Hai vò Hoàng Y leân tieáng veà vaán ñeà
ñoái thoaïi Vatican - Trung Hoa
Hai vò Hoàng Y leân tieáng veà vaán ñeà ñoái thoaïi Vatican - Trung Hoa.
Roma (VietCatholic News 01-02-2018) - Maáy ngaøy gaàn ñaây, dö luaän Coâng Giaùo löu yù nhieàu tôùi vaán ñeà ñoái thoaïi giöõa Vatican vaø Trung Hoa do vieäc leân tieáng veà vaán ñeà naøy cuûa hai vò giaùo phaåm taïm goïi laø am töôøng vaán ñeà, nhöng am töôøng ôû hai bình dieän khaùc nhau, tuy cuøng töï haøo laø "vì Giaùo Hoäi". Ñoù laø Ñöùc Hoàng Y Traàn Nhaät Quaân maø Taây Phöông bieát nhieàu hôn döôùi teân Joseph Zen vaø Ñöùc Hoàng Y Quoác Vuï Khanh Toøa Thaùnh Pietro Parolin. Moät vò thì ñaõ nghæ höu, moät vò thì coøn taïi chöùc, maø laïi laø chöùc lôùn, chæ thua Ñöùc Giaùo Hoaøng thoâi.
Coøn nhôù hoài tröôùc ñaây coù oâng linh muïc "quoác doanh" ôû Vieät Nam toá caùo raèng Ñöùc Giaùo Hoaøng ôû quaù xa, khoâng hieåu roõ tình hình ôû queâ höông oâng, chöù nhö oâng môùi bieát ñöôïc hieän tình Giaùo Hoäi ôû ñaáy. Phaûi chaêng, Ñöùc Hoàng Y Traàn Nhaät Quaân cuõng rôi vaøo taâm tö oâng linh muïc "quoác doanh" Vieät Nam naøy khieán Ñöùc Hoàng Y Parolin phaûi leân tieáng cho raèng "khoâng ai ñoäc quyeàn giaûi thích tình hình Coâng Giaùo Trung Hoa"?
Ñeå roäng ñöôøng dö luaän phaùn ñoaùn, chuùng toâi cho ñaêng nguyeân vaên baøi vieát cuûa Ñöùc Hoàng Y Traàn Nhaät Quaân (Zen) ñaêng treân Facebook ngaøy 29 thaùng 1 naêm 2018 vaø ñöôïc AsiaNews ñaêng laïi. Vaø chuùng toâi cuõng seõ cho phoå bieán toaøn vaên cuoäc phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Parolin cuûa tôø Vatican Insider.
Baøi vieát cuûa Ñöùc Hoàng Y Traàn Nhaät Quaân (Zen) ñaêng treân Facebook ngaøy 29 thaùng 1 naêm 2018
Thöù Hai, 29 thaùng 1 naêm 2018
Caùc baïn thaân meán trong caùc phöông tieän truyeàn thoâng
Vì AsiaNews ñaõ tieát loä moät soá döõ kieän gaàn ñaây trong Giaùo hoäi taïi Trung Hoa Luïc Ñòa, lieân quan ñeán caùc giaùm muïc hôïp phaùp ñöôïc "Toøa Thaùnh" yeâu caàu töø chöùc vaø nhöôøng choã cho "caùc giaùm muïc" baát hôïp phaùp, thaäm chí minh nhieân bò tuyeät thoâng nöõa, nhieàu dò baûn veà söï kieän vaø dieãn giaûi ñang taïo ra mô hoà laãn loän giöõa ngöôøi daân. Nhieàu ngöôøi, vì bieát chuyeán ñi gaàn ñaây cuûa toâi tôùi Roâma, neân ñaõ yeâu caàu toâi laøm saùng toû.
Thaùng Möôøi vöøa qua, khi Ñöùc Cha Zhuang nhaän ñöôïc thoâng tri ñaàu tieân töø Toøa Thaùnh vaø yeâu caàu toâi giuùp ñôõ, toâi göûi moät ngöôøi mang thö cuûa ngaøi ñeán Boä Tröôûng Boä Phuùc AÂm Hoùa Caùc Daân Toäc, keøm theo moät baûn sao ñeä trình Ñöùc Thaùnh Cha. Toâi khoâng bieát baûn sao ñính keøm naøy coù ñeán baøn laøm vieäc cuûa Ñöùc Thaùnh Cha hay khoâng. Thaät may maén, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Savio Hon Tai Fai luùc ñoù vaãn coøn ôû Roâma vaø coù theå gaëp Ñöùc Giaùo Hoaøng trong moät chuyeán chaøo kính taïm bieät. Trong dòp ñoù, ngaøi ñaõ ñem hai tröôøng hôïp cuûa Sôn Ñaàu vaø Maân Ñoâng trình baày ñeå Ñöùc Thaùnh Cha bieát. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ngaïc nhieân vaø höùa seõ xem xeùt vaán ñeà naøy.
Vì nhöõng lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha noùi vôùi Ñöùc Toång Giaùm Muïc Savio Hon, neân nhöõng söï kieän môùi vaøo thaùng Möôøi Hai caøng gaây ngaïc nhieân ngôõ ngaøng cho toâi. Khi vò giaùm muïc ñau khoå giaø nua Zhuang yeâu caàu toâi mang tôùi Ñöùc Thaùnh Cha caâu traû lôøi cuûa ngaøi ñoái vôùi thoâng ñieäp ñaõ chuyeån tôùi ngaøi töø "Phaùi ñoaøn Vatican" ôû Baéc Kinh, toâi khoâng theå noùi "Khoâng". Nhöng toâi coù theå laøm gì ñeå chaéc chaén laù thö cuûa ngaøi ñeán tay Ñöùc Thaùnh Cha, trong khi thaäm chí toâi khoâng theå chaéc chaén lieäu nhieàu laù thö cuûa toâi coù tôùi tay Ñöùc Thaùnh Cha hay khoâng.
