Söù ñieäp Ngaøy Hoaø bình Theá giôùi
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Ngaøy 1 thaùng Gieâng naêm 2018
Söù ñieäp Ngaøy Hoaø bình Theá giôùi laàn thöù 51 cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ Ngaøy 1 thaùng Gieâng naêm 2018.
Roma (WHÑ 31-12-2017) - Söù ñieäp Ngaøy Hoaø bình Theá giôùi laàn thöù 51 cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ Ngaøy 1 thaùng Gieâng naêm 2018:
Ngöôøi di daân vaø ngöôøi tò naïn: nhöõng ngöôøi tìm kieám hoaø bình
1. Lôøi chuùc bình an
Nguyeän chuùc bình an cho moïi ngöôøi vaø moïi daân toäc treân traùi ñaát! Bình an maø caùc thieân thaàn loan baùo cho caùc muïc ñoàng trong ñeâm Giaùng sinh, [1] laø moät khaùt voïng saâu thaúm cuûa moïi ngöôøi vaø moïi daân toäc, nhaát laø nhöõng ai ñang khoán khoå nhieàu nhaát vì thieáu vaéng bình an. Trong soá nhöõng ngöôøi maø toâi luoân nhôù ñeán trong lôøi caàu nguyeän, moät laàn nöõa toâi muoán nhaéc ñeán hôn 250 trieäu ngöôøi di daân treân theá giôùi, trong ñoù 22,5 trieäu ngöôøi laø nhöõng ngöôøi tò naïn. Veà ngöôøi tò naïn, vò tieàn nhieäm kính yeâu cuûa toâi laø Ñöùc nguyeân giaùo hoaøng Beâneâñictoâ XVI ñaõ noùi raèng: "ñoù laø nhöõng ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, treû em, thanh thieáu nieân vaø nhöõng ngöôøi giaø caû ñang tìm kieám moät nôi ñeå soáng trong hoaø bình" [2]. Ñeå tìm ñöôïc nôi aáy, nhieàu ngöôøi trong soá hoï saün saøng lieàu maïng daán thaân vaøo moät haønh trình maø ña phaàn vöøa laâu daøi vöøa ñaày nguy hieåm; hoï saün saøng chòu ñöïng nhoïc nhaèn gian khoå, ñoái maët vôùi nhöõng haøng raøo keõm gai vaø nhöõng böùc töôøng ñöôïc döïng leân ñeå ngaên khoâng cho hoï ñeán.
Vôùi loøng thöông xoùt, chuùng ta oâm laáy taát caû nhöõng ngöôøi phaûi troán chaïy chieán tranh vaø ñoùi khaùt hoaëc nhöõng ngöôøi buoäc phaûi rôøi boû queâ höông mình vì bò phaân bieät ñoái xöû, khuûng boá, ngheøo ñoùi vaø naïn suy thoaùi moâi tröôøng.
Chuùng ta bieát raèng chæ môû loøng ra tröôùc söï ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc thì khoâng ñuû. Coøn nhieàu vieäc phaûi laøm tröôùc khi anh chò em cuûa chuùng ta coù theå baét ñaàu laïi cuoäc soáng bình an trong moät ngoâi nhaø an toaøn. Ñoùn tieáp ngöôøi khaùc ñoøi hoûi moät söï daán thaân cuï theå, nhieàu trôï giuùp vaø töø taâm, moät söï quan taâm chu ñaùo vaø toaøn dieän, vieäc quaûn lyù coù traùch nhieäm nhöõng tình huoáng phöùc taïp môùi maø ñoâi khi theâm vaøo voâ soá nhöõng vaán ñeà khaùc ñaõ coù, cuõng nhö caùc nguoàn löïc luoân giôùi haïn. Neáu thaän troïng, caùc chính phuû seõ bieát ñoùn tieáp, thaêng tieán, baûo veä vaø hoäi nhaäp [ngöôøi nhaäp cö], baèng caùch ñaët ra nhöõng quy ñònh thöïc teá, "sao cho phuø hôïp vôùi lôïi ích thöïc söï cuûa ngöôøi daân cuûa hoï". [3] Hoï coù traùch nhieäm roõ raøng ñoái vôùi coäng ñoàng cuûa hoï, maø hoï phaûi baûo ñaûm caùc quyeàn lôïi chính ñaùng vaø söï phaùt trieån haøi hoaø cuûa coäng ñoàng aáy, ñeå ñöøng gioáng nhö ngöôøi thôï xaây khoâng bieát lo xa, vuïng tính neân khoâng hoaøn thaønh ñöôïc toaø thaùp maø mình ñaõ khôûi coâng. [4]
