 150 nöõ tu, chuûng sinh vaø anh chò em giaùo daân, trong ñoù coù moät soá tín höõu haønh höông ngöôøi Vieät.
Tieáp ñeán moïi ngöôøi ñaõ veà tröôøng Thaùnh Phaoloâ ñeå tham döï vaên ngheä möøng Xuaân vaø döï tieäc do caùc Giaùm Muïc khoaûn ñaõi. Kyû yeáu möøng 60 thaønh laäp Lieân Tu Só Roma cuõng ñaõ ñöôïc trao taëng caùc Ñöùc Cha vaø caùc thaønh vieân Lieân Tu Só. Ngoû lôøi chaøo möøng caùc Ñöùc Cha, Ñöùc OÂng Gioan Baotixita Phaïm Maïnh Cöông, Chuû tòch Lieân Tu Só Roma nieân khoaù 2017-2019, ñaõ baày toû nieàm vui suôùng cuûa moïi ngöôøi ñöôïc gaëp gôõ caùc Chuû Chaên trong dòp caùc ngaøi ñeán Roma vieáng moä hai thaùnh Toâng Ñoà vaø thaêm Toaø Thaùnh. Ñaây laø dòp caùc thaønh vieân Lieân Tu Só Roma ñöôïc soáng tình hieäp thoâng vôùi Giaùo Hoäi vaø Queâ Höông Vieät Nam, nhaát laø trong dòp Lieân Tu Só Roma möøng kyû nieäm 60 naêm thaønh laäp. Caùch rieâng ñoái vôùi nhieàu Giaùm Muïc ñaõ töøng laø cöïu thaønh vieân cuûa Lieân Tu Só, ñaây cuõng laø dòp soáng laïi caùc kyû nieäm cuûa thôøi tu hoïc taïi Roma.
Nhaân dòp naøy chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò ñoâi doøng lòch söû cuûa Hoäi Lieân Tu Só Roma.
Neáu tính töø naêm chính thöùc thaønh laäp (1957), naêm vöøa qua (2017) Lieân Tu Só Roma troøn 60 tuoåi. Nhöng thaät ra tröôùc naêm 1957, trong thôøi gian gaàn 40 naêm, cuõng ñaõ coù moät soá linh muïc vaø tu só ñöôïc göûi ñi tu hoïc taïi Roma. Coù theå chia lòch söû Lieân Tu Só Roma thaønh ba giai ñoaïn chính: giai ñoaïn I (1919-1956) laø giai ñoaïn tieàn thaân cuûa Lieân Tu Só Roma; giai ñoaïn II (1957-1975) töø ngaøy thaønh laäp cho tôùi bieán coá 30-4-1975; giai ñoaïn III (1975-2007) töø khi ñaát nöôùc thoáng nhaát cho tôùi thôøi ñieåm laøm cuoán Kyû Yeáu 50 naêm; vaø giai ñoaïn IV (2007-2017) töø naêm 2007 cho tôùi nay.
Giai ñoaïn I: tieàn thaân cuûa Hoäi Lieân Tu só Roma töø 1919 ñeán 1956
Taïi Palazzo di Propaganda Fide
Trong caùc naêm 1918-1919 ñaõ coù moät soá linh muïc thuoäc caùc giaùo phaän Hueá, Haø Noäi, Phaùt Dieäm, Quy Nhôn vaø Saøi Goøn, ñöôïc göûi sang du hoïc Roma, trong ñoù coù Ñöùc Toång Giaùm Muïc Pheâroâ Maria Ngoâ Ñình Thuïc. Ñöùc Cha Ngoâ Ñình Thuïc laø vò ñaõ xöôùng xuaát vaø laäp ra "Hoäi Alma Mater" nhaèm coå voõ caùc chuûng sinh theo hoïc taïi Tröôøng Truyeàn Giaùo vaø ra veà hoaït ñoäng taïi caùc nöôùc treân theá giôùi. Tôø "Alma Mater" vaãn ñöôïc phaùt haønh cho tôùi nay. Toøa nhaø nôi caùc sinh vieân ôû, hoïc vaø chòu chöùc laø Dinh Boä Truyeàn Giaùo taïi Piazza di Spagna hieän nay.
Taïi Collegio Urbano
Vieäc göûi sinh vieân sang Roma tieáp tuïc tieán haønh ñeàu ñaën theo nhu caàu cuûa caùc giaùo phaän. Vôùi soá sinh vieân gia taêng Boä Truyeàn Giaùo quyeát ñònh xaây Tröôøng Urbano, treân ñaát cuûa moät nhaø thöông taâm thaàn cuõ. Töø naêm 1927 caùc sinh vieân cö nguï taïi Tröôøng Urbano vaø hoïc taïi Ñaïi Hoïc Urbaniana.
Trong soá caùc sinh vieân coù: Ñöùc Cha Pheâroâ Maria Phaïm Ngoïc Chi, Ñöùc Cha Simon Hoøa Nguyeãn Vaên Hieàn, Ñöùc Cha Phaoloâ Nguyeãn Vaên Bình, Ñöùc Cha Giuse Leâ Vaên AÁn, caùc cha Pheâroâ Vuõ Kim Ñieän Beà treân Convitto Vietnamita, Luca Traàn Vaên Huy (baøo huynh cuûa Ñöùc OÂng Traàn Vaên Khaû), Ñöùc oâng Vinh Sôn Traàn Ngoïc Thuï, vv...
