Cuoäc hoäi thaûo quoác teá
veà vieäc giaûi tröø vuõ khí haït nhaân
Cuoäc hoäi thaûo quoác teá veà vieäc giaûi tröø vuõ khí haït nhaân.
Vatican (Vat. 7-11-2017) - Trong hai ngaøy muøng 10 vaø 11 thaùng 11 naêm 2017 moät cuoäc hoäi thaûo quoác teá veà vieäc giaûi tröø vuõ khí, ñaëc bieät laø vuõ khí haït nhaân, seõ tieán haønh taïi phoøng hoïp môùi cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc trong noäi thaønh Vaticaêng. Cuoäc hoäi thaûo do Boä phuïc vuï phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän cuûa Toaø Thaùnh toå chöùc, vaø coù chuû ñeà laø "Nhöõng vieãn töôïng moät theá giôùi khoâng coøn vuõ khí haït nhaân vaø moät söï phaùt trieån toaøn dieän". Tham döï cuoäc hoäi thaûo coù nhieàu nhaân vaät quan troïng thuoäc nhieàu laõnh vöïc khoa hoïc, chính trò, xaõ hoäi, vaên hoaù vaø toân giaùo. Trong cuoäc vieáng thaêm Boä phuïc vuï phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän saùng ngaøy 30 thaùng 10 naêm 2017, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ taùi maïnh meõ toá giaùc teä naïn cheá taïo vaø buoân baùn khí giôùi, laø lyù do thuùc ñaåy vaø duy trì nhöõng loø xung ñoät vaø chieán tranh treân theá giôùi hieän nay. Ngaøi noùi: "Chuùng ta thöïc söï ôû trong tình traïng chieán tranh. Caùc vuõ khí nguyeân töû laø moät ñe doïa traàm troïng, khoâng chæ baây giôø maø ñaõ coù töø nhieàu thaäp nieân qua. Nhöng thænh thoaûng noù laïi trôû neân caáp tính nhö hieän nay. Ñaây thöïc laø moät nguy cô töï saùt cuûa toaøn nhaân loaïi".
Trong thoâng caùo veà cuoäc hoäi thaûo naøy oâng Greg Burke phaùt ngoân vieân Toaø Thaùnh cho bieát Ñöùc Thaùnh Cha nhaát quyeát hoaït ñoäng ñeå thaêng tieán caùc ñieàu kieän caàn thieát cho moät theá giôùi khoâng coù vuõ khí haït nhaân, nhö ngaøi ñaõ neâu baät hoài thaùng 3 naêm nay trong söù ñieäp göûi hoäi nghò cuûa Lieân Hieäp Quoác veà vieäc thöông thuyeát moät duïng cuï phaùp lyù baét buoäc caám vuõ khí haït nhaân vaø daãn tôùi choã loaïi boû hoaøn toaøn caùc vuõ khí naøy. Trong söù ñieäp ÑTC ghi nhaän raèng moät neàn luaân lyù ñaïo ñöùc vaø moät quyeàn döïa treân söï ñe doaï huyû hoaïi laãn nhau - vaø coù tieàm naêng huyû hoaïi toaøn nhaân loaïi - laø maâu thuaãn vôùi chính tinh thaàn cuûa Lieân Hieäp Quoác. Vì theá caàn phaûi daán thaân cho moät theá giôùi khoâng coù vuõ khí haït nhaân, baèng caùch nghieâm chænh aùp duïng troïn veïn töøng chöõ Thoaû hieäp khoâng cho vuõ khi haït nhaân lan traøn. Noù caøng caáp thieát hôn trong baàu khí xung khaéc baát oån, laø lyù do cho thaáy caùc khoù khaên gaëp phaûi trong vieäc thaêng tieán vaø cuûng coá tieán trình giaûi tröø vuõ khí haït nhaân, khoâng ñeå chuùng lan traøn. Noã löïc naøy laïi caøng caáp thieát hôn ñöùng tröôùc caùc ñe doïa choáng laïi neàn hoaø bình vaø an ninh vôùi caùc chieàu kích to lôùn cuûa chuùng trong theá giôùi ña dieän cuûa theá kyû 21, thí duï nhö naïn khuûng boá phaù hoaïi, caùc xung ñoät khoâng caân xöùng, an ninh coâng ngheä vi tính, caùc vaán ñeà moâi sinh, naïn ngheøo ñoùi, nhieàu nghi ngôø lieân quan tôùi söï khoâng thích hôïp cuûa vieäc de doïa baèng vuõ khi haït nhaân nhaèm ñaùp traû laïi caùc thaùch ñoá ñoù moät caùch höõu hieäu.