2. Taïi sao coù quaù nhieàu ngöôøi tò naïn vaø ngöôøi di daân?
Dòp Ñaïi Naêm Thaùnh kyû nieäm 2000 naêm töø khi caùc thieân thaàn loan baùo tin hoaø bình ôû Beâlem, Thaùnh Gioan Phaoloâ II giaûi thích raèng sôû dó ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi tò naïn vì theá kyû XX lieân tieáp xaûy ra nhöõng cuoäc "chieán tranh, xung ñoät, dieät chuûng, thanh loïc saéc toäc", kinh hoaøng khoâng döùt [5]. Theá kyû môùi vaãn chöa coù ñöôïc moät böôùc chuyeån bieán thöïc söï: caùc cuoäc xung ñoät vuõ trang vaø caùc hình thöùc baïo löïc coù toå chöùc khaùc vaãn tieáp tuïc dieãn ra khieán cho ngöôøi daân phaûi ra ñi, ôû trong nöôùc cuõng nhö sang nöôùc khaùc.
Nhöng ngöôøi ta coøn di cö vì nhöõng lyù do khaùc, nhaát laø vì "muoán coù moät cuoäc soáng toát ñeïp hôn, neân khoâng hieám khi hoï thöû boû laïi noãi "thaát voïng" veà moät töông lai chaúng höùa heïn". [6] Coù nhöõng ngöôøi ra ñi ñeå ñoaøn tuï gia ñình, ñeå tìm cô hoäi laøm vieäc hay hoïc taäp: ñoù laø nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc höôûng caùc quyeàn naøy neân khoâng soáng trong bình an. Hôn nöõa, nhö toâi ñaõ nhaán maïnh trong Thoâng ñieäp Laudato si', "vieäc ngaøy caøng coù theâm ngöôøi di daân troán chaïy noãi khoán khoå choàng chaát vì moâi tröôøng suy thoaùi, thaät laø bi thaûm" [7].
Ña soá ngöôøi di daân ra ñi theo loái thoâng thöôøng, trong khi coù nhöõng ngöôøi duøng nhöõng caùch khaùc, chuû yeáu laø vì tuyeät voïng, khi ñaát nöôùc hoï khoâng baûo ñaûm cho hoï coù ñöôïc an ninh cuõng nhö nhöõng cô hoäi vaø moïi con ñöôøng hôïp phaùp xem ra ñeàu khoâng khaû thi, bò ngaên chaën hoaëc quaù chaäm treã.
Taïi nhieàu quoác gia nôi ngöôøi di daân ñeán, phoå bieán moät kieåu noùi hoa myõ nhaán maïnh nhöõng nguy cô ñoái vôùi neàn an ninh quoác gia hoaëc caùc gaùnh naëng taøi chính neáu phaûi ñoùn tieáp nhöõng ngöôøi môùi ñeán; nhö theá laø coi thöôøng nhaân phaåm voán phaûi ñöôïc coâng nhaän ñoái vôùi moïi ngöôøi, nhö con caùi Chuùa. Nhöõng keû, ñoâi khi vì muïc ñích chính trò, gaây ra noãi sôï haõi cho nhöõng ngöôøi di cö thay vì xaây döïng hoaø bình, laø nhöõng keû gieo raéc baïo löïc, phaân bieät chuûng toäc vaø baøi ngoaïi, ñoù laø nhöõng moái baän taâm lôùn ñoái vôùi taát caû nhöõng ai luoân lo laéng baûo veä töøng con ngöôøi. [8]
Taát caû caùc yeáu toá cuûa coäng ñoàng quoác teá hieän nay cho thaáy vaán ñeà di cö toaøn caàu seõ tieáp tuïc laø ñaëc ñieåm cuûa töông lai chuùng ta. Coù ngöôøi coi ñoù laø moái ñe doïa. Traùi laïi, toâi môøi anh chò em nhìn vaøo ñoù vôùi caùi nhìn ñaày töï tin, nhö cô hoäi ñeå xaây döïng moät töông lai hoaø bình.
