Ñöùc hoàng y Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh
vaø Hoäi Thaùnh Coâng giaùo taïi Trung Quoác
Ñöùc hoàng y Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh vaø Hoäi Thaùnh Coâng giaùo taïi Trung Quoác.
Roma (WHÑ 02-02-2018) - Trong thôøi gian gaàn ñaây, moái quan heä giöõa Toaø Thaùnh Vatican vaø Trung Quoác - haøm trong ñoù laø nhieàu vaán ñeà phöùc taïp cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo taïi Trung Quoác, ñang trôû thaønh ñeà taøi noùng trong thôøi söï Coâng giaùo vôùi nhieàu thoâng tin vaø nhaän ñònh khaùc nhau. Ñeå thaáy roõ höôùng ñi cuûa Toaø Thaùnh, chuùng toâi traân troïng giôùi thieäu baøi phoûng vaán Ñöùc hoàng y Pietro Parolin, Quoác vuï khanh Toaø Thaùnh, do Trang tin ñieän töû Vatican Insider thöïc hieän.
* * *
- Kính thöa Ñöùc hoàng y, ngaøi coù theå cho chuùng toâi bieát veà cuoäc ñoái thoaïi giöõa Toaø Thaùnh vaø Coäng hoaø nhaân daân Trung Quoác khoâng?
+ Nhö moïi ngöôøi bieát, cuøng vôùi söï xuaát hieän cuûa "Trung Quoác môùi" laø nhöõng thôøi ñieåm xung khaéc nghieâm troïng vaø ñau khoå naëng neà ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa Hoäi Thaùnh trong ñaát nöôùc vó ñaïi naøy. Tuy nhieân, töø thaäp nieân 1980, giöõa caùc ñaïi dieän cuûa Toaø Thaùnh vaø Trung Quoác ñaõ thieát laäp nhöõng moái lieân laïc, vôùi nhöõng cung baäc khaùc nhau vaø nhöõng söï kieän thay ñoåi. Toaø Thaùnh luoân duy trì caùch tieáp caän muïc vuï, coá gaéng vöôït qua nhöõng xung khaéc vaø höôùng ñeán cuoäc ñoái thoaïi mang tính xaây döïng vaø toân troïng ñoái vôùi chính quyeàn daân söï. Ñöùc Beâneâñictoâ XVI ñaõ trình baøy roõ tinh thaàn ñoái thoaïi naøy trong Thö göûi ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác naêm 2007: "Vieäc giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà hieän nay khoâng theå tieán haønh baèng söï xung ñoät lieân tuïc vôùi chính quyeàn daân söï hôïp phaùp" (soá 4). Döôùi trieàu Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ, nhöõng cuoäc thöông thaûo ñang dieãn ra hoaøn toaøn ñi theo höôùng naøy, ñoù laø söï côûi môû trong ñoái thoaïi xaây döïng vaø trung thaønh vôùi Truyeàn thoáng nguyeân tuyeàn cuûa Hoäi Thaùnh.
- Ñaâu laø nhöõng mong muoán cuï theå cuûa Toaø Thaùnh töø cuoäc ñoái thoaïi naøy?
+ Tröôùc heát, toâi muoán noùi ñieàu naøy: taïi Trung Quoác, coù leõ hôn nôi naøo khaùc, cho duø coù nhieàu khoù khaên vaø ñau khoå, ngöôøi Coâng giaùo ñaõ giöõ ñöôïc kho taøng ñích thöïc cuûa ñöùc tin, kieân vöõng duy trì moái daây hieäp thoâng phaåm traät giöõa caùc Giaùm muïc vaø Ñaáng keá vò Thaùnh Pheâroâ, nhö söï baûo ñaûm höõu hình cuûa ñöùc tin. Thaät vaäy, söï hieäp thoâng giöõa Giaùm muïc Roâma vaø taát caû caùc Giaùm muïc Coâng giaùo laø taâm ñieåm cuûa söï hieäp nhaát trong Hoäi Thaùnh, ñaây khoâng phaûi laø chuyeän rieâng tö giöõa Ñöùc Giaùo hoaøng vaø caùc Giaùm muïc Trung Quoác, hay giöõa Toâng toaø vaø caùc chính quyeàn daân söï. Hieåu nhö theá, muïc ñích chính cuûa Toaø Thaùnh trong cuoäc ñoái thoaïi hieän nay roõ raøng laø ñeå baûo veä söï hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh, trong söï trung thaønh vôùi Truyeàn thoáng nguyeân tuyeàn vaø kyû luaät Hoäi Thaùnh. Taïi Trung Quoác, khoâng coù hai Hoäi Thaùnh nhöng laø hai coäng ñoaøn tín höõu ñöôïc keâu goïi böôùc ñi treân ñöôøng hoaø giaûi höôùng tôùi söï hieäp nhaát. Do ñoù, vaán ñeà khoâng phaûi laø duy trì söï xung ñoät keùo daøi giöõa nhöõng nguyeân taéc vaø cô caáu ñoái nghòch nhau, nhöng laø tìm ra nhöõng giaûi phaùp muïc vuï thöïc tieãn, ñeå ngöôøi Coâng giaùo coù theå soáng ñöùc tin vaø cuøng nhau tieáp tuïc coâng cuoäc Phuùc-AÂm-hoùa trong boái caûnh ñaëc thuø cuûa Trung Quoác.
