Dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ
vôùi caùc nhaø caàm quyeàn Peru vaø ngoaïi giao ñoaøn
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ vôùi caùc nhaø caàm quyeàn Peru vaø ngoaïi giao ñoaøn.
Peru (VietCatholic News 21-01-2018) - 'Vieäc xuoáng caáp cuûa moâi tröôøng, buoàn thay, khoâng theå taùch bieät khoûi vieäc xuoáng caáp veà luaân lyù cuûa caùc coäng ñoàng ta.'
Theo tin Zenit, ngaøy 19 thaùng 1 naêm 2018, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ gaëp gôõ caùc nhaø caàm quyeàn Peru vaø ngoaïi giao ñoaøn vaø ñaõ ñoïc tröôùc hoï moät baøi dieãn vaên thuùc giuïc hoï löu yù tôùi giôùi treû trong vieäc xaây döïng töông lai. Ngaøi cuõng caûnh caùo choáng laïi tham nhuõng vaø vieäc huûy hoaïi moâi tröôøng.
Cuoäc gaëp gôõ treân dieãn ra 1 ngaøy sau khi Ñöùc Phanxicoâ noùi chuyeän vôùi caùc daân toäc baûn ñòa vuøng Amazon vaø giôùi treû taïi moät nhaø daønh cho caùc treû em bò boû rôi.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi noùi chuyeän cuûa ngaøi vôùi caùc nhaø caàm quyeàn Peru vaø ngoaïi giao ñoaøn ngaøy 19 thaùng 1 naêm 2018, dòch theo baûn tieáng Anh do Toøa Thaùnh cung caáp.
* * *
Kính thöa Toång thoáng,
Caùc Thaønh Vieân Chính Phuû vaø Ngoaïi Giao Ñoaøn
Quyù Nhaø Caàm Quyeàn
Quyù Ñaïi Dieän Xaõ Hoäi Daân Söï
Thöa Quyù Baø vaø Quùy OÂng, Caùc Baïn Thaân Meán,
Khi ñeán toøa nhaø lòch söû naøy, toâi caûm ôn Thieân Chuùa ñaõ cho toâi cô hoäi ñöôïc hieän dieän treân ñaát nöôùc Peru. Toâi muoán caùc lôøi leõ cuûa toâi laø moät thoâng ñieäp chaøo hoûi vaø quùy meán ñoái vôùi moãi ngöôøi con trai vaø con gaùi cuûa daân toäc naøy, moät daân toäc maø trong caùc naêm qua ñaõ baûo toàn vaø laøm phong phuù tuùi khoân ñaõ ñöôïc truyeàn laïi töø toå tieân vaø thöïc söï ñaïi dieän cho moät trong nhöõng di saûn lôùn nhaát cuûa mình.
Toâi xin caûm ôn oâng Pedro Pablo Kuczynsky, Toång thoáng cuûa Quoác gia, vì lôøi môøi cuûa oâng ñeán thaêm ñaát nöôùc vaø vì lôøi chaøo möøng cuûa oâng nhaân danh quùy vò.
Chuyeán thaêm Peru cuûa toâi coù chuû ñeà: "Hôïp nhaát bôûi hy voïng". Neáu toâi coù theå noùi nhö vaäy, laø vì nhìn ñaát nöôøc naøy töï noù ñaõ laø moät lyù do ñeå hy voïng roài. Moät phaàn laõnh thoå cuûa quùy vò bao goàm Amazon, nôi toâi ñaõ vieáng thaêm saùng nay. Ñaây laø röøng nhieät ñôùi lôùn nhaát vaø laø heä thoáng soâng roäng lôùn nhaát haønh tinh. "Laù phoåi" naøy, nhö noù voán ñöôïc goïi, laø moät trong nhöõng khu vöïc ña daïng sinh hoïc lôùn lao treân theá giôùi, vì noù laø nôi sinh soáng cuûa raát nhieàu chuûng loaïi khaùc nhau.
Quùy vò cuõng giaøu coù vaø ña daïng veà caùc neàn vaên hoaù, nhöõng neàn vaên hoùa ngaøy moät hoøa hôïp töông giao vaø taïo neân linh hoàn cuûa daân toäc naøy. Ñoù laø moät linh hoàn ñöôïc ñaëc tröng hoùa bôûi caùc giaù trò toå tieân nhö loøng hieáu khaùch, loøng quùy meán ngöôøi khaùc, loøng toân troïng vaø bieát ôn ñoái vôùi meï ñaát vaø tính saùng taïo ra nhieàu saùng kieán môùi. Noù cuõng noåi baät trong caûm thöùc veà traùch nhieäm chung ñoái vôùi vieäc phaùt trieån moïi ngöôøi, cuøng nhau lieân ñôùi, moät söï lieân ñôùi thöôøng thaáy trong ñaùp öùng cuûa quùy vò ñoái vôùi caùc thieân tai khaùc nhau maø quùy vò töøng traûi qua.
