Naêm tieâu ñieåm
maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaém tôùi
trong chuyeán vieáng thaêm
ñaát nöôùc Burma vaø Bangladesh
Naêm tieâu ñieåm maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaém tôùi trong chuyeán vieáng thaêm ñaát nöôùc Burma vaø Bangladesh.
Yangoon (VietCatholic News 28-11-2017) - Thöù Hai ngaøy 27 thaùng 11 naêm 2017 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ñaùp maùy bay tôùi Thuû ñoâ Yangon trong chuyeán toâng du saùu ngaøy taïi Mieán Ñieän vaø Bangladesh vôùi moät hoaøi baõo noái keát chính trò vaø toân giaùo cho hai nöôùc ñang ñoái khaùng nhau ñaõ gaây neân moät cuoäc khuûng hoaûng tò naïn thaät bi thaûm!
Tieâu ñieåm Chính Trò vaø Hoøa Bình
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñang thaêm vieáng Mieán Ñieän vaø Bangladesh trong nhöõng ngaøy töø 27 thaùng 11 cho tôùi 2 thaùng 12 naêm 2017 trong chuyeán Toâng du thöù ba cuûa mình taïi chaâu AÙ keå töø khi Ngaøi ñaêng quang Giaùo hoaøng vaøo naêm 2013. Ñaây laø chuyeán vieáng thaêm ñaàu tieân cuûa Ngaøi ñeán Mieán Ñieän, Toøa Thaùnh ñaõ thieát laäp quan heä ngoaïi giao chính thöùc vôùi ñaát nöôùc naøy hoài ñaàu naêm 2017.
Tuy nhieân chuyeán thaêm vieáng Bangladesh laø laàn thöù hai cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vieáng thaêm, laàn ñaàu tieân Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II thaêm vieáng vaøo naêm 1986; coøn Ñaáng Ñaùng kính, AÙ thaùnh Giaùo hoaøng Phaoloâ VI ñaõ döøng chaân taïi ñaát nöôùc naøy vaøo naêm 1970, luùc ñoù coøn ñöôïc goïi laø Ñoâng Pakistan.
Trong suoát chuyeán vieáng thaêm saùu ngaøy cuûa mình, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ ñoïc toång coäng 11 baøi phaùt bieåu: naêm baøi taïi Mieán Ñieän, goàm ba baøi phaùt bieåu vaø hai baøi giaûng, vaø saùu baøi dieãn vaên ôû Bangladesh goàm 5 baøi phaùt bieåu vaø moät baøi giaûng.
Treân maùy bay ñi Mieán Ñieän hoâm 26 thaùng 11 naêm 2017 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi vôùi caùc kyù giaû raèng Ngaøi hy voïng ñaây laø moät chuyeán ñi mang nhieàu kyø voïng. Sau ñaây laø moät soá tieâu ñieåm quan troïng trong chuyeán toâng du naøy.
Caùc cuoäc hoïp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha vôùi caùc quan chöùc daân söï vaø quaân ñoäi Mieán Ñieän
Chuyeán ñi naøy laø moät trong nhöõng chuyeán toâng du quoác teá phöùc taïp nhaát veà ngoaïi giao maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ thöïc hieän, ñeán möùc ngöôøi phaùt ngoân Vatican laø Ñöùc oâng Greg Burke ñaõ moâ taû laø chuyeán ñi ñaày maïo hieåm "ngoaïi giao thuù vò" trong cuoäc hoïp baùo tuaàn tröôùc.
Ngoaøi soá daân Coâng Giaùo raát ít taïi moãi quoác gia, tình hình chính trò ôû Mieán Ñieän thaät baáp beânh trong nhieàu naêm, vì hoï ñang ôû trong giai ñoaïn chuyeån tieáp töø chaùnh phuû quaân söï sang daân söï.
Nöôùc naøy coøn ñöôïc goïi laø Myanmar, vaø Vatican thöôøng söû duïng danh töø naøy trong caùc vaên thö ngoaïi giao chính thöùc cuûa Toøa Thaùnh, "Myanmar" ñöôïc chính phuû Hoa Kyø vaø nhieàu nhaø hoaït ñoäng daân chuû cho laø caùi teân ñaõ bò aùp ñaët baát hôïp phaùp cho ñaát nöôùc naøy do cheá ñoä ñoäc taøi quaân phieät!
