Hoaø giaûi:
con ñöôøng tieán ñeán hieäp thoâng
Hoaø giaûi: con ñöôøng tieán ñeán hieäp thoâng.
Roma (WHÑ 5-03-2018) - Baøi giaûng cuûa Ñöùc cha Giuse Nguyeãn Naêng trong Thaùnh leã taïi Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ ngaøy 03 thaùng 03 naêm 2018. Hoaø giaûi: con ñöôøng tieán ñeán hieäp thoâng.
(Lôøi Chuùa ngaøy thöù Baûy tuaàn II Muøa Chay:
Mk 7, 14-15.18-20 ; Lc 15, 1-3.11-32)
Thaùnh Pheâroâ ñaõ ñöôïc Chuùa Gieâsu trao phoù nhieäm vuï Muïc töû höõu hình toái cao cuûa Hoäi Thaùnh. Ngaøi ñaõ chòu töû ñaïo taïi Roâma, vì theá, Ñöùc Thaùnh Cha, trong tö caùch laø Giaùm muïc Roâma, ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ, cuõng laø Muïc töû cuûa Hoäi Thaùnh hoaøn vuõ. Khi ñeán Roâma, taát caû caùc tín höõu Coâng giaùo ñeàu caûm nhaän raát roõ söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Thaùnh Cha vaø Hoäi Thaùnh toaøn caàu. Chính trong yù thöùc veà söï hieäp thoâng ñoù maø hoâm nay anh chò em quy tuï beân Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam daâng thaùnh leã taïi ñaây, nôi phaàn moä cuûa thaùnh Pheâroâ.
Söï hieäp thoâng khoâng phaûi chæ laø moät tình caûm moâng lung, nhöng laø nhöõng töông quan cuï theå, vôùi Chuùa, vôùi Hoäi Thaùnh vaø vôùi tha nhaân. Söï hieäp thoâng tröôùc heát laø aân hueä cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhöng ñoù coøn laø moät loái soáng, moät loái suy nghó, moät söï choïn löïa, ñöôïc thöïc hieän baèng noã löïc cuûa moãi ngöôøi.
1. Caâu chuyeän cuûa söï trôû veà
Duï ngoân ngöôøi cha nhaân haäu laø moät trong nhöõng trang Tin Möøng ñeïp nhaát dieãn taû loøng thöông xoùt voâ bieân cuûa Thieân Chuùa.
Chaéc chaén moãi ngöôøi, khoâng nhieàu thì ít, ñeàu nhaän ra mình laø ngöôøi con thöù ñaõ töø khöôùc tình thöông cuûa Cha ñeå soáng theo yù rieâng mình. Khi boû Nhaø Cha ra ñi, con ngöôøi töôûng mình ñöôïc töï do vaø haïnh phuùc, nhöng thöïc ra laïi laø chuoác laáy ñau thöông tuûi nhuïc vì maát taát caû: maát tình thöông vaø söï soáng cuûa Cha, maát tình nghóa anh em, thaäm chí ñaùnh maát chính phaåm giaù cao caû cuûa con ngöôøi khi theøm thuoàng thöùc aên cuûa loaøi heo.
Ñöùa con thì ích kyû vaø töø choái tình thöông, nhöng ngöôøi cha laïi vaãn moät loøng thöông xoùt. OÂng vaãn kieân nhaãn ñôïi chôø vaø mong moûi töøng ngaøy. Khi ñöùa con ñi hoang trôû veà, ngöôøi cha ñaõ cho con maëc aùo môùi, ñi giaøy môùi, ñeo nhaãn, vaø môû tieäc aên möøng. ÔÛ ñaâu maø coù aùo môùi, giaøy môùi, nhaãn ñeïp, chieân beùo, neáu khoâng phaûi laø ngöôøi cha ñaõ tha thöù tröôùc caû khi ñöùa con noùi leân lôøi thuù toäi, hôn nöõa coøn hy voïng moät ngaøy naøo ñoù con mình seõ trôû veà, neân oâng môùi chuaån bò may aùo, mua giaøy, mua nhaãn vaø voã beùo cho con chieân chôø ngaøy con mình quay goùt veà nhaø.
