Ñöùc Phanxicoâ beânh vöïc
ngöôøi baûn ñòa taïi Peru
Ñöùc Phanxicoâ beânh vöïc ngöôøi baûn ñòa taïi Peru.
Peru (VietCatholic News 19-09-2018) - Theo tin Zenit ngaøy 19 thaùng 1 naêm 2018, ñi tröôùc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naêm 2019 veà Vuøng Amazon, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ noùi vôùi khoaûng 4,000 ngöôøi baûn ñòa ôû khu vöïc Amazon cuûa Peru, raèng ngaøi muoán ôû vôùi hoï ñeå chia seû caùc thaùch ñoá cuûa hoï vaø cuøng vôùi hoï, taùi khaúng ñònh "moät quyeát taâm baûo veä söï soáng, baûo veä traùi ñaát vaø baûo veä caùc neàn vaên hoaù."
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ nhaán maïnh ñieàu treân trong baøi dieãn vaên cuûa ngaøi vôùi ngöôøi daân baûn ñòa vuøng Amazon taïi "Coliseo Regional Madre de Dios" ôû Peru hoâm nay, 19 thaùng 1 naêm 2018, trong chuyeán toâng du ngoaïi quoác thöù 22 cuûa ngaøi ôû nöôùc ngoaøi taïi caùc nöôùc Nam Myõ laø Chile vaø Peru.
Chaøo thaêm caùc cö daân Amazon, Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaéc nhôù, vaø ñaõ phaân phaùt thoâng ñieäp Laudato Si cuûa ngaøi veà moâi tröôøng, veà vieäc chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta vaø baøy toû loøng bieát ôn ñoái vôùi nhöõng gì hoï laøm ñeå baûo veä haønh tinh.
"Xin cho pheùp toâi noùi laïi moät laàn nöõa," Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi, "Ngôïi khen Chuùa, laïy Chuùa, vì nhöõng kyø coâng cuûa Ngaøi nôi caùc daân toäc Amazon cuûa Ngaøi vaø vì moïi söï ña daïng sinh hoïc maø caùc vuøng ñaát naøy baûo boïc!"
Tieáp ñoù, Ñöùc Giaùo Hoaøng than phieàn raèng caùc daân toäc Amazon coù leõ chöa bao giôø bò ñe doaï treân ngay laõnh thoå cuûa hoï ñeán theá nhö hieän nay. "Toâi cho raèng ñieàu chuû yeáu laø phaûi baét ñaàu taïo ra caùc bieåu hieän ñònh cheá nhaèm toân troïng, coâng nhaän vaø ñoái thoaïi vôùi ngöôøi daân baûn ñòa, thöøa nhaän vaø khoâi phuïc caùc neàn vaên hoaù, ngoân ngöõ, truyeàn thoáng, quyeàn lôïi vaø linh ñaïo baûn ñòa". Ñöùc Giaùo Hoaøng keâu goïi moät cuoäc ñoái thoaïi giöõa caùc neàn vaên hoaù, trong ñoù nhöõng ngöôøi ñang ôû tröôùc maët ngaøi seõ "laø nhöõng ñoái taùc ñoái thoaïi chính," nhaát laø khi caùc döï aùn lôùn aûnh höôûng ñeán ñaát ñai cuûa hoï ñöôïc ñeà ra.
"Coâng nhaän vaø ñoái thoaïi seõ laø caùch toát nhaát ñeå bieán ñoåi caùc moái lieân heä maø lòch söû cuûa chuùng voán ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï loaïi tröø vaø kyø thò."
Baûo veä söï soáng
Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi: "Vieäc baûo veä traùi ñaát khoâng coù muïc ñích naøo khaùc ngoaøi vieäc baûo veä söï soáng." Ngaøi thöøa nhaän moät soá ñau khoå cuûa hoï do vieäc thaûi caùc khí hydrocacbon gaây ra, ñe doïa söï soáng vaø laøm oâ nhieãm moâi tröôøng töï nhieân cuûa chuùng ta.
"Theo cuøng caùc ñöôøng höôùng treân, hieän ñang coù moät cuoäc taán coâng taøn phaù khaùc ñoái vôùi söï soáng coù lieân heä ñeán vieäc oâ nhieãm moâi tröôøng, moät söï kieän raát ñöôïc vieäc khai moû traùi pheùp öa thích. Toâi muoán noùi tôùi naïn buoân ngöôøi: lao ñoäng noâ leä vaø laïm duïng tình duïc.
"Baïo löïc choáng caùc thieáu nieân vaø phuï nöõ hieän ñaõ thaáu tôùi trôøi. Toâi luoân buoàn khoå tröôùc soá phaän cuûa nhöõng ngöôøi laø naïn nhaân cuûa nhieàu loaïi buoân ngöôøi khaùc nhau. Toâi mong öôùc raèng taát caû chuùng ta nghe ñöôïc caâu hoûi cuûa Thieân Chuùa, 'Em trai cuûa ngöôi ñaâu?' (St 4: 9). Anh hay chò em cuûa caùc ngöôi ñang bò laøm noâ leä ôû ñaâu?"