Mieán Ñieän ñaõ traûi qua moät cheá ñoä ñoäc taøi quaân phieät trong suoát hôn 50 naêm qua, cho ñeán khi caùc cuoäc caûi caùch daân chuû baét ñaàu vaøo naêm 2011. Thaùng 11/2015, baø Aung San Suu Kyi vaø ñaûng cuûa baø laø Lieân ñoaøn Daân chuû Toaøn quoác, thaéng cöû bôûi ña soá phieáu, chaám döùt cheá ñoä ñoäc taøi quaân phieät sau nhieàu naêm caàm quyeàn.
Baø Aung San Suu Kyi vaø ñaûng cuûa baø cuõng giaønh chieán thaéng trong cuoäc baàu cöû vaøo naêm 1990, nhöng keát quaû khoâng ñöôïc chính phuû quaân phieät coâng nhaän vaø baét baø tuø loûng "quaûn thuùc taïi gia". Duø baø ñaéc cöû thaønh coâng vaøo naêm 2015, baø vaãn bò caám khoâng ñöôïc chính thöùc trôû thaønh Toång thoáng, vaø baø chæ ñöôïc giöõ chöùc "Coá vaán Quoác Gia" vaø chöùc Boä tröôûng Ngoaïi giao, coäng taùc chaët cheõ vôùi Toång thoáng.
Nhö chuùng ta ñaõ noùi maëc duø coù nhieàu daáu hieäu noåi baät trong vieäc caûi caùch daân chuû ôû Mieán Ñieän, nhöng quaân ñoäi vaãn naém giöõ quyeàn löïc chính trò chính, bao goàm vieäc boå nhieäm caùc boä tröôûng vaø moät phaàn tö cô quan laäp phaùp cuûa quoác gia.
Moät phaàn quan troïng cuûa chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ laàn naøy laø thaûo luaän nhöõng thoûa thuaän trong caùc cuoäc gaëp chính thöùc giöõa Ñöùc Thaùnh Cha vôùi baø Aung San Suu Kyi vaø oâng Min Aung Hlaing, chæ huy tröôûng löïc löôïng vuõ trang cuûa Mieán Ñieän vaøo ngaøy 28 thaùng 11 naêm 2017.
Buoåi gaëp gôõ vôùi oâng Min Aung Hlaing khoâng coù trong lòch trình nguyeân thuûy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha; vì trong moät chuyeán vieáng thaêm gaàn ñaây cuûa Ñöùc Hoàng Y Charles Maung Bo taïi Roma, Ngaøi ñaõ ñeà nghò neân coù cuoäc hoïp vôùi vò thuû laõnh quaân ñoäi.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ nghe lôøi khuyeân cuûa Ñöùc Hoàng Y vaø leân keá hoaïch cho cuoäc hoïp naøy vaøo ngaøy 30/11 taïi Toøa Toång giaùm muïc ôû Yangon, khi Ngaøi ñang ôû Mieán Ñieän. Nhöng cuoäc gaëp gôõ ñaõ ñöôïc caáp baùch nhoùm hoïp, vaø ñaõ dieãn ra vaøo ngaøy ñaàu tieân cuûa chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ngay sau khi maùy bay haï caùnh.
Theo Ñöùc oâng Burke nhaø phaùt ngoân vieân chính thöùc cuûa Vatican thì caû hai ñaõ baøn veà "troïng traùch lôùn lao cuûa caùc nhaø chöùc traùch trong thôøi ñieåm chuyeån tieáp naøy."
OÂng Min Aung Hlaing noùi treân Twitter cuûa oâng raèng Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ "khoâng coù söï phaân bieät toân giaùo."
Danh xöng 'Rohingya'
Vôùi boái caûnh chính trò, moät ñieàu khaùc caàn löu yù laø lieäu Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ coù söû duïng danh xöng Rohingya ñeå moâ taû nhoùm saéc daân Hoài giaùo chuû yeáu soáng ôû bang Rakhine cuûa Burma hay khoâng?