"Chuùa laø Ñaáng chòu ñöïng loãi laàm, khoâng giöõ maõi côn giaän. Ngaøi seõ laïi thöông xoùt chuùng ta. Moïi loãi laàm chuùng ta, Ngaøi neùm xuoáng ñaùy bieån" (Baøi ñoïc 1).
Chuùa Gieâsu môøi goïi moãi ngöôøi trôû veà hoaø giaûi vôùi Chuùa Cha. Ñoù laø böôùc ñi tieân quyeát treân con ñöôøng tieán tôùi hieäp thoâng. Chæ khi naøo hoaø giaûi vôùi Thieân Chuùa, con ngöôøi môùi ñöôïc hieäp thoâng vôùi Ngaøi vaø ñöôïc döï phaàn söï soáng vaø haïnh phuùc cuûa Ngaøi.
Khoâng phaûi chæ coù ngöôøi con thöù môùi phaûi hoaø giaûi, maø chính ngöôøi con caû cuõng caàn hoaø giaûi vôùi cha vaø ngöôøi em. Ngöôøi con caû khoâng boû nhaø cha ra ñi, nhöng thöïc ra laïi laø ngöôøi ñaõ ñi hoang trong taâm hoàn. Ngöôøi con caû chu toaøn boån phaän khoâng phaûi vì yeâu meán cha nhöng vì mong moät phaàn thöôûng. Anh ôû laïi trong nhaø cha nhöng laïi khoâng chia seû öu tö vôùi noãi ñau buoàn cuûa ngöôøi cha ñang maát moät ngöôøi con laø chính em cuûa anh. Trong khi ngöôøi cha mong ngöôøi con ñi hoang trôû veà, anh ta laïi khoâng mong, thaäm chí coøn böïc boäi vaø khoâng vui khi thaáy em veà.
Sôû dó Chuùa Gieâsu keå duï ngoân ngöôøi cha nhaân haäu naøy laø vì caùc bieät phaùi vaø kinh sö laåm baåm: "OÂng naøy ñoùn tieáp phöôøng toäi loãi vaø aên uoáng vôùi hoï". Bieät phaùi vaø kinh sö coù söï "coâng chính theo leà luaät" nhöng laïi thieáu moät taám loøng: taám loøng vôùi cha vaø vôùi em. Neáu ngöôøi con thöù ñi hoang caàn phaûi trôû veà hoaø giaûi vôùi cha, thì ngöôøi con caû coâng chính ñaïo ñöùc laïi caàn tôùi hai cuoäc trôû veà: trôû veà hoaø giaûi vôùi cha vaø hoaø giaûi vôùi em.
Ngöôøi con caû khoâng vaøo nhaø, neân ngöôøi cha boû dôû böõa tieäc ra ngoaøi tìm anh. Khoâng bieát ngöôøi con caû coù vaøo nhaø chaêng. Duï ngoân boû löûng caâu chuyeän, khoâng coù keát luaän. Neáu anh ta khoâng vaøo, chuyeän gì seõ xaûy ra? Ngöôøi con thöù coù vui trong gia ñình hay seõ laïi quay goùt ra ñi? Neáu laø ngöôøi con caû, toâi coù vaøo nhaø khoâng? Neáu laø ngöôøi con thöù, toâi seõ phaûn öùng theá naøo? Thaùnh Luca boû dôû caâu chuyeän ñeå moãi ngöôøi vieát tieáp phaàn keát sao cho coù haäu.