Caùc aâu lo naøy laïi caøng maïnh meõ hôn nöõa, khi nghó tôùi caùc haäu quaû tai haïi cho con ngöôøi vaø cho moâi sinh, baét nguoàn töø vieäc söû duïng baát cöù vuõ khí nguyeân töû vôùi caùc haäu quaû taøn phaù khoâng phaân bieät vaø khoâng theå kieåm soaùt noåi trong khoâng gian vaø thôøi gian. Söï aâu lo ñoù cuõng naûy sinh tröôùc vieäc phung phí caùc taøi nguyeân cho vieäc cheá taïo vaø söû duïng nguyeân töû cho caùc muïc ñích quaân söï, thay vì ñöôïc duøng moät caùch öu tieân vaø yù nghóa hôn cho vieäc thaêng tieán hoaø bình vaø phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän, cuõng nhö ñeå choáng laïi naïn ngheøo ñoùi vaø thöïc hieän lòch trình phaùt trieån coù theå laøm ñöôïc noäi trong naêm 2030.
Chuùng ta cuõng phaûi töï hoûi xem moät theá quaân bình döïa treân söï sôï haõi coù theå thöïc hieän ñöôïc khoâng, khi noù höôùng tôùi vieäc gia taêng sôï haõi vaø huyû hoaïi caùc lieân heä tin töôûng giöõa caùc daân toäc vôùi nhau.
Ñöùc Phanxicoâ maïnh meõ khaúng ñònh raèng neàn hoaø bình vaø an ninh quoác teá khoâng theå ñöôïc xaây döïng treân moät yù thöùc an ninh giaû taïo, treân söï ñe doïa huyû hoaïi nhau hay huûy hoaïi toaøn dieän, treân vieäc duy trì moät theá quaân bình quyeàn bính ñôn thuaàn. Hoaø bình phaûi ñöôïc xaây döïng treân coâng lyù, treân vieäc phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän, treân vieäc toân troïng caùc quyeàn neàn taûng cuûa con ngöôøi, treân vieäc giöõ gìn thuï taïo, treân vieäc tham döï cuûa taát caû moïi ngöôøi vaøo ñôøi soáng coâng coäng, treân söï tin töôûng giöõa caùc daân toäc, treân vieäc thaêng tieán caùc cô caáu hoaø bình, treân vieäc ñaït tôùi neàn giaùo duïc vaø ñöôïc saên soùc söùc khoûe, treân vieäc ñoái thoaïi vaø tình lieân ñôùi. Trong vieãn töôïng ñoù coäng ñoàng quoác teá ñöôïc môøi goïi aùp duïng caùc chieán thuaät nhìn xa thaáy roäng ñeå thaêng tieán muïc ñích hoaø bình vaø oån ñònh, haàu traùnh caùc giaûi phaùp thieån caän cho caùc vaán ñeà an ninh quoác gia vaø quoác teá.
Trong boái caûnh ñoù, muïc tieâu cuoái cuøng cuûa vieäc hoaøn toaøn loaïi tröø caùc vuõ khí haït nhaân vöøa trôû thaønh moät thaùch ñoá vöøa laø moät boån phaän luaân lyù ñaïo ñöùc vaø nhaân baûn. Moät vieäc tieáp caän cuï theå phaûi thaêng tieán moät suy tö veà moät neàn luaân lyù ñaïo ñöùc cuûa hoaø bình vaø an ninh coäng taùc ña phöông, vöôït quaù söï sôï haõi vaø chuû tröông coâ laäp ñang thaéng theá trong nhieàu cuoäc thaûo luaän hieän nay# Soá phaän ñöôïc chia seû cuûa nhaân loaïi ñoøi hoûi phaûi cuûng coá vôùi tinh thaàn thöïc tieãn cuoäc ñoái thoaïi, xaây döïng vaø cuûng coá caùc cô caáu tin töôûng vaø coäng taùc coù khaû naêng taïo ra caùc ñieàu kieän cho moät theá giôùi khoâng coù vuõ khí haït nhaân.
Vieäc tuyø thuoäc nhau ngaøy caøng gia taêng vaø söï toaøn caàu hoaù coù nghóa laø baát cöù caâu traû lôøi naøo cuûa chuùng ta ñoái vôùi söï ñe doïa cuûa vuõ khí haït nhaân, cuõng phaûi laø caâu traû lôøi taäp theå vaø ñoàng thuaän, döïa treân söï tin töôûng laãn nhau. Söï tin töôûng naøy chæ coù theå ñuôïc xaây döïng qua moät cuoäc ñoái thoaïi chaân thaønh höôùng tôùi coâng ích, chöù khoâng höôùng tôùi vieäc beânh vöïc caùc lôïi loäc che daáu hay rieâng tö.