- Söï hieäp thoâng maø Ñöùc hoàng y noùi tôùi lieân quan ñeán vaán ñeà teá nhò laø vieäc boå nhieäm caùc Giaùm muïc, moät vaán ñeà gaây nhieàu tranh caõi. Lieäu coù theå coù moät thoûa thuaän veà vaán ñeà naøy khoâng, ñeå giaûi quyeát caùch toát ñeïp nhöõng vaán ñeà cuûa Hoäi Thaùnh taïi Trung Quoác?
+ Toaø Thaùnh bieát vaø chia seû nhöõng ñau khoå naëng neà maø nhieàu ngöôøi Coâng giaùo taïi Trung Quoác phaûi chòu ñöïng, cuõng nhö chöùng taù quaûng ñaïi cuûa hoï cho Tin Möøng. Toaø Thaùnh bieát coù nhieàu vaán ñeà trong ñôøi soáng Hoäi Thaùnh vaø khoâng theå giaûi quyeát cuøng moät luùc. Nhöng trong boái caûnh naøy, vaán ñeà boå nhieäm caùc Giaùm muïc laø vaán ñeà then choát. Ñaøng khaùc, chuùng ta khoâng ñöôïc queân raèng söï töï do cuûa Hoäi Thaùnh vaø vieäc boå nhieäm caùc Giaùm muïc luoân laø nhöõng vaán ñeà chuû yeáu trong quan heä cuûa Toaø Thaùnh vaø caùc quoác gia. Dó nhieân con ñöôøng ñaõ môû ra vôùi Trung Quoác qua nhöõng tieáp xuùc hieän nay laø con ñöôøng tieäm tieán vaø coøn nhieàu bieán coá khoâng theå thaáy tröôùc, cuõng nhö nhöõng khaû theå môùi. Khoâng ai coù theå noùi theo löông taâm raèng hoï coù giaûi phaùp tuyeät haûo cho moïi vaán ñeà. Caàn coù thôøi gian vaø söï kieân nhaãn ñeå chöõa laønh nhieàu thöông tích caù nhaân maø ngöôøi ta gaây ra cho nhau trong caùc coäng ñoaøn. Khoâng may laø chaéc chaén seõ vaãn coøn ñoù nhöõng hieåu laàm, meät moûi vaø ñau khoå. Theá nhöng taát caû chuùng ta tin töôûng raèng, moät khi vaán ñeà boå nhieäm Giaùm muïc ñöôïc xem xeùt caùch thích ñaùng, thì nhöõng khoù khaên coøn laïi seõ khoâng coøn nghieâm troïng ñeán ñoä ngaên caûn ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác soáng hieäp thoâng vôùi nhau vaø vôùi Ñöùc Thaùnh Cha. Ñaây laø ñieàu quan troïng, ñaõ ñöôïc Thaùnh Gioan Phaoloâ II vaø Ñöùc Beâneâñictoâ XVI mong chôø, ao öôùc töø laâu, vaø ngaøy nay ñöôïc Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ tieáp noái vôùi taàm nhìn xa.
- Vaäy ñaâu laø thaùi ñoä ñuùng ñaén cuûa Toaø Thaùnh ñoái vôùi chính quyeàn Trung Quoác?
+ Caàn khaúng ñònh ñieàu naøy, trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi Trung Quoác, Toaø Thaùnh theo ñuoåi muïc ñích thieâng lieâng: hoaøn toaøn laø ngöôøi Coâng giaùo, ñoàng thôøi laø ngöôøi Trung Quoác ñích thöïc. Caùch chaân thaønh vaø thöïc tieãn, Hoäi Thaùnh khoâng ñoøi hoûi ñieàu gì khaùc hôn laø ñöôïc tuyeân xöng ñöùc tin caùch thanh thaûn hôn, döùt khoaùt chaám döùt thôøi kyø xung khaéc keùo daøi, tin töôûng nhau hôn vaø ngöôøi Coâng giaùo coù theå ñoùng goùp tích cöïc vaøo thieän ích cuûa xaõ hoäi Trung Quoác.