3. Vôùi moät caùi nhìn chieâm ngöôõng
Söï khoân ngoan cuûa ñöùc tin nuoâi döôõng caùi nhìn naøy, caùi nhìn coù khaû naêng nhaän ra raèng taát caû chuùng ta ñeàu thuoäc veà "moät gia ñình duy nhaát, nhöõng ngöôøi nhaäp cö vaø nhöõng ngöôøi daân ñòa phöông ñoùn tieáp hoï, vaø taát caû ñeàu döôïc quyeàn thuï höôûng cuûa caûi cuûa traùi ñaát, voán daønh cho moïi ngöôøi, nhö hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi ñaõ daïy. Ñaây chính laø neàn taûng cuûa tình lieân ñôùi vaø söï chia seû". [9] Nhöõng lôøi naøy gôïi laïi cho chuùng ta hình aûnh cuûa thaønh Jerusalem môùi. Saùch tieân tri Isaia (chöông 60) vaø saùch Khaûi huyeàn (chöông 21) moâ taû thaønh aáy nhö moät thaønh phoá luoân môû cöûa, ñeå moïi ngöôøi thuoäc moïi daân toäc ñi vaøo, hoï chieâm ngöôõng thaønh vaø laøm cho thaønh neân giaøu coù. Hoaø bình laø vò vua laõnh ñaïo vaø coâng lyù laø nguyeân lyù cai trò cuoäc soáng chung cuûa moïi ngöôøi trong thaønh.
Chuùng ta cuõng phaûi nhìn thaønh phoá nôi chuùng ta soáng baèng aùnh nhìn chieâm ngaém naøy, "töùc laø caùi nhìn ñöùc tin, khaùm phaù ra Thieân Chuùa ñang soáng trong nhöõng caên nhaø cuûa hoï, treân nhöõng ñöôøng phoá vaø coâng vieân cuûa hoï [... baèng caùch coå voõ] tình lieân ñôùi, mong öôùc ñieàu thieän, chaân lyù vaø coâng baèng" [10]; noùi caùch khaùc, baèng caùch thöïc hieän lôøi höùa veà hoaø bình.
Khi xem xeùt tình caûnh ngöôøi nhaäp cö vaø tò naïn, caùi nhìn naøy seõ nhaän ra hoï khoâng ñeán vôùi baøn tay khoâng, maø mang theo caû moät haønh trang: loøng can ñaûm, khaû naêng, nhieät huyeát vaø khaùt voïng, chöa keå ñeán baûn saéc vaên hoaù cuûa mình. Nhö vaäy, hoï laøm phong phuù cuoäc soáng cuûa caùc quoác gia ñoùn nhaän hoï. AÙnh nhìn naøy cuõng seõ nhaän ra söï linh hoaït, loøng nhaãn naïi vaø tinh thaàn hy sinh cuûa bieát bao con ngöôøi, gia ñình vaø coäng ñoàng treân khaép theá giôùi ñang môû cöûa vaø môû loøng ñoùn ngöôøi di daân vaø tò naïn, duø mình cuõng chaúng dö daû gì.
Cuoái cuøng, caùi nhìn chieâm ngöôõng naøy seõ höôùng daãn nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm lo cho coâng ích bieát phaân ñònh, ñeå ñöa ra nhöõng chính saùch ñoùn nhaän ñeán möùc toái ña "töông öùng vôùi phuùc lôïi hieän coù cuûa daân mình", [11] nghóa laø tính ñeán nhöõng nhu caàu maø moïi ngöôøi trong gia ñình nhaân loaïi duy nhaát ñeàu coù vaø lôïi ích cuûa töøng ngöôøi.