Ñeå ñaûm baûo tieáng noùi cuûa chuùng toâi ñeán vôùi Ñöùc Thaùnh Cha, toâi ñaõ ñoät ngoät ñöa ra quyeát ñònh seõ ñeán Roâma. Toâi rôøi Hoàng Koâng vaøo toái ngaøy 9 thaùng 1, ñeán Roâma vaøo saùng sôùm ngaøy 10 thaùng 1, ñuùng luùc (thöïc söï hôi muoän moät chuùt) ñeå tham gia buoåi trieàu kieán chung hoâm thöù Tö. Vaøo cuoái buoåi trieàu kieán, caùc Hoàng Y vaø giaùm muïc ñöôïc pheùp "bacia mano" (hoân tay) vaø toâi ñaõ coù cô hoäi ñeå trao vaøo tay Ñöùc Thaùnh Cha moät phong bì; toâi thöa raèng toâi ñeán Roâma chæ vôùi muïc ñích duy nhaát laø mang ñeán ngaøi moät laù thö cuûa Ñöùc Giaùm Muïc Zhuang, vôùi hy voïng ngaøi coù theå tìm ra thôøi gian ñeå ñoïc noù (trong phong bì, coù moät laù thö cuûa Ñöùc Giaùm Muïc baèng tieáng Trung Hoa vôùi baûn dòch cuûa toâi sang tieáng YÙ vaø moät böùc thö cuûa toâi).
Vì nhöõng lyù do roõ raøng, toâi hy voïng söï xuaát hieän cuûa toâi ôû buoåi trieàu kieán seõ khoâng ñöôïc chuù yù nhieàu laém, nhöng söï xuaát hieän treã cuûa toâi trong hoäi tröôøng ñaõ laøm noù ñöôïc chuù yù ñaëc bieät. Duø sao, baây giôø moïi ngöôøi coù theå thaáy toaøn boä dieãn tieán nhôø truyeàn hình Vatican (nhaân tieän, buoåi trieàu kieán ñaõ ñöôïc toå chöùc taïi Ñaïi Saûnh Phaoloâ VI, chöù khoâng phaûi ôû Quaûng tröôøng Nhaø Thôø Thaùnh Pheâroâ vaø toâi ñeán buoåi trieàu kieán hôi muoän, nhöng khoâng phaûi "xeáp haøng chôø ñôïi, trong thôøi tieát giaù laïnh ", nhö moät soá phöông tieän truyeàn thoâng ñaõ töôøng trình sai).
Khi ôû Roâma, toâi gaëp Cha Bernard Cervellera cuûa AsiaNews. Chuùng toâi trao ñoåi thoâng tin cuûa chuùng toâi, nhöng toâi noùi vôùi cha ñöøng vieát baát cöù ñieàu gì. Ngaøi nghe theo. Baây giôø moät ai ñoù ñaõ tung tin töùc ra, neân toâi ñoàng yù xaùc nhaän noù. Vaâng, theo nhö toâi bieát, moïi chuyeän ñaõ xaûy ra nhö chuùng ñaõ ñöôïc thuaät laïi treân AsiaNews (töôøng thuaät cuûa AsiaNews "tin raèng" Ñöùc Giaùm Muïc daãn ñaàu Phaùi ñoaøn Vatican laø Ñöùc Cha Celli. Toâi khoâng bieát vò naøy giöõ vai troø chính thöùc naøo ôû ñoù, nhöng raát coù theå ngaøi laø ngöôøi ôû ñaáy, ôû Baéc Kinh).
Trong giôø phuùt nghieâm troïng naøy vaø do söï mô hoà laãn loän trong caùc phöông tieän truyeàn thoâng, toâi, ngöôøi tröïc tieáp bieát tình theá cuûa Sôn Ñaàu vaø giaùn tieáp cuûa Maân Ñoâng, caûm thaáy coù traùch nhieäm chia seû kieán thöùc cuûa mình veà söï kieän, ñeå moïi ngöôøi chaân thaønh quan taâm ñeán lôïi ích cuûa Giaùo Hoäi coù theå bieát söï thaät maø hoï coù quyeàn. Toâi nhaän thöùc roõ raèng khi laøm nhö vaäy toâi coù theå noùi veà nhöõng ñieàu maø, veà maët kyõ thuaät, ñöôïc coi laø "baûo maät". Nhöng löông taâm cuûa toâi noùi vôùi toâi raèng trong tröôøng hôïp naøy, "quyeàn chaân lyù" neân quan troïng hôn baát cöù "nghóa vuï baûo maät" naøo nhö theá.
Vôùi nieàm xaùc tín nhö vaäy, toâi xin chia seû vôùi caùc baïn caû nhöõng ñieàu sau ñaây:
Vaøo chieàu ngaøy ñoù, 10 thaùng 1, toâi nhaän ñöôïc cuù ñieän thoaïi töø Santa Marta noùi vôùi toâi raèng Ñöùc Thaùnh Cha seõ tieáp toâi vaøo buoåi trieàu kieán rieâng luùc toái thöù Saùu ngaøy 12 thaùng 1 (maëc duø baûn töôøng trình chæ xuaát hieän vaøo ngaøy 14 thaùng 1 trong baûn tin cuûa Toøa Thaùnh). Ñoù laø ngaøy cuoái cuøng cuûa 85 naêm cuoäc ñôøi toâi, quaû laø moùn quaø töø thieân ñöôøng! (Löu yù ñoù laø toái aùp ngaøy Ñöùc Thaùnh Cha leân ñöôøng ñi Chile vaø Peru, neân chaéc haún Ñöùc Thaùnh Cha phaûi raát baän roän).
