Ngaøy quoác teá nhaân quyeàn
Ngaøy quoác teá nhaân quyeàn.
Roma (Vat. 12-12-2017) - Ngaøy muøng 10 thaùng 12 naêm 1948 töùc caùch ñaây 69 naêm Lieân Hieäp Quoác ñaõ coâng boá "Baûn tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn" nhö kim chæ nam haønh xöû cuûa moïi quoác gia vaø xaõ hoäi toaøn theá giôùi, nhaèm muïc ñích ñeà cao nhaân phaåm, thaêng tieán hoaø bình, haïnh phuùc vaø thònh vöôïng cho ngöôøi daân soáng ôû khaép nôi treân traùi ñaát naøy. Baûn tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn laø hoa traùi caùc suy tö vaø duyeät xeùt kinh nghieäm cheát choùc taøn phaù thöông ñau, maø caùc quoác gia ñaõ gaây ra cho nhau trong ñeä nhò theá chieán. Ñeå ghi nhôù bieán coá quan troïng naøy naêm 1950 Lieân Hieäp Quoác choïn ngaøy muøng 10 thaùng 12 laøm Ngaøy quoác teá nhaân quyeàn.
Nhaân ngaøy naøy Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ vieát trong Twitter nhö sau: "Hoaït ñoäng chính trò caàn ñöôïc thöïc söï ñaët ñeå phuïc vuï con ngöôøi, coâng ích vaø vieäc toân troïng thuï taïo". Trong buoåi ñoïc Kinh Truyeàn Tin tröa Chuùa Nhaät muøng 10 thaùng 12 naêm 2017 Ñöùc Thaùnh Cha cuõng noùi: "Hoâm nay laø ngaøy trao giaûi thöôûng Nobel Hoaø Bình cho chieán dòch quoác teá nhaèm huyû boû caùc vuõ khí haït nhaân. Vieäc thöøa nhaän aáy xaûy ra truøng vôùi Ngaøy quoác teá nhaân quyeàn vaø ñieàu naøy neâu baät moái daây noái keát maïnh meõ giöõa caùc quyeàn con ngöôøi vaø vieäc giaûi tröø vuõ khí haït nhaân. Thaät vaäy, daán thaân baûo veä phaåm giaù cuûa taát caû moïi ngöôøi, moät caùch ñaëc bieät nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái vaø bò thieät thoøi nhaát, coù nghóa laø cöông quyeát laøm vieäc ñeå xaây döïng moät theá giôùi khoâng coù vuõ khí haït nhaân. Thieân Chuùa cho chuùng ta khaû naêng coäng taùc ñeå xaây döïng caên nhaø chung cuûa chuùng ta: chuùng ta coù söï töï do, trí thoâng minh vaø khaû naêng höôùng daãn kyõ thuaät, haïn cheá quyeàn löïc cuûa chuùng ta, ñeå phuïc vuï hoaø bình vaø tieán boä thaät söï (Laudato si, 78,112,202).
Toång thoáng Sergio Matarella cuûa Italia cuõng tuyeân boá raèng: "YÙ nghóa cuûa Ngaøy quoác teá nhaân quyeàn, ñöôïc cöû haønh treân toaøn theá giôùi, nhaéc chuùng ta nhôù raèng vieäc toân troïng nhaân phaåm vaø thaêng tieán caùc nguyeân taéc bình ñaúng vaø coâng baèng laøm thaønh caùc coät truï cuûa moät xaõ hoäi coâng baèng, coù khaû naêng toân troïng caùc khaùc bieät vaø ñaùnh giaù söï ñoùng goùp maø moãi ngöôøi coáng hieán cho haïnh phuùc chung". Coøn baø Laura Boldrini, chuû tòch Haï Vieän Italia, thì tuyeân boá: "Caùc quyeàn con ngöôøi laø neùt ñaëc thuø nhaát cuûa caên tính aâu chaâu. YÙ thöùc naøy ñöôïc taùi cuûng coá trong ngaøy cöû haønh Baûn tuyeân ngoân nhaân quyeàn ñaõ ñöôïc coâng boá taïi Paris caùch ñaây 69 naêm. Bôûi vì coù nguy cô raát lôùn laø cuoäc chieán choáng laïi naïn khuûng boá vaø caùc lyù do an ninh quoác gia bò vieän côù nhö lyù do ñeå ngöng vieäc baûo veä caùc caù nhaân vaø coäng ñoaøn".
