Thöông Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc
ñaëc bieät cho vuøng Amazzonia
Thöông Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaëc bieät cho vuøng Amazzonia.
Vatican (Vat. 30-01-2018) - Vaøo naêm 2019 seõ coù Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaëc bieät cho vuøng Amazzonia.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Claudio Hummes, Chuû tòch "Maïng löôùi giaùo hoäi Toaøn Amazzonia" cuûa Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc chaâu Myõ Latinh, veà moâ thöùc phaùt trieån töø Tin Möøng.
Amazzonia laø vuøng röøng roäng hôn 7 trieäu caây soá vuoâng, trong ñoù coù 5.5 trieäu caây soá vuoâng laø röøng giaø. Tuy 65% dieän tích vuøng Amazzonia thuoäc nöôùc Brasil, nhöng noù cuõng traûi daøi ra caùc nöôùc Colombia, Peruø, Venezuela, Ecuador, Bolivia, Guiana, Suriname vaø Guyana Phaùp. Teân goïi Amazzonia phaùt xuaát töø baûn töôøng trình cuûa linh muïc Gaspar de Carvajal vieát ngaøy 22 thaùng 4 naêm 1542 veà cuoán nhaät kyù du haønh cuûa cha trong vuøng Amazzonia. Baûn töôøng trình keå laïi raèng ngöôøi Taây Ban Nha ñaùnh nhau vôùi thoå daân Tapuyas, laø boä laïc trong ñoù caû phuï nöõ cuõng laø caùc chieán binh. OÂng Francisco de Orelana ñaõ goïi teân con soâng laø Rio della Amazzoni, vì caùc phuï nöõ chieán binh nhaéc cho oâng nhôù tôùi caùc phuï nöõ Amazzoni cuûa AÙ chaâu vaø Phi chaâu xöa kia nhö hai vaên só Erodoto vaø Diodoro Siculo mieâu taû trong thaàn thoaïi Hy Laïp.
Amazzonia coù khí haäu aåm öôùt cuûa vuøng nhieät ñôùi vôùi nhieät ñoä trung bình laø 26 ñoä C. Ñaây laø vuøng sinh thaùi coù caùc loaïi caây coái thaûo moäc vaø thuù vaät voâ cuøng phong phuù, gioáng caùc vuøng röøng giaø beân AÙ chaâu vaø Phi chaâu, neân coù giaù trò sinh thaùi voâ giaù. Trong vuøng Amazzonia coù khoaûng 2.5 trieäu coân truøng khaùc nhau, 3,000 loaïi caù, 1,294 loaïi chim - moät phaàn naêm caùc loaïi chim treân toaøn theá giôùi soáng trong vuøng naøy - 427 loaïi thuù vaät coù vuù, 427 loaïi vaät vöøa soáng treân ñaát vöøa soáng döôùi nöôùc, 378 loaïi caây. Caùc nhaø khoa hoïc ñaõ mieâu taû giöõa 96,669 vaø 128,834 loaïi vaät khoâng coù xöông soáng chæ noäi taïi Brasil maø thoâi.
Töø nhieàu thaäp nieân qua caùc coâng ty ña quoác ñaõ khai thaùc caùc quaëng moû vaø goã quyù hieám trong vuøng Amazzonia, vieäc xaây döïng caùc heä thoáng ñöôøng loä vaø phaù röøng laáy ñaát troàng troït ñaõ khieán cho toaøn heä thoáng sinh thaùi taïi ñaây gaëp nguy hieåm. Noù cuõng goùp phaàn laøm thay ñoåi khí haäu, haâm noùng traùi ñaát vaø khieán cho cuoäc soáng cuûa caùc thoå daân trôû thaønh khoù khaên hôn. Moâ thöùc phaùt trieån qua vieäc khai thaùc caùc taøi nguyeân thieân nhieân moät caùch voâ chöøng möïc gaây ra caùc haäu quaû taøn phaù ñe doïa moâi sinh vaø cuoäc soáng cuûa thoå daân trong vuøng. Giaùo Hoäi coù theå vaø phaûi goùp phaàn thaûo luaän caùc vaán ñeà nghieâm troïng naøy, baét ñaàu töø caùc giaù trò cuûa Phuùc AÂm.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Giaùo Hoäi taïi Brasil vaø toaøn chaâu Myõ Latinh ñang chuaån bò theá naøo cho Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaëc bieät cho vuøng Amazzonia?