2. Kieán taïo söï hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh
Caâu chuyeän cuûa söï trôû veà gôïi leân nhöõng nguyeân taéc ñeå kieán taïo söï hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh. Coäng ñoaøn phuïng vuï hieän dieän nôi ñaây goàm ñuû taát caû moïi thaønh phaàn Daân Chuùa laø bieåu töôïng cho Hoäi Thaùnh taïi Vieät Nam. Chuùng ta ôû ñaây beân moä thaùnh Pheâroâ, ñoù cuõng chính laø bieåu töôïng cho söï hieäp thoâng cuûa Hoäi Thaùnh ñòa phöông vôùi Hoäi Thaùnh hoaøn vuõ, moät caùch cuï theå vôùi Ñöùc Thaùnh Cha laø daáu chæ vaø laø nguyeân lyù höõu hình cuûa söï hieäp nhaát trong toaøn theå Hoäi Thaùnh.
Con ñöôøng cuûa söï hieäp thoâng Hoäi Thaùnh tröôùc heát cuõng phaûi baét ñaàu baèng söï trôû veà vôùi Ñöùc Kitoâ vaø Tin Möøng. Neáu khoâng xaây döïng treân neàn taûng sieâu nhieân naøy, söï hieäp thoâng Hoäi Thaùnh chæ laø hôøi hôït loûng leûo vaø coù nguy cô deã ñoå vôõ. Hoäi Thaùnh khoâng phaûi laø moät toå chöùc toân giaùo theo kieåu moät taäp theå xaõ hoäi loaøi ngöôøi, nhöng laø Daân cuûa Thieân Chuùa vaø laø Thaân theå maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ. Taùch rôøi khoûi Ñöùc Kitoâ, Hoäi Thaùnh chæ coøn laø moät toång coâng ty nhaân ñaïo quoác teá hay moät toå chöùc chính trò. Hoäi Thaùnh soáng baèng söï soáng cuûa Ñöùc Kitoâ, tuøy thuoäc vaøo Ñöùc Kitoâ, vaâng phuïc Ñöùc Kitoâ. Hoäi Thaùnh khoâng ñi theo ñöôøng loái cuûa theá gian nhöng theo ñöôøng loái cuûa Tin Möøng, khoâng haønh ñoäng theo kieåu theá gian nhöng caäy döïa vaøo söùc maïnh cuûa Thaàn Khí vaø söû duïng caùc phöông theá cuûa Taùm Moái Phuùc Thaät. Nhö daân Do Thaùi böôùc ñi giöõa loøng lòch söû, ñoâi khi Hoäi Thaùnh cuõng bò caùm doã trôû neân nhö caùc daân khaùc. Tuy nhieân chính Tin Möøng môùi laø maãu möïc quy phaïm vaø laø tieâu chuaån xeùt xöû moïi hoaït ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh.
Ñeå coù söï hieäp thoâng Hoäi Thaùnh, caùc moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ cuõng caàn ñoùn nhaän nhau vaø hoaø giaûi vôùi nhau. Ngöôøi con caû töï haøo laø coâng chính khoâng theå chaáp nhaän ñöùa em hoang ñaøng trôû veà nhaø cha. Cuõng theá, caùc kinh sö vaø bieät phaùi khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vieäc Chuùa Gieâsu ñoùn tieáp vaø ñoàng baøn vôùi ngöôøi thu thueá vaø toäi loãi. Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng theå coù thaùi ñoä loaïi tröø nhö theá. Hoäi Thaùnh töï baûn chaát laø thaùnh thieän nhöng laïi bao goàm caû ngöôøi coâng chính laãn toäi nhaân. Söï thaùnh thieän ñích thöïc ñoøi Hoäi Thaùnh ñoùn tieáp taát caû moïi ngöôøi. Thaùnh thieän khoâng coù nghóa laø töï ñaët mình laøm quan toaø xeùt xöû, nhöng laø tình yeâu cöùu theá, laø khaû naêng chòu ñöïng, naâng ñôõ gaùnh vaùc nhau, tha thöù vaø ñoùn nhaän nhau. Nieàm mô öôùc moät theá giôùi toaøn veïn ñoâi khi coù theå laøm cho con ngöôøi trôû thaønh nhaãn taâm vaø cöùng coûi vôùi ngöôøi khaùc, thaäm chí keát aùn vaø loaïi tröø nhau. Ñeå duy trì vaø laøm taêng tröôûng söï hieäp thoâng, caùc moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ phaûi laø nhöõng ngöôøi khieâm toán bieát chaáp nhaän moïi giôùi haïn cuûa nhau vaø vöôït qua moïi dò bieät ñeå chung soáng haøi hoaø haïnh phuùc trong gia ñình cuûa Thieân Chuùa.
