Naïn baïo haønh treû em treân theá giôùi
Naïn baïo haønh treû em treân theá giôùi.
New York (Vat. 8-11-2017) - Hoâm muøng 1 thaùng 11 naêm 2017 toå chöùc UNICEF cuûa Lieân Hieäp Quoác ñaõ coâng boá baûn töôøng trình veà naïn baïo haønh treû em treân theá giôùi. Theo ñoù cöù moãi 7 phuùt thì coù moät treû em hay ngöôøi treû bò gieát vì baïo löïc. Taïi Hoa Kyø caùc ngöôøi treû da ñen khoâng phaûi goác noùi tieáng Taây Ban Nha thuoäc löùa tuoåi 10-19 coù khaû theå bò gieát cao gaáp 19 laàn moät ngöôøi treû da traéng khoâng phaûi goác noùi tieáng Taây Ban Nha cuøng löùa tuoåi. Khi aùp duïng söï hieän naøy cho thanh thieáu nieân da ñen khoâng phaûi goác noùi tieáng Taây Ban Nha treân toaøn nöôùc, ngöôøi ta nhaän thaáy Hoa Kyø laø moät trong 10 quoác gia nguy hieåm nhaát theá giôùi. Naêm 2015 moät thanh thieáu nieân da ñen khoâng phaûi goác noùi tieáng Tay Ban Nha coù khaû theå bò gieát taïi Myõ ngang vôùi nguy cô phaûi cheát cuûa moät thanh thieáu nieân soáng taïi Nam Sudan, nôi coù caùc xung ñoät vaø baïo löïc taäp theå xaâu xeù maûnh ñaát khoán khoå naøy. Chaâu Myõ Latinh vaø vuøng quaàn ñaûo Caraibi laø vuøng duy nhaát coù soá ngöôøi treû vò thaønh nieân bò gieát gia taêng trong naêm 2015. Khoaûng phaân nöûa caùc vuï saùt haïi giôùi treû xaûy ra trong vuøng naøy.
Baûn töôøng trình noùi treân cuûa toå chöùc UNICEF coù ñeà töïa laø "Moät göông maët quen thuoäc: baïo löïc trong cuoäc soáng cuûa caùc treû em vaø thanh thieáu nieân".
Theo baûn töôøng trình tröôùc heát coù naïn baïo haønh trong gia ñình. Coù khoaûng 300 trieäu treû em töø 2 tôùi 4 tuoåi bò ñoái xöû taøn baïo treân thaân xaùc cuõng nhö trong taâm thaàn bôûi nhöõng ngöôøi ñaùng lyù ra coù nhieäm vuï yeâu thöông, bao boïc, che chôû caùc em. Theo caùc thoáng keâ nhaän ñöôïc ngöôøi ta cuõng nhaän thaáy coù tôùi 6 phaàn 10 treû em 1 tuoåi thöôøng xuyeân laø naïn nhaân cuûa moät neàn giaùo duïc baïo haønh. Moät phaàn tö caùc em bò phaït baèng caùch loâi keùo xoâ ñaåy, vaø moät phaàn möôøi caùc em bò ñaùnh taùt vaøo maù, vaøo maët, vaøo ñaàu vaø tai. Treân theá giôùi coù moät phaàn tö treû em döôùi 5 tuoåi, töùc khoaûng 176 trieäu em, soáng vôùi moät baø meï laø naïn nhaân cuûa ngöôøi cha hay nam giôùi soáng chung baïo löïc.
Theá roài cuõng coù khoaûng 15 trieäu thieáu nöõ vò thaønh nieân tuoåi töø 15 tôùi 18 bò baét buoäc coù caùc lieân heä tình duïc, hay chòu caùc loaïi baïo haønh tình duïc khaùc trong cuoäc soáng. Nhöng chæ coù 1% cho bieát ñöôïc moät chuyeân vieân taâm lyù trôï giuùp. Trong 28 quoác gia cung caáp döõ lieäu trung bình coù tôùi 90% thieáu nöõ bò baïo haønh tình duïc cho bieát thuû phaïm laø moät ngöôøi quen bieát. Döõ lieäu cuûa 6 quoác gia cho thaáy hoï laø baïn beø, baïn hoïc cuøng lôùp hay ngöôøi quen.
