Nhöõng chi tieát trong ngaøy thöù hai
cuûa Ñöùc Phanxicoâ taïi Chile
Nhöõng chi tieát trong ngaøy thöù hai cuûa Ñöùc Phanxicoâ taïi Chile.
Santiago (VietCatholic News 17-01-2018) Haõng tin Associated Press cho ñaêng taûi nhieàu taám hình lieân quan xa gaàn ñeán ngaøy ñaày ñuû thöù hai cuûa Ñöùc Phanxicoâ taïi Peru.
Taám hình ñaàu tieân cho thaáy caûnh saùt ñang ñaët raøo caûn an ninh chuaån bò ñoùn tieáp Ñöùc Phanxicoâ tôùi Caên Cöù Khoâng Quaân Maquehue, ôû Temuco, Chile, ngaøy thöù Tö, 17 thaùng 1 naêm 2018. Ñöùc Phanxicoâ tôùi taâm ñieåm cuoäc tranh chaáp haøng theá kyû qua cuûa Chile vôùi ngöôøi baûn ñòa ñeå cöû haønh Thaùnh Leã taïi ñòa ñieåm naøy, cuõng laû maûnh ñaát tranh chaáp vaø tröôùc ñaây voán ñöôïc duøng laøm nôi giam giöõ vaû tra taán thôøi ñoäc taøi quaân phieät ñaãm maùu.
Taám hình thöù hai cho thaáy bieåu ngöõ hoan hoâ Ñöùc Phanxicoâ phaûn chieáu nôi caëp kính maùt cuûa moät phuï nöõ ñang ñöùng ñôïi ngaøi tôùi Caên Cöù Khoâng Quaân.
Taám hình thöù ba chuïp daân chuùng, moät soá mang côø AÙ Caên Ñình, ñang ñi boä tôùi Caên Cöù Maquehue nôi Ñöùc Phanxicoâ seõ cöû haønh Thaùnh Leã ngoaøi trôøi.
Taám hình thöù tö chuïp Ñöùc Phanxicoâ ñang tôùi Caên Cöù treân giaùo hoaøng xa. Caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa caû nhoùm Mapuche laãn chính phuû Chile ñeàu toû hy voïng Ñöùc Phanxicoâ seõ coù theå moâi giôùi cuoäc ñoái thoaïi. Cuoäc tranh chaáp cuûa hoï ñaõ baét ñaàu töø theá kyû 19, khi quaân ñoäi Chile ñaùnh baïi ngöôøi Mapuche, laø nhöõng ngöôøi töøng maõnh lieät choáng laïi caùc ngöôøi laäp nghieäp Taây Ban Nha vaø AÂu Chaâu khaùc trong nhieàu theá kyû.
Sau ñaây laø baûn tin ghi nhanh cuûa A.P. theo giôø Santiago
10:05 giôø saùng
Ñöùc Phanxicoâ ñang chuaån bò cöû haønh Thaùnh Leã taïi moät khu vöïc voán töôïng tröng cho cuoäc tranh chaáp laâu haøng theá kyû vôùi ngöôøi baûn ñòa.
Caên cöù Khoâng Quaân Maquehue ôû Temuco ñöôïc xaây döïng treân ñaát laáy cuûa ngöôøi baûn ñòa Mapuche ñaàu theá kyû 20.
Noù cuõng ñaõ ñöôïc duøng laøm trung taâm giam giöõ trong caùc naêm 1973-1990, thôøi ñoäc taøi cuûa Töôùng Augusto Pinochet. Hai söï kieän naøy bieán noù thaønh 1 nôi ñaày nhöõng kyù öùc ñau buoàn cho caû ngöôøi Mapuche laãn caùc gia ñình naïn nhaân cuûa cheá ñoä ñoäc taøi.
Haøng ngaøn ngöôøi chaøo ñoùn Ñöùc Phanxicoâ vaøo hoâm thöù Tö khi ngaøi ñeán Temuco treân chieác giaùo hoaøng xa cuûa ngaøi. Ñaây laø ngaøy ñaày ñuû thöù hai cuûa ngaøi taïi Chile, moät quoác gia coù ñeán 17 trieäu daân. Hoâm thöù Ba, ngaøi gaëp gôõ moät soá naïn nhaân cuûa tai tieáng giaùo só laïm duïng tình duïc vò thaønh nieân vaø xin hoï tha thöù.
10:55 giôø saùng
Ñöùc Phanxicoâ ñang toû loøng toân kính caùc ngöôøi Chile bò tra taán hay bò gieát taïi Caên Cöù nôi ngaøi cöû haønh Thaùnh Leã.
Ngaøi ñöa ra nhaän ñònh treân trong baøi giaûng cuûa Thaùnh Leã ngoaøi trôøi taïi saân bay Maquehue ôû Temuco.
Ñöùc Phanxicoâ noùi raèng khu vöïc naøy laø "ñòa ñieåm cuûa nhöõng vi phaïm nhaân quyeàn traàm troïng."