Chuyeán vieáng thaêm cuûa Ngaøi dieãn ra trong boái caûnh baïo löïc choáng laïi ngöôøi Rohingya, maø trong nhöõng thaùng gaàn ñaây ñaõ ñaït cao ñieåm khieán Lieân Hôïp Quoác phaûi tuyeân boá ñaây laø moät cuoäc "dieät chuûng!"
Vôùi söï gia taêng ñaøn aùp ngay treân chính queâ höông cuûa hoï, nhieàu ngöôøi Rohingya ñaõ phaûi chaïy sang Bangladesh, haøng trieäu ngöôøi caém traïi doïc theo bieân giôùi nhö nhöõng ngöôøi tò naïn baàn cuøng! Hôn moät traêm ngaøn ngöôøi Rohingya ñaõ boû chaïy khoûi Mieán Ñieän qua Bangladesh trong nhöõng thaùng gaàn ñaây.
Tuy nhieân, baát chaáp vieäc söû duïng roäng raõi danh xöng Rohingya trong coäng ñoàng quoác teá, danh xöng naøy ñang gaây nhieàu tranh caõi taïi Mieán Ñieän.
Chính phuû Mieán Ñieän töø choái söû duïng danh xöng naøy vaø coi hoï laø nhöõng ngöôøi nhaäp cö baát hôïp phaùp töø Bangladesh. Hoï ñaõ bò töø choái quoác tòch keå töø khi Mieán Ñieän giaønh ñoäc laäp vaøo naêm 1948.
Vì tính chaát gaây baát ñoàng cuûa danh xöng, Ñöùc Hoàng Y Bo cuõng ñaõ ñeà nghò vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ khoâng neân söû duïng töø ngöõ naøy vì nhöõng laäp luaän cuûa caùc phaàn töû cöïc ñoan trong khu vöïc ñang coá kích ñoäng daân chuùng baèng caùch söû duïng danh xöng ñeå gaây chia reõ vaø taïo neân nhöõng nguy cô xung ñoät toân giaùo baïo loaïn nhö bao giôø coù, trong ñoù bao goàm caû caùc Kitoâ höõu...
Theo Ñöùc Hoàng Y, thuaät ngöõ chính xaùc caàn xöû duïng laø "Hoài giaùo cuûa Nhaø nöôùc Rakhine." Ngaøi cuõng nhaán maïnh raèng caùc daân toäc thieåu soá khaùc ôû laõnh thoå Mieán Ñieän ñang phaûi ñoái maët vôùi khuûng boá vaø xua ñuoåi bao goàm nhöõng thieåu soá ngöôøi Kachin, Kahn vaø Shahn, nhöng nhöõng hoaøn caûnh naøy khoâng ñöôïc baùo caùo.
Ñöùc oâng Burke noùi tình hình toài teä cuûa nhaân daân taïi Mieán Ñieän ngaøy caøng trôû neân traàm troïng laø moät tieâu ñieåm troïng yeáu cho chuyeán vieáng thaêm naøy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Ngaøi ñeán "vaøo thôøi ñieåm then choát" theo yù nghóa naøy.
Tuy nhieân, trong khi tình hình nhöõng ngöôøi Rohingya leo thang trong nhöõng thaùng qua, Ñöùc oâng Burke cho raèng ñoù khoâng phaûi laø lyù do chính cho chuyeán thaêm Toâng du cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Chính Ñöùc oâng phaùt ngoân vieân Toøa Thaùnh ñaõ söû duïng danh xöng "Rohingya" ñeå mieâu taû ngöôøi thieåu soá Hoài giaùo ñang bò böùc haïi, khi ngaøi noùi "danh xöng naøy khoâng phaûi laø moät töø ngöõ caám" ôû Vatican, vaø chính Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ söû duïng noù tröôùc ñaây. Nhöng Ñöùc Hoàng Y Bo ñaõ ñöa ra moät gôïi yù vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ laø seõ "baøn thaûo vieäc caùc ngaøi xem xeùt coù neân söû duïng danh xöng naøy hay khoâng trong chuyeán thaêm naøy".