Trong thôøi kyø naøy vaøo muøa heø, caùc chuûng sinh ra nghæ taïi Castel Gandolfo vaø coù caùc sinh hoaït chung nhö vieát caùc baøi khaûo luaän veà thaàn hoïc, trieát lyù, muïc vuï vv... vôùi chuû ñích xaây döïng tinh thaàn laøm vieäc chung ñeå khi veà Vieät Nam seõ deã daøng coäng taùc vôùi nhau hôn. Anh em cuõng thaønh laäp "Hoäi Leâ Baûo Tònh" vaø moät tuû saùch, vaø cho ra tôø "Ñöôøng Soáng" laø tôø baùo vieát tay nhoû, khoaûng 50 trang, chuyeàn cho nhau ñoïc. Trong baøi vieát caùc vò goïi nhau laø "oâng". Moät soá caùc taøi lieäu vieát tay naøy, vôùi caùc neùt chöõ baèng möïc raát ñeïp, coøn ñöôïc löu giöõ döôùi haàm thö vieän cuûa Ñaïi Hoïc Urbaniana hieän nay.
Taïi Collegio San Pietro
Ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu gia taêng naêm 1946 Boä Truyeàn Giaùo cho xaây theâm Tröôøng Thaùnh Pheâroâ treân khu ñaát do Hieäp Hoäi Thaùnh Pheâroâ mua laïi cuûa nöõ baù töôùc Casale, vaø naêm ñoù coù taùm sinh vieân linh muïc Vieät Nam ñaàu tieân nhaäp tröôøng.
Caùc Doøng Tu
Tu só ñaàu tieân doøng Ña Minh sang du hoïc Roma laø Ñöùc Cha Ñaminh Hoaøng Vaên Ñoaøn. Töø naêm 1951 trôû ñi caùc tu só Ñaminh ñöôïc göûi sang Roma ñeàu ñaën hôn.
Trong thaäp nieân 1930 Doøng Chuùa Cöùu Theá cuõng göûi ngöôøi sang du hoïc Roma trong coù coù Cha Chaân Tín.
Giai ñoaïn II: töø naêm thaønh laäp 1957 ñeán 1975
Thaønh laäp Lieân Tu Só Roma
Hoäi Lieân Tu só Roma ñöôïc thaønh laäp taïi Collegio San Pietro trong nieân khoùa 1957-1958, do caùc Ñöùc Cha Ñaminh Nguyeãn Vaên Laõng, Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän vaø Phaoloâ Huyønh Ñoâng Caùc, khôûi xöôùng. Caùc linh muïc thaønh vieân trong nieân khoùa ñoù vaø caùc nieân khoùa tieáp theo thuoäc caùc giaùo phaän Buøi Chu, Phaùt Dieäm, Haø Noäi, Baéc Ninh, Haûi Phoøng, Höng Hoùa, Thaùi Bình, Thanh Hoùa, Vinh, Hueá, Ñaø Naüng, Quy Nhôn, Caàn Thô, Long Xuyeân.
Vì hoaøn caûnh ñaát nöôùc caùc linh muïc du hoïc khoâng theå trôû veà giaùo phaän goác cuûa mình ôû mieàn Baéc ñöôïc neân Boä Truyeàn Giaùo khuyeân gia nhaäp moät trong caùc giaùo phaän mieàn Nam.
Vôùi nhu caàu gia taêng naêm 1960 Boä Truyeàn Giaùo cho xaây theâm Collegio San Paolo ñeå nhaän caùc sinh vieân trieát hoïc, vaø daønh Collegio Urbano cho sinh vieân thaàn hoïc. Trong thôøi kyø naøy soá caùc thaày Vieät Nam ñöôïc khoaûng treân döôùi 30.
Cuõng coù caùc tu só nhö thaày Dominico Nguyeãn Khoaùt Ñaït, Doøng Ña Minh, thaày Placido Nguyeãn Vaên Dieãn, Doøng Chuùa Cöùu Theá vaø thaày Romualdo Traàn Vaên Phieân, doøng Xitoâ.
Caùc nöõ tu thuoäc nhieàu doøng khaùc nhau gia nhaäp Lieân Tu Só Roma vaø cuõng giöõ caùc nhieäm vuï trong Ban Chaáp Haønh nhö: chò Jean Traàn Thò Ngoïc Anh doøng Saint Paul de Chartres laøm Phoù Chuû Tòch thôøi Cha Chuû Tòch Traàn Ñình Töù; chò Sabina Tuyeát cuõng doøng Saint Paul de Chartres laøm Thuû Quõy döôùi thôøi cha Chuû Tòch Nguyeãn Coâng Ñoan; chò Maria Hoaøng Thò Leâ doøng Meán Thaùnh Giaù Thöøa Sai Hueá laøm Phoù Chuû Tòch vaø chò Maria Traàn Thò Xuaân Hieàn doøng Con Ñöùc Meï Phuø Hoä laøm Thuû Quõy thôøi Ñöùc OÂng Chuû Tòch Traàn Vaên Khaû; chò Cecilia Phaïm Thò Tieán laøm Tröôûng Ban Thaùnh Nhaïc vaø Vaên Ngheä trong nhieàu naêm.