Baûn tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn do Lieân Hieäp Quoác coâng boá ngaøy muøng 10 thaùng 12 naêm 1948 laø moät trong caùc vaên baûn phaùp luaät coù gia trò luaân lyù ñaïo ñöùc raát cao. Noù goàm 30 ñieàu leä baûo ñaûm cho caùc quyeàn töï do cuûa con ngöôøi trong moïi laõnh vöïc cuoäc soáng chính trò, daân söï, kinh teá, xaõ hoäi, vaên hoaù vaø toân giaùo. Noù dieãn taû öôùc mong cuûa caùc caù nhaân vaø coäng ñoaøn gia ñình, quoác gia vaø quoác teá ñöôïc soáng trong töï do vaø haïnh phuùc. Nhöng raát tieác coù raát nhieàu chính quyeàn ñaõ kyù nhaän nhöng laïi khoâng thi haønh Baûn tuyeân ngoân naøy, trong ñoù coù caùc chính quyeàn ñoäc taøi coäng saûn nhö Trung Quoác vaø Vieät Nam.
Lôøi môû ñaàu Tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeán vieát raát hay nhö sau:
"Xeùt raèng vieäc thöøa nhaän phaåm giaù baåm sinh vaø nhöõng quyeàn bình ñaúng baát khaû chuyeån nhöôïng cuûa taát caû caùc phaàn töû trong ñaïi gia ñình nhaân loaïi laø neàn taûng cuûa töï do, coâng lyù vaø hoaø bình theá giôùi,
Xeùt raèng vieäc coi thöôøng vaø khinh mieät nhaân quyeàn ñaõ ñöa tôùi nhöõng haønh ñoäng daõ man laøm phaãn noä löông taâm nhaân loaïi, vaø vieäc ñaït tôùi moät theá giôùi trong ñoù moïi ngöôøi ñöôïc töï do ngoân luaän vaø töï do tín ngöôõng, ñöôïc giaûi thoaùt khoûi söï sôï haõi vaø khoán cuøng, ñöôïc tuyeân xöng laø nguyeän voïng cao caû nhaát cuûa con ngöôøi,
Xeùt raèng ñieàu coát yeáu laø nhaân quyeàn phaûi ñöôïc moät cheá ñoä phaùp trò baûo veä ñeå con ngöôøi khoûi bò doàn vaøo theá cuøng, phaûi noåi daäy choáng aùp böùc vaø baïo quyeàn,
Xeùt raèng ñieàu coát yeáu laø phaûi phaùt trieån nhöõng töông quan höõu nghò giöõa caùc quoác gia,
Xeùt raèng, trong Hieán Chöông Lieân Hieäp Quoác, caùc daân toäc ñaõ taùi xaùc nhaän nieàm tin vaøo nhöõng nhaân quyeàn caên baûn, vaøo phaåm caùch vaø giaù trò cuûa con ngöôøi, vaøo quyeàn bình ñaúng nam nöõ, cuøng quyeát taâm thuùc ñaåy tieán boä xaõ hoäi vaø naâng cao möùc soáng trong moät moâi tröôøng töï do hôn,
Xeùt raèng caùc quoác gia hoäi vieân ñaõ cam keát hôïp taùc vôùi Lieân Hieäp Quoác ñeå phaùt huy söï toân troïng vaø thöïc thi treân toaøn caàu nhöõng nhaân quyeàn vaø nhöõng quyeàn töï do caên baûn,
Xeùt raèng moät quan nieäm chung veà töï do vaø nhaân quyeàn laø ñieàu toái quan troïng ñeå thöïc hieän troïn veïn cam keát aáy.
Vì vaäy,
Ñaïi Hoäi Ñoàng Lieân Hieäp Quoác
Coâng boá baûn Tuyeân Ngoân Quoác Teá Nhaân Quyeàn naøy nhö moät tieâu chuaån thöïc hieän chung cho taát caû caùc daân toäc vaø quoác gia, sao cho moãi caù nhaân vaø ñoaøn theå xaõ hoäi luoân nhôù tôùi baûn tuyeân ngoân naøy, noã löïc phaùt huy söï toân troïng caùc quyeàn töï do naøy baèng hoïc vaán vaø giaùo duïc, vaø baèng nhöõng bieän phaùp luõy tieán treân bình dieän quoác gia vaø quoác teá, baûo ñaûm söï thöøa nhaän vaø thöïc thi treân toaøn caàu caùc quyeàn töï do naøy cho caùc daân toäc thuoäc caùc quoác gia hoäi vieân hay thuoäc caùc laõnh thoå bò giaùm hoä.
Tieáp theo ñoù laø 30 ñieàu luaät quoác teá veà caùc quyeàn töï do cuûa con ngöôøi:
Ñieàu 1: Moïi ngöôøi sinh ra töï do vaø bình ñaúng veà phaåm caùch vaø quyeàn lôïi, coù lyù trí vaø löông tri, vaø phaûi ñoái xöû vôùi nhau trong tình baùc aùi.
