Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
nhaân ngaøy Truyeàn thoâng Theá giôùi naêm 2018
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân ngaøy Truyeàn thoâng Theá giôùi naêm 2018.
Roma (VietCatholic News 24-01-2018) - Trong söù ñieäp Ngaøy Truyeàn Thoâng Theá giôùi naêm 2018, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ leân tieáng keâu goïi moät neàn "baùo chí vì hoaø bình" ñeå ñoái phoù vôùi moái ñe doïa cuûa tin giaû, ñang "phaùt trieån maïnh vì thieáu vaéng söï ñoái khaùng laønh maïnh vôùi caùc nguoàn thoâng tin khaùc".
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ coâng boá söù ñieäp Ngaøy Truyeàn Thoâng Theá giôùi vaøo ngaøy 24 thaùng Gieâng naêm 2018, leã thaùnh Phanxicoâ Ñeä Saleâ, boån maïng caùc nhaø baùo. Chuû ñeà cuûa söù ñieäp naêm nay laø:
"'Söï thaät seõ giaûi thoaùt anh em' (Ga 8:32). Tin giaû vaø neàn baùo chí vì hoaø bình"
Trong söù ñieäp, Ñöùc Thaùnh Cha chæ ra baûn chaát sai traùi cuûa tin giaû, laøm theá naøo ñeå nhaän ra tin giaû, khaû naêng giaûi ñoäc cuûa söï thaät, vaø moät neàn baùo chí vì hoaø bình ñaët con ngöôøi ôû vò trí troïng taâm nhö theá naøo.
Trong soá caùc ngaøy kyû nieäm treân bình dieän theá giôùi trong moät naêm, Ngaøy Truyeàn Thoâng Theá giôùi laø leã kyû nieäm duy nhaát ñaõ ñöôïc Coâng ñoàng Vatican II ñeà xöôùng trong Saéc Leänh veà caùc Phöông Tieän Truyeàn Thoâng Xaõ Hoäi (Inter Mirifica) ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ Ñeä Luïc coâng boá ngaøy 4 thaùng 12 naêm 1963.
Ngaøy Truyeàn Thoâng Theá giôùi ñöôïc ñöôïc toå chöùc haøng naêm vaøo Chuùa Nhaät tröôùc Leã Hieän Xuoáng, naêm 2018 rôi vaøo ngaøy 13 thaùng 5 naêm 2018. Tuy nhieân, söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha thöôøng ñöôïc coâng boá tröôùc, vaøo ngaøy 24 thaùng Gieâng, leã thaùnh Phanxicoâ Ñeä Saleâ, boån maïng caùc nhaø baùo, ñeå caùc hoäi ñoàng giaùm muïc, caùc uûy ban coù lieân quan ôû caùc giaùo phaän vaø caùc cô quan truyeàn thoâng coù ñuû thôøi gian ñeå chuaån bò caùc taøi lieäu in aán, nghe nhìn vaø caùc taøi lieäu khaùc cho leã kyû nieäm naøy ôû caùc quoác gia vaø caùc ñòa phöông.
Ngaøy Truyeàn Thoâng Theá giôùi laàn ñaàu tieân ñöôïc cöû haønh trong toaøn Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaøo ngaøy 7 thaùng 5 naêm 1967, döôùi trieàu ñaïi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ Ñeä Luïc, laø vò Giaùo Hoaøng ñaõ muoán thu huùt söï chuù yù cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi ñeán truyeàn thoâng vaø söùc maïnh to lôùn maø noù coù theå ñem laïi cho nhöõng thay ñoåi saâu xa veà xaõ hoäi, vaên hoaù vaø toân giaùo. Ngaøy Truyeàn Thoâng Theá giôùi naêm 2018 laø laàn thöù 52.
