Giaùo Hoäi hieäp nhaát
trong maùu caùc vò töû ñaïo
Giaùo Hoäi hieäp nhaát trong maùu caùc vò töû ñaïo.
Roma (Vat. 1-03-20180 - Hoâm 12 thaùng 2 naêm 2018 laø ngaøy kyû nieäm 2 naêm cuoäc gaëp gôõ lòch söû giöõa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vaø Ñöùc Thöôïng Phuï chính thoáng Nga Kirill I taïi La Habana thuû ñoâ Cuba. Trong leã nghi kyû nieäm bieán coá naøy Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, chuû tòch Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ, ñaõ phaùt bieåu; vaø baøi phaùt bieåu cuûa ngaøi ñaõ ñöôïc ñaêng treân baùo Quan Saùt Vieân Roma soá ra ngaøy 15 thaùng hai naêm 2018. Ñöùc Hoàng Y ñaõ khaúng ñònh raèng "Söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi ñaõ thaønh toaøn nôi caùc thaùnh, vaø trong caùc vò töû ñaïo cuûa mình Giaùo Hoäi khoâng bò chia reõ. Cuõng gioáng nhö Giaùo Hoäi thuôû ban ñaàu xaùc tín raèng maùu caùc vò töû ñaïo laø haït gioáng laøm naûy sinh ra caùc kitoâ höõu môùi, ngaøy nay cuõng theá chuùng ta hy voïng raèng moät ngaøy kia maùu cuûa bieát bao nhieâu vò töû ñaïo cuûa thôøi ñaïi chuùng ta seõ ñöôïc veùn môû nhö haït gioáng cuûa söï hieäp nhaát ñaïi keát toaøn veïn cuûa Thaân Mình Chuùa Kitoâ".
Ñöùc Hoàng Y coi bieán coá gaëp gôõ giöõa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill laø moät thí duï ngoaïi thöôøng cuûa vieäc ñaïi keát xích laïi gaàn nhau. Trong vuøng Trung Ñoâng tuy tình hình cuûa caùc kitoâ höõu coù khoù khaên, nhöng caùc töông quan ñaïi keát laïi maïnh meõ vaø höùa heïn. Tình hình khoù khaên cuõng laø moät lyù do cuûa söï xích laïi gaàn nhau coù theå ñònh nghóa laø "ñaïi keát cuûa cuoäc soáng". Vaø chöùng taù chung cuûa caùc kitoâ höõu Trung Ñoâng laø moät baûo ñaûm cho söï hieäp nhaát. Ñöùc Hoàng Y cuõng cho nhaän thaáy sau Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II, moïi Giaùo Hoaøng ñeàu ñaõ nhaán maïnh treân taàm quan troïng ñaïi keát cuûa caùc vò töû ñaïo; vaø ñieàu naøy tieáp tuïc vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. "Ñaïi keát cuûa maùu" laø moät trong caùc ñeà taøi quan troïng thöôøng ñöôïc ngaøi nhaéc tôùi.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò noäi dung baøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch.
Môû ñaàu baøi phaùt bieåu Ñöùc Hoàng Y khaúng ñònh raèng chieàu kích ñaïi keát cuûa vieäc baùch haïi caùc kitoâ höõu vaø cuûa söï töû ñaïo ñaõ trôû thaønh höõu hình chính laø nhôø caùc Giaùo Hoaøng sau Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II. Trong khoaù hoïp thöù ba cuûa Coâng Ñoàng ngaøy 18 thaùng 10 naêm 1964 Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ phong Chaân phöôùc cho caùc vò töû ñaïo Uganda, vaø cuõng ñaõ vinh danh caùc vò töû ñaïo tin laønh cuøng bò baùch haïi nhö caùc anh em coâng giaùo. Trong Naêm Thaùnh 2000 Ñöùc Gioan Phaoloâ II cuõng ñaõ toå chöùc moät buoåi cöû haønh ñaïi keát taïi hí tröôøng Colosseo vôùi söï hieän dieän cuûa haøng laõnh ñaïo caùc Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc.
