Ñöùc Thaùnh Cha qui ñònh
thuû tuïc cöùu xeùt vaén taét giaûi hoân phoái
Ñöùc Thaùnh Cha qui ñònh thuû tuïc cöùu xeùt vaén taét giaûi hoân phoái.
Vatican (Rei 25-11-2017) - Trong buoåi tieáp kieán saùng ngaøy 25 thaùng 11 naêm 2017 daønh cho caùc tham döï vieân khoùa hoïc do Toøa Thöôïng Thaåm Rota toå chöùc, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ qui ñònh thuû tuïc vaén taét "giaûi" hoân phoái do Giaùm muïc Giaùo phaän thi haønh.
Trong töï saéc coâng boá ngaøy 8 thaùng 9 naêm 2015 vôùi töïa ñeà "Chuùa Gieâsu laø thaåm phaùn hieàn töø" (Mitis Iudex Dominus Iesus) ñôn giaûn hoùa thuû tuïc cöùu xeùt tuyeân boá hoân nhaân voâ hieäu, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ qui ñònh moät thuû tuïc cöùu xeùt vaén taét (processo breviore) trong tröôøng hôïp söï voâ hieäu cuûa hoân phoái ñöôïc chöùng toû baèng nhöõng lyù leõ thaät laø toû töôøng. Trong tröôøng hôïp naøy, Ñöùc Giaùm Muïc ban saéc leänh tuyeân boá hoân nhaân ñoù laø voâ hieäu.
Ñöùc Thaùnh Cha vieát:
"Toâi cuõng bieát moät phaùn quyeát thu vaén coù theå gaëp nguy cô laøm thöông toån tính chaát baát khaû phaân ly cuûa hoân phoái; chính vì theá toâi ñaõ muoán vieäc xeùt xöû, cöùu xeùt nhö theá do chính Giaùm Muïc laøm thaåm phaùn. Do chöùc vuï muïc töû hieäp thoâng, ngaøi cuøng vôùi Pheâroâ laø ngöôøi baûo ñaûm lôùn nhaát söï hieäp nhaát cuûa Coâng Giaùo trong ñöùc tin vaø kyû luaät."
Trong buoåi tieáp kieán, sau khi nhaéc nhôû caùc tham döï vieân khoùa hoïc veà ñaëc tính "coâng nghò" cuûa caùc thuû tuïc môùi do ngaøi ban haønh, nhö keát quaû cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc theá giôùi veà gia ñình, nhaém cuûng coá gia ñình, nhöng ñoàng thôøi cuõng chöùng toû loøng thöông xoùt ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñau khoå vì hoân nhaân thaát baïi, mang laïi cho hoï söï an uûi muïc vuï, Ñöùc Thaùnh Cha, trong tö caùch laø Giaùm Muïc Roma vaø laø ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, ñaëc bieät xaùc ñònh moät soá khía caïnh cô baûn lieân quan ñeán vai troø cuûa Giaùm Muïc giaùo phaän, vôùi tö caùch laø thaåm phaùn, trong thuû tuïc ngaén giaûi hoân phoái.
Ngaøi lieät keâ 9 ñieåm:
1. Giaùm muïc giaùo phaän, do chöùc vuï chuû chaên, laø thaåm phaùn ñích thaân vaø duy nhaát trong thuû tuïc cöùu xeùt vaén taét.
2. Vì theá vai troø cuûa Giaùm muïc - giaùo phaän - phaåm phaùn laø ñieàu chuû yeáu, laø nguyeân lyù caáu thaønh vaø laø yeáu toá noåi baät cuûa toaøn theå thuû tuïc vaén taét ñöôïc Töï Saéc aán ñònh.
3. Trong thuû tuïc vaén taét, caàn coù hai ñieàu kieän khoâng theå taùch rôøi nhau ñeå coù hieäu löïc (ad validitatem): chöùc giaùm muïc vaø laø thuû laõnh moät coäng ñoaøn giaùo phaän cuûa caùc tín höõu (Xc GL 381,2). Neáu thieáu moät trong hai ñieàu kieän aáy thì khoâng theå coù thuû tuïc cöùu xeùt vaén taét. Neáu thieáu nhö theá, thì ñôn xin phaûi ñöôïc cöùu xeùt theo thuû tuïc bình thöôøng.
4. Thaåm quyeàn rieâng vaø ñích thaân cuûa Giaùm muïc giaùo phaän, trong caùc tieâu chuaån cô baûn cuûa thuû tuïc vaén taét, laø ñieàu thaêm chieáu tröïc tieáp Giaùo Hoäi hoïc cuûa Coâng ñoàng chung Vatican 2, nhaéc cho chuùng ta raèng chæ Giaùm Muïc, do vieäc chòu chöùc, coù troïn veïn quyeàn bính, vaø söï troïn veïn naøy trôû thaønh hieän thöïc qua giaùo vuï (missio canonica) ñöôïc trao phoù.