Döôùi ñaây laø baûn dòch tieáng Vieät cuûa söù ñieäp naøy:
Source: Libreria Editrice Vaticana MESSAGE OF HIS HOLINESS POPE FRANCIS FOR WORLD COMMUNICATIONS DAY
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ Ngaøy Truyeàn Thoâng Theá giôùi 2018
"Söï thaät seõ giaûi thoaùt anh em" (Ga 8:32).
Tin giaû vaø moät neàn baùo chí vì hoøa bình
Anh chò em thaân meán,
Truyeàn thoâng laø moät phaàn trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa daønh cho chuùng ta vaø laø moät caùch thieát yeáu ñeå traûi nghieäm tình baèng höõu. Ñöôïc taïo ra gioáng hình aûnh Ñaáng Taïo Hoùa, chuùng ta coù theå baøy toû vaø chia seû taát caû nhöõng gì laø chaân, thieän, myõ. Chuùng ta coù theå moâ taû kinh nghieäm cuûa chính mình vaø theá giôùi xung quanh chuùng ta, vaø do ñoù, taïo ra kyù öùc lòch söû vaø söï hieåu bieát veà caùc söï kieän. Nhöng, khi chuùng ta chieàu theo thoùi kieâu ngaïo vaø tính ích kyû cuûa mình, chuùng ta cuõng coù theå boùp meùo caùch theá chuùng ta söû duïng khaû naêng giao tieáp cuûa chuùng ta. Ñieàu naøy coù theå ñöôïc nhìn thaáy ngay töø nhöõng thôøi kyø sô khai, trong caùc caâu chuyeän Kinh thaùnh nhö caâu chuyeän Cain vaø Abel vaø chuyeän thaùp Babel (xem Saùng theá kyù 4: 4-16, 11: 1-9). Khaû naêng boùp meùo söï thaät laø trieäu chöùng noùi leân tình traïng cuûa chuùng ta, trong caû hai chieàu kích caù nhaân vaø coäng ñoàng. Traùi laïi, khi chuùng ta trung tín vôùi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, truyeàn thoâng trôû thaønh moät bieåu hieän cho thaáy roõ söï tìm kieám chaân lyù coù traùch nhieäm vaø yù chí theo ñuoåi ñieàu thieän cuûa chuùng ta.
Ngaøy nay, trong moät theá giôùi ñang thay ñoåi nhanh choùng caùc kyõ thuaät truyeàn thoâng vaø caùc heä thoáng kyõ thuaät soá, chuùng ta ñang chöùng kieán söï lan roäng cuûa caùi ñöôïc goïi laø "tin giaû". Ñieàu naøy ñoøi hoûi moät söï suy tö, vaø ñoù laø lyù do taïi sao trong Söù ñieäp Truyeàn thoâng Theá giôùi naøy, toâi ñaõ quyeát ñònh trôû laïi vaán ñeà veà chaân lyù, laø ñieàu ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán bôûi caùc vò tieàn nhieäm cuûa toâi baét ñaàu vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ Ñeä Luïc, trong söù ñieäp naêm 1972 cuûa ngaøi, vôùi chuû ñeà laø: "Truyeàn thoâng Xaõ hoäi phuïc vuï Chaân Lyù". Baèng caùch naøy, toâi muoán ñoùng goùp vaøo daán thaân chung cuûa chuùng ta nhaèm ngaên chaën söï lan roäng cuûa tin giaû vaø taùi khaùm phaù phaåm giaù cuûa baùo chí vaø traùch nhieäm caù nhaân cuûa caùc nhaø baùo trong vieäc truyeàn ñaït söï thaät.