Trong dòp naøy ngaøi ñaõ nhaéc tôùi caùc vò töû ñaïo cuûa theá kyû XX vaø chöùng taù cuûa caùc vò nhö: muïc sö Paul Schneider, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Serafim vaø cha Maximiliano Kolbe. Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ bình luaän nhö sau: "Gia taøi quyù baùu maø caùc chöùng nhaân can ñaûm naøy ñaõ ñeå laïi laø moät gia taøi chung cho taát caû moïi Giaùo Hoäi vaø caùc coäng ñoaøn giaùo hoäi. Ñoù laø moät gia taøi noùi vôùi chuùng ta baèng moät tieáng noùi maïnh hôn laø tieáng noùi cuûa nhöõng keû chia reõ chuùng ta. Ñaïi keát thuyeát phuïc nhaát laø ñaïi keát cuûa caùc vò töû ñaïo vaø caùc chöùng nhaân ñöùc tin. Noù chæ cho caùc kitoâ höõu cuûa theá kyû XXI con ñöôøng cuûa söï hieäp nhaát" (Gioan Phaoloâ II baøi giaûng trong dòp töôûng nieäm caùc chöùng nhaân ñöùc tin cuûa theá kyû XX, ngaøy 7-5-2000).
Naêm 2008 nhaân dòp vieáng thaêm vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Bartolomeo treân ñaûo Tevere daâng kính caùc vò töû ñaïo cuûa theá kyû XX, Ñöùc Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc XVI ñaõ toân vinh söï töû ñaïo ñaïi keát nhö laø chöùng taù tình yeâu cao caû nhaát (Baøi giaûng nhaân dòp töôûng nieäm caùc vò töû ñaïo cuûa theá kyû XX taïi vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Bartolomeo treân ñaûo soâng Tevere ngaøy 7-4-2008).
Vieäc nhaán maïnh taàm quan troïng ñaïi keát cuûa caùc vò töû ñaïo raát may tieáp tuïc vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ. Ngay töø ñaàu trieàu ñaïi cuûa mình ngaøi ñaõ laøm cho ñaïi keát cuûa caùc vò töû ñaïo trôû thaønh "ñaïi keát cuûa maùu" nhö chính ngaøi ñaõ ñònh nghóa. Vaø ñaây laø moät trong caùc ñeà taøi ñaïi keát quan troïng nhaát. Theo ngaøi chính caùc keû baùch haïi ñaïo chæ cho chuùng ta vieäc ñaïi keát maùu naøy. Thaät vaäy, "ñoái vôùi caùc keû baùch haïi chuùng ta khoâng bò chia reõ, chuùng ta khoâng phaûi laø tín höõu luther, chính thoáng, tin laønh, coâng giaùo. Khoâng! Chuùng ta laø moät! Ñoái vôùi caùc keû baùch haïi chuùng ta laø kitoâ höõu! Hoï khoâng chuù yù tôùi gì khaùc. Ñoù laø ñaïi keát cuûa maùu maø chuùng ta soáng ngaøy nay!" (Phanxicoâ, Dieãn vaên ñoïc tröôùc caùc thaønh vieân Huynh ñoaøn coâng giaùo caùc coäng ñoaøn giao öôùc ñaëc suûng vaø Baèng höõu ngaøy 31-10-2014). Nhö vaäy, trong ñaïi keát cuûa caùc vò töû ñaïo cuõng coù moät thaùch ñoá lôùn ñoái vôùi chuùng ta, maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ dieãn taû khi noùi caâu noåi tieáng naøy: "Neáu keû thuø hieäp nhaát chuùng ta trong caùi cheát, thì chuùng ta laø ai ñeå chia reõ nhau trong söï soáng?" (Dieãn vaên tröôùc Phong traøo Canh taân ñaëc suûng Thaùnh Linh 3-7-2015). Thaät vaäy, ñoâi khi laïi khoâng nhuïc nhaõ sao, khi caùc keû baùch haïi caùc kitoâ höõu coù moät quan nieäm ñaïi keát toát hôn quan nieäm cuûa chuùng ta, bôûi vì hoï bieát raèng noùi cho cuøng caùc kitoâ höõu chæ laø moät giöõa hoï vôùi nhau?"
Caùc khaúng ñònh quan troïng naøy cuûa caùc Giaùo Hoaøng cho thaáy raèng söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi ñaõ thaønh toaøn trong caùc thaùnh vaø trong caùc vò töû ñaïo. Giaùo Hoäi khoâng chia reõ. Nhö Giaùo Hoäi thuôû ban ñaàu ñaõ xaùc tín raèng maùu caùc vò töû ñaïo laø haït gioáng laøm naûy sinh ra caùc kitoâ höõu môùi, thì chuùng ta ngaøy nay cuõng theá, chuùng ta coù theå hy voïng raèng moät ngaøy kia maùu cuûa bieát bao nhieâu vò töû ñaïo cuûa thôøi ñaïi chuùng ta seõ ñöôïc veùn môû nhö haït gioáng cuûa söï hieäp nhaát ñaïi keát traøn ñaày cuûa Thaân Mình Chuùa Kitoâ.