Veà phöông dieän naøy, toâi muoán höôùng veà giôùi treû. Hoï laø nhöõng hoàng phuùc chuû yeáu nhaát maø xaõ hoäi naøy sôû höõu. Vôùi söï naêng ñoäng vaø söï nhieät tình cuûa hoï, hoï höùa heïn vaø khuyeán khích chuùng ta mô öôùc moät töông lai ñaày hy voïng, phaùt sinh töø cuoäc gaëp gôõ giöõa tuùi khoân cao quí cuûa toå tieân vaø nhöõng con maét môùi meû cuûa giôùi treû. Toâi cuõng raát vui ñoái vôùi thöïc teá lòch söû: ñoù laø nieàm hy voïng kia ôû ñaát nöôùc naøy coù khuoân maët cuûa söï thaùnh thieän. Peru ñaõ sinh ra caùc vò thaùnh laøm raïng rôõ nhöõng con ñöôøng ñöùc tin cho toaøn boä luïc ñòa Myõ Chaâu. Chæ xin ñôn cöû moät vò, Thaùnh Martin de Porres, ngöôøi con trai cuûa hai neàn vaên hoùa, cho thaáy söùc maïnh vaø söï phong phuù seõ ñeán khi ngöôøi ta taäp chuù vaøo tình yeâu. Toâi coù theå tieáp tuïc noùi daøi hôn danh saùch caùc lyù do, caû vaät chaát laãn tinh thaàn, ñeå hy voïng. Peru laø moät laõnh thoå cuûa hy voïng, môøi goïi vaø thaùch thöùc ngöôøi daân cuûa noù hôïp nhaát. Giöõa nhieàu ñieàu khaùc, daân toäc naøy coù nghóa vuï duy trì söï hôïp nhaát, chính laø ñeå baûo veä taát caû caùc lyù do ñeå hy voïng naøy.
Theá nhöng, treân nieàm hy voïng naøy, moät boùng toái ñang lan roäng, moät ñe doïa ñang loä dieän. "Khoâng bao giôø nhaân loaïi laïi coù caùi söùc maïnh nhö theá treân mình, theá nhöng khoâng coù gì ñaûm baûo noù seõ ñöôïc söû duïng moät caùch khoân ngoan, ñaëc bieät khi chuùng ta xem xeùt vieäc noù hieän ñang ñöôïc söû duïng nhö theá naøo" (Laudato Si, 104). Ñieàu naøy hieån nhieân trong caùch chuùng ta ñang loät boû khoûi traùi ñaát caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân cuûa noù, maø neáu khoâng coù chuùng, khoâng hình thöùc soáng naøo coù theå coù caû. Vieäc ñeå maát caùc röøng thöa vaø röøng raäm khoâng chæ coù nghóa maát maùt caùc chuûng loaïi voán cuõng laø nhöõng nguoàn taøi nguyeân voâ cuøng quan troïng cho töông lai maø coøn maát maùt caùc moái lieân heä sinh töû keát cuïc laøm thay ñoåi toaøn boä heä sinh thaùi (xem ñaõ daãn, 32).
Trong boái caûnh naøy, "thoáng nhaát ñeå baûo veä hy voïng" coù nghóa laø coå vuõ vaø phaùt trieån moät heä sinh thaùi toaøn dieän thay theá cho "moät moâ hình phaùt trieån ñaõ loãi thôøi voán tieáp tuïc taïo ra söï suy thoaùi cuûa con ngöôøi, cuûa xaõ hoäi vaø moâi tröôøng" (Thoâng ñieäp Urbi et Orbi, Leã Giaùng Sinh 2017 ). Ñieàu naøy keâu goïi phaûi laéng nghe caùc con ngöôøi vaø caùc daân toäc ñòa phöông, thöøa nhaän vaø toân troïng hoï nhö nhöõng ñoái taùc ñoái thoaïi giaù trò. Hoï duy trì moái lieân keát tröïc tieáp vôùi ñaát ñai, hoï bieát thôøi gian vaø phöông caùch cuûa noù, vaø do ñoù hoï bieát caùc haäu quaû thaûm khoác ñöôïc taïo ra, nhaân danh phaùt trieån, bôûi nhieàu döï aùn. Cô caáu chuû yeáu taïo neân quoác gia ñang bò thay ñoåi. Söï suy thoaùi cuûa moâi tröôøng, buoàn thay, khoâng theå taùch rôøi khoûi söï suy thoaùi luaân lyù cuûa caùc coäng ñoàng chuùng ta. Chuùng ta khoâng theå nghó veà chuùng nhö hai thöïc teá taùch bieät.