1. Tính "thaát thieät" cuûa tin giaû laø gì?
Thuaät ngöõ "tin giaû" ñaõ laø ñoái töôïng cuûa caùc cuoäc thaûo luaän vaø tranh luaän soâi noåi. Noùi chung, noù lieân quan ñeán söï lan roäng vieäc thoâng tin sai laïc treân maïng hoaëc treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng truyeàn thoáng. Noù lieân quan ñeán nhöõng thoâng tin sai leäch döïa treân nhöõng döõ lieäu khoâng toàn taïi hoaëc bò boùp meùo ñeå löøa doái vaø thao tuùng ñoäc giaû. Ngöôøi ta truyeàn baù tin giaû ñeå phuïc vuï cho caùc muïc tieâu cuï theå, aûnh höôûng ñeán caùc quyeát ñònh chính trò vaø phuïc vuï cho nhöõng lôïi ích veà kinh teá.
Hieäu quaû cuûa tin giaû phuï thuoäc tröôùc heát laø vaøo khaû naêng baét chöôùc caùc tin töùc thöïc söï, ñeán möùc xem ra coù veû hôïp lyù. Thöù nöõa, caùi thoâng tin naøy tuy giaû nhöng trôû neân ñaùng tin neáu noù "naém baét" ñöôïc söï chuù yù cuûa ngöôøi daân baèng caùch ñaùnh truùng caùc thaønh kieán vaø nhöõng ñònh kieán xaõ hoäi, vaø khai thaùc ñöôïc nhöõng caûm xuùc boäc phaùt nhö lo laéng, caêm hôøn, töùc giaän vaø thaát voïng. Khaû naêng truyeàn baù nhöõng tin giaû naøy thöôøng döïa vaøo vieäc leøo laùi caùc maïng xaõ hoäi vaø caùc phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa chuùng. Nhöõng caâu chuyeän thaát thieät coù theå lan truyeàn nhanh ñeán noãi ngay caû nhöõng lôøi phuû nhaän coù thaåm quyeàn ñi nöõa cuõng khoâng theå haïn cheá ñöôïc nhöõng thieät haïi.
Khoù khaên trong vieäc vaïch traàn vaø loaïi boû tin giaû cuõng do thöïc teá laø nhieàu ngöôøi thöôøng chæ töông taùc trong caùc moâi tröôøng kyõ thuaät soá vôùi nhöõng ngöôøi hôïp yù vôùi mình, trong caùc moâi tröôøng nhö theá, thöôøng khoâng coù choã cho caùc quan ñieåm vaø yù kieán khaùc nhau. Thoâng tin sai laïc, do vaäy, phaùt trieån maïnh khi khoâng coù söï ñoái khaùng laønh maïnh vôùi caùc nguoàn thoâng tin khaùc coù khaû naêng thaùch thöùc moät caùch hieäu quaû caùc ñònh kieán vaø taïo ra caùc cuoäc ñoái thoaïi xaây döïng; thay vaøo ñoù, noù coù nguy cô laøm cho ngöôøi ta trôû thaønh nhöõng keû voâ tình ñoàng loõa trong vieäc truyeàn baù nhöõng yù töôûng sai leäch vaø voâ caên cöù. Bi kòch cuûa thoâng tin sai laïc laø noù laøm maát uy tín cuûa ngöôøi khaùc, trình baøy nhöõng ngöôøi aáy nhö keû thuø, tôùi möùc moâ taû hoï nhö ma quyû vaø nung naáu loøng caêm thuø hoï. Tin giaû laø moät daáu chæ cho nhöõng thaùi ñoä thieáu khoan dung vaø quaù nhaïy caûm, vaø chæ daãn ñeán vieäc truyeàn baù söï kieâu caêng vaø loøng thuø haän. Ñoù laø keát quaû cuoái cuøng cuûa söï thaát thieät.