Muïc ñích cuûa Lieân Tu Só Roma laø thaét chaët moái daây lieân keát yeâu thöông vaø taïo dòp ñeå gaëp gôõ nhau. Ñieàu 2 baûn Noäi Quy ñöôïc chaáp thuaän ngaøy 19-11-1962 ghi nhö sau: "Lieân Tu Só Roma nhaèm muïc ñích lieân laïc giöõa caùc Anh Chò Em Tu Só Vieät Nam taïi Roma, ñeå gaây tình töông thaân coäng taùc trong hieän taïi vaø töông lai".
Sinh hoaït
Hoäi tieáp ñoùn caùc caùc thaønh vieân linh muïc, chuûng sinh vaø nam nöõ tu só tôùi Roma tu hoïc hay laøm vieäc. Daàn daàn caùc sinh hoaït cuûa hoäi do caùc chuûng sinh Tröôøng Truyeàn Giaùo ñaûm traùch. Caùc thaày laøm Chuû Tòch vaø ñaûm traùch caùc tieåu ban Thaùnh Nhaïc vaø Vaên Ngheä. Thaày Giuse Hoaøng Minh Thaéng ñaõ lo veà Thaùnh Nhaïc vaø Vaên Ngheä trong nhieàu naêm.
Hoäi thöôøng xuyeân toå chöùc caùc buoåi hoïp vaøo ñaàu nieân khoùa, thöôøng laø cuoái thaùng 9 ñaàu thaùng 10; möøng Teát Nguyeân Ñaùn thaùng gieâng hoaëc thaùng hai; vaø hoïp cuoái naêm vaøo ñaàu thaùng naêm. Ngoaøi ra coøn coù caùc buoåi hoïp ñaëc bieät moãi khi coù caùc bieán coá lôùn, caùc Giaùm Muïc Vieät Nam ñeán Roma, taán phong Giaùm Muïc, chòu chöùc Linh Muïc, Vónh Theä vv... Vaøo giöõa thaäp nieân 1990 döôùi thôøi Ñöùc OÂng Traàn Vaên Khaû laøm Chuû Tòch coù theâm buoåi gaëp gôõ trong muøa Voïng ñeå möøng leã Giaùng Sinh tröôùc, vaø ngaøy tónh taâm trong muøa Chay.
Hoäi cuõng toå chöùc moät Thö Vieän Vieät Nam mang teân "Thö Vieän Leâ Baûo Tònh" taïi Tröôøng Truyeàn Giaùo, ñeå caùc hoäi vieân tham khaûo khi caàn laøm luaän aùn veà Vieät Nam, cuõng nhö ñoïc theâm ñeå bieát veà lòch söû vaên hoùa Vieät Nam vaø ñeå khoûi queân tieáng Vieät. Phaàn lôùn saùch do caùc cöïu hoäi vieân töø Vieät Nam göûi bieáu, trong ñoù coù caùc cha Traàn Phuùc Vî vaø Traàn Phuùc Nhaân, hay do hoäi mua vaø do caùc sinh vieân rôøi tröôøng ñeå laïi, khieán cho thö vieän theâm phong phuù. Dó nhieân, ngoaøi caùc saùch tham khaûo cuõng coù nhieàu tieåu thuyeát vaø chuyeän kieám hieäp nöõa. Sau naêm 1977 Thö Vieän Leâ Baûo Tònh ñaõ ñöôïc ñöa xuoáng Thö Vieän chung cuûa Ñaïi Hoïc Urbanina cuøng vôùi Thö Vieän Taàu vaø Thö Vieän Nhaät.
Hy voïng trong töông lai gaàn, vôùi söï hoã trôï cuûa Ñöùc OÂng Giuse Ñinh Ñöùc Ñaïo vaø cha Antoân Buøi Kim Phong Phuï taù Giaùm Ñoác Trung Taâm Vaên Hoùa AÙ chaâu, caùc linh muïc tu só nam nöõ sinh vieân Vieät Nam phuïc höng vaø phaùt trieån Thö Vieän Leâ Baûo Tònh cho caùc theá heä töông lai.
Hoäi Lieân Tu só Roma cuõng cho ra tôø "Lieân Keát", ñaùnh maùy quay roneo, goàm tin töùc xa gaàn, moät ít baøi khaûo cöùu, töôøng thuaät caùc sinh hoaït chung, Sôù Taùo Quaân ñaàu naêm "choïc gheïo" vò naøy vò kia, ñaëc bieät laø caùc cha, caùc thaày coù tuoåi vaø caùc chò. Coù nhöõng tay vieát nghòch ngoäi, chuyeân nhaùi gioïng vaên kinh boån vaø giaùo lyù ngaøy xöa, hay gioïng vaên vaø lôøi baøn cuûa tieåu thuyeát kieám hieäp khieán ngöôøi ñoïc cöôøi "ñöùt ruoät vaø sa nöôùc maét". Ai cuõng sôï bò neâu danh, nhöng khi ñöôïc leân baùo, thì laïi "thích chí ñeán nguû khoâng ñöôïc". Vaøo thôøi Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông laøm Chuû Tòch, Coá Keát laøm Phoù Chuû Tòch vaø cha Vuõ Thaønh laøm Thö Kyù, thaày Coá Ñaït Doøng Ña Minh vaø Meï Huy Doøng Meán Thaùnh Giaù Phaùt Dieäm, laø hai nhaân vaät hay ñöôïc nhaéc tôùi nhaát. Muøa heø Thaày Coá ñi thaêm con caùi ôû Taây Ban Nha hay Myõ, laøm gì moïi ngöôøi ñeàu bieát caû. Caû nhöõng chuyeän Cha Khaû daën Thaày ñöøng coù cho Coá Keát bieát, roát cuoäc Thaày Coá cuõng daën Coá Keát ñöøng coù noùi vôùi ai, vaø theá laø baøn daân thieân haï ñeàu bieát heát qua tôø Lieân Keát.