Toái hoâm ñoù cuoäc troø chuyeän keùo daøi khoaûng nöûa giôø. Toâi ñaõ khaù loän xoän trong caâu chuyeän cuûa mình, nhöng toâi nghó toâi ñaõ thaønh coâng trong vieäc truyeàn ñaït ñeán Ñöùc Thaùnh Cha nhöõng lo laéng cuûa con caùi trung thaønh cuûa ngaøi ôû Trung Hoa.
Caâu hoûi quan troïng nhaát maø toâi neâu ra vôùi Ñöùc Thaùnh Cha (cuõng ñöôïc noùi trong böùc thö) laø lieäu ngaøi coù thôøi gian "nhìn vaøo vaán ñeà" (nhö ngaøi ñaõ höùa vôùi Ñöùc Toång Giaùm Muïc Savio Hon). Maëc duø coù nguy cô bò buoäc toäi vi phaïm vieäc baûo maät, toâi quyeát ñònh cho caùc baïn bieát ñieàu Ñöùc Thaùnh Cha noùi: "coù, toâi ñaõ noùi vôùi hoï (caùc coäng taùc vieân cuûa ngaøi taïi Toøa Thaùnh) ñöøng taïo ra moät tröôøng hôïp Mindszenty khaùc"! Toâi coù maët ôû ñoù vôùi söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñaïi dieän cho caùc anh em ñau khoå cuûa toâi ôû Trung Hoa. Nhöõng lôøi leõ cuûa ngaøi phaûi ñöôïc hieåu nhö ñeå an uûi vaø ñoäng vieân hoï nhieàu hôn toâi.
Toâi nghó quaû laø ñieàu coù yù nghóa vaø thích hôïp nhaát khi Ñöùc Thaùnh Cha döïa vaøo lòch söû nhaéc ñeán Ñöùc Hoàng Y Josef Mindszenty, moät trong nhöõng anh huøng cuûa ñöùc tin chuùng ta. (Ñöùc Hoàng Y Josef Mindszenty laø Toång Giaùm muïc cuûa Budapest, Hoàng Y Giaùo Chuû cuûa Hungialôïi thôøi Coäng saûn baùch haïi. Ngaøi ñaõ phaûi chòu ñöïng nhieàu naêm tuø giam. Trong cuoäc caùch maïng ngaén nguûi naêm 1956, ngaøi ñaõ ñöôïc nhöõng ngöôøi noåi daäy traû töï do, vaø tröôùc khi Hoàng Quaân deïp tan cuoäc caùch maïng, ngaøi truù aån taïi Toøa Ñaïi Söù Hoa Kyø. Döôùi aùp löïc cuûa Chính phuû, ngaøi ñöôïc Toaø thaùnh ra leänh rôøi khoûi ñaát nöôùc vaø ngay laäp töùc ngöôøi keá nhieäm ngaøi ñöôïc boå nhieäm theo sôû thích cuûa Chính phuû Coäng saûn).
Vôùi vieäc thoå loä naøy, toâi hy voïng ñaõ laøm haøi loøng "quyeàn ñöôïc bieát" raát hôïp phaùp cuûa giôùi truyeàn thoâng vaø cuûa anh em toâi ôû Trung Hoa.
Ñieàu quan troïng ñoái vôùi chuùng ta baây giôø laø caàu nguyeän cho Ñöùc Thaùnh Cha, raát phuø hôïp baèng caùch haùt baøi ca truyeàn thoáng "Oremus":
Oremus pro Pontifice nostro Francisco, Dominus conservet eum et vivificet eum et beatum faciat eum in terra et non tradat eum in animam inimicorum eius (Ta haõy caàu xin cho Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ cuûa ta, Chuùa gìn giöõ vaø theâm söùc sinh löïc vaø ban cho ngaøi ñôøi nay haïnh phuùc, ñöøng trao ngaøi cho aùc taâm quaân thuø.)
- - - - - - - - -
Moät soá giaûi thích vaãn coù theå caàn coù.
1. Xin vui loøng löu yù raèng vaán ñeà khoâng phaûi laø söï töø chöùc cuûa caùc giaùm muïc hôïp phaùp, maø laø vieäc yeâu caàu nhöôøng choã cho caùc giaùm muïc baát hôïp phaùp vaø thaäm chí bò tuyeät thoâng. Nhieàu giaùm muïc haàm truù giaø nua, duø luaät höu trí khoâng bao giôø ñöôïc thi haønh ôû Trung Hoa, vaãn ñaõ yeâu caàu coù ngöôøi keá nhieäm, nhöng chöa bao giôø nhaän ñöôïc caâu traû lôøi töø Toøa Thaùnh. Moät soá vò khaùc, duø ngöôøi keá vò ñaõ ñöôïc cöû nhieäm, thaäm chí coøn coù theå ñaõ naém ñöôïc saéc chæ coù chöõ kyù cuûa Ñöùc Thaùnh, vaãn ñöôïc leänh khoâng tieán haønh vieäc taán phong vì sôï laøm phaät loøng Chính phuû.
2. Toâi ñaõ noùi phaàn lôùn veà hai tröôøng hôïp Sôn Ñaàu vaø Maân Ñoâng. Toâi khoâng coù baát cöù thoâng tin naøo khaùc ngoaïi tröø baûn sao moät böùc thö cuûa moät meänh phuï Coâng Giaùo xuaát saéc, moät giaùo sö ñaïi hoïc veà höu raát quen vôùi caùc vaán ñeà cuûa Giaùo Hoäi ôû Trung Hoa, trong ñoù baø caûnh caùo Ñöùc Cha Celli ñöøng thuùc ñaåy vieäc hôïp phaùp hoùa "giaùm muïc" Lei Shi Ying ôû Töù Xuyeân.