2. Laøm theá naøo chuùng ta coù theå nhaän ra tin giaû maïo?
Khoâng ai trong chuùng ta coù theå caûm thaáy ñöôïc mieãn tröø khoûi traùch nhieäm choáng laïi nhöõng söï giaû traù naøy. Ñaây khoâng phaûi laø moät nhieäm vuï deã daøng, vì nhöõng thoâng tin sai leäch thöôøng döïa treân nhöõng luaän ñieäu coá yù gaây hieåu nhaàm moät caùch quanh co vaø xaûo quyeät, vaø ñoâi khi coøn söû duïng caû caùc cô cheá taâm lyù tinh vi. Caùc noã löïc ñaùng khen ñang ñöôïc thöïc hieän ñeå hình thaønh caùc chöông trình giaùo duïc nhaèm giuùp ngöôøi daân lyù giaûi vaø ñaùnh giaù thoâng tin ñöôïc cung caáp bôûi caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaø daïy hoï tham gia tích cöïc vaøo vieäc vaïch traàn söï giaû doái thay vì voâ tình goùp phaàn laøm lan roäng nhöõng thoâng tin sai leäch. Cuõng ñaùng khen ngôïi ñoù laø nhöõng saùng kieán veà cô cheá vaø luaät phaùp nhaèm phaùt trieån caùc quy ñònh giuùp kieàm cheá hieän töôïng naøy, ñoù laø chöa keå caùc coâng trình ñang ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc coâng ty coâng ngheä vaø truyeàn thoâng trong vieäc ñöa ra caùc tieâu chí môùi nhaèm xaùc minh caùc ñaëc ñieåm nhaän daïng caù nhaân aån naáp sau haøng trieäu hoà sô kyõ thuaät soá.
Tuy nhieân, vieäc ngaên ngöøa vaø xaùc ñònh caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa thoâng tin sai leäch cuõng ñoøi hoûi moät quaù trình phaân ñònh saâu saéc vaø thaän troïng. Chuùng ta caàn phaûi vaïch traàn caùi goïi laø "nhöõng chieán thuaät cuûa con raén" ñöôïc söû duïng bôûi nhöõng keû caûi trang ñeå taán coâng baát cöù luùc naøo vaø baát cöù taïi nôi naøo. Ñaây laø chieán löôïc ñöôïc söû duïng bôûi "con raén quyû quyeät" trong Saùch Saùng theá kyù, ñoù laø ñöùa ñaõ tung ra nhöõng tin giaû tröôùc nhaát (Saùng theá kyù 3: 1-15), khôûi ñaàu lòch söû bi thaûm cuûa toäi loãi con ngöôøi, baét ñaàu vôùi caûnh huynh ñeä töông taøn ñaàu tieân (xem Saùng theá kyù 4) vaø daãn ñeán cô man nhöõng söï aùc khaùc choáng laïi Thieân Chuùa, ngöôøi laân caän, xaõ hoäi vaø thieân nhieân. Chieán löôïc cuûa "Cha ñeû nhöõng lôøi doái traù" ranh maõnh naøy (Ga 8:44) laø baét chöôùc chính xaùc caùi hình thöùc duï doã tinh quaùi vaø nguy hieåm ñoù ñeå leûn vaøo con tim con ngöôøi vôùi nhöõng lyù leõ vöøa giaû doái vöøa quyeán ruõ.
Trong trình thuaät veà toäi loãi ñaàu tieân, teân caùm doã tieáp caän ngöôøi phuï nöõ baèng caùch giaû vôø laø baïn cuûa coâ, chæ quan taâm ñeán phuùc lôïi cuûa coâ, vaø baét ñaàu baèng caùch noùi ñieàu gì ñoù chæ coù moät phaàn laø thaät: "Thieân Chuùa thöïc söï noùi raèng oâng baø khoâng ñöôïc aên traùi cuûa baát kyø caây naøo trong vöôøn naøy sao?"(Saùng theá kyù 3: 1). Treân thöïc teá, Thieân Chuùa khoâng bao giôø noùi oâng Adong khoâng ñöôïc aên traùi cuûa baát kyø caây naøo, nhöng chæ laø traùi töø moät caùi caây: "traùi cuûa caây cho bieát ñieàu thieän ñieàu aùc, thì ngöôi khoâng ñöôïc aên" (Saùng theá kyù 2:17). Ngöôøi ñaøn baø söûa sai con raén, nhöng laïi ñeå cho mình bò thua tröôùc söï khieâu khích cuûa noù: "Traùi treân caây ôû giöõa vöôøn, Thieân Chuùa ñaõ baûo: 'Caùc ngöôi khoâng ñöôïc aên, khoâng ñöôïc ñoäng tôùi, keûo phaûi cheát.'" (Saùng theá kyù 3: 2). Caâu traû lôøi cuûa coâ bao haøm nhöõng yù töôûng vuï luaät vaø tieâu cöïc; sau khi laéng nghe ñöùa löøa doái vaø ñeå baûn thaân mình chòu thua tröôùc phieân baûn cuûa noù veà caùc söï kieän, ngöôøi phuï nöõ bò löøa. Vì vaäy, coâ chuù yù ñeán lôøi traán an cuûa noù: "OÂng baø seõ khoâng cheát ñaâu!" (Saùng theá kyù 3: 4).