Ngaøi cho hay: ngaøi daâng Thaùnh Leã naøy cho taát caû nhöõng ai chòu ñau khoå hay chòu cheát.
Nhieàu naêm tröôùc thôøi kyø ñoäc taøi quaân phieät 1973-1990, maûnh ñaát naøy voán laáy cuûa ngöôøi baûn ñòa Mapuche. Cho ñeán nay, noù vaãn laû ñieåm tranh chaáp ñoái vôùi nhöõng ngöôøi cho raèng noù phaûi ñöôïc traû laïi.
11:00 giôø saùng
Ñöùc Phanxicoâ ñang thuùc giuïc ngöôøi baûn ñòa Mapuche töø khöôùc baïo löïc trong luùc thuùc ñaåy chính nghóa cuûa hoï.
Ngaøi ñöa ra lôøi keâu goïi treân trong luùc cöû haønh Thaùnh Leã taïi Temuco. Thaønh phoá naøy laø thuû phuû cuûa vuøng Araucania, nôi nhieàu ngöôøi trong soá khoaûng 1 trieäu daân Chile thuoäc saéc daân Mapuche.
Ngöôøi Mapuche voán tranh ñaáu ñoøi laïi ñaát ñai toå tieân cuõng nhö ngoân ngöõ vaø vaên hoùa cuûa hoï ñöôïc nhìn nhaän. Moät thieåu soá nhoû ñaõ söû duïng baïo löïc ñeå tranh ñaáu.
Trong maáy naêm gaàn ñaây, haøng chuïc nhaø thôø ñaõ bò ñoát ôû trong vuøng. Chæ môùi tuaàn tröôùc thoâi, ít nhaát 10 nhaø thôø ôû Chile ñaõ bò noå bom löûa. Khoâng thaáy ai bò baét.
Ñöùc Phanxicoâ noùi raèng khoâng theå ñaët caên baûn cho neàn vaên hoùa taùi thieát treân baïo löïc ñöôïc.
Ngaøi noùi: "anh chò em khoâng theå töï khaúng quyeát veà mình maø laïi ñi tieâu dieät ngöôøi khaùc vì ñieàu naøy chæ daãn ñeán nhieàu baïo löïc vaø tieâu dieät hôn."
11:55 giôø saùng
Caùc nhaø caàm quyeàn ôû Chile ñang ñieàu tra vuï ñoát 3 chieác tröïc thaêng vaø 1 nhaø thôø Coâng Giaùo chæ maáy giôø tröôùc khi Ñöùc Phanxicoâ cöû haønh Thaùnh Leã taïi vuøng coù nhieàu tranh chaáp nhaát nöôùc.
Vuï taán coâng xaåy ra taïi thaønh phoá Collipulli, nôi 1 ngoâi tröôøng vaø ngoâi nhaø thôø keá caän khoâng coøn söû duïng ñöôïc nöõa vì caû hai ñaõ bò chaùy moät nöûa.
Ít nhaát 10 nhaø thôø ñaõ bò noå bom löûa vaøo tuaàn tröôùc, phaàn lôùn taïi vuøng Araucania, nôi ngöôøi baûn ñòa Mapuche ñang ñoøi laïi ñaát ñai toå tieân.
Coâng toá vieân Enrique Vasquez, hoâm thöù Tö, noùi vôùi truyeàn thoâng ñòa phöông coù maët taïi hieän tröôøng raèng caùc ñieàu tra vieân tìm thaáy caùc daáu hieäu vaø truyeàn ñôn ñoøi phaûi thaû caùc tuø nhaân ngöôøi Mapuche.
Trong khi ñoù, hai tröïc thaêng hoaøn toaøn chaùy ruïi vaø chieác thöù ba thì chaùy moät phaàn taïi thaønh phoá Curanilahue. Thaønh phoá naøy cuõng laø moät phaàn cuûa vuøng giaùp ranh vôùi vuøng Araucania.
Caùc nhaø caàm quyeàn noùi raèng caùc phi cô naøy thuoäc coâng ty laâm saûn Arauco. Caùc truyeàn ñôn uûng hoä ngöôøi Mapuche cuõng ñöôïc tìm thaáy taïi hieän tröôøng.
Trong Thaùnh Leã hoâm thöù Tö taïi Temuco, Ñöùc Phanxicoâ keâu goïi chaám döùt baïo löïc.
1:15 giôø chieàu
Ñöùc Phanxicoâ ñang ñaõi moät soá thaønh vieân cuûa ngöôøi baûn ñòa Mapuche ôû Chile moät böõa tröa ngon, coù moùn möïc carpaccio, osso bucco vaø baùnh ngoït pheát möùc (baùnh flaêng).
Toøa Thaùnh coâng boá thöïc ñôn do Ñöùc Phanxicoâ khoaûn ñaõi sau khi cöû haønh Thaùnh Leã taïi Temuco, thuû phuû laõnh thoå Mapuche ôû mieàn Nam Chile. Ñöùc Phanxicoâ voán öa thích caùc böõa aên ñôn giaûn, nhöng thöïc ñôn naøy cho thaáy ngaøi vaø caùc ñoàng chuû nhaân cuûa ngaøi ñaõ laøm heát söùc ñeå ñaõi khaùch.