3. Leân ñöôøng ñeán vôùi muoân daân
Trong thôøi Giaùo hoäi sô khai, duï ngoân ngöôøi cha nhaân haäu coøn ñöôïc ñoïc trong vieãn töôïng cuûa söù meänh loan baùo Tin Möøng cho muoân daân. Ngöôøi con thöù töôïng tröng cho daân ngoaïi, coøn ngöôøi con caû chính laø daân Israel. Vieäc ngöôøi con thöù ñi hoang khoâng ñöôïc con caû chaáp nhaän trôû veà gia ñình gôïi leân khoù khaên cuûa buoåi ban ñaàu trong coâng cuoäc truyeàn giaùo. Caùc Kitoâ höõu luùc ñoù coøn ngaàn ngaïi chöa ñeán vôùi daân ngoaïi, hôn nöõa, coøn muoán baét löông daân khi vaøo Hoäi Thaùnh phaûi giöõ luaät Do Thaùi. Veà vaán ñeà naøy, hoâm nay beân phaàn moä thaùnh Pheâroâ, xin ngaøi daïy chuùng ta kinh nghieäm cuûa ngaøi.
Cuõng nhö caùc Toâng ñoà khaùc, luùc ñaàu thaùnh Pheâroâ chæ nghó tôùi vieäc loan baùo Tin Möøng cho daân Do Thaùi. Nhöng sau ñoù, trong moät thò kieán, ngaøi thaáy taám khaên lôùn ñöïng caùc thuù vaät maø ngöôøi Do Thaùi cho laø khoâng thanh saïch, vaø ngaøi nghe tieáng noùi "Haõy gieát maø aên". Luùc ñoù ngaøi chaúng hieåu gì. Nhöng moät söï vieäc xaûy ñeán ñaõ giuùp thaùnh Pheâroâ hieåu thò kieán. Moät ñaøng Chuùa sai thieân thaàn ñeán giuïc oâng Corneâlioâ laø moät só quan Roâma sai ngöôøi ñi tìm thaùnh Pheâroâ. Ñang khi ñoù thaùnh Pheâroâ cuõng ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn thuùc giuïc ñeán nhaø oâng Corneâlioâ ñeå rao giaûng vaø röûa toäi cho gia ñình oâng (x. Cv 10).
Töø kinh nghieäm ñoù, sau naøy thaùnh Pheâroâ maïnh meõ tuyeân boá taïi Coâng ñoàng Gieârusalem: "Thieân Chuùa khoâng phaân bieät chuùt naøo giöõa chuùng ta vôùi hoï# Vaäy taïi sao baây giôø anh em coøn quaøng vaøo coå caùc moân ñeä moät caùi aùch maø caû cha oâng chuùng ta laãn chuùng ta ñaõ khoâng mang noåi ?" (Cv 15, 9-10). Nhôø loøng nhieät thaønh cuøng vôùi taàm nhìn côûi môû aáy, coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng ñaõ phaùt trieån nhanh choùng.
Beân phaàn moä cuûa thaùnh Pheâroâ, töø duï ngoân trong baøi Tin Möøng, moät laàn nöõa leänh truyeàn loan baùo Tin Möøng "ad gentes" laïi vang leân maõnh lieät cho Hoäi Thaùnh Vieät Nam. Trong boái caûnh cuûa theá giôùi hoâm nay, coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng xem ra khoù khaên: vì baùch haïi caám caùch, vì vaên hoaù hieän ñaïi döûng döng vôùi toân giaùo, hay vì coù ngöôøi coi vieäc theo Chuùa nhö laø haønh ñoäng phaûn laïi daân toäc vaø vaên hoaù, hoaëc vì loái soáng höôûng thuï vaø chaïy theo tieàn baïc...