"Söï huûy dieät" cuûa teân caùm doã khoaùc leân chuùt saéc maøu cuûa söï thaät: "Thieân Chuùa bieát ngaøy naøo oâng baø aên traùi caây ñoù, maét oâng baø seõ môû ra, vaø oâng baø seõ neân nhö nhöõng vò thaàn bieát ñieàu thieän ñieàu aùc." (Saùng theá kyù 3: 5). Meänh leänh hieàn phuï cuûa Thieân Chuùa laø vì lôïi ích cuûa hoï, ñaõ bò laøm maát uy tín bôûi söï caùm doã haáp daãn cuûa keû thuø: "Ngöôøi ñaøn baø thaáy traùi caây ñoù aên thì ngon, troâng thì ñeïp maét" (Saùng 3: 6). Caâu truyeän Kinh thaùnh naøy mang laïi moät yeáu toá thieát yeáu cho suy luaän cuûa chuùng ta: chaúng heà coù nhöõng thoâng tin sai laïc maø laïi voâ haïi; traùi laïi, tin vaøo söï giaû doái coù theå coù nhöõng haäu quaû thaûm khoác. Ngay caû moät söï meùo moù chuùt ñænh söï thaät cuõng coù theå coù nhöõng heä quaû nguy hieåm.
Ñieàu nguy hieåm laø loøng tham cuûa chuùng ta. Tin giaû thöôøng lan truyeàn nhanh choùng ñeán noãi khoù coù theå döøng laïi, khoâng phaûi vì caûm thöùc muoán ñöôïc chia seû, laø ñieàu truyeàn caûm höùng cho caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, maø bôûi vì noù haáp daãn loøng tham khoâng ñaùy raát deã buøng leân trong loøng ngöôøi. Nhöõng muïc tieâu kinh teá vaø leøo laùi gaây ra tin giaû baét nguoàn töø loøng khao khaùt quyeàn löïc, ham muoán sôû höõu vaø laïc thuù, maø chung cuoäc bieán chuùng ta trôû thaønh naïn nhaân cuûa moät caùi gì ñoù bi thaûm hôn nöõa: ñoù laø söùc maïnh löøa ñaûo cuûa caùi aùc di chuyeån töø lôøi noùi laùo naøy ñeán lôøi löøa doái khaùc nhaèm cöôùp ñi söï töï do noäi taâm cuûa chuùng ta. Ñoù laø lyù do vì sao giaùo duïc chaân lyù coù nghóa laø daïy cho moïi ngöôøi bieát caùch phaân ñònh, ñaùnh giaù vaø hieåu roõ nhöõng ham muoán vaø khuynh höôùng saâu xa nhaát cuûa chuùng ta, ñeå chuùng ta ñöøng ñaùnh maát ñi nhaän thöùc veà ñieàu thieän ñeå roài chieàu theo moïi caùm doã.