3. Toâi thöøa nhaän mình laø moät ngöôøi bi quan veà tình hình hieän taïi cuûa Giaùo hoäi ôû Trung Hoa, nhöng tính bi quan cuûa toâi coù neàn taûng trong kinh nghieäm tröïc tieáp laâu daøi cuûa toâi vôùi Giaùo hoäi ôû Trung Hoa. Töø naêm 1989 ñeán naêm 1996, toâi ñaõ daønh saùu thaùng moãi naêm ñeå daïy hoïc trong caùc caùc chuûng vieän khaùc nhau thuoäc coäng ñoàng Coâng Giaùo chính thöùc. Toâi ñaõ coù caûm nghieäm tröïc tieáp veà caûnh noâ leä vaø nhuïc nhaõ maø caùc giaùm muïc anh em cuûa chuùng ta töøng phaûi chòu.
Vaø töø nhöõng thoâng tin gaàn ñaây, khoâng coù lyù do gì ñeå thay ñoåi quan ñieåm bi quan ñoù. Chính phuû Coäng saûn ñang ñöa ra nhöõng quy ñònh môùi khaéc nghieät hôn nhaèm haïn cheá quyeàn töï do toân giaùo. Hieän nay hoï ñang thöïc thi nghieâm ngaët caùc quy ñònh cho ñeán baây giôø chæ coù treân giaáy tôø (töø ngaøy 1 thaùng 2 naêm 2018, vieäc tham döï Thaùnh Leã nôi haàm truù seõ khoâng coøn ñöôïc dung thöù nöõa).
4. Moät soá ngöôøi noùi raèng taát caû nhöõng noã löïc ñeå ñaït ñöôïc moät thoûa thuaän laø ñeå traùnh söï ly giaùo. Thaät buoàn cöôøi! Söï ly giaùo ñaõ coù ñoù roài, trong caùi Giaùo hoäi ñoäc laäp kia! Caùc vò giaùo hoaøng traùnh duøng töø "ly giaùo" vì caùc ngaøi bieát raèng nhieàu ngöôøi trong coäng ñoàng Coâng Giaùo chính thöùc khoâng ôû ñoù do yù chí töï do cuûa hoï, nhöng döôùi aùp löïc naëng neà. Vieäc "thoáng nhaát" ñöôïc ñeà nghò seõ buoäc moïi ngöôøi phaûi gia nhaäp coäng ñoàng ñoù. Toøa thaùnh quaû ñang ban phuùc laønh cho caùi Giaùo Hoäi ly giaùo vöøa ñöôïc taêng cöôøng, caát löông taâm xaáu khoûi taát caû nhöõng ai ñaõ saün loøng phaûn boäi vaø nhöõng ngöôøi khaùc saün saøng nhaäp boïn vôùi hoï.
5. Haù khoâng phaûi laø ñieàu toát sao khi coá gaéng tìm ra cô sôû hoã töông ñeå noái lieàn söï chia caét keùo daøi haøng thaäp nieân giöõa Vatican vaø Trung Hoa? Nhöng lieäu coù theå coù baát cöù ñieàu gì thöïc söï "hoã töông" vôùi moät cheá ñoä ñoäc taøi toaøn trò hay khoâng? Moät laø baïn ñaàu haøng hai laø chaáp nhaän bò baùch haïi, nhöng maõi trung thaønh vôùi chính mình (baïn coù theå töôûng töôïng ñöôïc moät thoûa thuaän giöõa Thaùnh Giuse vaø Vua Herod hay khoâng?)
6. Bôûi theá, toâi nghó Vatican ñang baùn ñöùng Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ôû Trung Hoa. Vaâng, döùt khoaùt nhö theá, neáu hoï ñi theo höôùng xöa nay voán roõ raøng döïa vaøo taát caû nhöõng gì hoï ñang laøm trong nhöõng naêm vaø thaùng gaàn ñaây.
7. Moät soá chuyeân gia veà Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ôû Trung Hoa noùi raèng khoâng hôïp luaän lyù chuùt naøo khi giaû thuyeát moät chính saùch toân giaùo khaét khe hôn phaùt xuaát töø Taäp Caån Bình. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng noùi ñeán tö duy hôïp luaän lyù, nhöng noùi ñeán thöïc taïi hieån nhieân vaø thoâ baïo.
8. Toâi coù phaûi laø trôû ngaïi chính trong dieãn trình ñaït ñöôïc thoûa thuaän giöõa Vatican vaø Trung Hoa khoâng? Neáu ñoù laø moät thoûa thuaän xaáu, toâi coøn baèng loøng hôn nöõa ñöôïc laøm trôû ngaïi aáy.
Cuoäc phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Parolin cuûa tôø Vatican Insider
Ñöùc Hoàng Y Quoác Vuï Khanh Pietro Parolin leân tieáng veà cuoäc ñoái thoaïi Vatican - Trung Hoa:
Nhö ñaõ loan tin, taïp chí Vatican Insider, moät taïp chí do tôø baùo kyø cöïu nhaát cuûa YÙ, theo khuynh höôùng trung dung (centrist) laø tôø La Stampa, sôû höõu vöøa phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Quoác Vuï Khanh Pietro Parolin veà cuoäc ñoái thoaïi cuûa Toøa Thaùnh vôùi chính phuû Coäng Saûn Trung Hoa. Muïc tieâu cuûa cuoäc phoûng vaán naøy, theo Vatican Insider, laø nhö sau: "moät vaøi daáu hieäu (bao goàm nhöõng hoaït ñoäng môø môø aûo aûo, nhöõng thao tuùng chính trò thöïc söï, vaø thaäm chí phaù hoaïi ngaàm) cho thaáy caùc phaùt trieån quan troïng coù theå dieãn ra giöõa Toøa Thaùnh vaø Chính Phuû Coäng Hoøa Nhaân Daân Trung Hoa. Thôøi gian quaû thích ñaùng ñeå laéng nghe lôøi noùi coù thaåm quyeàn, seõ giuùp ta naém ñöôïc ñieàu Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø Toøa Thaùnh thöïc söï aáp uû trong loøng. Vaø vôùi caùc anh chò em Trung Hoa trong taâm trí, giuùp ta ñaùnh tan ngôø vöïc vaø nhöõng laøn khoùi giaû taïo, nhìn thaúng vaøo taâm ñieåm toaøn boä vaán ñeà theo Giaùo Hoäi, beân ngoaøi caùc trình thuaät bò chính trò hoùa. Vì lyù do naøy, Vatican Insider ñaõ phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Pietro Parolin, Quoác Vuï Khanh Toøa Thaùnh."
