Nhaø baùo Stefania Falasca
vaø cuoán saùch lieân quan tôùi
caùi cheát cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ I
Nhaø baùo Stefania Falasca vaø cuoán saùch lieân quan tôùi caùi cheát cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ I.
Roma (Vat. 14-11-2017) - Trong caùc ngaøy vöøa qua baø Stefania Falasca ñaõ cho xuaát baûn cuoán saùch lieân quan tôùi caùi cheát cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ I, vò Giaùo Hoaøng 33 ngaøy. Caùi cheát baát thình lình cuûa ngaøi khieán cho coù ngöôøi nghó raèng ñaõ coù aâm möu gieát Ñöùc Giaùo Hoaøng, vaø daáy leân bieát bao caâu hoûi khoâng coù caâu traû lôøi. Ngay töø luùc vöøa ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng vaø xuaát hieän chaøo daân chuùng treân bao lôn chính giöõa ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ Ñöùc Luciani ñaõ baát thình lình môû toang ra moät kyû nguyeân môùi trong töông quan vôùi theá giôùi hieän ñaïi. Caùi cheát baát ngôø cuûa ngaøi ñaõ mau choùng bieán thaønh moät vôû kòch, vaø keát thuùc vôùi vieäc nuoát tröûng toaøn cuoäc soáng vaø giaùo huaán saâu saéc cuûa ngaøi, ñoàng thôøi daáy leân caùc nghi vaán lieân quan tôùi caùc tình traïng ít minh baïch cuûa noù. Cuoán saùch cuûa baø Stefania Falasca laø moät caâu traû lôøi cho caùc nghi vaán aáy.
Baø Stefania Falasca laø nhaø baùo chuyeân vieân veà Vaticaêng vaø xaõ luaän cuûa nhaät baùo Avvenire Töông Lai cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia. Baø ñaõ doïn luaän aùn tieán só nghieân cöùu taïi ñaïi hoïc Tor Vergata ôû Roma veà caùc buùt tích cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ I, ñoàng thôøi cuõng laø phoù thænh nguyeän vieân phong thaùnh cho ngaøi. Naêm 2004 baø daäu baèng Thænh nguyeän vieân trong caùc vuï phong chaân phöôùc vaø phong thaùnh thuoäc Vaên phoøng Nghieân cöùu cuûa Boä Phong Thaùnh, vaø ñöôïc giao nhieäm vuï chuaån bò taøi lieäu lieân quan tôùi caùc nhaân ñöùc anh huøng cuûa Ñöùc Luciani. Ñeå laøm coâng vieäc naøy baø ñaõ nghieân cöùu trong Vaên Khoá caùc toaø giaùm muïc Belluno, Vittorio Veneto, Venezia, Roma vaø Vaticaêng, töùc caùc nôi coù lieân quan tôùi cuoäc soáng vaø vieäc thi haønh chöùc vuï cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ I.
Baø ñaõ vieát nhieàu saùch vaø caùc baøi khaûo luaän veà caùc ñeà taøi lòch söû vaên hoaù vaø vieát caùc tieåu söû lieân quan tôùi nhieàu nhaân vaät vaø lòch söû Giaùo Hoäi. Baø cuõng laø coá vaán cuûa chöông trình ñaøi truyeàn hình 3 "Lòch söû vó ñaïi" vaø ñaõ coäng taùc vaøo vieäc thöïc hieän caùc phim taøi lieäu veà Ñöùc Gioan Phaoloâ I. Vò Giaùo Hoaøng cuûa nuï cöôøi (naêm 2005); Thaäp giaù vaø bieåu töôïng chöõ thaäp (naêm 2008); Romero. Tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng coù tieáng noùi (naêm 2011). Trong soá caùc saùch xuaát baûn coù cuoán "Moät Giaùm Muïc choáng Hitler: Von Gallen, Ñöùc Pio XII vaø söï khaùng cöï choáng Ñöùc quoác xaõ (nhaø xuaát baûn San Paolo naêm 2006); Gioan XXIII trong moät caùi vuoát ve caùch maïng. Taïi sao ngaøi laø thaùnh. Lòch söû cuûa moät vuï phong thaùnh do yù muoán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ (nhaø xuaát baûn Rizzoli naêm 2014); Khaû naêng khoâng nhôù cuûa Thieân Chuùa, Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi chuyeän vôùi Stefania Falasca (nhaø in Dehoniane Bologna naêm 2016).