Lieân quan tôùi caùc treû nöõ coøn coù naïn bò baét buoäc laäp gia ñình sôùm tröôùc tuoåi. Haøng naêm coù 13.5 trieäu beù gaùi bò baét buoäc laäp gia ñình. Caùc em bò cöôùp maát tuoåi thô vaø caùc quuyeàn cuûa mình, vaø haøng ngaøy phaûi soáng trong noãi aùm aûnh lo sôï bò baïo haønh treân thaân xaùc, tình duïc vaø taâm lyù töø phiaù ngöôøi choàng caùc em bò baét buoäc phaûi cöôùi, coù khi laø ñaøn oâng giaø. Ñaây laø teä naïn xaûy ra taïi nhieàu nôi treân theá giôùi.
Taïi caùc quoác gia ñang treân ñöôøng phaùt trieån moät phaàn ba treû nöõ bò baét buoäc laäp gia ñình tröôùc tuoåi tröôûng thaønh: moät phaàn chín tröôùc khi leân 15 tuoåi. Soá treû nöõ bò baét buoäc laäp gia ñình sôùm ñoâng nhaát laø taïi caùc nöôùc Niger, Ciad, Bangladesh vaø Guinea, nôi coù tôùi 60% nöõ giôùi laäp gia ñình tröôùc 18 tuoåi. Taát caû caùc thieáu nöõ naøy khoâng saün saøng veà maët theå lyù cuõng nhö taâm lyù, ñeå coù theå ñöông ñaàu vôùi moät cuoäc hoân nhaân, laïi caøng khoâng theå ñöông ñaàu vôùi vieäc mang thai. Thaân xaùc cuûa hoï chöa ñöôïc tröôûng thaønh vaø nguy cô gaëp khoù khaên khi sinh con raát cao. Caùc thieáu nöõ döôùi 18 tuoåi coù nguy cô sinh ra baøo thai ñaõ cheát, hay phaûi troâng thaáy ñöùa con bò cheát khi sinh, cao hôn 50 laàn phuï nöõ tröôûng thaønh.
Theâm vaøo ñoù hoân nhaân sôùm vi phaïm caùc quyeàn caên baûn cuûa moïi beù gaùi. Quyeàn soáng khoeû maïnh, ñöôïc hoïc haønh giaùo duïc, ñöôïc chôi giôõn vaø soáng trong moät khung caûnh an ninh ñöôïc baûo veä, coù quyeàn quyeát ñònh ñoäc laäp töï do löïa choïn ngöôøi baïn ñôøi cuøa mình vaøo luùc thích hôïp. Raát nhieàu phuï nöõ treû naøy phaûi chòu baïo haønh theå lyù vaø tình duïc. Caàn phaûi gaây yù thöùc cho caùc baäc cha meï vaø coäng ñoaøn xaõ hoäi, vaø thuyeát phuïc hoï töø boû teä ñoan baét caùc treû gaùi laäp gia ñình sôùm. Ñaëc bieät caàn daán thaân tranh ñaáu cho caùc beù gaùi ñöôïc ñi hoïc vì giaùo duïc laø phöông theá maïnh meõ nhaát choáng laïi caùc vuï hoân nhaân cöôõng baùch. Taïi Bangladesh hoài naêm 2014 toå chöùc "Thò kieán quoác teá" ñaõ phaùt ñoäng phong traøo "Khoâng laø coâ daâu tröôùc 18 tuoåi" trong vuøng Nam Muktagacha nhaèm choáng laïi naïn hoân nhaân sôùm, vaø ñaõ thaønh coâng trong vieäc thuyeát phuïc chính quyeàn ñòa phöông caám thoùi tuïc naøy. Theá roài coøn coù nhieàu beù gaùi vaø thieáu nöõ bò cha meï baùn