Dó nhieân ngaøy nay nhieàu veát thöông vaãn coøn ñoù. Ñeå chöõa trò, caàn ñeán phöông döôïc cuûa loøng thöông xoùt. Vaø neáu ai ñoù ñöôïc yeâu caàu chaáp nhaän moät söï hi sinh, lôùn hay nhoû, thì roõ raøng ñoù khoâng phaûi laø caùi giaù phaûi traû trong moät cuoäc trao ñoåi chính trò, nhöng laø trong vieãn töôïng cuûa Phuùc AÂm, höôùng ñeán thieän ích lôùn hôn cho Hoäi Thaùnh Ñöùc Kitoâ. Hi voïng laø neáu Chuùa muoán, trong Hoäi Thaùnh taïi Trung Quoác, chuùng ta seõ khoâng coøn noùi ñeán caùc Giaùm muïc "hôïp phaùp" vaø "baát hôïp phaùp", caùc Giaùm muïc "chui" hoaëc "chính thöùc", nhöng laø söï gaëp gôõ cuûa nhöõng ngöôøi anh chò em, ñang hoïc laïi ngoân ngöõ cuûa hieäp thoâng vaø coäng taùc. Khoâng soáng traûi nghieäm naøy thì laøm sao Hoäi Thaùnh taïi Trung Quoác coù theå phaùt ñoäng laïi haønh trình Phuùc-AÂm-hoùa vaø mang nieàm an uûi cuûa Chuùa ñeán cho ngöôøi khaùc? Neáu baïn khoâng saün loøng tha thöù, ñieàu ñoù coù nghóa laø baïn coøn coù nhöõng lôïi ích khaùc phaûi baûo veä, vaø lieäu ñieàu ñoù coù naèm trong vieãn töôïng Phuùc AÂm khoâng?
- Neáu Toaø Thaùnh coù thaùi ñoä nhö theá, lieäu coù nguy cô xoùa boû nhöõng ñau khoå phaûi chòu trong quaù khöù cuõng nhö hieän taïi, baèng caùch ruõ boû traùch nhieäm khoâng?
+ Ngöôïc laïi. Khi töôûng nhôù caùc vò töû ñaïo cuûa mình, nhieàu Kitoâ höõu Trung Quoác nhaän ra raèng caùc vò töû ñaïo ñaõ töïa nöông vaøo Chuùa, ngay trong baûn tính moûng doøn cuûa con ngöôøi. Ngaøy nay, caùch theá toát nhaát ñeå toân vinh chöùng taù naøy vaø laøm cho chöùng taù ñoù sinh hoa keát quaû, laø phoù thaùc söï soáng hieän taïi cuûa caùc coäng ñoaøn Coâng giaùo taïi Trung Quoác cho Chuùa Gieâsu. Nhöng ñieàu ñoù khoâng theå thöïc hieän caùch thuaàn tuùy thieâng lieâng vaø thieáu cuï theå. Ñieàu ñoù ñöôïc thöïc hieän baèng söï trung thaønh vôùi Ñaáng keá vò Thaùnh Pheâroâ trong söï vaâng phuïc hieáu thaûo, keå caû khi moïi söï xem ra khoâng roõ raøng vaø deã hieåu ngay laäp töùc. Veà caâu hoûi cuûa baïn, ñaây khoâng phaûi laø chuyeän ruõ boû traùch nhieäm, khoâng bieát ñeán hoaëc xoùa boû con ñöôøng ñau khoå cuûa bieát bao tín höõu vaø caùc vò chuû chaên, nhöng laø ñaàu tö voán nhaân vaên vaø thieâng lieâng cuûa bieát bao thöû thaùch ñaõ traûi qua ñeå vôùi söï trôï giuùp cuûa Thieân Chuùa, xaây döïng moät töông lai huynh ñeä vaø saùng suûa hôn. Thaàn Khí cho ñeán nay ñaõ giöõ gìn ñöùc tin cuûa ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác, cuõng laø Ñaáng ngaøy nay naâng ñôõ hoï treân con ñöôøng môùi maø hoï baét ñaàu laïi.
- Coù lôøi khuyeân hoaëc yeâu caàu cuï theå naøo maø Toâng Toaø muoán göûi ñeán tín höõu Trung Quoác vaøo thôøi ñieåm naøy? Vôùi nhöõng ngöôøi caûm thaáy haïnh phuùc tröôùc nhöõng phaùt trieån môùi, vaø vôùi nhöõng ngöôøi caûm thaáy hoang mang hoaëc choáng ñoái?