Vaøo nhöõng naêm tröôùc 1975 khi cha Nguyeãn Coâng Ñoan laøm Chuû Tòch, Ñöùc oâng Nguyeãn Vaên Phöông laøm Phoù Chuû Tòch vaø chò Sabine Tuyeát laøm Thuû Quõy, Lieân Tu Só Roma sinh hoaït raát maïnh meõ. Cha Ñoan thöôøng xuyeân laën loäi ñi xe bus tôùi thaêm anh chò em ôû caùc nhaø khaùc nhau, khieán cho tình ñoaøn keát gaén boù ñöôïc thaém thieát hôn.
Giai ñoaïn III: töø 1975 ñeán 2007
Bieán coá naêm 1975 taïo ra moät hoaøn caûnh môùi cho caùc linh muïc, chuûng sinh tu só Vieät Nam taïi Roma. Moät ñaøng vì ai cuõng thaáy raèng töø nay mieàn Nam ñang ñi vaøo moät giai ñoaïn khoù khaên, nhö ñaõ xaûy ra taïi mieàn Baéc töø naêm 1945 trôû ñi. Ñaøng khaùc ngaøy trôû veà khoâng coøn nöõa vaø vieäc lieân laïc vôùi queâ nhaø, giaùo phaän, doøng tu seõ raát khoù khaên. Theâm vaøo ñoù vieãn töôïng laøm vieäc ôû nöôùc ngoaøi cuõng phöùc taïp, khoâng deã daøng, vì laï ngöôøi laï caûnh, tieáng noùi, taâm tình, phong tuïc, taäp quaùn... Bieát caùc lo aâu aáy, Boä Truyeàn Giaùo cuõng nhö Beà Treân caùc Doøng khuyeán khích naâng ñôõ ñeå moïi ngöôøi hoïc cho xong, vaø neáu caàn seõ ñöôïc giuùp ñôõ trong moâi tröôøng laøm vieäc.
Trong boái caûnh môùi ñoù Lieân Tu Só Roma tieáp tuïc ñaåy maïnh hoaït ñoäng naâng ñôõ nhau nhö nhöõng ngöôøi tha höông khoâng ngaøy veà. Tuy nhieân, soá hoäi vieân ngaøy caøng giaûm, vì töø Vieät Nam khoâng coøn ai ñöôïc göûi qua tu hoïc nöõa. Hoäi haàu nhö tan daàn, chæ coøn laïi ít vò coù coâng vieäc laøm taïi Roma. Caùc anh chò ñaõ hoïc xong thì tìm ñeán caùc nöôùc khaùc laøm vieäc muïc vuï. Töø nay sinh hoaït cuûa Lieân Tu Só do caùc Linh Muïc coøn laïi laøm vieäc trong caùc Boä cuûa Toøa Thaùnh hoaëc caùc Doøng tu, ñaûm nhaän. Tuy caùc sinh hoaït vaãn ñöôïc duy trì ñeàu ñaën, nhöng Lieân Tu Só daàn daàn giaø ñi.
Sau naêm 1979 laøn soùng vöôït bieân aøo aït xaûy ra khieán cho nhieàu chuûng sinh cuõng theo thaân nhaân gia ñình ra ñi ñeán caùc nöôùc khaùc. Boä Truyeàn Giaùo ñaõ tieáp nhaän nhöõng chuûng sinh muoán tieáp tuïc theo ñuoåi ôn goïi linh muïc cuûa mình. Töø ñoù Lieân Tu Só Roma laïi coù theâm nhieàu thaønh phaàn treû trung hôn. Sau naøy coù theâm nhieàu linh muïc sinh vieân trieàu vaø doøng töø caùc nöôùc khaùc sang Roma tu hoïc khieán cho soá thaønh vieân ñoâng hôn, nhöng cuõng khoâng ñem laïi cho Lieân Tu só Roma nhieàu sinh khí.
Cho tôùi giöõa thaäp nieân 1980 nhieäm kyø cuûa Ban Chaáp Haønh chæ keùo daøi 1 naêm. Nhöng sau ñoù vieäc baàu Ban Taân Chaáp Haønh gaëp nhieàu khoù khaên, vì coù nhieàu vò ñöôïc baàu "choái ngoay ngoaûy" khoâng chaáp nhaän. Nhieàu vò trong buoåi hoïp ñaàu naêm sinh hoaït töï döng bieán maát "töôûng laø ñi laïc phaûi ñi baùo caûnh saùt", teù ra vì sôï bò baàu laøm Chuû Tòch hay thaønh vieân Ban Chaáp Haønh. Sau ñoù moïi ngöôøi ñaõ ñoàng yù keùo daøi nhieäm kyø laø 2 naêm ñeå traùnh caûnh "daãy naûy khuûng hoaûng ñöùng tim".