Nhöõng ai mang taàm nhìn naøy ñeàu coù theå nhaän ra haït gioáng hoaø bình ñaõ naûy maàm vaø caàn ñöôïc chaêm soùc ñeå maàm aáy phaùt trieån. Nhö vaäy hoï seõ laøm cho nhöõng thaønh phoá cuûa chuùng ta vaãn thöôøng bò caùc cuoäc xung ñoät gaây phaân hoaù vaø phaân cöïc, lieân quan ñeán söï coù maët cuûa ngöôøi di daân vaø tò naïn, trôû thaønh nhöõng coâng tröôøng kieán taïo hoaø bình.
4. Boán neàn taûng cho haønh ñoäng
Ñeå mang laïi cho nhöõng ngöôøi xin cö truù, tò naïn, di daân vaø naïn nhaân cuûa nhöõng vuï buoân ngöôøi khaû naêng gaëp ñöôïc bình an hoï ñang kieám tìm, ñoøi phaûi coù moät chieán löôïc keát hôïp caû boán haønh ñoäng: ñoùn tieáp, baûo veä, thaêng tieán vaø hoäi nhaäp. [12]
Haønh ñoäng "ñoùn tieáp" nhaéc laïi söï caàn thieát môû roäng nhöõng khaû naêng nhaäp caûnh hôïp phaùp, khoâng ñöôïc ñöa ngöôøi tò naïn vaø di daân veà laïi nhöõng nôi ñang saün saøng ra tay baùch haïi vaø ñoái xöû baïo löïc, ñoàng thôøi caân baèng giöõa moái quan taâm veà an ninh quoác gia vôùi vieäc baûo veä nhöõng quyeàn cô baûn cuûa con ngöôøi. Kinh Thaùnh nhaéc nhôû chuùng ta: "Anh em ñöøng queân loøng hieáu khaùch, vì nhôø ñoù, coù nhöõng ngöôøi khoâng ngôø ñaõ ñöôïc tieáp ñoùn caùc thieân thaàn ngay taïi nhaø mình". [13]
Haønh ñoäng "baûo veä" nhaéc laïi boån phaän phaûi nhìn nhaän vaø toân troïng phaåm giaù baát khaû xaâm phaïm cuûa nhöõng ngöôøi ñang troán chaïy moái hieåm nguy ñang xaûy ra maø tìm nôi nöông naùu an toaøn, vaø ngaên khoâng ñeå hoï bò boùc loät. Ñaëc bieät, toâi nghó ñeán caùc phuï nöõ vaø treû em ñang laâm vaøo tình caûnh ñaày ñe doïa vaø raát deã bò laïm duïng daãn ñeán caûnh laøm noâ leä. Thieân Chuùa khoâng phaân bieät ñoái xöû: "Chuùa che chôû khaùch nguï cö, Ngöôøi naâng ñôõ quaû phuï vaø coâ nhi" [14]
Haønh ñoäng "thaêng tieán" muoán noùi ñeán söï trôï giuùp nhaèm mang laïi söï phaùt trieån con ngöôøi veà moïi maët ñoái vôùi ngöôøi di daân vaø tò naïn. Trong soá raát nhieàu phöông theá thöïc thi nhieäm vuï naøy, toâi muoán nhaán maïnh taàm quan troïng phaûi baûo ñaûm cho thieáu nhi vaø ngöôøi treû ñöôïc tieáp caän vôùi moïi caáp hoïc; nhôø ñoù, khoâng nhöõng caùc em ñöôïc trau doài vaø phaùt trieån khaû naêng cuûa mình, maø coøn coù theå gaëp gôõ moïi ngöôøi, vun xôùi tinh thaàn ñoái thoaïi, chöù khoâng phaûi thaùi ñoä kheùp kín vaø ñoái ñaàu. Kinh Thaùnh daïy chuùng ta: "Chuùa yeâu meán khaùch laï, cho hoï côm aên aùo maëc"; vì theá, khuyeán khích chuùng ta: "Haõy yeâu meán ngöôøi nguï cö, vì caùc ngöôi ñaõ töøng nguï cö treân ñaát Ai Caäp". [15]