+ Toâi muoán noùi caùch ñôn sô vaø roõ raøng raèng Hoäi Thaùnh khoâng bao giôø queân nhöõng thöû thaùch vaø ñau khoå trong quaù khöù cuõng nhö hieän taïi cuûa ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù laø kho taøng quyù baùu cho Hoäi Thaùnh phoå quaùt. Vì theá trong tình huynh ñeä, toâi muoán noùi vôùi ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác raèng: chuùng toâi ôû gaàn vôùi anh chò em, khoâng nhöõng trong lôøi caàu nguyeän nhöng caû trong nhöõng noã löïc haèng ngaøy ñeå ñoàng haønh vaø naâng ñôõ anh chò em treân con ñöôøng tieán tôùi söï hieäp thoâng troïn veïn. Do ñoù chuùng toâi xin anh chò em, ñöøng ai gaén chaët vaøo thaùi ñoä choáng ñoái ñeå leân aùn anh em mình, hoaëc duøng quaù khöù ñeå bieän minh cho vieäc khôi leân söï phaãn noä vaø kheùp kín. Ngöôïc laïi, chuùng toâi hi voïng moãi ngöôøi trong anh chò em seõ tin töôûng nhìn vaøo töông lai cuûa Hoäi Thaùnh, vöôït treân baát cöù giôùi haïn naøo cuûa con ngöôøi.
- Kính thöa Ñöùc hoàng y, ngaøi coù thaät söï tin töôûng raèng ñieàu ñoù coù theå xaûy ra? Ngaøi döïa vaøo ñaâu ñeå tin töôûng nhö theá?
+ Toâi xaùc tín moät ñieàu. Söï tin töôûng khoâng phaûi laø keát quaû cuûa söùc maïnh ngoaïi giao hay thöôøng thaûo, nhöng döïa vaøo Chuùa laø Ñaáng höôùng daãn lòch söû. Chuùng toâi tin raèng caùc tín höõu Trung Quoác, nhôø caûm thöùc ñöùc tin, seõ nhaän ra nhöõng hoaït ñoäng cuûa Toaø Thaùnh ñöôïc linh hoaït nhôø nieàm tín thaùc vaøo Chuùa, chöù khoâng theo nhöõng laäp luaän theá gian. Ñieàu naøy ñaëc bieät caàn thieát ñoái vôùi caùc muïc töû trong vieäc giuùp caùc tín höõu ñoùn nhaän söï höôùng daãn cuûa Ñöùc Thaùnh Cha nhö ñieåm quy chieáu chaéc chaén ñeå thöïc hieän keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa trong hoaøn caûnh hieän taïi.
- Ñöùc Giaùo hoaøng coù bieát ñeán nhöõng vieäc maø caùc coäng söï vieân cuûa ngaøi laøm trong nhöõng cuoäc tieáp xuùc vôùi chính phuû Trung Quoác khoâng?
+ Coù chöù, Ñöùc Thaùnh Cha theo doõi nhöõng cuoäc tieáp xuùc vôùi chính quyeàn Coäng hoaø nhaân daân Trung Quoác. Taát caû caùc coäng söï vieân ñeàu laøm vieäc haøi hoaø vôùi ngaøi. Khoâng ai theo saùng kieán rieâng caû. Noùi thaúng thaén thì baát cöù lyù luaän naøo khaùc, ñoái vôùi toâi, ñeàu laø khoâng thích hôïp.
- Trong thôøi gian gaàn ñaây, ngay trong loøng Hoäi Thaùnh, ñaõ coù nhöõng pheâ phaùn veà caùch tieáp caän cuûa Toaø Thaùnh trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi chính quyeàn Trung Quoác, moät soá ngöôøi cho raèng Toaø Thaùnh phaûi "ñaàu haøng" vì nhöõng lyù do chính trò. Ñöùc hoàng y nghó sao?