3. "Söï thaät seõ giaûi thoaùt anh em" (Ga 8:32)
Söï oâ nhieãm lieân tuïc bôûi ngoân ngöõ löøa doái coù theå laøm ñen toái cuoäc soáng noäi taâm cuûa chuùng ta. Quan saùt cuûa Dostoevsky thaät laø chí lyù: "Nhöõng ngöôøi noùi doái chính mình vaø laéng nghe nhöõng lôøi noùi doái cuûa chính hoï ñeán moät luùc naøo ñoù seõ heát coøn phaân bieät noåi ñaâu laø söï thaät trong hoï, hoaëc xung quanh hoï, vaø nhö vaäy hoï maát taát caû loøng töï troïng vaø söï toân troïng ñoái vôùi ngöôøi khaùc. Vaø khi khoâng coøn ñöôïc ai toân troïng, hoï khoâng coøn bieát yeâu, vaø khi khoâng coù tình yeâu, ñeå laáp ñaày chính mình vaø queân ñi, hoï lao vaøo nhöõng ñam meâ vaø nhöõng laïc thuù taàm thöôøng vaø chìm saâu trong thuù tính giöõa nhöõng thaáp heøn cuûa hoï, taát caû ñeàu do lieân tuïc doái traù vôùi ngöôøi vaø vôùi mình maø ra" (Anh em nhaø Karamazov, II, 2).
Vaäy laøm theá naøo ñeå chuùng ta töï baûo veä mình? Thuoác giaûi ñoäc hieäu nghieäm nhaát cho vi khuaån giaû doái laø söï thanh loïc trong chaân lyù. Trong Kitoâ giaùo, chaân lyù khoâng chæ laø moät thöïc taïi nhaän thöùc [chuù thích cuûa ngöôøi dòch conceptual reality ñeå phaân bieät vôùi physical reality - thöïc taïi theå lyù] lieân quan ñeán caùch thöùc chuùng ta ñaùnh giaù söï vaät, xaùc ñònh xem chuùng laø ñuùng hay sai. Söï thaät khoâng chæ mang ra aùnh saùng nhöõng thöù ñöôïc che giaáu, "vaïch ra thöïc taïi", nhö thuaät ngöõ Hy Laïp xöa laø aletheia (töø chöõ "a-letheøs", "khoâng aån daáu") maø coøn coù theå laøm chuùng ta tin. Söï thaät lieân quan ñeán toaøn boä cuoäc ñôøi cuûa chuùng ta. Trong Kinh Thaùnh, noù coù nghóa laø söï uûng hoä, söï vöõng chaéc vaø tin caäy, nhö ñöôïc aùm chæ bôûi töø goác 'aman', laø nguoàn goác cuûa thaønh ngöõ phuïng vuï Amen cuûa chuùng ta. Söï thaät laø caùi gì baïn coù theå döïa vaøo, ñeå khoâng bò rôi. Theo yù nghóa töông quan naøy, Ñaáng duy nhaát thöïc söï ñaùng tin caäy vaø tín thaùc - Ñaáng maø chuùng ta coù theå tin töôûng chính laø Thieân Chuùa haèng soáng. Vì theá, Chuùa Gieâsu môùi noùi: "Ta laø söï thaät" (Ga 14: 6). Chuùng ta khaùm phaù vaø taùi khaùm phaù söï thaät khi chuùng ta traûi nghieäm ñieàu naøy trong loøng mình vôùi nieàm trung thaønh vaø tin töôûng vaøo Ñaáng yeâu thöông chuùng ta. Chæ ñieàu naøy thoâi môùi coù theå giaûi phoùng chuùng ta: "Söï thaät seõ giaûi thoaùt anh em" (Ga 8:32).