cho caùc toå chöùc maïi daâm, hay bò khai thaùc tình duïc, thöôøng laø ñeå traû nôï cho gia ñình. Coù raát nhieàu tröôøng hôïp khoâng bao giôø ñöôïc ñua ra aùnh saùng, trong ñoù cuoäc ñôøi cuûa caùc beù gaùi bò beû gaãy trong boùng toái cuûa söï thôø ô. Hieän nay treân theá giôùi coù 1.2 trieäu beù gaùi bò khai thaùc tình duïc. Naïn khai thaùc tình duïc treû em coù nhieàu lyù do: naïn toäi phaïm, gian tham hoái loä, thieáu luaät leä baûo veä treû em, naïn saùch baùo phim aûnh daâm oâ, du lòch tình duïc, naïn ngheøo tuùng. Trong soá caùc nöôùc coù hình thöùc baïo löïc khai thaùc tình duïc thònh haønh nhaát coù Campuchia, Thaùi Lan, Costa Rica, Meâhicoâ vaø Brasil. Caùc treû em naïn nhaân cuûa vieäc khai thaùc tình duïc thöôøng bò baét buoäc duøng ma tuyù, vaø bò ñaùnh ñaäp, khi caùc em khoâng vaâng lôøi caùc tay anh chò ñaàu naäu. Caùc em phaûi soáng caùc kinh nghieäm thöông ñau khoâng theå töôûng töôïng noåi: bò thöông tích theå lyù vaø taâm lyù thöôøng xuyeân suoát ñôøi. Caùc em coù theå bò beänh sida, nghieän ngaäp ma tuyù, hay mang thai vaø bò baét buoäc phaù thai, hoaëc bò thöông tích naëng neà vì bò ñaùnh ñaäp taøn nhaãn. Vieäc bò laïm duïng vaø khai thaùc tình duïc ñeå laïi treân caùc em caùc thöông tích taâm lyù vaø caûm xuùc coù theå gaây nguy haïi cho söùc khoeû taâm thaàn vaø söï tröôûng thaønh cuûa caùc em. Caùc em caûm thaáy sôï haõi, tuyeät voïng, xaáu hoå vaø khöôùc töø vì caùc kinh nghieäm ñau thöông phaûi gaùnh chòu.
Toå chöùc "Thò kieán quoác teá" hoaït ñoäng nhaèm ngaên chaën teä naïn naøy vaø trôï giuùp caùc em thaéng vöôït chaán thöông taâm lyù vaø taùi xaây döïng cuoäc soáng, qua caùc chöông trình phoøng ngöøa, che chôû vaø hoäi nhaäp caùc naïn nhaân. Ngoaøi ra toå chöùc cuõng yeåm trôï caùc chính saùch vaø thöïc haønh toát nhaèm ngaên chaën heä thoáng baïo löïc cuõng nhö gaây yù thöùc cho caùc coäng ñoaøn. Moät caùch cuï theå toå chöùc yeåm trôï kinh teá nhaèm giaûm bôùt naïn ngheøo tuùng laø moät trong caùc lyù do cuûa naïn khai thaùch tình duïc treû vò thaønh nieân, vaø taäp trung vaøo vieäc che chôû giôùi treû vò thaønh nieân. Sau cuøng toå chöùc saùt caùnh vôùi caùc coäng ñoaøn trong vieäc nhaän dieän caùc naïn nhaân vaø caûi thieän caùc trôï giuùp haäu chaán thöông, coáng hieán coá vaán y khoa vaø phaùp lyù cuõng nhö ñaøo taïo ngheà nghieäp vaø trôï giuùp kinh teá.