Laø ngöôøi ñaõ tra cöùu caùc taøi lieäu trong caùc vaên khoá khaùc nhau, ñaëc bieät Vaên khoá Vaticaêng baø Stefania Falasca ñaõ döïng laïi töøng giôø töøng phuùt lieân quan tôùi caùc töôøng trình cuûa caùc baùc só, caùc ñieàu tra vaø caùc chöùng töø cho tôùi hoâm qua ñaõ laø caùc bí maät, veà nhöõng gì xaûy ra trong Vaticaêng vaø trong dinh toâng toaø caùc ngaøy tröôùc khi Ñöùc Gioan Phaoloâ I qua ñôøi, ñeâm ngaøi cheát vaø caùc ngaøy tieáp theo. Nhöõng gì baø Falasca vieát laïi laø moät döïng laïi lòch söû vaø khoa hoïc, trong söï hoaøn toaøn toân troïng caùc nguoàn taøi lieäu, duôùi hình thöùc keå chuyeän roõ raøng vaø deã hieåu ñoái vôùi moïi ngöôøi. Cuoán saùch cuûa baø ñaõ môû ra caùc veát raùch khoâng theå nghó tôùi, vaø giaûi toaû caùc theâu deät voâ taän chung quanh bieán coá caùi cheát cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ I.
Ngöôøi vieát ñeà töïa cho cuoán saùch cuûa baø laø Ñöùc Hoàng Y Pietro Parolin, Quoác Vuï Khanh Toaø Thaùnh. Sau khi cho bieát ngaøi raát haøi loøng ñöôïc môøi vieát lôøi töïa cho cuoán saùch noùi veà Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ I laø ngöôøi ngaøi ñaëc bieät moä meán vì söï thaùnh thieän keå töø khi Ñöùc Hoàng Y Albino Luciani, Thöôïng Phuï Venezia ñöôïc baàu laøm Chuû chaên Giaùo Hoäi hoaøn vuõ. Söï kieän ngaøi ñöôïc choïn laøm Giaùo Hoaøng chæ tuaân theo caùc tieâu chuaån cuûa Giaùo Hoäi chuù yù tôùi phaåm chaát cuûa moät Giaùm Muïc laø muïc töû. Söï kieän ngaøi qua ñôøi sau moät trieàu ñaïi ngaén nguûi chæ hôn moät thaùng trong caùc thaäp nieân qua phaân caùch chuùng ta vôùi thaùng 9 naêm 1978, ñaõ laøm naûy sinh ra voâ vaøn lyù thuyeát, caùc nghi ngôø vaø caùc öùc ñoaùn. Ngaøi ñaõ cheát quaù nhanh vaø quaù voäi vaõ, sau laøn gioù chôø ñôïi cuûa söï môùi meû tinh tuyeàn tin möøng maø loøng khieâm toán cuûa ngaøi ñem laïi. Albino linh muïc, giaùm muïc, thöôïng phuï roài giaùo hoaøng ñaõ laø moät ñieåm tham chieáu tuyeät ñoái caàn chuù yù trong lòch söû Giaùo Hoäi Italia vaø lòch söû hoaøn vuõ. Lòch söû cuûa ngaøi laø lòch söû cuûa moät giaùm muïc ñaõ soáng kinh nghieäm Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II vaø ñaõ aùp duïng noù. Moät con ngöôøi thoâng minh, saéc saûo vaø côûi môû. Moät muïc töû gaàn guõi vôùi daân thaùnh vaø trung thaønh vôùi Thieân Chuùa, kieân ñònh trong noøng coát ñöùc tin vaø vôùi moät söï nhaäy caûm vaên hoùa vaø xaõ hoäi ngoaïi thöôøng. Moät ngöôøi cuûa Giaùo Hoäi, khieâm toán nhöng ñoàng thôøi cuõng vöõng vaøng trong vieäc cai quaûn, khoân ngoan vaø coù khaû naêng dieãn taû moät caùch ñôn sô vaø moïi ngöôøi ñeàu coù theå hieåu.
Moät caây buùt saùng ngôøi, nhö laø nhaø baùo vaø nhaø vaên nhö taùc phaåm "Caùc vò raát saùng giaù" cuûa ngaøi chöùng minh cho thaáy, taùc phaåm maø Ñöùc Gioan Phaoloâ I ñaõ muoán söûa laïi vaø cho in trong trieàu ñaïi cuûa ngaøi. Söï gaàn guõi, loøng khieâm toán, ñôn sô, nhaán maïnh treân loøng thöông xoùt vaø söï hieàn dòu cuûa Thieân Chuùa laø caùc neùt noåi baät cuûa moät söù vuï Pheâroâ maø caùch ñaây 40 naêm ñaõ daáy leân söï haáp daãn, vaø ngaøy nay vaãn coøn thôøi söï hôn bao giôø heát. Theá nhöng söù ñieäp cuûa ngaøi ñoâi khi bò lu môø bôûi caùc lyù thuyeát vaø caùc nghi ngôø veà caùi cheát cuûa ngaøi, xaûy ra trong caên hoä giaùo hoaøng chieàu ngaøy 28 thaùng 9 naêm 1978.