Thaät ra töø laâu Toaø Thaùnh ñaõ luoân luoân raát daán thaân cho vieäc giaûi tröø vuõ khí haït nhaân, Laø thaønh vieân vaø saùng laäp vieân cuûa toå chöùc "Nguyeân töû naêng quoác teá" Toaø Thaùnh ñaõ khoâng bao giôø choáng laïi kyõ thuaät nguyeân töû, maø Toaø Thaùnh ñaõ luoân luoân ñaùnh giaù caùc tieán trieån ñaõ ñaït ñöôïc trong laõnh vöïc noâng nghieäp, an ninh thöïc phaåm, phaåm chaát löông thöïc, trong vieäc choáng laïi beänh dòch lan traøn, quaûn trò caùc taøi nguyeân ít oûi cuûa nöôùc, trong caùc coá gaéng baûo veä moâi sinh vaø caùc nghieân cöùu giuùp caûi tieán tình traïng oâ nhieãm moâi sinh, nhöng Toaø Thaùnh ñaùnh giaù cao nhaát laø caùc thaønh coâng trong laõnh vöïc söùc khoûe vôùi vieäc aùp duïng caùc kyõ thuaät taân tieán chaúng haïn nhö vieäc chuïp quang tuyeán X ray, vieäc taêng toác caùc phaân töû vaø chöông trình haønh ñoäng cho lieäu phaùp choáng ung thö. Chính vieäc söû duïng kyõ thuaät cho caùc muïc ñích chieán tranh khieán cho Toaø Thaùnh aâu lo. Toaø Thaùnh ñaõ uûng hoä vaø tham döï moät loaït caùc hoäi nghò lieân quan tôùi caùc haäu quaû cuûa caùc vuõ khí haït nhaân ñoái vôùi con ngöôøi. Caùc hoäi nghò giaûi tröø vuõ khí nguyeân töû ban ñaàu nhoùm taïi Oslo roài taïi Nayarít, sau ñoù taïi Vienne trong caùc ngaøy töø muøng 9 tôùi 11 thaùng 12 naêm 2014. Ñoù cuõng ñaõ laø hoäi nghò coù söï tham döï laàn ñaàu tieân cuûa vaøi nöôùc sôû höõu moät kho vuõ khí nguyeân töû.
Ñöùc Thaùnh Cha Silvano Maria Tomasi, Quan saùt vieân thöôøng tröïc cuûa Toaø Thaùnh taïi caùc toå chöùc cuûa Lieân Hieäp Quoác beân Geneøve cho bieát töø hoäi nghò thöôïng ñænh naøy 158 quoác gia tham döï ñaõ kyù vaøo moät tuyeân ngoân chung keát, nhaán maïnh raèng " cho tôùi khi naøo coøn coù caùc vuõ khí haït nhaân, thì seõ coøn coù khaû theå cuûa moät vuï noå nguyeân töû. Caû khi neáu khaû theå xaûy ra coù nhoû ñi nöõa, thì vì caùc haäu quaû tai haïi cuûa vuï noå vuõ khí nguyeân töû, khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc nguy cô aáy". Ñöùc Thaùnh Cha cuõng cho bieát raèng taïi hoäi nghò ôû Vienne chuùng toâi ñaõ nhaán maïnh raèng chæ noäi vieäc sôû höõu caùc vuõ khí haït nhaân thoâi cuõng khoâng hôïp luaân lyù ñaïo ñöùc. Xem ra ñoù laø moät laäp tröôøng hôi lyù töôûng, nhöng Toaø Thaùnh hoaït ñoäng ñeå taïo ra moät neàn vaên hoaù coâng coäng coi an ninh khoâng phaûi trong vieäc sôû höõu caùc bom nguyeân töû coù ñöôïc, cho baèng vieäc caùc quoác gia khoâng sôû höõu caùc vuõ khí aáy.