Ñaùp: Quyeát ñònh cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ trieäu taäp moät Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaëc bieät cho vuøng Amazzonia vaø vieäc ngaøi loan baùo ngaøy 15 thaùng 10 naêm ngoaùi taïi quaûng tröôøng thaùnh Pheâroâ ñaõ khieán cho tín höõu coâng giaùo Brasil, ñaëc bieät laø tín höõu vuøng Amazzonia, raát vui möøng vaø bieát ôn. Vieäc haêng haùi ñaùp traû naøy cuûa chuùng toâi laø böôùc ñaàu tieân cho vieäc chuaån bò Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Theá roài Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Brasil ñaõ thaønh laäp moät Uyû ban ñaëc traùch vuøng Amazzonia, vaø Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc chaâu Myõ Latinh, vieát taét laø CELAM, vaø vuøng Caraibi cuõng ñaõ coù vaên phoøng cho Maïng Löôùi Giaùo Hoäi Toaøn Amazzonia, goïi taét laø REPAM. Ñöông nhieân laø caùc cô caáu naøy cuøng vôùi caùc giaùo phaän vaø caùc thöïc taïi phaùp lyù cuûa Giaùo Hoäi vuøng Amazzonia tröïc tieáp coù nhieäm vuï goùp phaàn vaøo vieäc chuaån bò Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Ñaõ coù moät chuyeån ñoäng lôùn qua caùc cuoäc hoïp ñöôïc toå chöùc trong vuøng. Chaéc chaén chuyeán vieáng thaêm Peruø cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vôùi cuoäc gaëp gôõ caùc thoå daân Amazzonia taïi Puerto Maldonado cuõng nhö vôùi caùc Giaùm Muïc ñaïi dieän 9 nöôùc toaøn vuøng Amazzonia laø moät kích thích khôûi ñaàu cho vieäc chuaån bò naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y vai troø cuûa giaùo daân trong vieäc chuaån bò naøy ra sao?
Ñaùp: Ñaây laø moät Thöôïng Hoäi Ñoàng cuûa caùc Giaùm Muïc, nhöng toaøn theå Giaùo Hoäi luoân ñöôïc môøi goïi tham döï trong vieäc chuaån bò moïi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Haøng giaùo só, tu só vaø giaùo daân ñeàu goùp phaàn. Chính vì theá vaên phoøng toång thö kyù Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cuûa Toaø Thaùnh chuaån bò moät baûng caâu hoûi veà ñeà taøi cuûa töøng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, vaø göûi tôùi caùc giaùo ñoaøn ñòa phöông qua caùc Giaùm Muïc. Ngoaøi caùc Giaùm Muïc ra, caùc coäng ñoaøn ñòa phöông cuõng ñöôïc môøi goïi traû lôøi cho caùc caâu hoûi ñoù. Ñaây laø thôøi ñieåm ñaàu tieân quan troïng, maø moïi giaùo daân coù theå tham gia. Vaø khi leân danh saùch caùc tham döï vieân Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, thì beân caïnh caùc Giaùm Muïc luoân luoân coù caùc linh muïc tu só vaø giaùo daân nam nöõ ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha môøi tham döï nhö döï thính vieân, nghóa laø tham döï caùc phieân hoïp, nhöng khoâng coù quyeàn boû phieáu. Chæ coù caùc Giaùm Muïc töùc caùc nghò phuï boû phieáu maø thoâi. Vaø trong Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cho vuøng Amazzonia cuõng seõ nhö theá. Chaéc chaén Ñöùc Thaùnh Cha seõ môøi ñaïi dieän caùc thoå daân tham döï vôùi tính caùch laø döï thính vieân. Nhöng trong vieäc chuaån bò, vaø nhaát laø qua baûng caâu hoûi, chuùng toâi muoán laøm vieäc ñeå caùc coäng ñoaøn thoå daân coù theå tham gia vaøo vieäc traû lôøi caùc caâu hoûi vaø noùi leân yù kieán rieâng cuûa hoï, cuõng nhö ñöa ra caùc ñeà nghò nhieàu chöøng naøo coù theå.