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill ñaõ laøm chöùng cho nieàm hy voïng aáy trong tuyeân ngoân chung taïi La Habana, trong ñoù caùc vò vieát: "Chuùng toâi nghieâng mình tröôùc söï töû ñaïo cuûa nhöõng ngöôøi laøm chöùng cho söï thaät cuûa Tin Möøng baèng giaù cuoäc soáng cuûa chính mình, thích caùi cheát hôn vieäc choái boû Chuùa Kitoâ. Chuùng toâi tin raèng caùc vò töû ñaïo naøy cuûa thôøi ñaïi chuùng ta phaùt xuaát töø nhieàu Giaùo Hoäi khaùc nhau, nhöng hieäp nhaát bôûi moät khoå ñau chung laø baûo ñaûm cho söï hieäp nhaát caùc kitoâ höõu" (Tuyeân ngoân chung cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill Matscôva vaø toaøn nöôùc Nga, La Habana 12-2-2016, s. 12).
Nhö vuøng Trung Ñoâng laø vuøng ñaát nguoàn goác cuûa Kitoâ giaùo, noù coù theå ñoøi cho mình moät choã duy nhaát trong phong traøo hieäp nhaát caùc tín höõu kitoâ. Phong traøo ñaïi keát ñöôïc in daáu bôûi xaùc tín saâu xa raèng caùc kitoâ höõu seõ tìm ra caùc con ñöôøng daãn tôùi söï hieäp nhaát, vaø seõ ñaøo saâu caùc goác reã chung cuûa hoï. Vì theá khoâng phaûi voâ tình maø taïi Gieârusalem ñaõ coù bieán coá ghi daáu söï khôûi ñaàu cuûa "cuoäc ñoái thoaïi tình yeâu" giöõa caùc tín höõu coâng giaùo vaø chính thoáng, nghóa laø chuyeán haønh höông maø chaân phöôùc Phaolo VI vaø Ñöùc Thöôïng Phuï ñaïi keát Athenagoras ñaõ cuøng laøm taïi thaønh thaùnh ngaøy muøng 6 thaùng gieâng naêm 1964. Treân vuøng ñaát nôi Chuùa Kitoâ ñaõ thaønh laäp Giaùo Hoäi Ngaøi, vaø nôi Ngaøi ñaõ ñoå maùu ra cho Giaùo Hoäi, hai vò laõnh ñaïo cuûa Giaùo Hoäi ñaõ trao ñoåi nuï hoân hoaø bình, ñaõ laéng nghe ñoïc chöông 17 Phuùc AÂm thaùnh Gioan, vaø ñaõ caàu nguyeän chung, vaø nhö theá daán thaân treân con ñöôøng höôùng veà söï hieäp nhaát moät caùch khoâng theå quay laïi ñaøng sau ñöôïc nöõa.
Trung Ñoâng chaéc chaén laø moät trong caùc vuøng treân theá giôùi, trong ñoù tình hình cuûa caùc kitoâ höõu khoù khaên vaø baát oån, nhöng laø nôi caùc töông quan ñaïi keát laïi maïnh meõ vaø höùa heïn, nhaát laø giöõa caùc anh em chính thoáng vaø coâng giaùo. Tình hình thieåu soá vaø boái caûnh khoù khaên naøy chaéc chaén laø caùc lyù do cuûa vieäc xích laïi gaàn nhau trong caùch thöùc maø ngöôøi ta coù theå ñònh nghóa laø "ñaïi keát cuûa cuoäc soáng", vaø noù ñöôïc dieãn taû ra baèng caùc thoaû hieäp muïc vuï quan troïng. Nhaát laø toâi nghó tôùi thoaû hieäp quan troïng kyù keát hoài naêm 1996 taïi Charfeh beân Libaêng bôûi caùc Thöôïng Phuï coâng giaùo vaø chính thoáng vuøng Trung Ñoâng, ñaëc bieät lieân quan tôùi caùc vuï hoân nhaân hoãn hôïp, vaø vieäc bieân soaïn moät saùch giaùo lyù chung cho treû em. Ngoaøi ra tình lieân ñôùi caàn thieát trong boái caûnh baát oån ñaõ thuùc ñaåy caùc Giaùo Hoäi kyù keát caùc thoaû hieäp muïc vuï quan phoøng trong caùc tröôøng hôïp caàn thieát, vaø cho pheùp caùc tín höõu cuûa caùc Giaùo Hoäi khaùc laõnh nhaän caùc bí tích tích, chaúng haïn nhö trong Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø Giaùo Hoäi chính thoáng Siro naêm 1984, vaø trong Giaùo Hoäi Canñeâ vaø Giaùo Hoäi Assiri Ñoâng Phöông naêm 2001.