Ñieàu 2: Ai cuõng ñöôïc höôûng nhöõng quyeàn töï do ghi trong baûn Tuyeân Ngoân naøy khoâng phaân bieät ñoái xöû vì baát cöù lyù do naøo, nhö chuûng toäc, maøu da, nam nöõ, ngoân ngöõ, toân giaùo, chính kieán hay quan nieäm, nguoàn goác daân toäc hay xaõ hoäi, taøi saûn, doøng doõi hay baát cöù thaân traïng naøo khaùc.
Ngoaøi ra khoâng ñöôïc phaân bieät veà quy cheá chính trò, phaùp lyù hay quoác teá cuûa quoác gia hay laõnh thoå maø ngöôøi ñoù tröïc thuoäc, duø laø nöôùc ñoäc laäp, bò giaùm hoä, maát chuû quyeàn hay bò haïn cheá chuû quyeàn.
Tuy nhieân, trong thöïc teá hieän nay vaãn coù raát nhieàu nhoùm thieåu soá chuûng toäc vaø toân giaùo bò baùch haïi vaø kyø thò. Ñieån hình nhö hôn 600 ngaøn ngöôøi Rohingya beân Myanmar, bò ñaøn aùp phaûi chaïy qua Bangladesh tî naïn, hay nhö caùc nhoùm thieåu soá kitoâ bò kyø thò vaø baùch haïi taïi nhieàu nöôùc coù ña soá theo Hoài giaùo, hay AÁn giaùo vaø Phaät giaùo. Hieän nay treân theá giôùi coù 200 trieäu kitoâ höõu bò baùch haïi vì ñöùc tin. Nhieàu kitoâ höõu ñaõ bò caùc löïc löôïng hoài cuoàng tín IS saùt haïi, chaët ñaàu ñoùnh ñinh.
Ñieàu 3: Ai cuõng coù quyeàn ñöôïc soáng, töï do, vaø an toaøn thaân theå.
Ñieàu 4: Khoâng ai coù theå bò baét laøm noâ leä hay noâ dòch; cheá ñoä noâ leä vaø söï mua baùn noâ leä döôùi moïi hình thöùc ñeàu bò caám chæ
Ñieàu 5: Khoâng ai coù theå bò tra taán hay bò nhöõng hình phaït hoaëc nhöõng ñoái xöû taøn aùc, voâ nhaân ñaïo, laøm haï thaáp nhaân phaåm.
Ñieàu 6: Ai cuõng coù quyeàn ñöôïc coâng nhaän laø con ngöôøi tröôùc phaùp luaät baát cöù taïi ñaâu.
Ñieàu 7: Moïi ngöôøi ñeàu bình ñaúng tröôùc phaùp luaät vaø ñöôïc phaùp luaät baûo veä bình ñaúng khoâng kyø thò.
Ñieàu 9: Khoâng ai coù theå bò baét giöõ, giam caàm hay löu ñaày moät caùch ñoäc ñoaùn.
Tuy nhieân trong thöïc teá, raát nhieàu chính quyeàn, ñaëc bieät laø caùc chính quyeàn ñoäc taøi coäng saûn nhö Trung Quoác Baéc Haøn vaø Vieät Nam, ñaõ khoâng heà toân troïng caùc ñieàu luaät naøy veà nhaân quyeàn. Hoï muoán baét vaø boû tuø ai hay muoán ñaùnh ñaäp tra taán haønh haï ai thì tuyø yù. Raát thöôøng khi hoï coøn vu khoáng, giaøn döïng vaø gaùn gheùp toäi cho nhöõng ai hoï muoán trieät haï, vì baát ñoàng chính kieán, vì khoâng uûng hoä ñöôøng loái cai trò ñoäc taøi cuûa hoï. Vaø ñaõ coù raát nhieàu ngöôøi bò coâng an caûnh saùt tra taán haønh haï ñaùnh cheát.
Ñieàu 12: Khoâng ai coù theå bò xaâm phaïm moät caùch ñoäc ñoaùn vaøo ñôøi tö, gia ñình, nhaø ôû, thö tín, hay bò xuùc phaïm ñeán danh döï hay thanh danh. Ai cuõng coù quyeàn ñöôïc luaät phaùp baûo veä choáng laïi nhöõng xaâm phaïm aáy.
Ñieàu 13:
1) Ai cuõng coù quyeàn töï do ñi laïi vaø cö truù trong quaûn haït quoác gia.
2) Ai cuõng coù quyeàn rôøi khoûi baát cöù quoác gia naøo, keå caû quoác gia cuûa mình, vaø coù quyeàn hoài höông.