Moät nhoùm nhoû töøng beû baùnh taïi 1 nhaø cuûa giaùo hoäi ôû Temuco nay ñang baét ñaàu vôùi moùn ragu naáu naám, tieáp theo laø moùn möïc carpaccio vaø caøng cua. Thòt thì coù moùn osso bucco vôùi côm ngheä vaø rau, vaø baùnh flaêng traùng mieäng.
Toøa Thaùnh noùi raèng Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø 8 ngöôøi Mapuche vôùi söï tham gia cuûa moät phuï nöõ ñöôïc Toøa Thaùnh moâ taû laø "naïn nhaân cuûa baïo löïc noâng thoân" vaø cuûa moät haäu dueä nhöõng nhaø laäp nghieäp Ñöùc-Thuïy Só töøng tranh chaáp haøng theá kyû vôùi ngöôøi Mapuche.Thöïc khaùch coøn goàm vò giaùm muïc cuûa Temuco vaø 1 di daân Haiti môùi tôùi vuøng naøy.
1:20 giôø chieàu
Caùc nhaø chöùc traùch ôû Chile cuõng ñang ñieàu tra moät vuï ñoát 1 nhaø thôø Coâng Giaùo nöõa trong khi Ñöùc Phanxicoâ ñang vieáng thaêm nöôùc naøy.
Vuï ñoát nhaø thôø taïi Panguipulli, caùch Santiago 515 daëm (830 kiloâ meùt) veà phía nam naøy ñem con soá caùc nhaø thôø bò ñoát ít nhaát leân 11 chæ trong non moät tuaàn leã.
Caûnh saùt noùi raèng caùc vuï taán coâng ñöôïc thöïc hieän baèng nhöõng cuoän vaûi taåm hôi ñoát neùm thaúng vaøo caùc nhaø thôø vaø sau ñoù bò xòt caùc chaát hoùa hoïc laøm taêng ñoä chaùy.
Töôùng Diego Olate noùi raèng vuï taán coâng xaåy ra sôùm hoâm thöù Tö. OÂng noùi vôùi truyeàn thoâng ñòa phöông raèng truyeàn ñôn tìm thaáy ôû hieän tröôøng nhöng töø choái cung caáp theâm chi tieát.
Tin töùc veà vuï taán coâng môùi nhaát ñöôïc phaùt ñi trong luùc Ñöùc Phanxicoâ ñang cöû haønh Thaùnh Leã taïi Temuco, thuû phuû vuøng Araucania voán nhieàu tranh chaáp nhaát.
Ngöôøi baûn ñòa Mapuche ñang buoäc Chile phaûi traû laïi ñaát ñai cuûa toå tieân hoï. Ñaïi ña soá töø khöôùc baïo löïc, nhöng moät thieåu soá söû duïng noù ñeå yeâu saùch.
Trong voøng maáy naêm gaàn ñaây, haøng chuïc nhaø thôø ñaõ bò ñoát chaùy. Caùc truyeàn ñôn ca ngôïi chính nghóa Mapuche thöôøng ñöôïc tìm thaáy taïi hieän tröôøng.
3:25 giôø chieàu
Caùc nhaø laõnh ñaïo ngöôøi baûn ñòa Peru ñaõ göûi cho Ñöùc Phanxicoâ 1 laù thö, thuùc giuïc ngaøi gaây aùp löïc ñeå laøm saïch caùc soâng ngoøi bò oâ nhieãm vaø nhìn nhaän quyeàn ñaát ñai toå tieân trong chuyeán ngaøi vieáng vuøng Amazon.
Ba toå chöùc lôùn ñaïi dieän cho caùc coäng ñoàng baûn ñòa ôû Amazon yeâu caàu Ñöùc Giaùo Hoaøng hoã trôï caùc ñoøi hoûi buoäc chính phuû Peru laøm saïch caùc vuøng laõnh thoå roäng lôùn töøng bò oâ nhieãm thuûy ngaân töø vieäc khai thaùc vaøng baát hôïp phaùp gaây ra.
Caùc nhaø laõnh ñaïo naøy cuõng muoán ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ uûng hoä lôøi keâu goïi cuûa hoï ñeå nhaø nöôùc chòu caáp cho caùc nhoùm baûn ñòa 20 trieäu maãu thuoäc ñaát ñai taäp theå. Dieän tích naøy gaàn baèng caû Nebraska hay Senegal.
Khoaûng 4,000 ngöôøi töø caùc nhoùm baûn ñòa khaép Nam Myõ seõ tuï taäp ñeå nghe Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi chuyeän vaøo ngaøy thöù Saùu 19 thaùng 1 naêm 2018 taïi vuøng Amazon cuûa Peru.
Nhieàu ngöôøi hy voïng Ñöùc Phanxicoâ laø caây caàu giöõa ngöôøi baûn ñòa vaø chính phuû.
Vuõ Vaên An