- Thöa Ñöùc Hoàng Y, ngaøi coù theå noùi gì veà cuoäc ñoái thoaïi giöõa Toaø thaùnh vaø Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa?
+ Nhö moïi ngöôøi ñaõ bieát, vôùi söï xuaát hieän cuûa" Trung Hoa Môùi ", ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi ôû ñaát nöôùc vó ñaïi ñoù, coù nhöõng giôø phuùt töông phaûn nghieâm troïng vaø nhöõng ñau khoå traàm troïng. Tuy nhieân, keå töø thaäp nieân taùm möôi, ñaõ coù nhöõng cuoäc tieáp xuùc giöõa caùc ñaïi dieän cuûa Toaø thaùnh vaø cuûa Trung Hoa Nhaân Daân, nhöõng ngöôøi hieåu bieát caùc muøa khaùc nhau vaø caùc bieán coá thay theá cho nhau. Toøa Thaùnh ñaõ luoân luoân duy trì phöông thöùc muïc vuï, coá gaéng vöôït qua caùc töông phaûn vaø saün saøng tham döï moät cuoäc ñoái thoaïi toân troïng nhau vaø coù tính xaây döïng vôùi caùc nhaø caàm quyeàn daân söï. Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI ñaõ trình baày roõ tinh thaàn cuûa cuoäc ñoái thoaïi naøy trong Böùc Thö naêm 2007 cuûa ngaøi göûi ngöôøi Coâng Giaùo Trung Hoa, "giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà hieän höõu khoâng theå ñöôïc theo ñuoåi thoâng qua moät xung ñoät lieân tuïc vôùi caùc nhaø caàm quyeàn daân söï hôïp phaùp" (soá 4). Döôùi trieàu giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Phanxicoâ, caùc cuoäc ñaøm phaùn lieân tuïc cuõng ñang ñi theo cuøng nhöõng ñöôøng loái naøy: söï côûi môû moät caùch xaây döïng ñoái vôùi vieäc ñoái thoaïi vaø trung thaønh vôùi Truyeàn Thoáng chaân chính cuûa Giaùo Hoäi ".
- Caùc mong ñôïi cuï theå cuûa Toøa Thaùnh trong cuoäc ñoái thoaïi naøy laø gì?
+ Tröôùc heát, toâi muoán ñöa ra tieàn ñeà naøy: ôû Trung Hoa, coù leõ hôn nhöõng nôi khaùc, maëc duø coù raát nhieàu khoù khaên vaø ñau khoå, ngöôøi Coâng Giaùo ñaõ coù theå baûo toàn kho taøng ñöùc tin chaân chính, giöõ vöõng moái daây hieäp thoâng phaåm traät giöõa caùc giaùm muïc vaø ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, nhö moät söï baûo ñaûm höõu hình cuûa chính ñöùc tin.Treân thöïc teá, söï hieäp thoâng giöõa Giaùm muïc Roâma vaø taát caû caùc Giaùm muïc Coâng Giaùo ñuïng ñeán taâm ñieåm cuûa söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi: ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà tö rieâng giöõa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc Giaùm Muïc Trung Hoa hay giöõa Toâng Toøa vaø caùc nhaø caàm quyeàn daân söï. Noùi nhö theá roài, muïc ñích chính cuûa Toøa Thaùnh trong cuoäc ñoái thoaïi ñang dieãn ra chính laø baûo veä söï hieäp thoâng trong Giaùo Hoäi, theo truyeàn thoáng chaân chính vaø kyû luaät lieân tuïc cuûa Giaùo hoäi. OÂng thaáy ñoù, ôû Trung Hoa, khoâng phaûi laø hai Giaùo hoäi, nhöng laø hai coäng ñoàng tín höõu ñöôïc keâu goïi theo ñuoåi con ñöôøng hoøa giaûi töøng böôùc höôùng tôùi söï hôïp nhaát. Do ñoù, ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà duy trì moät cuoäc xung ñoät keùo daøi giöõa caùc nguyeân taéc vaø cô caáu choáng choïi nhau, nhöng tìm ra caùc giaûi phaùp muïc vuï thöïc tieãn cho pheùp ngöôøi Coâng Giaùo soáng ñöùc tin cuûa mình vaø cuøng nhau tieáp tuïc coâng vieäc rao giaûng phuùc aâm trong boái caûnh chuyeân bieät cuûa Trung Hoa ".
Söï hieäp thoâng maø oâng ñaõ noùi ñeán ñoøi phaûi ñaët caâu hoûi cho vaán ñeà teá nhò laø vieäc boå nhieäm caùc giaùm muïc, moät ñieàu ñang gaây ra nhieàu tranh caõi.
- Lieäu moät thoûa thuaän khaû höõu veà vaán ñeà naøy coù theå thaønh coâng trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa Giaùo hoäi ôû Trung Hoa moät caùch coâng baèng hay khoâng?