Cuoái cuøng laø "hoäi nhaäp", nghóa laø cho pheùp ngöôøi tò naïn vaø di daân ñöôïc tham gia ñaày ñuû vaøo cuoäc soáng xaõ hoäi ñoùn nhaän hoï, laøm cho nhau ñöôïc theâm phong phuù, coäng taùc vôùi nhau ñeå cuøng thuùc ñaåy söï phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi taïi caùc coäng ñoàng ñòa phöông. Nhö Thaùnh Phaoloâ ñaõ vieát: "Vaäy anh em khoâng coøn phaûi laø ngöôøi xa laï, laø khaùch nguï cö, maø laø ñoàng höông vôùi caùc thaùnh, laø ngöôøi nhaø cuûa Thieân Chuùa". [16]
5. Moät ñeà nghò veà hai Hieäp öôùc quoác teá
Toâi thaønh taâm mong raèng tinh thaàn naøy seõ thuc ñaåy tieán trình, trong suoát naêm 2018, daãn ñeán vieäc Lieân hieäp quoác soaïn thaûo vaø thoâng qua hai hieäp öôùc toaøn caàu: moät Hieäp öôùc veà vaán ñeà di daân an toaøn, traät töï vaø hôïp phaùp, vaø moät Hieäp öôùc veà ngöôøi tò naïn.
Cuõng nhö caùc thoaû thuaän ôû caáp toaøn caàu, caùc hieäp öôùc naøy seõ ñeà ra moät khuoân khoå mang tính tham khaûo ñeå thuùc ñaåy vieäc xaây döïng caùc chính saùch vaø thi haønh caùc bieän phaùp thöïc tieãn. Vì theá ñieàu quan troïng laø caùc Hieäp öôùc naøy caàn laáy caûm höùng töø loøng thöông xoùt, vieäc nhìn xa troâng roäng vaø loøng duõng caûm ñeå naém baét moïi cô hoäi nhaèm thuùc ñaåy tieán trình xaây döïng hoaø bình: ñoù laø ñieàu kieän ñeå oùc thöïc teá caàn thieát cho chính saùch quoác teá khoâng bò khuaát phuïc tröôùc thaùi ñoä trô treõn vaø thoùi thôø ô toaøn caàu.
Quaû vaäy, ñoái thoaïi vaø phoái hôïp laø moät nhu caàu vaø nghóa vuï cuï theå cuûa coäng ñoàng quoác teá. Ngoaøi bieân giôùi quoác gia, caùc quoác gia ít giaøu coù hôn cuõng coù theå ñoùn tieáp nhieàu ngöôøi tò naïn hôn hoaëc giuùp ñôõ hoï caùch toát hôn, neáu söï hôïp taùc quoác teá baûo ñaûm cho caùc quoác gia aáy caùc khoaûn tieàn caàn thieát.
Phaân boä Ngöôøi Di daân vaø Tò naïn cuûa Boä Thaêng tieán söï Phaùt trieån Con ngöôøi Toaøn dieän ñaõ ñeà nghò 20 ñieåm haønh ñoäng [17] coù theå ñöôïc duøng nhö nhöõng höôùng cuï theå ñeå aùp duïng boán haønh ñoäng treân ñaây trong caùc chính saùch coâng, cuõng nhö thaùi ñoä vaø haønh ñoäng cuûa caùc coäng ñoàng Kitoâ höõu. Nhöõng ñoùng goùp naøy, cuõng nhö nhöõng ñoùng goùp khaùc, nhaèm theå hieän moái quan taâm cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo ñoái vôùi tieán trình daãn tôùi vieäc thoâng qua caùc hieäp öôùc toaøn caàu cuûa Lieân hieäp quoác. Moái quan taâm naøy khaúng ñònh moät moái quan taâm muïc vuï toång quaùt hôn, töø khi Giaùo hoäi ñöôïc thaønh laäp vaø vaãn tieáp tuïc qua nhieàu hoaït ñoäng cho ñeán ngaøy nay.