Trong toâng huaán haäu thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc "Ecclesia in Medio Oriente" kyù taïi Beirut ngaøy 14 thaùng 9 naêm 2012 Ñöùc Giaùo Hoaømg Bieån Ñöùc XVI ñaõ maïnh meõ khích leä vieäc phaùt trieån caùc lieân laïc ñaïi keát naøy giöõa caùc kitoâ höõu thuoäc nhieàu Giaùo Hoäi Trung Ñoâng. Ngaøi nhaán maïnh chieàu kích ñaò keát cuûa söï thaùnh thieän nhö sau: "Caùc chuyeân vieân töû ñaïo chöùng thöïc raèng caùc thaùnh vaø caùc vò töû ñaïo thuoäc moïi giaùo hoäi ñaõ - vaø vaøi vò ngaøy nay vaãn coøn - laø caùc chöùng nhaân soáng ñoäng cuûa söï hieäp nhaát voâ bieân giôùi trong Chuùa Kitoâ vinh hieån, vieäc neám tröôùc söï hieäp nhaát cuûa chuùng ta nhö daân sau cuøng ñöôïc hoaø giaûi trong Ngaøi" (Ecclesia in Medio Oriente, s. 11).
Söï thaùnh thieän ñöôïc cho thaáy trong cuoäc soáng vaø chöùng taù chung cuûa caùc kitoâ höõu vuøng Trung Ñoâng laø moät chöùng côù cuûa söï hieäp nhaát. Trong thö göûi kitoâ höõu Trung Ñoâng ngaøy 21 thaùng 12 naêm 2014 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ nhaán maïnh lôøi keâu goïi ñaïi keát cuûa söï thaùnh thieän, maø vieäc baùch haïi höôùng tôùi caùc tín höõu kitoâ thuoäc moïi Giaùo Hoäi. Ngaøi vieát: "Tình hình trong ñoù anh chò em soáng laø moät lôøi keâu môøi maïnh meõ soáng thaùnh thieän, nhö caùc thaùnh vaø caùc vò töû ñaïo thuoäc moïi giaùo hoäi chöùng thöïc. Vôùi loøng yeâu meán vaø toân kính toâi nhôù tôùi caùc chuû chaên vaø caùc tín höõu trong caùc thôøi gian sau naøy ñaõ ñöôïc ñoøi hoûi hy sinh maïng soáng, thöôøng khi chæ vì laø kitoâ höõu. Toâi cuõng nhôù tôùi caùc ngöôøi bò baét coùc, trong ñoù coù caùc giaùm muïc chính thoáng vaø caùc linh muïc thuoäc nhieàu leã nghi khaùc nhau. Öôùc chi caùc vò coù theå mau choùng trôû veà nhaø vaø coäng ñoaøn cuûa caùc vò yeân haøn baèng an. Toâi xin Thieân Chuùa, vì bieát bao khoå ñau keát hieäp vôùi thaäp giaù Chuùa, ban nhieàu hoa traùi toát laønh cho Giaùo Hoäi vaø cho caùc daân toäc vuøng Trung Ñoâng."