Sau bieát bao nhieâu suy dieãn, sau bieát bao nhieâu taùi döïng döïa treân caùc tieáng noùi khoâng coù ñoái chieáu vaø kieåm chöùng, giôø ñaây chuùng ta coù theå hieåu bieát ñieàu gì ñaõ xaûy ra trong caùc giôø phuùt soáng sau cuøng cuûa vò Giaùo Hoaøng naøy- maø taàm quan troïng - nhö vò keá nhieäm ngaøi laø Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ gôïi yù - laø theo tyû leä nghòch vôùi trieàu ñaïi raát ngaén nguûi cuûa ngaøi. Sau cuøng chuùng ta coù moät döïng laïi ñöôïc laøm theo moät moâ thöùc nghieân cöùu lòch söû sít sao, döïa treân moät taøi lieäu ñaëc bieät, cho tôùi nay chöa ñöôïc bieát tôùi: taøi lieäu ñöôïc trình baày ôû ñaây bôûi baø Stefania Falasca, phoù thænh nguyeän vieân cho vuï aùn phong chaân phöôùc vaø phong thaùnh cho Ñöùc Albino Luciani.
Ñöùc Hoàng Y Parolin vieát tieáp trong lôøi ñeà töïa: Toâi muoán neâu baät coâng vieäc thu thaäp caùc nguoàn taøi lieäu, nghieân cöùu vaø soaïn thaûo khoång loà ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh vaø taàm quan troïng cuûa noù, keå caû treân bình dieän lòch söû vaø khoa vieát söû, vì söï ít oûi cuûa caùc ñoùng goùp khoa hoïc lieân quan tôùi cuoäc ñôøi vaø coâng trình cuûa Ñöùc Luciani... Ñaây laø moät vieäc caàn taùi laäp kyù öùc veà Ñöùc Gioan Phaoloâ I ñeå giaù trò lòch söû cuûa noù coù theå ñöôïc traû laïi traøn ñaày vôùi söï ñuùng ñaén vaø nghieâm chænh caàn phaûi coù, cho pheùp môû ra caùc vieãn töôïng môùi cho vieäc nghieân cöùu coâng trình cuûa ngaøi.
Vieäc nghieân cöùu coâ ñoïng trong cuoán saùch naøy nhaèm duyeät laïi caùc giôø cuoái cuøng cuoäc soáng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ ñöôïc höôùng daãn theo caùc tieâu chuaån pheâ bình lòch söû, qua vieäc ñoái chieáu taøi lieäu vaø so saùnh vaén taét töøng ñieåm caùc chöùng côù minh chöùng# Vaø nhö theá sau cuøng ñöôïc minh giaûi caùc ñieåm coøn ôû trong laâm boâ, bò phoùng ñaïi vaø laøm meùo moù trong caùc döïng laïi ñen toái, caû töø phía ngöôøi ñaõ chöùng minh söï giaû doái cuûa giaû thuyeát aâm möu.
Sau cuøng cuõng khoâng neân queân giaù trò caùc trang daãn nhaäp saùch, giôùi thieäu moät caùch ngaén goïn nhöng höõu hieäu göông maët cuûa Ñöùc Abino Luciani, tröôùc khi böôùc vaøo vieäc trình baày caùc giôø phuùt sau cuøng cuoäc soáng cuûa ngaøi. Chuùng laø moät caåm nang höõu ích cho nhöõng ai muoán bieát caùc chi tieát ñaëc bieät chöa töøng ñöôïc tieát loä lieân quan tôùi caùi cheát cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Luciani, nhöng laïi ít hieåu bieát veà cuoäc ñôøi vaø giaùo huaán cuûa ngaøi. Trieàu ñaïi ngaén nguûi cuûa ngaøi ñaõ khoâng phaûi laø moät aùnh sao baêng taét ngaám sau loä trình ngaén. Vôùi caùi cheát cuûa ngaøi lòch söû naøy cuûa Giaùo Hoäi, cuùi gaäp xuoáng ñeå phuïc vuï theá giôùi, khoâng bò giaùn ñoaïn. Vôùi ngaøi moät chöông ñaõ khoâng keát thuùc cuõng khoâng khôûi söï töø ñaàu. Ñöùc Gioan Phaoloâ I ñaõ khoâng theå coù caùc cöû chæ quan troïng trong vieäc cai quaûn Giaùo Hoäi, nhöng ngaøi ñaõ goùp phaàn cuûng coá chöông trình cuûa moät Giaùo Hoäi coâng ñoàng gaàn guõi vôùi daân chuùng vaø vôùi noãi khaùt khao tình baùc aùi cuûa hoï.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán baø Stefania Falasca, taùc giaû cuoán saùch "Tin töùc thöù töï cuûa moät caùi cheát" veà yù nghóa vieäc nghieân cöùu keùo daøi nhieàu naêm lieân quan tôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ I.