Ñöùc Giaùo Hoaøng khaån khoaûn: "Chuùng ta ñöøng nhìn ñi choã khaùc. Hieän coù söï ñoàng loõa lôùn lao hôn chuùng ta töôûng. Vaán ñeà naøy lieân quan ñeán moïi ngöôøi! "
Nhöõng ngöôøi ít ñöôïc baûo veä nhaát
Cho raèng ngaøi ñaëc bieät nghó ñeán nhöõng ngöôøi voán ñöôïc nhaéc tôùi nhö laø "Caùc Ngöôøi Baûn Ñòa Töï YÙ Coâ Laäp" (PIAV), Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi raèng moái quan taâm noùi treân khieán chuùng ta, trong caên baûn, choïn giaûi phaùp baûo veä söï soáng cuûa nhöõng ngöôøi ít khaû naêng töï veä nhaát.
"Chuùng ta bieát raèng hoï laø nhöõng ngöôøi deã bò thöông toån nhaát. Caùch soáng sô khai cuûa hoï khieán hoï bò coâ laäp ngay caû trong caùc nhoùm saéc toäc cuûa chính hoï; hoï ñi aån naùu trong nhöõng khu röøng gaàn nhö khoâng ai coù theå tôùi ñeå ñöôïc soáng moät caùch töï do. Haõy tieáp tuïc baûo veä nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát trong caùc anh chò em cuûa chuùng ta. Söï coù maët cuûa hoï nhaéc nhôû chuùng ta raèng chuùng ta khoâng theå söû duïng caùc haøng hoaù voán nhaèm daønh cho moïi ngöôøi do loøng tham lam duy tieâu thuï ra leänh. Caùc giôùi haïn phaûi ñöôïc ñaët ra ñeå coù theå giuùp baûo veä chuùng ta khoûi moïi keá hoaïch phaù huyû moâi tröôøng oà aït, moät moâi tröôøng voán laøm chuùng ta laø chính chuùng ta hieän nay.
Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi, vieäc coâng nhaän nhöõng ngöôøi naøy nhaéc nhôû chuùng ta raèng chuùng ta khoâng phaûi laø chuû nhaân oâng tuyeät ñoái cuûa saùng theá. "Chuùng ta caàn khaån tröông ñaùnh giaù cao söï ñoùng goùp thieát yeáu maø hoï mang laïi cho xaõ hoäi nhö moät toaøn theå, vaø khoâng ruùt goïn caùc neàn vaên hoaù cuûa hoï vaøo hình aûnh lyù töôûng hoaù veà moät traïng thaùi töï nhieân, huoáng hoà laø moät loaïi baûo taøng vieän veà loái soáng xa xöa."
Vò Giaùo Hoaøng Doøng Teân nhaán maïnh: vieãn kieán vuõ truï cuûa hoï vaø ñöùc khoân ngoan cuûa hoï coù nhieàu ñieàu ñeå daïy doã nhöõng ngöôøi trong chuùng ta voán khoâng phaûi laø thaønh phaàn trong neàn vaên hoùa cuûa hoï.
"Vaên hoaù cuûa caùc daân toäc chuùng ta laø daáu hieäu chæ söï soáng. Amazon khoâng chæ laø moät khu baûo toàn ña sinh hoïc maø coøn laø moät khu baûo toàn vaên hoaù caàn phaûi ñöôïc duy trì khi ñoái maët vôùi nhöõng hình thöùc thöïc daân môùi. Gia ñình laø vaø luoân luoân voán laø moät ñònh cheá xaõ hoäi goùp phaàn nhieàu nhaát vaøo vieäc giöõ cho neàn vaên hoaù cuûa chuùng ta soáng ñoäng. Trong caùc thôøi ñieåm khuûng hoaûng cuûa quaù khöù, khi ñoái maët vôùi nhieàu hình thöùc ñeá quoác chuû nghóa, caùc gia ñình cuûa caùc daân toäc nguyeân thuûy ñaõ laø nhöõng ngöôøi baûo veä söï soáng toát nhaát."
Ñöùc Giaùo Hoaøng cuõng keâu goïi moïi ngöôøi hieän dieän laéng nghe ngöôøi cao nieân; ngaøi löu yù raèng hoï coù moät söï khoân ngoan giuùp hoï tieáp xuùc ñöôïc vôùi Ñaáng sieâu vieät vaø giuùp hoï thaáy ñieàu gì laø thieát yeáu trong ñôøi soáng.