Coøn coù moät loaïi baïo haønh khaùc nöõa choáng laïi treû em ñoù laø naïn treû em lao ñoäng. Hieän nay treân theá giôùi coù 264 trieäu treû em tuoåi töø 5 tôùi 17 bò baét buoäc phaûi laøm vieäc cöïc nhoïc moãi ngaøy nhö ngöôøi lôùn ñeå möu sinh. Caùc em khoâng chæ coù nguy cô maát ñi ñoâi maét, xöông, phoåi, maø coøn maát ñi caû nieàm vui soáng cuûa treû thô, nhaân phaåm vaø caùc giaác mô tuoåi treû nöõa. Caùc em phaûi cheá gaïch ngoùi döôùi caùi naêng chang chang cuûa maët trôøi, hay ngoài treân neàn ñaát ñeå khaâu boùng ñaù, hoaëc lao löïc trong caùc ñoàn ñieàn troàng caáy hay trong caùc haõng xöôûng kyõ ngheä deät. Coù 126 trieäu em phaûi laøm vieäc trong caùc ñieàu kieän nguy hieåm cho söùc khoeû nhö tieáp xuùc vôùi caùc loaïi thuoác dieät saâu boï trong caùc caùnh ñoàng, hay trong söï toái taêm cuûa caùc haàm moû than ñaù. Lao ñoäng treû em laø vaán ñeà gaén lieàn vôùi naïn ngheøo tuùng. Trong caùc tình traïng gia ñình ngheøo, gaëp khoù khaên veà kinh teá treû em bò baét buoäc phaûi nghæ hoïc vaø lao ñoäng ñeå goùp phaàn nuoâi soáng gia ñình, ñaëc bieät khi gia ñình ñoâng con. Ñoái vôùi caùc gia ñình ngheøo ñoùi, phaàn ñoùng goùp cuûa moät treû em lao ñoäng coù theå giuùp gia ñình soáng coøn. Nhöng khi phaûi laøm vieäc nhö theá lôùn leân caùc em khoù coù theå tìm ñöôïc moät coâng vieäc chuyeân moân xöùng ñaùng giuùp caûi thieän cuoäc soáng, vì caùc em thaát hoïc vaø khoâng ñöôïc giaùo duïc tôùi nôi tôùi choán. Muïc ñích chính cuûa toå chöùc "Thò kieán quoác teá" laø beû gaãy voøng luaån quaån cuûa naïn ngheøo ñoùi vaø huûy boû naïn treû em lao ñoäng. Tröôùc heát baèng söï trôï giuùp kinh teá gia ñình laøm sao ñeå caùc em khoâng caàn phaûi laøm vieäc, nhöng coù theå caép saùch ñeán tröôøng. Tieáp theo laø gaây yù thöùc xaõ hoäi veà taàm quan troïng phaûi phoøng ngöøa moïi hình thöùc khai thaùc boùc loät söùc lao ñoäng cuûa treû em. Vaø bình dieän thöù ba laø caùc hoaït ñoäng giuùp hoäi nhaäp treû em lao ñoäng ñi hoïc trôû laïi vaø phoøng ngöøa ñeå caùc em khoâng boû hoïc.
Iqbal Masik, moät treû em Pakistan trôû thaønh bieåu töôïng cuûa cuaû cuoäc chieán choáng naïn treû em lao ñoäng, ñaõ tuyeân boá: "Khoâng moät treû em naøo phaûi caàm duïng cuï lao ñoäng. Caùc duïng cuï laøm vieäc duy nhaát maø moät treû em phaûi caàm trong tay laø buùt möïc vaø buùt chì". Iqbal ñaõ bò gia ñình baùn cho moät oâng chuû xöôûng deät thaûm vaø bò xích vaøo maùy deät, bò boû ñoùi nhöng Iqbal ñaõ may maén troán thoaùt ñöôïc vaø baét ñaàu tham döï caùc buoåi thaûo luaän vaø bieåu tình choáng naïn treû em noâ leä lao ñoäng. Giaùo duïc vaø hoïc ñöôøng laø khí giôùi ñaùnh baïi teä naïn treû em lao ñoäng. Phaûi laøm sao ñeå moïi treû em ñöôïc caép saùch ñeán tröôøng. Phaûi traû laïi cho caùc em quyeàn soáng vaø quyeàn ñöôïc hoïc haønh vui chôi, vaø cho pheùp caùc em phaùt trieån caùc khaû naêng vaø taøi kheùo cuûa caùc em, haàu trôû thaønh nhöõng ngöôøi lôùn yù thöùc vaø ñöôïc höôûng troïn caùc quyeàn laøm ngöôøi.