Cuoäc gaëp gôõ lieân toân
Trong suoát chuyeán thaêm Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ Ngaøi seõ tham döï nhieàu buoåi hoïp maët lieân toân, vì thöïc teá Mieán Ñieän laø moät quoác gia Phaät giaùo chieám ña soá, coøn Hoài giaùo chieám ña soá taïi Bangladesh, neân nhöõng cuoäc hoäi hoïp lieân toân seõ ñöôïc ñaëc bieät quan taâm tôùi.
Cuoäc hoïp rieâng vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo lieân toân ñaàu tieân ñöôïc dieãn ra vaøo ngaøy 28 thaùng 11 naêm 2017 taïi Toøa Toång Giaùm Muïc ôû Yangon, cuoäc hoïp naøy khoâng coù trong chöông trình nguyeân thuûy cuûa chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, nhöng ñöôïc theâm vaøo theo ñeà nghò cuûa Ñöùc Hoàng Y Bo.
Maëc duø danh saùch nhöõng ngöôøi tham döï cuoäc gaëp maët naøy khoâng ñöôïc coâng boá, nhöng Ñöùc Hoàng Y Bo cho hay coù khoaûng 15 nhaø laõnh ñaïo caùc toân giaùo bao goàm Coâng Giaùo, Phaät giaùo, AÁn giaùo vaø Hoài giaùo, vaø moät thaønh vieân cuûa coäng ñoàng ngöôøi Rohingya tham döï.
Trong cuøng ngaøy, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ gaëp caùc thaønh vieân cuûa "Taêng ñoaøn", Hoäi ñoàng Toái cao cuûa Giaùo hoäi Phaät giaùo trong nöôùc. Ngöôøi Coâng Giaùo ôû Mieán Ñieän laø moät thieåu soá nhoû, chæ chieám 1.3% trong toång daân soá 52 trieäu.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ gaëp gôõ nhöõng ngöôøi Hoài giaùo Rohingya trong cuoäc gaëp gôõ lieân toân ôû Bangladesh vaøo ngaøy 1/12, nôi döï kieán seõ coù nhöõng tuyeân caùo cuûa caùc coäng ñoàng Ngöôøi Hoài giaùo, Phaät giaùo, AÁn giaùo vaø Kitoâ höõu trong cuoäc hoïp naøy.
Taïi Bangladesh, 86 phaàn traêm daân chuùng theo ñaïo Hoài. 375,000 ngöôøi Coâng Giaùo ñaïi dieän cho khoaûng 0.2 treân toång daân soá.
Lôøi hieäu trieäu daønh cho Coäng ñoàng Coâng Giaùo
Chuùng ta ñöôïc bieát Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ coù moät moái quan heä ñaëc bieät vôùi Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa hai quoác gia naøy. Caû Mieán Ñieän vaø Baêng-la-ñeùt ñeàu laø nhöõng Giaùo hoäi ngheøo veà kinh teá. Bangladesh laø moät trong nhöõng nöôùc ngheøo nhaát treân theá giôùi, vôùi gaàn 30% daân soá soáng döôùi möùc baàn cuøng.
Caùc Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ hoã trôï caùc Giaùo hoäi taïi caùc quoác gia naøy baèng caùch naâng moät vò leân haøng Hoàng Y vaøo naêm 1980 vaø naâng Ñöùc TGM Patrick D'Rozario cuûa Dhaka leân Hoàng Y vaøo naêm 2016.
Caùc Kitoâ höõu laø moät thieåu soá nhoû ôû Mieán Ñieän vaø Bangladesh, neân caùc cuoäc thaêm vieáng muïc vuï cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñöôïc coi laø moät ñoäng löïc cho Giaùo hoäi ñòa phöông nhoû beù taïi caùc quoác gia naøy vaø Ñöùc Thaùnh Cha qua caùc chuyeán thaêm vieáng naøy muoán noùi leân moät nghóa cöû gaàn guõi vaø ñaày yeâu thöông chaêm soùc cuûa Ngaøi cho hoï.
Thanh Quaûng sdb