Khi Cha Traàn Vaên Khaû laøm Chuû Tòch vaø Cha Cao Minh Dung laøm Thö Kyù, tôø "Lieân Keát" ñöôïc taùi baûn vôùi teân môùi laø tôø "Lieân Laïc Thoâng Tin Lieân Tu só Roma", vôùi hình thöùc vaø noäi dung raát khieâm toán, ñaùnh maùy vaø fotocopi. Sau ñoù noù trôû thaønh "Baûn Tin Lieân Tu Só Roma" ñaùnh vi tính vaø fotocopi. Döôùi thôøi cha Hoaøng Minh Thaéng laøm Chuû Tòch, chò Ñaøo Thò Thu Thuûy OP laøm Thö Kyù, "Danh Saùch LTSR" vaø "Baûn Tin LTSR" coù hình thöùc hoaøn toaøn môùi meû, vaø ñöôïc trình baày ñeïp hôn, nhôø coâng söùc vaø hy sinh cuûa Chò Ñaøo Thuûy. Töø nhieàu naêm nay, "Baûn Tin Lieân Tu Só Roma" ñöôïc göûi cho caùc hoäi vieân qua heä thoáng Internet.
Tuy nhieân, bieán coá 30-4-1975 ñaõ khieán cho Lieân Tu Só Roma vaø Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam ñoùng goùp nhaân löïc cho moät soá cô quan trung öông cuûa Toøa Thaùnh, vaø caùc Ñaïi Hoïc Giaùo Hoaøng: Caùc Ñöùc OÂng laøm trong caùc Boä; caùc cha vaø caùc chò phuïc vuï cho hai Chöông Trình Vieät Ngöõ Veritas vaø Vaticaêng; caùc Linh Muïc doøng trieàu giaûng huaán taïi caùc Ñaïi Hoïc Urbaniana, Angelicum, Antonianum, Regina Mundi, Castel Gandolfo, vaø giöõ caùc chöùc Phaân Khoa Tröôûng hoaëc Phoù Giaùm Ñoác Trung Taâm Linh Hoaït Truyeàn Giaùo Quoác Teá (CIAM).
Naêm 1994 ñaùnh daáu moät khuùc reõ môùi vôùi boán Linh Muïc ñaàu tieân töø Vieät Nam sang du hoïc, hai vò töø mieàn Baéc laø Cha Giuse Ñaëng Ñöùc Ngaân (Haø Noäi), Cha Phanxicoâ Xavieâ Voõ Thanh Taâm (Vinh), vaø hai vò töø mieàn Nam laø Cha Pheâroâ Phaïm Ngoïc Phi (Nha Trang) vaø Cha Stephano Tri Böûu Thieân (Caàn Thô).
Trong cuøng naêm ñoù cuõng coù gaàn 10 Linh Muïc khaùc töø Hoa Kyø vaø Laøo sang tu hoïc. Vaø trong caùc naêm keá tieáp soá linh muïc trieàu vaø doøng cuõng nhö caùc nöõ tu Vieät Nam hay caùc nôi khaùc ñeán Roma ñoäng hôn. Ñaëc bieät soá caùc nöõ tu töø Vieät Nam sang tu hoïc gia taêng maïnh meõ trong caùc naêm 1996-1998, khieán cho "nöõ thònh nam suy". Nhöng trong caùc naêm 2005-2007 soá caùc Cha vaø caùc Thaày töø Vieät Nam hay caùc nôi khaùc ñeán Roma tu hoïc taêng nhanh laïi khieán cho "nam thònh nöõ suy", vaø naâng toång soá caùc hoäi vieân leân xeâ xích 200-230 ngöôøi. Dó nhieân con soá naøy vaãn coøn quùa beù nhoû, so vôùi nhu caàu ñaøo taïo giaûng huaán vaø toâng ñoà muïc vuï to lôùn cuûa Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam cuõng nhö taïi caùc nôi khaùc treân theá giôùi. Hy voïng trong töông lai Lieân Tu Só Roma coù theå vui möøng ñoùn tieáp nhieàu hoäi vieân hôn nöõa.
Tuy nhieân, phaûi caûm taï Chuùa vì Lieân Tu Só Roma ñöôïc hoài sinh vôùi caùc hoäi vieân raát treû trung, haêng haùi, sinh ñoäng vaø ña taøi. Phaàn ñoùng goùp cuûa moïi ngöôøi, ñaëc bieät cuûa caùc Cha caùc Thaày vaø caùc Chò Don Bosco, caùc Chò Meán Thaùnh Giaù Phaùt Ñieäm, caùc Chò Gia Ñình Hoàng aân Thieân Chuùa, caùc Chò sinh vieân Foyer Phaolo VI vaø Trung Taâm Giubileo khieán cho caùc buoåi sinh hoaït, ñaëc bieät laø caùc buoåi vaên ngheä möøng Xuaân ngaøy caøng mang saéc thaùi "ngheà nghieäp" vaø töôi vui höùng khôûi.