Coøn coù moät hình thöùc baïo haønh treû em khaùc nöõa ñoù laø naïn treû em chieán binh. Treân theá giôùi hieän nay coù 300,000 treû em chieán binh. Thaät ra khoù maø bieát ñöôïc con soá chính xaùc. Caùc em bò löøa gaït, bò baét coùc, vaø bò tuyeån moä nhö caùc chieán binh, laøm giao lieân, gôõ mìn, vaø bò bieán trôû thaønh noâ leä tình duïc, khi laø caùc beù gaùi. Söùc khoeû vaø cuoäc soáng cuûa caùc em gaëp nguy hieåm, vaø tuoåi thô cuûa caùc em bò hy sinh nhaân danh moät cuoäc chieán phuïc vuï cho caùc tham voïng cuûa ngöôøi lôùn gian aùc. Ña soá caùc treû em chieán binh xuaåt thaân töø caùc gia ñình ngheøo. Moät soá treû em hieäp löïc vôùi caùc nhoùm quaân söï ñeå soáng coøn, vì ngöôøi ta coáng hieán cho caùc em cô may ñöôïc aên uoáng thöôøng xuyeân, vaø cuõng coù tieàn thöôûng ñeå trôï giuùp gia ñình. Nhöng coù raát nhieàu treû em ñaõ bò baét coùc, vaø bò löøa hay bò baïo haønh baét buoäc trôû thaønh lính chieán. Caùc em ñöôïc huaán luyeän ñeå chieán ñaáu, gieát ngöôøi vaø thöïc thi baïo löïc, vaø thöôøng bò boù buoäc phaûi duøng chaát ma tuyù, vaâng lôøi nhö caùi maùy. Neáu khoâng cheát trong khi ñaùnh nhau, caùc treû em chieán binh phaûi mang caùc chaán thöông taâm lyù raát traàm troïng, khoâng phaûi chæ vì bò caét chaët theå lyù maø caû treân bình dieän taâm lyù nöõa. Caùc em cuõng coù theå bò gia ñình vaø coäng ñoaøn khöôùc töø sau khi chieán tranh ñaõ chaám döùt.
Ngay töø khi chieán cuoäc buøng noå beân Congo hoài naêm 1998 ñaõ coù 30,000 treû em bò baét buoäc trôû thaønh chieán binh. Giöõa caùc naêm 2002-2007 taïi Sri Lanka cuõng coù 7,000 treû em ñöôïc tuyeån moä. Nhöng cuõng coù nhieàu nöôùc khaùc trong ñoù treû em trôû thaønh naïn nhaân cuûa baïo löïc chieán tranh nhö Afghanistan, Myanmar, Sierra Leone, Sudan, Liberia, Colombia vaø Uganda.