Giaùo duïc
Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi raèng vieäc giaùo duïc giuùp chuùng ta xaây döïng caùc caây caàu vaø taïo ra neàn vaên hoaù gaëp gôõ. "Ñoái vôùi caùc daân toäc baûn ñòa, ñi hoïc vaø giaùo duïc phaûi laø moät öu tieân vaø cam keát cuûa nhaø nöôùc: moät cam keát toaøn boä vaø coù baûn vò vaên hoùa bieát thöøa nhaän, toân troïng vaø hoaø nhaäp ñöùc khoân ngoan cuûa toå tieân nhö laø moät kho baùu thuoäc veà caû quoác gia."
Tieáp theo ñoù, Ñöùc Giaùo Hoaøng yeâu caàu caùc anh em giaùm muïc cuûa ngaøi tieáp tuïc, nhö hoï ñang laøm ôû nhöõng nôi xa xoâi nhaát trong röøng, khuyeán khích vieäc giaùo duïc lieân vaên hoaù vaø song ngöõ trong caùc tröôøng hoïc, trong caùc ñònh cheá ñaøo taïo giaùo vieân, vaø trong caùc ñaïi hoïc. Ngaøi baøy toû söï ñaùnh giaù cao cuûa ngaøi ñoái vôùi caùc saùng kieán maø Giaùo hoäi Amazon ôû Peru töøng giuùp thi haønh nhaèm uûng hoä caùc daân toäc baûn ñòa.
Ngaøi noùi "bieát bao nhieâu nhaø truyeàn giaùo, nam cuõng nhö nöõ, ñaõ hieán ñôøi mình cho caùc daân toäc cuûa anh chò em vaø baûo veä neàn vaên hoùa cuûa anh chò em!", vaø nhaán maïnh raèng hoï ñaõ laøm nhö theá vì Tin Möøng. "Chính Chuùa Kitoâ ñaõ nhaän laáy xaùc thòt töø moät neàn vaên hoaù, neàn vaên hoaù Do Thaùi, vaø töø xaùc thòt naøy, Ngöôøi ñaõ töï ban Ngöôøi cho ta laøm nguoàn canh taân cho moïi daân toäc, theo caùch maø moãi ngöôøi, trong baûn saéc saâu xa nhaát cuûa mình, caûm thaáy mình ñöôïc khaúng ñònh nôi Ngöôøi. Ñöøng nhöôøng böôùc cho caùc möu toan böùng goác ñöùc tin Coâng Giaùo khoûi caùc daân toäc cuûa anh chò em."
Thöôïng Hoäi Ñoàng naêm 2019 veà Amazon
Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi raèng moãi neàn vaên hoaù vaø moãi theá giôùi quan töøng tieáp nhaän Tin Möøng ñeàu laøm phong phuù cho Giaùo Hoäi baèng caùch bieåu loä moät khía caïnh môùi meû cuûa göông maët Chuùa Kitoâ.
"Giaùo hoäi khoâng xa laï vôùi nhöõng vaán ñeà vaø cuoäc soáng cuûa anh chò em, Giaùo Hoäi khoâng muoán xa caùch loái soáng vaø caùch toå chöùc cuûa anh chò em. Chuùng ta caàn caùc daân toäc baûn ñòa ñeå leân khuoân cho neàn vaên hoùa cuûa caùc giaùo hoäi ñòa phöông ôû Amazon." Ñöùc Giaùo Hoaøng khuyeán khích nhöõng ngöôøi hieän dieän giuùp caùc vò giaùm muïc cuûa hoï, vaø caùc nhaø truyeàn giaùo nam nöõ cuûa hoï, neân moät vôùi caùc ngaøi, vaø baèng caùch naøy,"nhôø cuoäc ñoái thoaïi vôùi moïi ngöôøi, anh chò em haõy leân khuoân moät Giaùo hoäi coù khuoân maët Amazon, moät Giaùo hoäi coù khuoân maët baûn ñòa." Trong tinh thaàn naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi ngaøi ñaõ trieäu taäp moät Thöôïng hoäi ñoàng cho Amazon vaøo naêm 2019.
"Toâi tin töôûng vaøo khaû naêng linh ñoäng cuûa caùc daân toäc anh chò em vaø khaû naêng öùng phoù cuûa anh chò em tröôùc caùc thôøi ñieåm khoù khaên maø anh chò em ñang phaûi soáng. Anh chò em ñaõ cho thaáy ñieàu naøy trong nhöõng khoaûnh khaéc quan yeáu khaùc nhau cuûa lòch söû mình, vôùi nhöõng ñoùng goùp cuûa anh chò em vaø vieãn kieán dò bieät hoùa veà caùc moái lieân heä giöõa con ngöôøi, vôùi moâi tröôøng töï nhieân vaø caùch soáng ñöùc tin cuûa anh chò em."
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ keát luaän, baèng caùch noùi raèng ngaøi seõ caàu nguyeän cho hoï, cho laõnh thoå voán ñöôïc Thieân Chuùa chuùc phuùc naøy, vaø nhaéc hoï caàu nguyeän cho ngaøi.
Vuõ Vaên An