Töï do khoûi söï giaû traù vaø tìm kieám moái quan heä laø hai thaønh phaàn khoâng theå thieáu neáu nhöõng lôøi noùi vaø cöû chæ cuûa chuùng ta laø ñuùng, chaân thöïc vaø ñaùng tin caäy. Ñeå phaân bieät söï thaät, chuùng ta caàn phaûi phaân ñònh moïi thöù khuyeán khích söï hieäp thoâng vaø coå vuõ ñieàu thieän vôùi baát cöù ñieàu gì coù xu höôùng coâ laäp, chia reõ vaø choáng ñoái. Söï thaät, do ñoù, khoâng thöïc söï ñöôïc naém baét duø cho noù khoâng bò aùp ñaët bôûi moät caù nhaân naøo. Söï thaät caàn phaûi xuaát phaùt töø caùc moái quan heä töï do giöõa con ngöôøi vôùi nhau, töø vieäc laéng nghe laãn nhau. Chuùng ta cuõng khoâng bao giôø coù theå ngöøng tìm kieám söï thaät, bôûi vì söï giaû doái luoân luoân coù theå len vaøo, ngay caû khi chuùng ta noùi ra nhöõng ñieàu ñuùng. Moät lyù luaän cho duø khoâng ai baét beû vaøo ñaâu ñöôïc, vaø hoaøn toaøn döïa treân nhöõng söï kieän khoâng theå phuû nhaän, nhöng neáu noù ñöôïc duøng ñeå laøm toån thöông ngöôøi khaùc vaø laøm maát uy tín cuûa ngöôøi ñoù tröôùc maét ngöôøi khaùc, thì baát keå noù coù veû ñuùng ñeán ñaâu ñi nöõa, noù cuõng khoâng phaûi laø ñuùng. Chuùng ta coù theå nhaän ra tính chaân thöïc cuûa nhöõng lôøi phaùt bieåu qua hoa traùi cuûa chuùng: lieäu chuùng coù gaây tranh caõi, chia reõ, laøm nhuït chí; hay chuùng thuùc ñaåy söï suy tö tröôûng thaønh vaø ñöôïc thoâng tin ñaày ñuû, daãn ñeán söï ñoái thoaïi xaây döïng vaø nhöõng thaønh quaû tích cöïc.
4. Hoøa bình laø nhöõng tin chaân thöïc
Thuoác giaûi ñoäc hieäu nghieäm nhaát cho söï giaû doái khoâng phaûi laø nhöõng chieán löôïc, nhöng laø con ngöôøi: nhöõng ngöôøi khoâng tham lam nhöng saün saøng laéng nghe, nhöõng ngöôøi noã löïc tham gia vaøo cuoäc ñoái thoaïi chaân thaønh ñeå söï thaät coù theå noåi leân; vaø nhöõng ngöôøi bò thu huùt bôûi söï thieän vaø chòu traùch nhieäm veà caùch hoï söû duïng ngoân ngöõ. Neáu traùch nhieäm laø caâu traû lôøi cho söï lan roäng cuûa tin giaû, thì moät traùch nhieäm naëng neà ñaët treân vai nhöõng ngöôøi maø coâng vieäc cuûa hoï laø cung caáp thoâng tin, cuï theå laø caùc nhaø baùo, nhöõng ngöôøi baûo veä tin töùc. Trong theá giôùi ngaøy nay, coâng vieäc cuûa hoï, trong moïi khía caïnh, khoâng chæ laø moät ngheà kieám aên; ñoù laø moät söù meänh. Giöõa nhöõng caïnh tranh aùc lieät vaø chaïy ñua raùo rieát, hoï phaûi nhôù raèng traùi tim cuûa thoâng tin khoâng phaûi laø toác ñoä töôøng trình hay taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùi ñoäc giaû, maø laø nhöõng con ngöôøi. Thoâng baùo cho ngöôøi khaùc coù nghóa laø ñaøo taïo ngöôøi khaùc; noù coù nghóa laø ñoäng chaïm ñeán cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. Ñoù laø lyù do taïi sao vieäc baûo ñaûm tính chính xaùc cuûa caùc nguoàn tin vaø baûo veä vieäc truyeàn thoâng laø nhöõng phöông tieän thöïc söï ñeå quaûng baù söï thieän, taïo ra loøng tin vaø môû ñöôøng cho söï hieäp thoâng vaø hoaø bình.