+ Tröôùc heát, toâi nghó raèng trong Hoäi Thaùnh, hoaøn toaøn coù quyeàn baát ñoàng vaø ñöa ra nhöõng pheâ phaùn cuûa mình, vaø Toaø Thaùnh coù boån phaän phaûi laéng nghe, löôïng giaù caùch caån troïng. Toâi cuõng xaùc tín raèng, giöõa caùc Kitoâ höõu, vieäc pheâ bình neân höôùng ñeán choã xaây döïng söï hieäp thoâng chöù khoâng phaûi ñeå gaây chia reõ. Cuõng xin noùi thaúng vôùi baïn theá naøy: toâi cuõng xaùc tín raèng moät phaàn nhöõng ñau khoå maø Hoäi Thaùnh taïi Trung Quoác ñaõ traûi nghieäm, khoâng phaùt xuaát töø yù muoán cuûa nhöõng caù nhaân nhöng do söï phöùc taïp khaùch quan cuûa hoaøn caûnh. Vì theá, seõ laø ñieàu hôïp phaùp neáu coù nhöõng caùch nhìn khaùc nhau veà caùch giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà cuûa quaù khöù vaø hieän taïi. Ñieàu ñoù hoaøn toaøn hôïp lyù. Hieåu nhö theá, toâi nghó raèng khoâng coù quan ñieåm caù nhaân naøo coù theå ñöôïc xem nhö laø ñoäc quyeàn giaûi thích veà ñieàu gì laø toát cho ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác. Do ñoù Toaø Thaùnh laøm vieäc ñeå tìm ra moät toång hôïp giöõa chaân lyù vaø caùch theá thöïc haønh, nhaèm ñaùp laïi nhöõng mong ñôïi hôïp phaùp nhaát cuûa ngöôøi tín höõu, ôû trong cuõng nhö ôû ngoaøi Trung Quoác. Caàn coù söï khieâm toán vaø tinh thaàn ñöùc tin ñeå cuøng nhau khaùm phaù chöông trình cuûa Thieân Chuùa daønh cho Hoäi Thaùnh taïi Trung Quoác. Moïi ngöôøi cuõng caàn caån troïng vaø ñieàm tónh ñeå khoâng rôi vaøo nhöõng cuoäc buùt chieán voâ boå, laøm toån thöông söï hieäp thoâng vaø töôùc maát nieàm hi voïng vaøo moät töông lai toát ñeïp hôn.
- Ñöùc hoàng y noùi theá, nghóa laø sao?
+ Toâi muoán noùi raèng taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc keâu goïi phaûi phaân bieät caùch thích ñaùng chieàu kích thieâng lieâng vaø muïc vuï vôùi chuyeän chính trò. Chaúng haïn, haõy baét ñaàu vôùi nhöõng töø ngöõ chuùng ta söû duïng haèng ngaøy. Nhöõng caùch dieãn taû nhö quyeàn löïc, söï phaûn boäi, söï choáng ñoái, ñaàu haøng, ñoái ñaàu, thaát baïi, thoûa hieäp, neân nhöôøng choã cho nhöõng caùch dieãn taû khaùc nhö phuïc vuï, ñoái thoaïi, thöông xoùt, tha thöù, hoaø giaûi, hôïp taùc, hieäp thoâng. Neáu baïn khoâng saün saøng thay ñoåi caùch tieáp caän naøy thì seõ coù vaán ñeà nghieâm troïng laø suy nghó vaø haønh ñoäng thuaàn tuùy treân bình dieän chính trò. Theo ñoù, Toaø Thaùnh hi voïng moïi ngöôøi seõ coù söï saùm hoái muïc vuï chaân thaønh, ñöôïc truyeàn caûm höùng töø Phuùc AÂm cuûa loøng thöông xoùt, ñeå bieát ñoùn nhaän nhau nhö nhöõng ngöôøi anh chò em nhö Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ thöôøng xuyeân keâu goïi.
- Ñöùc hoàng y muoán noùi gì vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo Trung Quoác ngaøy nay?
+ Veà ñieàu naøy, toâi muoán nhaéc laïi lôøi cuûa Ñöùc Beâneâñictoâ XVI trong Thö göûi ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác. Ngaøi daïy raèng söù vuï ñaëc thuø cuûa Hoäi Thaùnh khoâng phaûi laø thay ñoåi cô caáu hay söï ñieàu haønh cuûa Nhaø nöôùc, nhöng laø coâng boá cho nhaân loaïi bieát Ñöùc Kitoâ, Ñaáng Cöùu ñoä loaøi ngöôøi, döïa treân quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa. Hoäi Thaùnh taïi Trung Quoác khoâng muoán thay theá Nhaø nöôùc nhöng muoán goùp phaàn tích cöïc vaø trong saùng vaøo thieän ích cuûa moïi ngöôøi. Vì theá, söù ñieäp cuûa Toaø Thaùnh laø söù ñieäp cuûa thieän chí, vôùi nieàm hi voïng tieáp tuïc cuoäc ñoái thoaïi ñeå goùp phaàn vaøo ñôøi soáng cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo taïi Trung Quoác, vaøo thieän ích cuûa nhaân daân Trung Quoác vaø hoaø bình theá giôùi...
Chuyeån ngöõ: Vaên phoøng HÑGMVN