+ Toøa thaùnh thaáy vaø chia seû caùc ñau khoå traàm troïng maø nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo ôû Trung Hoa phaûi chòu ñöïng vaø söï laøm chöùng ñaày quaûng ñaïi cuûa hoï ñoái vôùi Tin Möøng. Toøa Thaùnh bieát raèng coù raát nhieàu vaán ñeà ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi vaø khoâng theå giaûi quyeát moïi vaán ñeà naøy cuøng vôùi nhau ñöôïc. Nhöng, trong boái caûnh naøy, vaán ñeà boå nhieäm caùc giaùm muïc laø chuû yeáu. Maët khaùc, chuùng ta khoâng theå queân raèng töï do cuûa Giaùo hoäi vaø vieäc boå nhieäm caùc giaùm muïc luoân luoân laø nhöõng chuû ñeà ñöôïc laëp ñi laëp laïi trong caùc moái lieân heä giöõa Toaø Thaùnh vaø caùc quoác gia. Chaéc chaén, con ñöôøng baét ñaàu vôùi Trung Hoa thoâng qua caùc tieáp xuùc hieän nay ñang coù tính tieäm tieán vaø vaãn coøn phaûi ñoái dieän vôùi nhieàu bieán coá khoâng löôøng tröôùc ñöôïc, cuõng nhö nhieàu tröôøng hôïp khaån caáp môùi coù theå xaûy ra. Khoâng ai coù theå noùi trong löông taâm raèng hoï coù giaûi phaùp hoaøn haûo cho moïi vaán ñeà. Thôøi gian vaø kieân nhaãn laø nhöõng ñieàu caàn thieát ñeå chöõa laønh nhieàu veát thöông baûn thaân gaây ra cho nhau trong caùc coäng ñoàng. Thaät khoâng may, ñieàu chaéc chaén laø vaãn coøn nhöõng hieåu laàm, meät moûi vaø ñau khoå phaûi ñoái dieän vôùi. Nhöng taát caû chuùng ta ñeàu tin töôûng raèng moät khi vaán ñeà cöû nhieäm caùc Giaùm muïc ñaõ ñöôïc xem xeùt thoûa ñaùng, caùc khoù khaên toàn ñoïng khoâng coøn ñeán noãi coù theå ngaên caûn ngöôøi Coâng Giaùo Trung Hoa soáng hieäp thoâng vôùi nhau vaø vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng nöõa. Ñaây laø ñieàu quan troïng, haèng ñöôïc chôø ñôïi vaø mong öôùc töø laâu bôûi Thaùnh Gioan Phaoloâ II vaø Ñöùc Beâneâñictoâ XVI vaø ngaøy nay ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ theo ñuoåi vôùi moät taàm nhìn xa ".
- Theá naøo laø thaùi ñoä ñích thöïc cuûa Toøa Thaùnh ñoái vôùi nhaø caàm quyeàn Trung Hoa?
+ Ñieàu quan troïng laø phaûi nhaéc laïi ñieàu naøy: trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi Trung Hoa, Toøa Thaùnh theo ñuoåi moät muïc ñích thieâng lieâng: ñöôïc hieän höõu vaø caûm thaáy mình hoaøn toaøn laø ngöôøi Coâng Giaùo, vaø, ñoàng thôøi laø ngöôøi Trung Hoa chaân chính. Vôùi söï trung thöïc vaø tính hieän thöïc, Giaùo Hoäi khoâng yeâu caàu ñieàu gì maø chæ yeâu caàu ñöôïc tuyeân xöng ñöùc tin moät caùch thanh thaûn hôn, döùt khoaùt chaám döùt thôøi kyø töông phaûn laâu daøi, ngoõ haàu daønh nhieàu choã cho söï tín thaùc lôùn hôn vaø cung hieán söï ñoùng goùp tích cöïc cuûa ngöôøi Coâng Giaùo cho lôïi ích cuûa xaõ hoäi Trung Hoa nhö moät toaøn theå. Dó nhieân, ngaøy nay, nhieàu veát thöông vaãn coøn toang hoùac. Muoán chöõa laønh chuùng, ta caàn söû duïng daàu thôm thöông xoùt. Neáu ai ñoù ñöôïc yeâu caàu laøm moät hy sinh, nhoû hay lôùn, thì moïi ngöôøi neân hieåu roõ raøng raèng ñaây khoâng phaûi laø giaù cuûa moät cuoäc trao ñoåi chính trò, nhöng naèm trong quan ñieåm phuùc aâm ñeå ñaït lôïi ích lôùn hôn, ñoù laø lôïi ích cuûa Giaùo Hoäi Chuùa Kitoâ. Hy voïng raèng khi Chuùa muoán ñieàu aáy, thì chuùng ta khoâng caàn noùi ñeán caùc giaùm muïc "hôïp phaùp" vaø "baát hôïp phaùp", "bí maät" vaø "chính thöùc" trong Giaùo hoäi ôû Trung Hoa, nhöng noùi ñeán cuoäc gaëp gôõ giöõa caùc anh chò em, hoïc laïi ngoân ngöõ hôïp taùc vaø hieäp thoâng. Khoâng coù caûm nghieäm naøy, laøm sao Giaùo Hoäi ôû Trung Hoa coù theå taùi phaùt ñoäng cuoäc haønh trình loan baùo Tin Möøng vaø mang laïi cho ngöôøi khaùc nieàm an uûi cuûa Chuùa? Neáu oâng khoâng saün saøng tha thöù, thì baát haïnh thay, ñieàu naøy coù nghóa: coù nhöõng lôïi ích khaùc ñeå baûo veä: nhöng ñaây khoâng phaûi laø quan ñieåm Tin Möøng.
- Neáu ñaây laø thaùi ñoä, haù khoâng coù nguy cô xoùa boû caùc ñau khoå cuûa quaù khöù vaø hieän taïi baèng caùch xoùa baøn laøm laïi ñaáy ö?