Hoûi: Thöa baø Stefania Falasca, ñaâu ñaõ laø yù nghóa vieäc tìm toøi nghieân cöùu cuûa baø lieân quan tôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Luciani, töùc Ñöùc Gioan Phaoloâ I?
Ñaùp: Ñoái vôùi toâi ñoù ñaõ laø moät coâng vieäc lieân quan tôùi aùn phong thaùnh. Noù bao goàm vieäc xem xeùt caû trong caùc luùc cuoái cuøng caùi cheát cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, ñieàu keát thuùc cuoäc soáng cuûa ngaøi. Vì theá trong boái caûnh cuûa moät vuï aùn phong thaùnh, ñaây laø ñieàu phaûi laøm vaø phaûi laøm vôùi phöông phaùp pheâ bình lòch söû, vôùi vieäc tìm toøi nghieân cöùu, döïa treân vieäc tìm ra vaø thu thaäp caùc taøi lieäu. Ñaây laø lyù do: caùc nguoàn taøi lieäu, caùc vaên baûn vaø caùc taøi lieäu. Ñaây laø ñieàu lieân quan tôùi lòch söû vaø laø ñieàu chuùng ta muoán hieåu bieát.
Hoûi: Thöa baø vaäy ñaâu laø caùc yeáu toá maïnh meõ nhaát ñöôïc tìm thaáy lieân quan tôùi caùi cheát cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ I?
Ñaùp: Chuùng toâi ñaõ xem qua caû giôø cuoái cuøng, trong ñoù Ñöùc Gioan Phaoloâ I noùi chuyeän ngaén goïn vôùi nöõ tu, ngöôøi saùng hoâm sau tìm thaáy Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ cheát. Ñaây laø caùc taøi lieäu coù nguoàn goác mieäng cho moät vuï aùn phong thaùnh. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc saøng loïc vôùi taøi lieäu y khoa vaø nhaø thöông. ÔÛ ñaây chuùng ta coù ñieàu maø toâi seõ goïi laø moät ñònh nghóa roõ raøng . vì noù ñaõ ñöôïc baùo caùo nhö theá - vaø lieân quan tôùi noù toâi cho laø khoâng theå coù caùc giaû thieát khaùc. Ñöùc Luciani ñaõ cheát nhö theá naøo: theo taøi lieäu nhaø thöông - vaø chuùng toâi cuõng ñaõ ñöa vaøo taøi lieäu caû baûn baùo caùo cuûa nhaø thöông vaø vieäc chaån ñoaùn ñöôïc baùc só Buzzonetti ñaõ laøm khi Ñöùc Giaùo Hoaøng cheát, noù cuõng phuø hôïp vôùi taøi lieäu y khoa khaùc ñöôïc tìm thaáy - coù theå noùi raèng Ñöùc Luciani ñaõ qua ñôøi vì moät söï kieän giaûm maùu naõo boä, gaây ra vieäc ñöùng tim. Ñaây laø söï thaät traàn truïi vaø soáng söôïng.
Hoûi: Ñöùc Hoàng Y Parolin, Quoác vuï Khanh Toaø Thaùnh coù vieát trong lôøi töïa raèng ñaây laø moät "vieäc phaûi taùi trao ban trôû laïi cho kyù öùc veà Ñöùc Gioan Phaolo I ñeå giaù trò lòch söû cuûa noù coù theå ñöôïc traû laïi traøn ñaày vôùi söï ñuùng ñaén vaø nghieâm chænh phaûi coù, coù ñuùng vaäy khoâng thöa baø?
Ñaùp: Vaâng ñuùng theá. Toâi nghó raèng vuï aùn coù chính coâng traïng naøy. Ñaây ñaõ laø moät coâng vieäc caàn thieát vaø phaûi coù. Lieân quan tôùi caùc nhaân ñöùc vaø söï thaùnh thieän toâi khoâng tin raèng coù caùc nghi ngôø coù theå, bôûi vì Ñöùc Gioan Phaoloâ I laø moät göông maët raát trong saùng, töø quan ñieåm naøy. Ñieàu ñaõ caàn cho Ñöùc Luciani ñaõ laø moät ñaøo saâu vaên khoá lieân quan tôùi caùc nguoàn taøi lieäu, bôûi vì nhö theá môùi thöïc söï coù theå noùi veà ngaøi trong caùc phaïm truø khoa hoïc. Vì vaäy toâi nghó raèng AÙn phong thaùnh, trong nghóa naøy, coù theå laø neàn taûng cho taát caû moät muøa khaùc giuùp chieám trôû laïi chieàu kích vaø giaù trò Huaán quyeàn cuûa ngaøi trong caùc tình huoáng cuûa Giaùo Hoäi luùc ñoù.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)