Treân thöïc teá caùc nhaø nöôùc ñoäc taøi kieåm soaùt moïi söï. Ngöôøi daân laøm gì cuõng phaûi xin pheùp. Cheá ñoä hoä khaåu vaø khai baùo huyû boû taát caû caùc quyeàn töï do noùi treân cuûa ngöôøi daân.
Ñieàu 16:
3) Gia ñình laø ñôn vò töï nhieân vaø caên baûn cuûa xaõ hoäi, vaø phaûi ñöôïc xaõ hoäi vaø quoác gia baûo veä.
Ñieàu 17:
1) Ai cuõng coù quyeàn sôû höõu, hoaëc rieâng tö hoaëc huøn hieäp vôùi ngöôøi khaùc.
2) Khoâng ai coù theå bò töôùc ñoaït taøi saûn moät caùch ñoäc ñoaùn.
Treân thöïc teá caùc nhaø nöôùc ñoäc taøi cöôùp nhaø vaø cöôùp ñaát ñai ruoäng vöôøn cuûa daân, cöôùp caùc cô sôû cuûa caùc coäng ñoaøn doøng tu toân giaùo vaø giaùo hoäi.
Ñieàu 18: Ai cuõng coù quyeàn töï do tö töôûng, töï do löông taâm vaø töï do toân giaùo; quyeàn naøy bao goàm caû quyeàn töï do thay ñoåi toân giaùo hay tín ngöôõng vaø quyeàn töï do bieåu thò toân giaùo hay tín ngöôõng qua söï giaûng daïy, haønh ñaïo, thôø phuïng vaø nghi leã, hoaëc rieâng mình hoaëc vôùi ngöôøi khaùc, taïi nôi coâng coäng hay taïi nhaø rieâng.
Ñieàu 19: Ai cuõng coù quyeàn töï do quan nieäm vaø töï do phaùt bieåu quan ñieåm; quyeàn naøy bao goàm quyeàn khoâng bò ai can thieäp vì nhöõng quan nieäm cuûa mình, vaø quyeàn tìm kieám, tieáp nhaän cuøng phoå bieán tin töùc vaø yù kieán baèng moïi phöông tieän truyeàn thoâng khoâng keå bieân giôùi quoác gia.
Treân thöïc teá nhaø nöôùc ñoäc taøi baét boû tuø moïò thaønh phaàn baát ñoàng chính kieán, tranh ñaáu cho caùc quyeàn töï do daân chuû cuûa daân, vaø thuû tieâu caû caùc ñaûng vieân naøo toû veû choáng ñoái. Nhaø nöôùc ñoäc quyeàn thoâng tin, kieåm soaùt vaø naém trong tay moïi phöông tieän truyeàn thoâng. Do ñoù taát caû moïi thoâng tin ñeàu moät chieàu vaø raát thöôøng khi doái traù khoâng trung thöïc. Cheá ñoä xin cho "töï do nhöng laøm gì cuõng phaûi xin pheùp" voâ hieäu hoaù caùc ñieàu luaät cuûa Baûn tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn .
Lieân quan ñeán giaùo duïc yù teá vaø an sinh tình hình cuõng khoâng khaû quan bao nhieâu. Treân theá giôùi vaãn coù hôn 1 tyû ngöôøi ñoùi, gaàn 1 tyû ngöôøi muø chöõ, 250 trieäu treû em töø 4 ñeán 17 tuôûi phaûi lao ñoäng vaát vaû moãi ngaøy. Vaø haøng tyû ngöôøi vaãn khoâng coù thuoác men vaø ñöôïc saên soùc söùc khoûe. Ñoù laø chöa keå ñeán haøng traêm trieäu ngöôøi khoâng coù coâng aên vieäc laøm vaø nhaø ôø vaø nöôùc trong laønh ñeå uoáng.
69 naêm ñaõ troâi qua keå töø khi coâng boá Baûn tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn, nhöng raát tieác hai phaàn ba daân soá theá giôùi vaãn chöa ñöôïc höôûng caùc quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi nhö ñöôïc long troïng coâng boá ngaøy muøng 10 thaùng 12 naêm 1948. Traùi laïi, xem ra chieán tranh, xung khaéc, khuûng boá, ñaøp aùp baát coâng vaãn tieáp dieãn vaø ngaøy caøng gia taêng taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, vaø trong caùc hoaøn caûnh aáy caùc quyeàn con ngöôøi raát thöôøng bò vi phaïm moät caùch traàm troïng coù theå daãn ñeán caûnh thanh loïc chuûng toäc vaø dieät chuûng.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)