Ví duï, khai thaùc moû kieåu chôï ñen ñaõ trôû thaønh moái nguy hieåm ñang huûy hoaïi cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân; röøng vaø soâng ñang bò phaù huûy, vôùi taát caû söï phong phuù cuûa chuùng. Toaøn boä quaù trình suy thoaùi naøy mang theo noù vaø khuyeán khích caùc toå chöùc hoaït ñoäng ngoaøi cô caáu phaùp lyù; chuùng laøm raát nhieàu anh chò em cuûa chuùng ta maát phaåm giaù baèng caùch baét hoï chòu caûnh buoân baùn ngöôøi (hình thöùc noâ leä môùi), vieäc laøm thaát thöôøng vaø toäi phaïm... vaø nhieàu teä naïn khaùc aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán phaåm giaù cuûa hoï, ñoàng thôøi phaåm giaù cuûa quoác gia. Cuøng nhau laøm vieäc ñeå baûo veä hy voïng ñoøi chuùng ta heát söùc chuù yù tôùi moät hình thöùc suy thoaùi moâi tröôøng khaùc, thöôøng raát tinh vi, ngaøy caøng laøm oâ nhieãm toaøn boä heä thoáng söï soáng: tham nhuõng. Khoâng bieát bao nhieâu söï aùc ñaõ ñöôïc thöïc hieän cho nhaân daân Chaâu Myõ Latinh vaø caùc neàn daân chuû cuûa luïc ñòa naøy vì thöù "sieâu vi khuaån" xaõ hoäi ñoù, moät hieän töôïng ñang laây nhieãm moïi thöù, maø thieät haïi lôùn nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi ngheøo vaø meï ñaát.
Taát caû moïi thöù ñang ñöôïc thöïc hieän ñeå choáng laïi tai hoaï xaõ hoäi naøy ñaùng ñöôïc chuùng ta löu yù vaø giuùp ñôõ toái ña. .. Ñaây laø moät cuoäc chieán ñaáu lieân quan ñeán moïi ngöôøi chuùng ta. "Hôïp nhaát ñeå baûo veä hy voïng" ñoøi moät neàn vaên hoùa trong saùng hôn nôi caùc thöïc theå coâng coäng, khu vöïc tö vaø xaõ hoäi daân söï. Khoâng ai coù theå bò loaïi ra ngoaøi dieãn trình naøy. Tham nhuõng laø ñieàu coù theå ngaên ngöøa ñöôïc vaø keâu goïi söï cam keát nôi moïi ngöôøi.
Toâi khuyeán khích vaø thuùc giuïc taát caû nhöõng ai ñang naém giöõ caùc chöùc vuï coù quyeàn haønh, trong baát cöù lónh vöïc naøo, nhaán maïnh tôùi con ñöôøng naøy ñeå mang laïi cho daân toäc vaø ñaát nöôùc cuûa quùy vò söï an ninh phaùt sinh ra töø caûm quan cho raèng Peru laø nôi cuûa hy voïng vaø cô hoäi cho moïi ngöôøi, chöù khoâng chæ cho moät thieåu soá. Baèng caùch naøy, moïi ngöôøi daân Peru coù theå caûm nhaän ñöôïc raèng ñaát nöôùc naøy laø cuûa hoï, ôû ñaây hoï coù theå lieân heä huynh ñeä vaø bình ñaúng vôùi nhöõng ngöôøi laân caän cuûa hoï vaø giuùp ñôõ ngöôøi khaùc trong luùc hoï thieáu thoán. Moät laõnh thoå nôi hoï coù theå theå hieän töông lai cuûa chính hoï. Vaø theo caùch naøy, taïo ra moät Peru ñuû choã cho moïi ngöôøi thuoäc "moïi doøng maùu" (Joseù María Arguedas, Todas las sangres, Buenos Aires, 1964), moät laõnh thoå trong ñoù "lôøi höùa cuoäc soáng Peru" (Jorge Basadre, La promesa de lavida peruana, Lima, 1958) coù theå ñaït ñöôïc.
Tröôùc söï hieän dieän cuûa quùy vò, toâi muoán taùi khaúng ñònh cam keát cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, moät Giaùo Hoäi voán ñoàng haønh vôùi ñôøi soáng cuûa quoác gia naøy, trong noã löïc chung tieáp tuïc laøm vieäc ñeå Peru tieáp tuïc laø moät laõnh thoå hy voïng. Xin Thaùnh Rosa thaønh Lima caàu baàu cho moãi ngöôøi trong quùy vò vaø cho quoác gia ñöôïc chuùc phuùc naøy.
Caûm ôn quùy vò moät laàn nöõa.
Vuõ Vaên An