+ Ngöôïc laïi môùi ñuùng, nhieàu Kitoâ höõu Trung Hoa, khi cöû haønh caùc vò töû ñaïo cuûa hoï, töøng chòu nhieàu thöû thaùch vaø baùch haïi baát coâng, hoï nhôù raèng hoï coù theå troâng caäy vaøo Thieân Chuùa, ngay trong thaân phaän nhaân baûn mong manh cuûa hoï. Ngaøy nay, caùch toát nhaát ñeå toân vinh chöùng töø ñoù vaø laøm cho noù sinh hoa traùi trong hieän taïi, laø trao phoù ñôøi soáng hieän taïi cuûa caùc coäng ñoàng Coâng Giaùo ôû Trung Hoa cho Chuùa Gieâsu. Nhöng khoâng theå thöïc hieän ñieàu naøy moät caùch duy linh vaø phi thaân xaùc ñöôïc. Noù phaûi ñöôïc thöïc hieän baèng caùch choïn loøng trung thaønh vôùi Ngöôøi Keá vò Thaùnh Pheâroâ, vôùi tinh thaàn vaâng lôøi con thaûo, ngay caû khi moïi chuyeän xem ra khoâng roõ raøng vaø deã hieåu ngay laäp töùc. Veà caâu hoûi cuûa oâng, khoâng phaûi laø xoùa baøn laøm laïi, boû qua hoaëc, gaàn nhö xoùa boû moät caùch ma thuaät con ñöôøng ñau ñôùn cuûa raát nhieàu tín höõu vaø muïc töû, maø laø ñaàu tö voán lieáng nhaân baûn vaø thieâng lieâng cuûa raát nhieàu thöû thaùch ñeå xaây döïng moät töông lai thanh thaûn vaø huynh ñeä hôn, vôùi söï trôï giuùp cuûa Thieân Chuùa. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng töø tröôùc ñeán nay ñaõ baûo veä ñöùc tin cuûa ngöôøi Coâng Giaùo Trung Hoa cuõng laø moät Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng hoã trôï hoï ngaøy nay treân con ñöôøng môùi maø hoï ñaõ böôùc chaân vaøo".
- Coù moät lôøi khuyeân naøo ñoù, moät yeâu caàu ñaëc bieät maø Toâng Toøa coù theå ngoû vôùi caùc tín höõu Trung Hoa vaøo luùc naøy? Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi vui vôùi nhöõng phaùt trieån khaû höõu môùi meû, nhöng caû ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang mô hoà laãn loän hoaëc coù phaûn ñoái khoâng?
+ Toâi muoán noùi moät caùch heát söùc ñôn giaûn vaø roõ raøng raèng Giaùo Hoäi seõ khoâng bao giôø queân nhöõng thöû thaùch vaø ñau khoå cuûa ngöôøi Coâng Giaùo Trung Hoa trong quaù khöù vaø hieän taïi. Taát caû nhöõng ñieàu naøy laø moät kho baùu lôùn cho Giaùo hoäi phoå quaùt. Do ñoù, ñoái vôùi ngöôøi Coâng Giaùo Trung Hoa, toâi xin noùi vôùi tình huynh ñeä lôùn lao raèng: chuùng toâi gaàn guõi vôùi anh chò em, khoâng nhöõng qua caàu nguyeän, maø coøn qua cam keát haøng ngaøy cuûa chuùng toâi seõ cuøng ñi vaø hoã trôï anh chò em treân con ñöôøng hieäp thoâng troïn veïn. Vì theá, chuùng toâi xin anh chò em ñöøng ai neân baùm vaøo tinh thaàn phaûn ñoái ñeå leân aùn anh em mình hay söû duïng quaù khöù nhö moät caùi côù ñeå khuaáy ñoäng nhöõng söï caêm phaãn vaø toûa caûng môùi. Traùi laïi, chuùng toâi hy voïng raèng moãi ngöôøi seõ nhìn moät caùch tin töôûng vaøo töông lai cuûa Giaùo Hoäi, vöôït quaù baát cöù giôùi haïn naøo cuûa con ngöôøi.
- Thöa Ñöùc Hoàng Y, ngaøi coù thöïc söï tin raèng ñieàu ñoù coù theå khoâng? Nieàm tin cuûa ngaøi döïa treân ñieàu gì?
+ Toâi xaùc tín moät ñieàu. Tin töôûng khoâng phaûi laø keát quaû cuûa söùc maïnh ngoaïi giao hay ñaøm phaùn. Tin töôûng döïa vaøo Chuùa laø Ñaáng höôùng daãn lòch söû. Chuùng toâi tin töôûng raèng caùc tín höõu Trung Hoa, nhôø caûm thöùc ñöùc tin cuûa hoï, seõ bieát laøm theá naøo ñeå nhaän ra raèng haønh ñoäng cuûa Toøa Thaùnh ñöôïc taïo sinh löïc bôûi nieàm tin naøy, moät nieàm tin khoâng töông öùng vôùi luaän lyù hoïc theá gian. Ñaëc bieät tuøy ôû caùc muïc töû trong vieäc giuùp caùc tín höõu, trong söï höôùng daãn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, hoï nhaän ra ñieåm qui chieáu chaéc chaén ñeå naém vöõng keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa trong caùc hoaøn caûnh hieän taïi.
- Ñöùc Giaùo Hoaøng coù ñöôïc thoâng baùo nhöõng gì caùc coäng söï vieân cuûa ngaøi laøm trong caùc tieáp xuùc cuûa hoï vôùi chính phuû Trung Hoa khoâng?
+ Coù, Ñöùc Thaùnh Cha ñích thaân theo doõi caùc cuoäc tieáp xuùc vôùi caùc nhaø caàm quyeàn cuûa Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa. Taát caû caùc coäng söï vieân cuûa ngaøi ñeàu nhaát trí vôùi ngaøi. Khoâng ai coù saùng kieán rieâng. Thaønh thaät maø noùi, baát kyø thöù lyù luaän naøo khaùc, vôùi toâi, xem ra ñeàu khoâng ñuùng choã.