Khoâng theå keát thuùc ñoâi doøng lòch söû Lieân Tu Só Roma maø khoâng nhaéc ñeán nieàm vui vaø haïnh phuùc lôùn lao cuûa nhöõng ngöôøi con soáng xa queâ höông nhöng ñöôïc lieân keát vôùi Giaùo Hoäi Meï moät caùch ñaëc bieät khaéng khít. Nhòp caàu noái keát aáy ñöôïc theå hieän vaø cuûng coá qua söï hieän dieän khích leä cuûa caùc Hoàng Y vaø Giaùm Muïc Vieät Nam trong caùc chuyeán vieáng thaêm Toøa Thaùnh hay tham döï caùc cuoäc hoïp cuûa caùc cô quan trung öông Toøa Thaùnh hoaëc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Chính trong nhöõng dòp gaëp gôõ naøy Lieân Tu Só Roma bieát ñöôïc caùc khoù khaên, thaùch ñoá aâu lo, cuõng nhö nhöõng nieàm vui an uûi hy voïng vaø nhöõng tieán trieån cuûa Giaùo Hoäi vaø queâ höông daân toäc.
Ñaùng ghi nhôù laø söï hieän dieän cuûa Ñöùc Cha Giuse Maria Trònh Vaên Caên, Giaùm Muïc Phoù Haø Noäi, taïi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi naêm 1974. Sau hôn 20 naêm ñoùng kín ñaây laø laàn ñaàu tieân moät Giaùm Muïc mieàn Baéc ñeán Roma tham döï sinh hoaït cuûa Giaùo Hoäi Hoaøn Vuõ. Naêm 1980, laàn ñaàu tieân trong lòch söû, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam thoáng nhaát sang Roma vieáng moä hai Thaùnh Toâng Ñoà vaø thaêm Toøa Thaùnh, chæ tröø Ñöùc Cha Ñaminh Leâ Höõu Cung vaéng maët. Trong laàn "Ad Limina" naêm 1985 chæ coù Ñöùc Hoàng Y Trònh Vaên Caên, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nguyeãn Vaên Bình vaø Ñöùc Cha Huyønh Ñoâng Caùc. Trong hai laàn "Ad Limina" 1990 vaø 1995 coù ñaày ñuû haàu heát caùc Ñöùc Cha trong Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, chæ thieáu 4 Ñöùc Cha Huyønh Vaên Nghi, Nguyeãn Vaên Nam, Leâ Phong Thuaän vaø Nguyeãn Vaên Nhôn.
Ñaëc bieät Lieân tu Só Roma ñaõ ñöôïc tham döï caùc leã nghi vinh thaêng 5 Hoàng Y cuûa Giaùo Hoäi Vieät Nam: Ñöùc Hoàng Y Giuse Maria Trònh Nhö Khueâ (1976), Ñöùc Hoàng Y Giuse Maria Trònh Vaên Caên (1989), Ñöùc Hoàng Y Phaoloâ Giuse Phaïm Ñình Tuïng (1995), Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän (2001) vaø Ñöùc Hoàng Y Gioan Baotixita Phaïm Minh Maãn (2003).
Ngoaøi ra Lieân Tu Só Roma cuõng ñaõ ñöôïc haân haïnh goùp phaàn trong moät soá bieán coá quan troïng nhö leã toân phong Hieån Thaùnh 117 Vò Töû Ñaïo Vieät Nam (19-6-1988), leã phong chaân Phöôùc cho Thaày Giaûng Anreâ Phuù Yeân (5-3-2000) vaø ñaïi hoäi Hoäi Ngoä Nieàm Tin (24-27/7/2003).
Ñeå soáng tình hieäp thoâng treân ñaây moät caùch cuï theå caùc hoäi vieân Lieân Tu Só Roma coù truyeàn thoáng nhaän moät ngaøy trong tuaàn ñeå caàu nguyeän cho Giaùo Hoäi vaø queâ höông Vieät Nam. Vaø haèng naêm vaøo ñòp möøng Xuaân moïi ngöôøi taëng moät chuùt quaø töôïng tröng goïi laø "haùi loäc cho Giaùo Hoäi vaø queâ höông Vieät Nam". Soá tieàn naøy ñöôïc boû vaøo "Quõy Giaùo Hoäi Vieät Nam". Dòp möøng Xuaân Ñinh Hôïi "loäc cho Giaùo Hoäi vaø queâ höông Vieät Nam" ñöôïc hôn 1,000 Euros. Ngoaøi ra haèng ngaøy töø gaàn 30 naêm qua coù söï ñoùng goùp aâm thaàm cuûa caùc anh chò em trong hai Chöông Trình Vieät Ngöõ Vaticaêng vaø Veritas, cuõng nhö nhöõng giuùp ñôõ khaùc theo caùc yeâu caàu Giaùo Hoäi töø Vieät Nam göûi sang.
Beân caïnh caùc tin vui cuõng coù caùc tin buoàn. Naêm 2002 Lieân Tu Só Roma maát ñi ba vò ñaøn anh ñaùng kính: Ñöùc OÂng Vinh Sôn Traàn Ngoïc Thuï (16-7-2002), Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän (16-9-2002) vaø cha Pheâroâ Traàn Ñoaøn Keát (30-12-2002).
Naêm 2007, Lieân Tu Só Roma xuaát baûn cuoán Kyû Yeáu 50 naêm.