Hoûi: Vaäy ñaâu laø caùc aâu lo lôùn cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi vuøng Amazzonia naøy thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Trong Ngaøy quoác teá giôùi treû taïi Rio de Jamerio hoài naêm 2013 trong dieãn vaên noùi vôùi caùc Giaùm Muïc Brasil Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ khaúng ñònh raèng Giaùo Hoäi trong vuøng Amazzonia caàn coù moät "boä maët Amazzonia" vaø "moät haøng giaùo só baûn ñòa". Ngaøi ñaõ khích leä caùc Giaùm Muïc vaø noùi: "Lieân quan tôùi ñieàu naøy, toâi xin anh em laøm ôn caûn ñaûm vaø daùm laøm". Ñoàng thôøi Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhaán maïnh raèng "Vuøng Amazzonia laø moät traéc nghieäm ñònh ñoaït, moät thöû thaùch ñoái vôùi Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi Brasil". Ngaøi cuõng neâu baät raèng "Töø ban ñaàu, töø thôøi thuoäc ñòa Giaùo Hoäi hieän dieän trong vuøng Amazzonia vôùi caùc thöøa sai, caùc doøng tu, caùc linh muïc, giaùo daân vaø caùc Giaùm Muïc vaø tieáp tuïc hieän dieän vaø ñònh ñoaït ñoái vôùi töông laïi cuûa vuøng naøy". Ngaøi cuõng nôùi tôùi nguy cô cuûa söï suy ñoài vaø taøn phaù thieân nhieân cuûa vuøng Amazzonia, vaø maïnh meõ keâu goïi cöùu vaõn toaøn thuï taïo maø Thieân Chuùa ñaõ tín thaùc cho con ngöôøi. Thieán Chuùa tín thaùc noù cho con ngöôøi khoâng phaûi ñeå cho con ngöôøi khai thaùc noù moät caùch taøn baïo, nhöng ñeå con ngöôøi bieán ñoåi noù thaønh moät ngoâi vöôøn". Ñoù laø nhöõng vaãn ñeà gaây aâu lo nhaát ñoái vôùi vuøng Amazzonia. Chaéc chaén laø söï hieän dieän rao truyeàn Tin Möøng cuûa Giaùo Hoäi gaén lieàn vôùi vieäc lo laéng cho moâi sinh trong vuøng Amazzonia, nhö Thoâng ñieäp Laudato si cuûa Ñöùc Thaùnh Cha chöùng minh cho thaáy.
Khi loan baùo trieäu taäp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaëc bieät cho vuøng Amazzonia, Ñöùc Thaùnh Cha cuõng ñaõ xaùc ñònh muïc tieâu cuûa noù laø "tìm ra caùc con ñöôøng môùi" giuùp ñöông ñaàu vôùi caùc vaán ñeà naøy treân bình dieän rao truyeàn Tin Möøng cuõng nhö treân bình dieän xaõ hoäi vaø moâi sinh cuûa vuøng Amazzonia. Dó nhieân aâu lo lôùn nhaát trong laõnh vöïc truyeàn giaùo laø söï kieän thieáu caùc thöøa sai nam nöõ, khieán cho söï hieän dieän theå lyù vaø gaàn guõi thöôøng xuyeân cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi daân ngheøo trong vuøng trôû thaønh khoù khaên hôn. Ngoaøi ra vieäc thieáu caùc linh muïc khieán cho caùc anh chò em thoå daân soáng trong röøng khoâng ñöôïc laõnh nhaän caùc bí tích Thaùnh Theå, hoaø giaûi vaø xöùc daàu beänh nhaân. Söï kieän naøy khieán cho hoï caøng caûm thaáy mình gioøn moûng hôn vaø caûm thaáy bò boû rôi. Laøm theá naøo ñeå phaùt trieån moät haøng giaùo só ñòa phöông, thoå daân, baûn ñòa ñaày ñuû cho söù meänh truyeàn giaùo naøy cuûa Giaùo Hoäi? Ñieàu naøy seõ khieán cho vieäc hoäi nhaäp Tin Möøng vaøo loøng caùc vaên hoaù cuûa caùc daân toäc naøy ñöôïc deã daøng hôn.