Nhö theá, toâi muoán môøi goïi taát caû moïi ngöôøi coå vuõ moät neàn baùo chí vì hoøa bình. Khi noùi nhö theá, toâi khoâng coù yù muoán noùi ñeán loaïi hình baùo chí ñaày maät ngoït vaø töø choái thöøa nhaän söï toàn taïi cuûa nhöõng vaán ñeà nghieâm troïng; hay loaïi hình baùo chí chæ ñaày caûm tính. Ngöôïc laïi, toâi muoán noùi ñeán moät neàn baùo chí trung thöïc trong ñoù choáng laïi nhöõng giaû doái, nhöõng thöù khaåu hieäu nghe thaät keâu, vaø caùc tieâu ñeà giaät gaân. Moät neàn baùo chí do daân taïo ra vaø vì daân, moät neàn baùo chí phuïc vuï taát caû moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi khoâng coù tieáng noùi - vaø hoï laø ña soá trong theá giôùi cuûa chuùng ta. Moät neàn baùo chí ít taäp trung vaøo caùc tin töùc giaät gaân vaø taäp chuù nhieàu hôn vaøo vieäc tìm ra caùc nguyeân nhaân cô baûn cuûa caùc cuoäc xung ñoät, nhaèm thuùc ñaåy söï hieåu bieát saâu saéc hôn vaø goùp phaàn giaûi quyeát baèng caùch thieát laäp caùc quy trình ñaïo ñöùc. Moät neàn baùo chí daán thaân vaøo vieäc chæ ra nhöõng löïa choïn khaùc hôn laø söï leo thang caùc traän chieán la heùt vaø baïo löïc baèng lôøi noùi.
Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích naøy, laáy caûm höùng töø moät lôøi caàu cuûa Thaùnh Phanxicoâ, chuùng ta coù theå höôùng veà Ñaáng Chaân Lyù vôùi lôøi nguyeän caù nhaân sau:
Laïy Chuùa, xin laøm cho chuùng con neân nhöõng khí cuï bình an cuûa Chuùa.
Giuùp chuùng con nhaän ra söï aùc len loûi trong thöù truyeàn thoâng khoâng kieán taïo söï hieäp thoâng.
Giuùp chuùng con bieát loaïi boû noïc ñoäc khoûi nhöõng phaùn ñoaùn cuûa chuùng con.
Giuùp chuùng con noùi veà tha nhaân nhö anh chò em cuûa chuùng con.
Chuùa laø Ñaáng trung tín vaø ñaùng tin caäy, xin laøm cho lôøi noùi cuûa chuùng con thaønh nhöõng haït gioáng söï thieän cho theá giôùi.
nôi coù tieáng la heùt, xin laøm cho chuùng con bieát laéng nghe;
nôi coù hoang mang, xin cho chuùng con gôïi höùng cho haøi hoøa;
nôi coù mô hoà, xin cho chuùng con bieát mang laïi söï minh baïch;
nôi coù söï loaïi tröø, haõy ñeå chuùng con mang ñeán tình ñoaøn keát;
nôi coù chuû nghóa kích ñoäng, xin cho chuùng con bieát duøng söï tænh taùo;
nôi hôøi hôït, xin cho chuùng con neâu leân nhöõng caâu hoûi thöïc söï;
nôi coù thaønh kieán, xin cho chuùng con ñaùnh thöùc nieàm tin;
nôi coù haän thuø, xin cho chuùng con mang laïi nieàm toân troïng;
nôi coù söï giaû doái, xin cho chuùng con mang ñeán söï thaät.
Amen.
Vatican, ngaøy 24 thaùng 1 naêm 2018
+ Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
J.B. Ñaëng Minh An dòch