Giai ñoaïn IV: töø 2007 ñeán 2017
Vôùi soá caùc Linh Muïc, tu só nam nöõ tu hoïc gia taêng, haàu nhö naêm naøo cuõng coù vaøi vò Taân Tieán Só hay Taân Cöû Nhaân. Caùc vò ñaõ hoïc xong töø giaõ gia ñình Lieân Tu Só Roma veà nhaø laøm vieäc. Caùc vò môùi tôùi theá choã caùc lôùp ñaøn anh ñaøn chò ñeå laïi. Ngoaøi caùc cha thuoäc caùc giaùo phaän vaø caùc doøng quoác teá nhö Ña Minh, Phanxicoâ Vieän Tu, Chuùa Cöùu Theá, doøng Teân, Don Bosco, Anh Em Heøn Moïn, Ngoâi Lôøi, Vinh Sôn, Camilloâ, Hieán Sinh Ñöùc Meï Voâ Nhieãm, Thöøa Sai Ñöùc Tin, Ñaïo Binh Chuùa Kitoâ, Ñan Vieän Bieån Ñöùc Thieân An, Xitoâ Chaâu Sôn, Xitoâ Phöôùc Sôn, doøng Truyeàn Giaùo thaùnh Carolo Scalabrini, Tu hoäi truyeàn giaùo Thaùnh Vinh Sôn, coøn coù caùc cha caùc thaày doøng Caùt Minh, Thaùnh Theå, Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu, Chuùa Ba Ngoâi, Gioan Thieân Chuùa, Bieån Ñöùc, cuõng nhö caùc thaøy thuoäc nhieàu giaùo phaän vaø doøng tu Vieät Nam. Cuõng coù moät soá vò ñeán töø Na Uy, UÙc, Ñan Maïch, Hoa Kyø.
Veà phiaù caùc chò ngoaøi caùc doøng quoác teá nhö Ña Minh, thaùnh Phaoloâ thaønh Chartres, Tieåu Muoäi Chuùa Gieâsu, Con caùi Ñöùc Meï Phuø Hoä, Teârexa Calcutta, Thöøa Sai Phan Sinh Assisi, Gioanna Antida Thouret, Phan Sinh Thöøa Sai Ñöùc Meï, Taän Hieán Chuùa Thaùnh Thaàn, Cameloâ, Thaùnh Clara Assisi, Ba Ngoâi Raát Thaùnh, Phan Sinh Elidabeùt, Thöøa sai Ursuline Thaùnh Taâm, Nöõ tu Thöøa Sai Ñöùc Tin, Ñöùc Baø Truyeàn Giaùo, Nöõ Tu Chuùa Ba Ngoâi Raát Thaùnh, Nöõ Tyø Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu, Gia ñình Hoàng AÂn Thieân Chuùa, Nöõ thöøa taùc caùc beänh nhaân thaùnh Camillo, Nöõ tu Camelitane, Baùc aùi trong moïi söï, Nöõ Tyø Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu. Theâm vaøo ñoù laø caùc chò Meán Thaùnh Giaù, Ñaminh, Maân coâi caùc giaùo phaän, Khieát Taâm Ñöùc Meï vv..
Hoa traùi ñaàu tieân cuûa theá heä caùc linh muïc tu hoïc laø ba Giaùm Muïc mieàn baéc caùc Ñöùc Cha Chu Vaên Minh, Ñaëng Ñöùc Ngaân, Vuõ Taát, vaø Ñöùc Cha Tri Böûu Thieân mieàn nam. Trong thaäp nieân 2007-2017, Lieân Tu Só Roma laïi vui möøng ñöôïc tin caùc cha cöïu thaønh vieân ñöôïc boå nhieäm laøm Giaùm Muïc ôû Vieät Nam: Ñöùc Cha Nguyeãn Naêng, Ñöùc Cha Ñinh Ñöùc Ñaïo, Ñöùc Cha Nguyeãn Vaên Maïnh, Ñöùc Cha Nguyeãn Anh Tuaán. Ñaëc bieät, cha Nguyeãn Vaên Long OFMConv ñöôïc boå nhieäm laøm Giaùm muïc phuï taù goác Vieät Nam ñaàu tieân ôû UÙc (toång ñòa phaän Melbourne) vaø sau ñoù laøm Giaùm muïc chính toøa ñòa phaän Parramatta (Sydney). Ñöùc Cha Vinh Sôn Nguyeãn Maïnh Hieáu, Giaùm Muïc Phuï Taù Toång giaùo phaän Toronto Canada.
Vaøo cuoái thaùng 12 naêm 2011 Ñöùc OÂng Ñaminh Vuõ Vaên Thieän giaùm ñoác Foyer Phaùt Dieäm ñaõ veà nhaø Cha. Thaùnh leã tieán bieät Ñöùc OÂng ñaõ ñöôïc cöû haønh ngaøy muøng 4-1-2012 trong saân nhaø Quaûn Lyù Phaùt Dieäm do cha Gioan Traàn Maïnh Duyeät taân giaùm ñoác chuû söï.