Theo hieäp ñònh veà caùc quyeàn cuûa treû em trong caùc vuøng coù chieán tranh treû em phaûi ñöôïc che chôû ñaëc bieät. Moïi treû em ñeàu coù quyeàn ñöôïc hoïc haønh, giaùo duïc, chôi ñuøa. Chính trong yù höôùng naøy toå chöùc Thò kieán quoác teá ñaõ khôûi xöôùng phong traøo choáng vieäc tuyeån moä chieán binh treû em taïi caùc nöôùc coù naïn toäi phaïm traàm troïng nhaát. Ngoaøi ra toå chöùc cuõng ñieàu khieån caùc trung taâm hoài phuïc coáng hieán söï yeåm trôï taám lyù xaõ hoäi cho caùc cöïu treû em chieán binh nhaèm taùi hoäi nhaäp caùc em vaøo cuoäc soáng xaõ hoäi. Hieän nay chuùng ta ñang chöùng kieán caùc laøn soùng di cö oà aït nhieàu nôi. Hôn phaân nöûa soá ngöôøi chaïy troán treân theá giôùi laø treû em. Coù hôn 50 trieäu treû em ñaõ phaûi boû nhaø vì chieán tranh. Chuùng ta haõy nghó tôùi Siria chaúng haïn, nôi coù phaân nöûa daân soá, töùc hôn 11 trieäu ngöôøi ñaõ phaûi boû queâ höông vaø cuoäc soáng cuûa mình ñeå ñi tî naïn taïi caùc quoác gia laùng gieáng nhö Thoå Nhó Kyø, Libaêng, Giordania vaø Iraq, hay tìm caùch vöôït bieån Ñòa Trung Haûi mong tìm tôùi beán bôø Italia töï do. Nhöng ñaõ coù haøng ngaøn ngöôøi boû maïng treân bieån caû. Cuõng coù caùc xung ñoät vaø chieán tranh taïi nhieàu nöôùc khaùc treân theá giôùi nhö Burundi, Iraq, Libia, Niger, Nigeria, Afghanistan, Coäng hoøa daân chuû Trung Phi, Coäng hoaø daân chuû Congo, Nam Sudan vaø Yemen.
Trong taát caû caùc chieán tranh xung ñoät aáy treû em luoân luoân laø caùc naïn nhaân ñaàu tieân phaûi traû giaù maéc moû nhaát. Trong raát nhieàu tröôøng hôïp caùc em ñaõ phaûi taän maét chöùng kieán caûnh cha meï vaø ngöôøi thaân cuûa caùc em bò gieát hay bò baïo haønh. Caùc em thöôøng bò taùch rôøi khoûi gia ñình hay maát gia ñình. Theo baûn töôøng trình cuûa toå chöùc Cao uyû tî naïn Lieân Hieäp Quoác trong naêm 2015 soá treû em vò thaønh nieân di cö khoâng coù ngöôøi lôùn ñi keøm ñaõ gia taêng gaáp 3 laàn nhieàu hôn so vôùi naêm truôùc ñoù, töùc leân ñeán 98,400 em. Chieán tranh taøn phaù taát caû. Caùc em khoâng theå ñi hoïc vì caùc tröôøng hoïc ñaõ bò tröng duïng cho ngöôøi tî naïn vaø naïn nhaân chieán tranh, hay ñaõ bò boû bom hoaëc taøn phaù. Caùc em khoâng coøn ñöôïc saên soùc söùc khoeû nöõa, vì caùc nhaø thöông ñaõ bò saäp vaø caùc baùc só ñaõ boû nöôùc ra ñi. Caùc em khoâng coøn ñöôïc baûo ñaûm ñeå höôûng tuoåi thô, vì bò boù buoäc trôû thaønh ngöôøi lôùn ngay töùc khaéc ñeå soáng coøn.
Caùc treû em tî naïn thöôøng gaëp nguy cô bò laïm duïng, khai thaùc boùc loät hay bò tuyeån moä laøm chieán binh. Vôùi haøng trieäu gia ñình gaëp khoù khaên khoâng theå nuoâi con caùi nhieàu cha meï thuùc ñaåy con caùi vò thaønh nieân laäp gia ñình sôùm hay ñi laøm vieäc kieám soáng. Vaø coù raát nhieàu treû em bò baïo haønh vaø laïm duïng, thieáu dinh döôõng vaø bò chaán thöông theå lyù vaø tinh thaàn. Toå chöùc Thò kieán quoác teá ñi tieân phong trong vieäc trôï giuùp taïi nhieàu nöôùc nhö Siria, Libaêng, Giordania vaø Iraq. Töø naêm 2011 toå chöùc ñaõ trôï giuùp 2.4 trieäu ngöôøi tî naïn beân Siria vaø caùc nöôùc laân caän, baèng caùch cung caáp nöôùc uoáng, thöïc phaåm thuoác men, cuõng nhö coáng hieán caùc trôï giuùp taâm lyù vaø caùc chöông trình giaùo duïc ñeå caùc treû em khoâng bò boû rôi moät mình.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)