Ngöôøi ta thöôøng nghó raèng hoaøn caûnh thôøi nay khoù truyeàn giaùo hôn ngaøy xöa. Thöïc ra moãi thôøi coù khoù khaên cuûa noù, döôùi hình thöùc naøy hay hình thöùc khaùc. Ngay töø giai ñoaïn ñaàu cuûa lòch söû Hoäi Thaùnh, hoaøn caûnh cuûa caùc Kitoâ höõu soáng trong ñeá quoác Roâma cuõng khoâng heà deã daøng thuaän lôïi. Ñoù laø moät theá giôùi xa laï vaø thuø nghòch vôùi Tin Möøng. Ñi theo Ñöùc Kitoâ laø loäi ngöôïc doøng vaø coù nguy cô ñeán tính maïng, nhöng coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng raát haêng say vaø ñaït hieäu quaû.
Moãi thôøi ñeàu coù nhöõng khoù khaên rieâng, moãi giai ñoaïn ñeàu coù theå ñöôïc coi laø khuûng hoaûng, nhöng töø nhöõng tình huoáng cuï theå, Chuùa Thaùnh Thaàn daãn daét Hoäi Thaùnh tieán leân vaø laøm chöùng cho Ñöùc Kitoâ trong boái caûnh lòch söû ñöông thôøi. Nhöõng khoù khaên khoâng phaûi laø nhöõng caûn trôû cho baèng laø nhöõng lôøi môøi goïi trong moät giai ñoaïn môùi.
Chuùa Thaùnh Thaàn laø taùc nhaân chuû yeáu cuûa coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng. Moät ñaøng Ngaøi thuùc ñaåy taâm hoàn nhöõng ngöôøi toâng ñoà, ñaøng khaùc Ngaøi aâm thaàm chuaån bò maûnh ñaát toát nôi taâm hoàn ngöôøi chöa bieát Chuùa. Trôû ngaïi lôùn nhaát trong coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng khoâng phaûi laø nhöõng khoù khaên beân ngoaøi, nhöng laø tình traïng caùc moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ an phaän kheùp kín trong moät muïc vuï baûo toàn daønh cho nhöõng ngöôøi coâng chính vaø ñaïo ñöùc, chöa thao thöùc "ñi ra" ñeán nhöõng ngöôøi coøn ôû xa. Trôû ngaïi lôùn nhaát laø tình traïng thieáu löûa trong Hoäi Thaùnh, thieáu nhieät tình vaø nieàm vui Tin Möøng, thaäm chí ñaùnh maát chính Tin Möøng.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi: "Ñöøng noùi raèng thôøi nay khoù hôn, noù chæ khaùc thoâi. Haõy hoïc nôi caùc thaùnh laø nhöõng ngöôøi ñi tröôùc ñaõ ñoái dieän vôùi khoù khaên trong thôøi cuûa hoï theá naøo". "Hoï laø nhöõng ngöôøi traøn treà nieàm vui, can ñaûm khoâng moûi meät vaø nhieät tình trong vieäc rao giaûng Tin Möøng." (NVTM s. 263)
Ñeán vôùi Roâma laø trôû veà trung taâm cuûa Hoäi Thaùnh, khoâng chæ nhö moät khoâng gian ñòa lyù nhöng coøn nhö moät cuoäc trôû veà nguoàn laø chính traùi tim kích hoaït söï soáng cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh taïi Vieät Nam. Moät cuoäc trôû veà nguoàn luùc naøo cuõng chaát chöùa nieàm hy voïng cho moät töông lai töôi saùng.
Gm Giuse Nguyeãh Naêng