5. Thuû tuïc vaén taét khoâng phaûi laø moät choïn löïa maø Giaùm muïc giaùo phaän coù theå tuøy tieän choïn, nhöng laø moät nghóa vuï baét buoäc cuûa ngaøi do vieäc chòu chöùc vaø do giaùo vuï ñaõ nhaän laõnh. Chæ coù ngaøi môùi coù thaåm quyeàn trong 3 giai ñoaïn cuûa thuû tuïc vaén taét:
- Ñôn xin luoân luoân phaûi ñeä leân Giaùm muïc giaùo phaän
- Vieäc ñieàu tra: (..) Giaùm muïc thöïc hieän cuoäc ñieàu tra "luoân luoân coù söï trôï giuùp cuûa vò Ñaïi dieän tö phaùp hoaëc cuûa moät ngöôøi ñieàu tra khaùc, keå caû giaùo daân, cuûa ngöôøi trôï giuùp, vaø luoân luoân coù söï hieän dieän cuûa vò baûo heä (difensore del vincolo). Neáu Giaùm Muïc khoâng coù giaùo só hoaëc giaùo daân chuyeân veà giaùo luaät trôï giuùp, thì ñöùc baùc aùi, voán laø ñieàu noåi baät trong chöùc vuï Giaùm Muïc, cuûa moät Giaùm Muïc laân caän coù theå giuùp ngaøi trong thôøi gian caàn thieát. Ngoaøi ra, toâi nhaéc laïi raèng thuû tuïc vaén taét thöôøng phaûi ñöôïc keát thuùc trong moät phieân cöùu xeùt maø thoâi, trong ñoù phaûi coù ñieàu kieän khoâng theå thieáu ñöôïc, ñoù laø söï hieån nhieân cuûa caùc söï kieän chöùng toû hoân phoái voâ hieäu, vaø kieåm ñieåm söï ñoàng yù keát hoân cuûa hoï.
- Quyeát ñònh: luoân luoân vaø chæ Giaùm muïc giaùo phaän môùi coù theå tuyeân boá phaùn quyeát tröôùc maët Chuùa.
6. Vieäc uûy thaùc toaøn boä thuû tuïc vaén taét cho toøa aùn lieân giaùo phaän (laø toøa aùn laân caän, hoaëc toøa aùn cuûa nhieàu giaùo phaän) coù theå laøm bieán thaùi vaø bieán Giaùm Muïc laø ngöôøi cha, thuû laõnh vaø thaåm phaùn cuûa caùc tín höõu thuoäc quyeàn, thaønh moät ngöôøi chæ kyù phaùn quyeát maø thoâi.
7. Loøng thöông xoùt, moät trong nhöõng tieâu chuaån cô baûn ñaûm baûo phaàn roãi, ñoøi Giaùm muïc giaùo phaän phaûi thöïc hieän sôùm bao nhieâu coù theå thuû tuïc vaén taét; trong tröôøng hôïp ngaøi thaáy chöa saün saøng trong luùc naøy ñeå thöïc hieän, thì phaûi ñöa vuï naøy ra cöùu xeùt theo thuû tuïc bình thöôøng, thuû tuïc naøy caàn phaûi ñöôïc tieán haønh vôùi söï aân caàn caàn thieát.
8. Söï gaàn guõi vaø mieãn phí, nhö toâi ñaõ nhieàu laàn laäp laïi, laø hai haït ngoïc trai maø nhöõng ngöôøi ngheøo ñang caàn, nhöõng ngöôøi ngheøo maø Giaùo Hoäi yeâu thöông treân moïi söï.
9. Veà thaåm quyeàn cuûa vò Toång Giaùm Muïc ñöùng ñaàu giaùo tænh hoaëc cuûa Ñöùc Giaùm Muïc ñöôïc chæ ñònh trong khoaûn giaùo luaät môùi 1687, trong tröôøng hôïp khieáu naïi choáng laïi phaùn quyeát thuaän trong thuû tuïc vaén taét, ñieàu ñöôïc xaùc ñònh laø: luaät môùi ban cho vò Nieân Tröôûng toøa Thöôïng Thaåm Rota quyeàn quyeát ñònh môùi vaø vì theá ñoù laø quyeàn coát yeáu veà vieäc baùc boû hoaëc chaáp nhaän vieäc khieáu naïi.
"Ñeå keát luaän, toâi muoán taùi khaúng ñònh roõ raøng raèng ñieàu ñoù xaûy ra maø khoâng caàn xin pheùp cuûa moät thaåm quyeàn caáp cao hôn, töùc laø Toái Cao Phaùp Vieän cuûa Toøa Thaùnh". (Rei 25-11-2017)
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)