Toaø Thaùnh cuõng coù caùc tieáp xuùc rieâng vôùi oâng Antonio Guterres, Toång thö kyù Lieân Hieäp Quoác, ñeå oâng leân tieáng trong hoäi nghò. Baèng chöùng cho daán thaân cuûa Toaø Thaùnh laø vieäc chöùng kieán cuoäc boû phieáu veà thoaû hieäp taïi Lieân Hieäp Quoác. Tuy chæ laø quan saùt vieân thöôøng tröïc khoâng coù quyeàn boû phieáu trong phieân hoïp khoaùng ñaïi cuûa Lieân Hieäp Quoác, nhöng Toaø Thaùnh vaãn tham gia caùc cuoäc thöông thuyeát thoaû hieäp vaø coù theå boû phieáu khi caùc thoaû hieäp ñöôïc ñöa ra cho ñaïi hoäi boû phieáu chaáp thuaän. Nhöng noùi chung Toaø Thaùnh khoâng bao giôø boû phieáu.
Theo linh muïc Drew Christiansen, doøng Teân, thaønh vieân cuûa phaùi ñoaøn Toaø Thaùnh tham döï hoäi nghò, trong laàn naøy Toaø Thaùnh ñaõ boû phieáu chaáp thuaän thoaû hieäp caám vuõ khí haït nhaân. Hoa Kyø vaø caùc nöôùc thuoäc khoái Minh Öôùc Baéc Ñaïi Taây Döông, goïi taét laø NATO, ñaõ khoâng tham döï cuoäc boû phieáu. Ñöùc OÂng Simon Kassas, tröôûng phaùi ñoaøn Toaø Thaùnh, ñaõ noùi raèng thoaû hieäp chæ laø moät khôûi ñaàu. Coøn raát nhieàu ñieàu phaûi laøm ñeå thuyeát phuïc nhöõng ngöôøi khoâng cho raèng vieäc caám vuõ khí haït nhaân laø ôû trong lôïi ích cuûa caùc daân toäc vaø quoác gia cuûa hoï.
Hieän nay treân theá giôùi coù 15,000 vuõ khí haït nhaân ñuû loaïi goàm bom vaø caùc ñaàu ñaïn haït nhaân söû duïng cho caùc hoaû tieãn lieân luïc ñòa taàm xa vaø taàm trung. Nhöng coù leõ ñaây khoâng phaûi laø con soá chính xaùc, vì thaät ra khoâng ai bieát ñöôïc treân theá giôùi naøy coù bao nhieâu vuõ khí haït nhaân. Ñieàu chaéc chaén ñoù laø caùc vuõ khí nguyeân töû naøy maïnh gaáp traêm laàn hai quaû bom nguyeân töû ñaàu tieân ñöôïc Hoa Kyø thaû xuoáng treân hai thaønh phoá Hiroshima vaø Nagasaki hoài theá chieán thöù hai. Vaø neáu xaûy ra chieán tranh nguyeân töû, thì con soá ngöôøi cheát seõ leân ñeán haøng traêm trieäu, neáu khoâng noùi laø haøng tyû. Vaø ñaây seõ thaät laø cuoäc töû töû taäp theå cuûa toaøn nhaân loaïi.
Baø Flaminia Giovanelli, nhaân vieân Boä phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän, cho bieát trong buoåi vieáng thaêm Boä saùng ngaøy 30 thaùng 10 naêm 2017, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ laïi ñeà caäp tôùi hieän töôïng buoân baùn khí giôùi vaø toá giaùc raèng vieäc buoân baùn vuõ khí kích thích vaø duy trì caùc cuoäc xung ñoät noùng boûng ñoù ñaây treân theá giôùi. Chuùng khoâng chæ laø caùc cuoäc xung ñoät maø laø caùc cuoäc chieán thaät söï. Chuùng ta ñang soáng trong moät cuoäc chieán ñích thaät. Caùc vuõ khí nguyeân töû ñaõ laø moät ñe doïa töø nhieàu thaäp nieân qua, nhöng thænh thoaûng laïi caáp tính hôn nhu ñang xaûy ra hieän nay, vôùi caùc caêng thaúng môùi traàm troïng. Vaø ñaây laø moät nguy cô töï töû cuûa nhaân loaïi. Cuoäc hoäi thaûo do Boä toå chöùc naûy sinh töø öôùc muoán cuûa Toaø Thaùnh tieáp tuïc Thoûa hieäp veà vieäc caám caùc vuõ khí haït nhaân ñaõ ñaït ñöôïc hoài thaùng 7 naêm 2017 vaø cuõng ñöôïc Toaø Thaùnh kyù nhaän hoài thaùng 9 naêm 2017. Hy voïng taát caû seõ ñi theo chieàu höôùng maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ mong moûi. Tham döï cuoäc hoäi thaûo cuõng coù nhieàu nhaân vaät ñaõ ñöôïc giaûi Nobel hoaø bình vaø moät soá naïn nhaân coøn soáng soùt cuûa vuï noå bom nguyeân töû taïi Hiroshima.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)