- Trong ít thôøi gian gaàn ñaây, nhieàu phaùt bieåu pheâ phaùn ñaõ xuaát hieän, ngay trong Giaùo hoäi, veà caùch tieáp caän ñöôïc Toaø Thaùnh chaáp nhaän trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc nhaø caàm quyeàn Trung Hoa, bò moät soá ngöôøi phaùn ño aùn laø "ñaàu haøng thaät söï" vì caùc lyù do chính trò. Ngaøi nghó sao?
+ Tröôùc tieân toâi nghó raèng trong Giaùo hoäi, ngöôøi ta coù toaøn quyeàn khoâng ñoàng yù vaø noùi ra caùc lôøi chæ trích cuûa mình, vaø Toaø Thaùnh coù boån phaän tinh thaàn laéng nghe caùc chæ trích naøy vaø ñaùnh giaù chuùng moät caùch caån thaän. Toâi cuõng xaùc tín raèng, giöõa caùc Kitoâ höõu, lôøi chæ trích neân ñöôïc höôùng veà vieäc xaây döïng hieäp thoâng, chöù khoâng phaûi laøm khuaáy ñoäng caùc chia reõ. Moät caùch thaúng thaén, toâi xin noùi vôùi oâng: Toâi cuõng xaùc tín raèng moät phaàn ñau khoå maø Giaùo Hoäi ôû Trung Hoa ñaõ traûi qua khoâng phaûi laø do yù muoán cuûa caùc caù nhaân cho baèng do söï phöùc taïp khaùch quan cuûa tình hình. Vì vaäy, ñieàu hôïp phaùp laø coù nhöõng quan ñieåm khaùc nhau veà nhöõng caùch ñaùp öùng thích hôïp nhaát ñoái vôùi caùc vaán ñeà trong quaù khöù vaø hieän taïi. Ñoù laø ñieàu hoaøn toaøn hôïp lyù. Sau khi ñaõ noùi nhö vaäy, toâi vaãn nghó raèng khoâng moät quan ñieåm caù nhaân naøo coù theå ñöôïc coi nhö ngöôøi giaûi thích ñoäc quyeàn veà vieäc ñieàu gì toát ñoái vôùi ngöôøi Coâng Giaùo Trung Hoa. Do ñoù, Toøa Thaùnh höôùng coá gaéng tìm ra moät toång hôïp cuûa söï thaät vaø moät caùch thöïc teá ñeå coù theå ñaùp öùng caùc kyø voïng chính ñaùng cuûa caùc tín höõu, beân trong vaø beân ngoaøi Trung Hoa. Phaûi coù söï khieâm toán vaø tinh thaàn ñöùc tin cao hôn ñeå cuøng nhau khaùm phaù ra keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa cho Giaùo Hoäi ôû Trung Hoa. Moïi ngöôøi phaûi thaän troïng vaø oân hoøa hôn ñeå khoâng rôi vaøo nhöõng cuoäc tranh caõi voâ boå laøm toån thöông söï hieäp thoâng vaø laáy maát nieàm hy voïng cuûa chuùng ta veà moät töông lai toát ñeïp hôn.
- YÙ ngaøi muoán noùi gì?
+ Toâi muoán noùi raèng taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc keâu goïi bieát phaân bieät chieàu kích thieâng lieâng vaø muïc vuï khoûi chieàu kích chính trò moät caùch thích ñaùng hôn. Chaúng haïn, ta haõy baét ñaàu vôùi caùc töø ngöõ ta duøng haøng ngaøy. Caùc caùch phaùt bieåu nhö quyeàn löïc, phaûn boäi, khaùng cöï, ñaàu haøng, ñoái ñaàu, thaát baïi, thoûa hieäp, neân nhöôøng choã cho nhöõng caùch phaùt bieåu khaùc, nhö phuïc vuï, ñoái thoaïi, thöông xoùt, tha thöù, hoøa giaûi, hôïp taùc, hieäp thoâng. Neáu oâng khoâng saün saøng thay ñoåi caùch tieáp caän naøy, thì seõ coù vaán ñeà traàm troïng: ñoù laø vaán ñeà chæ suy nghó vaø haønh ñoäng vì chính trò maø thoâi. Veà maët naøy, Toøa Thaùnh hy voïng moïi ngöôøi coù ñöôïc moät söï hoài taâm chaân thaønh veà muïc vuï, laáy caûm höùng töø Tin Möøng thöông xoùt, ñeå hoïc caùch chaøo ñoùn laãn nhau giöõa caùc anh chò em, nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ thöôøng keâu goïi.
- Ngaøi seõ noùi gì vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo Trung Hoa ngaøy hoâm nay?
+Veà ñieåm naøy, toâi muoán nhaéc laïi nhöõng lôøi cuûa Ñöùc Beâneâñictoâ XVI trong Thö göûi tín höõu Coâng Giaùo Trung Hoa: Ngaøi daïy raèng söù meänh ñuùng ñaén cuûa Giaùo Hoäi khoâng phaûi laø thay ñoåi cô caáu hay vieäc cai trò cuûa Nhaø nöôùc, maø laø loan baùo cho nhaân loaïi Chuùa Kitoâ, Ñaáng Cöùu Roãi cuûa theá giôùi, caäy döïa vaøo quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa. Giaùo hoäi ôû Trung Hoa khoâng muoán thay theá nhaø nöôùc, nhöng muoán ñoùng goùp tích cöïc vaø thanh thaûn vaøo lôïi ích cuûa moïi ngöôøi. Do ñoù, söù ñieäp cuûa Toøa Thaùnh laø söù ñieäp thieän chí, vôùi hy voïng tieáp tuïc cuoäc ñoái thoaïi ñaõ baét ñaàu ngoõ haàu goùp phaàn vaøo ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ôû Trung Hoa, vaøo lôïi ích cuûa nhaân daân Trung Hoa vaø vaøo hoøa bình theá giôùi.
Vuõ Vaên An