Trong cuøng thö Ñöùc Phanxicoâ cuõng baày toû nieàm vui cuûa ngaøi tröôùc söï ñaïi keát cuï theå ñöôïc caùc tín höõu kitoâ trung ñoâng soáng. "Giöõa caùc thuø nghòch vaø xung ñoät, söï hieäp thoâng ñöôïc soáng giöõa anh chò em trong tình huynh ñeä vaø söï ñôn sô laø daáu chæ cuûa Nöôùc Thieân Chuùa. Toâi sung söôùng vì caùc töông quan toát laønh vaø söï coäng taùc giöõa caùc thöôïng phuï cuûa caùc Giaùo Hoäi coâng giaùo ñoâng phöông vaø caùc thöôïng phuï cuûa caùc Giaùo Hoäi chính thoáng, cuõng nhö giöõa tín höõu cuûa caùc Giaùo Hoäi khaùc nhau. Caùc khoå ñau maø caùc tín höõu kitoâ phaûi chòu goùp phaàn voâ cuøng quyù giaù cho söï hieäp nhaát. Ñoù laø ñaïi keát cuûa maùu, ñoøi hoûi moät söï tin töôûng phoù thaùc cho hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn".
Tình hình, trong ñoù caùc kitoâ höõu trung ñoâng soáng, laø moät thuùc ñaåy ñaïi keát khoâng chæ cho chính hoï, maø cuõng cho caùc tín höõu kitoâ treân toaøn theá giôùi nöõa. Vieäc lo laéng cho caùc kitoâ höõu Trung Ñoâng ñaõ ñöôïc nhaéc tôùi trong caùc tuyeân ngoân chung khaùc nhau maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ kyù vôùi caùc vò laõnh ñaïo khaùc cuûa Giaùo Hoäi, nhö vôùi Ñöùc Thöôïng Phuï ñaïi keát Bartolomaios I taïi Gieârusalem ngaøy 25 thaùng 5 naêm 2014 vaø taïi Istanbul ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2014, hay vôùi Ñöùc Thöôïng Phuï Tawadros taïi Cairo ngaøy 28 thaùng 4 naêm 2017. Tuyeân ngoân chung vôùi Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill taïi La Habana ngaøy 12 thaùng 2 naêm 2016 cuõng ñaõ laø moät thí duï ngoaïi thöôøng cuûa vieäc ñaïi keát xích laïi gaàn nhau, phaùt xuaát töø tình hình theâ thaûm cuûa caùc kitoâ höõu beân Trung Ñoâng. Cuõng chính trong nghóa naøy maø caùc khoå ñau cuûa caùc anh chò em cuûa chuùng ta trong ñöùc tin tuyeät ñoái khoâng voâ ích.
Tình traïng ñôùn ñau cuûa caùc kitoâ höõu Trung Ñoâng laø moät lôøi môøi goïi caáp thieát ñoái vôùi chuùng ta tieáp ñoùn hoï trong con tim, nhôù tôùi hoï trong lôøi caàu nguyeän, vaø ñem caùc nhu caàu cuûa hoï tôùi tröôùc maët Thieân Chuùa. Trong hai chuyeán vieáng thaêm maø toâi ñaõ coù theå laøm trong caùc naêm qua taïi caùc traïi tî naïn beân Giordania vaø treân ñaûo Leros, caùc anh chò em tî naïn ñaõ luoân luoân xin toâi ñöøng queân hoï, nhöng haõy nhôù tôùi hoï. Chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc cho hoï caûm töôûng bò leû loi vaø bò boû rôi. Ñieàu naøy tuyø thuoäc söï tham döï lieân ñôùi cuûa chuùng ta trong lôøi caàu nguyeän. Toâi uôùc mong keát thuùc baøi phaùt bieåu cuûa toâi baèng caùc lôøi caàu nguyeän cho vuøng Trung Ñoâng trong tuyeân ngoân chung ñaõ ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill kyù taïi La Habana: "Chuùng con naâng lôøi caàu nguyeän leân Chuùa Kitoâ, Ñaáng Cöùu theá giôùi, cho vieäc taùi laäp hoaø bình treân vuøng ñaát Caän Ñoâng, laø "keát quaû cuûa coâng lyù" (Is 32,17), ñeå cho söï soáng chung huynh ñeä giöõa caùc daân toäc, caùc Giaùo Hoäi vaø toân giaùo khaùc nhau soáng trong ñoù ñöôïc cuûng coá, cho caùc ngöôøi tî naïn ñöôïc trôû veà toå aám cuûa hoï, cho caùc ngöôøi bò thöông ñöôïc bình phuïc vaø cho söï an nghæ cuûa linh hoàn nhöõng ngöôøi voâ toäi ñaõ bò gieát".
Linh Tieán Khaûi
(Vatican News)