Söï kieän Cha Giuse Buøi Coâng Traùc ñöôïc chæ ñònh laøm Phoù giaùm ñoác Tröôøng truyeàn giaùo quoác teá thaùnh Phaoloâ (2012-2016) cuõng laø moät tin vui cho Lieân Tu Só Roma, vì cuõng töø ñoù Tröôøng Thaùnh Phaoloâ laø nôi duy nhaát coù ñuû choã trôû thaønh nôi sinh hoaït cuûa coäng ñoaøn Vieät Nam Roma trong caùc ngaøy leã. Cha Traùc ñaõ giaõ töø Lieân Tu Só Roma ñeå veà laøm Giaùm ñoác Ñaïi chuûng vieän Thaùnh Giuse Saøi Goøn.
Sau maáy chuïc naêm laøm vieäc taïi Boä Phuïng Töï vaø Kyû Luaät Bí Tích (1978-2008) naêm 2009 Ñöùc OÂng Phanxicoâ Borgia Traàn Vaên Khaû ñaõ töø giaõ Roma ñeå veà höu taïi Vieät Nam ñoàng thôøi giuùp Giaùo Hoäi queâ nhaø. Ñöùc OÂng ñaõ qua ñôøi ngaøy 17-11-2017 vöøa qua. Naêm sau ñoù Ñöùc OÂng Barnaba Nguyeãn Vaên Phöông, sau hôn 40 naêm laøm vieäc taïi Boä Truyeàn Giaùo, cuõng töø giaõ Roma veà höu trí taïi Vónh Long. Hieän Ñöùc OÂng laø Cha Chính giaùo Phaän.
Trong caùc ngaøy cuoái thaùng gieâng 2018 sau 20 naêm laøm vieäc taïi Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh Coâng Lyù vaø Hoaø Bình Ñöùc OÂng Phaoloâ Phan Vaên Hieàn cuõng ñaõ töø giaõ giaùo ñoâ vaø Lieân Tu Só Roma ñeå veà laøm vieäc taïi toång giaùo phaän Los Angeles beân Hoa Kyø.
Ngoaøi caùc laàn ñöôïc gaëp gôõ caùc Giaùm Muïc Vieät Nam qua vieáng thaêm moä hai Thaùnh Toâng Ñoà Pheâroâ Phaoloâ, Lieân Tu Só Roma ñaõ vui möøng tham döï caùc leã nghi vinh thaêng Hoàng Y vaø taï ôn cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Pheâroâ Nguyeãn Vaên Nhôn ngaøy 14-2-2015.
Trong naêm 2015 Lieân Tu Só Roma cuõng vui möøng coù theâm Ñöùc OÂng Pheâroâ Buøi Ñaïi thuoâc Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh Cor Unum Ñoàng Taâm, vaø naêm 2016 Ñöùc OÂng Gioan Baotixita Phaïm Maïnh Cöông laøm vieäc trong Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà vaên baûn luaät. Ngoaøi ra, cuõng naêm ñoù (2016), Lieân Tu Só Roma cuõng vui möøng ñöôïc tin cha Toma Nguyeãn Ñình Anh Nhueä 46 tuoåi ñöôïc boå nhieäm laøm Vieän tröôûng ñaïi hoïc Seraficum vaø laø vieän tröôûng treû nhaát trong caùc ñaïi hoïc ôû Roma.
Möøng 60 naêm thaønh laäp Lieân Tu Só Roma laø dòp ñeå caùc thaønh vieân cuøng nhau daâng lôøi chuùc tuïng caûm taï Thieân Chuùa ñaõ cho mình coù cô hoäi ñeán Roma ñeå soáng nhöõng thaùng naêm höõu ích vaø haïnh phuùc taïi trung öông Giaùo Hoäi Hoaøn Vuõ vaø coù cô may tu hoïc haàu sau naøy phuïc vuï Giaùo Hoäi taïi queâ höông Vieät Nam cuõng nhö taïi caùc nôi khaùc treân theá giôùi. Ñaây cuõng laø dòp khích leä caùc thaønh vieân coá gaéng tieáp tuïc theå hieän muïc ñích ban ñaàu cuûa Lieân Tu Só Roma laø taïo baàu khí yeâu thöông nhau, hieäp thoâng vaø coäng taùc vôùi nhau ngay töø Roma naøy ñeå coù theå hôïp taùc laøm vieäc vôùi nhau taïi queâ nhaø.
Trong taâm tình tri aân chuùc tuïng Thieân Chuùa Lieân Tu Só Roma cuõng caûm ôn caùc Ñöùc Hoàng Y, vaø caùc Ñöùc Cha ñaõ luoân daønh cho Lieân Tu Só Roma nhöõng caûm tình vaø söï khích leä ñaëc bieät. Ngoaøi moùn quaø tinh thaàn laø lôøi caàu nguyeän, ñoâi khi caùc vò coøn taëng quaø vaät chaát nöõa.
Xin Thieân Chuùa Ba Ngoâi, qua lôøi baàu cöû cuûa Meï Maria vaø Cha Thaùnh Giuse, chuùc laønh cho caùc hoäi vieân ñang hieän dieän taïi Roma, treân queâ höông Vieät Nam hay ñoù ñaây toaøn theá giôùi vaø cho moïi aân nhaân gaàn xa. Xin Chuùa Gieâsu Kitoâ phuïc sinh cho nhöõng anh chò em ñaõ qua ñôøi ñöôïc vui höôûng thaùnh nhan Chuùa treân queâ höông vónh cöûu.
LM Giuse Hoaøng Minh Thaéng
(Vatican News)