Hoûi: Ñöùc Hoàng Y coù nghó raèng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc seõ coù theå giuùp laøm saùng toû caùc vaán ñeà cuûa Toaøn vuøng Amazzonia hay khoâng ?
Ñaùp: Chaéc chaén roài. Tröôùc caùc vaán ñeà quan troïng nhö theá Giaùo Hoäi caûm thaáy ñöôïc khích leä tìm ra caùc con ñöôøng môùi vaø vaïch ra caùc ñöôøng loái döïa treân söï trôï giuùp cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc.
Laøm sao Giaùo Hoäi coù theå trôï giuùp suy tö vaø ñöa ra caùc ñeà nghò saên soùc ngoâi nhaø chung vaø soáng toát, laø neàn taûng cuûa luaân lyù ñaïo ñöùc cuûa caùc daân toäc baûn ñòa tröôùc caùc döï aùn phaùt trieån vuøng Amazzonia nhö khai thaùc quaëng moû, khai thaùc goã, khai thaùc thuûy ñieän löïc treân bình dieän ñaïi quy moâ vv.. laø caùc sinh hoaït choáng laïi kieåu soáng cuûa caùc thoå daân.
Treân thöïc teá moâ thöùc phaùt trieån coâng cuõng nhö tö nhaân, maø caùc chính quyeàn ñang aùp duïng trong vuøng Amazzonia, theo heä thoáng kinh teá taøi chaùnh quoác teá môùi, seõ voâ cuøng tai haïi vaø taøn phaù ñoái vôùi thöïc taïi moâi sinh vaø ñoái vôùi caùc daân toäc baûn ñòa vaø truyeàn thoáng cuûa vuøng naøy. Giaùo Hoäi coù theå vaø phaûi tham döï vaøo cuoäc thaûo luaän veà caùc vaán ñeà aáy, khôûi haønh töø Phuùc AÂm, trong tình lieân ñôùi vôùi bieát bao nhieâu ngöôøi vaø caùc coäng ñoaøn bò thieät haïi, bò loaïi tröø, khoâng ñöôïc bieát ñeán vaø bò loät boû phaåm giaù, ñaát ñai, neàn vaên hoaù vaø caùc quyeàn lôïi cuûa hoï. Giaùo Hoäi phaûi can thieäp ñeå baûo veä ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta. Noù seõ tuyø thuoäc raát nhieàu vaøo phöông theá giöõ gìn vuøng Amazzonia. Chæ nguyeân vaán ñeà taøn phaù röøng giaø khoâng thoâi, ngaøy nay chuùng ta bieát laø röøng coù theå ñem laïi nhieàu giaàu coù hôn laø caùi giaàu coù maø vieäc taøn phaù röøng ñem laïi.
Hoûi: Tröôùc ñeà nghò cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñeà nghò moät Giaùo Hoäi ñi ra Ñöùc Hoàng Y nhaän thaáy caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông coù theå thöïc söï daán thaân ñi ra hay khoâng?
Ñaùp: Coù chöù. Tröôùc heát baèng caùch tham gia vaøo vieäc chuaån bò cho Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Amazzonia, ñöa ra quan ñieåm rieâng vaø caùc ñeà nghò rieâng lieân quan tôùi söù meänh cuûa Giaùo Hoäi trong vuøng Amazzonia. Theá roài baèng caùch töôi vui tieáp nhaän caùc ñònh höôùng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, baét ñaàu töø caùc keát luaän cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Ñieàu naøy seõ ñoøi hoûi khoâng ñöôïc sôï haõi ñieàu môùi meû, vaø khoâng baát ñoäng trong thôøi gian vaø trong khoâng gian, nhöng xaén tay aùo leân moät caùch maïnh meõ, söï maïnh meõ cuûa Thaàn Khí vaø quyeát taâm ñi ra caùc vuøng ngoaïi bieân vaø loan baùo Tin Möøng vôùi loøng haêng say truyeàn giaùo môùi, vôùi caùc phöông phaùp môùi, vaø vôùi caùc dieãn taû môùi, cuõng nhö thöïc thi loøng thöông xoùt.