6. Cho ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta
Nhöõng lôøi naøy cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II gôïi höùng cho chuùng ta: "Neáu 'giaác mô' veà moät theá giôùi hoaø bình ñöôïc nhieàu ngöôøi chia seû, neáu nhöõng ñoùng goùp cuûa ngöôøi di daân vaø ngöôøi tò naïn ñöôïc traân troïng, thì nhaân loaïi seõ ngaøy caøng trôû neân gia ñình cuûa moïi ngöôøi vaø traùi ñaát trôû neân moät 'ngoâi nhaø chung' thaät söï" [18]. Trong lòch söû, nhieàu ngöôøi ñaõ tin vaøo "giaác mô" naøy vaø nhöõng ngöôøi soáng ñieàu aáy laøm chöùng raèng ñoù khoâng phaûi laø moät ñieàu khoâng töôûng khoâng thöïc hieän ñöôïc.
Trong soá nhöõng ngöôøi aáy, chuùng ta phaûi noùi ñeán Thaùnh Phanxicoâ-Xavier Cabrini, maø trong naêm 2017 chuùng ta möøng sinh nhaät thöù 100 cuûa ngaøi treân trôøi. Hoâm nay, ngaøy 13 thaùng Möôøi Moät, nhieàu coäng ñoaøn giaùo hoäi cöû haønh leã nhôù thaùnh nöõ. Ngöôøi phuï nöõ nhoû beù maø cao caû naøy, ngöôøi ñaõ hieán ñôøi mình ñeå phuïc vuï ngöôøi di daân, roåi trôû thaønh thaùnh boån maïng cuûa hoï ôû treân trôøi, ñaõ daïy chuùng ta caùch ñoùn tieáp, baûo veä, thaêng tieán vaø hoäi nhaäp nhöõng anh chò em cuûa chuùng ta. Nhôø lôøi ngaøi chuyeån caàu, xin Chuùa cho chuùng ta caûm nghieäm ñöôïc raèng "Ngöôøi xaây döïng hoaø bình thu hoaïch ñöôïc hoa traùi ñaõ gieo trong hoaø bình" [19].
Vatican, ngaøy 13 thaùng Möôøi Moät naêm 2017
Leã Thaùnh Francoise-Xavier Cabrini, boån maïng ngöôøi di daân
Phanxicoâ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Lc 2,14.
[2] Beâneâñictoâ XVI, Kinh Truyeàn tin, 15/1/2012.
[3] Gioan XXIII, Thoâng ñieäp Pacem in terris, s. 106.
[4] x. Lc 14, 28-30.
[5] Gioan Phaoloâ II, Söù ñieäp Ngaøy Hoaø bình theá giôùi naêm 2000, s. 3.
[6] Beâneâñictoâ XVI, Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø Tò naïn 2013.
[7] Laudato si', s. 25.
[8] x. Huaán töø cho caùc Giaùm ñoác quoác gia ñaëc traùch muïc vuï di daân tham gia cuoäc gaëp gôõ do CCEE toå chöùc, 22/9/2017.
[9] Beâneâñictoâ XVI, Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø Tò naïn 2011.
[10] Toâng huaán Evangelii gaudium, s. 71.
[11] Gioan XXIII, Thoâng ñieäp Pacem in terris, s. 106.
[12] Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø Tò naïn 2018, 15/8/ 2017.
[13] Dt 13, 2.
[14] Tv 146, 9.
[15] Ñnl 10, 18-19.
[16] Ep 2, 19.
[17] 20 Ñieåm haønh ñoäng muïc vuï vaø 20 Ñieåm haønh ñoäng cho caùc Hieäp öôùc Theá giôùi (2017), cuõng xem Taøi lieäu Lieân hieäp quoác A/72/528.
[18] Gioan Phaoloâ II, Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø Tò naïn 2004, s. 6.
[19] Gc 3, 18.
Ñöùc Thaønh chuyeån ngöõ