Hoûi: Ñöùc Hoàng Y coù theå giaûi thích vai troø cuûa Maïng löôùi giaùo hoäi Toaøn Amazzonia maø Ñöùc Hoàng Y laø chuû tòch, ñoái vôùi vuøng naøy hay khoâng?
Ñaùp: REPAM, maïng löôùi giaùo hoäi Toaøn Amazzonia ñaõ ñöôïc thaønh laäp hoài naêm 2014 beân Brasil trong moät cuoäc gaëp gôõ cuûa caùc Giaùm Muïc vaø caùc vò laõnh ñaïo toaøn vuøng Amazzonia. Noù ñaõ ñöôïc chuaån bò bôûi nhieàu phieân hoïp tröôùc ñoù nhaèm phaùt trieån moät loaïi muïc vuï chung cho toaøn vuøng naøy. Coù 4 toå chöùc tham gia vieäc thaønh laäp naøy: ñoù laø phaân boä Coâng lyù vaø Lieân ñôùi cuûa Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc myõ chaâu la tinh vaø vuøng Caraibi goïi taét laø CELAM, Uyû ban Giaùm Muïc cho vuøng Amazzonia cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Brasil, Hoäi ñoàng caùc tu só chaâu Myõ Latinh vaø Vaên phoøng chaâu myõ latinh vaø vuøng Caraibi cuûa toå chöùc Caritas. Vì laø moät maïng löôùi Repam muoán goùp phaàn vaøo vieäc phoái hôïp caùc giaùo phaän, caùc giaùo quaän, caùc toaø giaùm quaûn, caùc söù meänh cuûa Giaùo Hoäi cuøng vôùi caùc toå chöùc cuûa caùc coäng ñoaøn ñòa phöông, caùc coäng ñoaøn thoå daân, caùc laøng cuûa daân chaøi, cuûa caùc coäng ñoaøn hôïp taùc xaõ ñoàng queâ goàm con chaùu caùc ngöôøi noâ leä phi chaâu, vaø nhaát laø cuûa caùc coäng ñoaøn ngheøo, bò laõng queân vaø coâ laäp nhaát, cuõng nhö caùc cô caáu, caùc saùng kieán vaø chöông trình hoaït ñoäng cho coâng taùc loan baùo Tin Möøng vaø baûo veä moâi sinh toaøn vuøng Amazzonia.
Goùp phaàn xaây döïng maïng löôùi naøy vaø laøm cho noù hoaït ñoäng ñoù laø muïc ñích cuûa toå chöùc Repam. Nhö theá, caùc coäng ñoaøn, nhaát laø caùc coäng ñoaøn meânh moâng hôn ôû mieàn trung toaøn vuøng Amazzonia, seõ caûm thaáy bôùt bò coâ laäp hôn trong röøng giaø meânh moâng naøy. Hoï seõ caûm thaáy bôùt coâ ñôn hôn trong caùc döï aùn, caùc giaác mô, caùc vaán ñeà cuûa hoï, vaø hoï seõ bieát raèng coù moät maïng löôùi lieân ñôùi vaø hieäp thoâng noái keát taát caû moïi ngöôøi vôùi nhau. Ñeå hoaït ñoäng toát hôn toå chöùc Repam laøm vieäc treân vaøi truïc chính qua caùc uyû ban laøm vieäc chuyeân bieät. Caùc truïc chính ñoù laø caùc thoå daân, caùc quyeàn con ngöôøi, vieäc ñaøo taïo vaø caùc phöông phaùp muïc vuï, truyeàn thoâng, baûn ñoà caùc thöïc taïi toaøn vuøng Amazzonia, caùc Giaùo Hoäi bieân giôùi, caùc moâ thöùc phaùt trieån môùi vaø cuoäc khuûng hoaûng khí haäu, caùc toå chöùc coäng taùc quoác teá. Kieåu laøm vieäc lieân maïng naøy vaø caùc ñeà taøi chuyeân bieät ñaõ khieán coù theå oâm vaøo voøng tay thöïc taïi khoång loà laø Toaøn vuøng Amazzonia. Toâi tin coù theå noùi raèng toå chöùc Repam ngaøy nay laø moät toå chöùc raát soáng ñoäng, naêng noå vaø hoaït ñoäng trong toaøn vuøng.
Linh Tieán Khaûi
(Vatican News)