Naêm kyû nieäm cuoäc Caûi Caùch cuûa Martin Luther
vaø töông laïi cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát kitoâ
Naêm kyû nieäm cuoäc Caûi Caùch cuûa Martin Luther vaø töông laïi cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát kitoâ.
Roma (Vat. 31-10-2017) - Naêm kyû nieäm 500 naêm phong traøo Caûi Caùch cuûa Martin Luther saép keát thuùc. Nhaân dòp naøy chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh hieäp nhaát caùc tín höõu kitoâ, daønh cho phoùng vieân Roland Juchem cuûa Trung taâm thoâng tin coâng giaùo CIC ngaøy 27 thaùng 10 naêm 2017. Ñöùc Hoàng Y Koch naêm nay 67 tuoåi nguyeân laø Giaùm Muïc giaùo phaän Basel, vaø töø naêm 2010 laø Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh hieäp nhaát caùc tín höõu kitoâ.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, vieäc cöû haønh 500 naêm phong traøo Caûi Caùch cuûa Martin Luther saép keát thuùc. Caù nhaân Ñöùc Hoàng Y löôïng ñònh noù nhö theá naøo?
Ñaùp: Moät khiaù caïnh raát tích cöïc ñoù laø vieäc kyû nieäm chung ñaõ coù raát ít tranh luaän, thöôøng laø ñieàu ñaõ xaûy ra trong quaù khöù. Theá roài coù vieäc taäp trung vaøo nhöõng gì chuùng ta coù chung vôùi nhau, vì theá beân Ñöùc ngöôøi ta ñaõ quyeát ñònh cöû haønh vieäc töôûng nieäm cuoäc Caûi Caùch nhö laø leã hoäi cuûa Chuùa Kitoâ. Theo toâi ñoù ñaõ laø tö töôûng ñaïi keát toát ñeïp nhaát.
Hoûi: Leã hoäi cuûa Chuùa Kitoâ coù thaønh coâng khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Trong loä trình cuûa 10 naêm chuaån bò noù ñaõ ñöôïc caûi tieán. Ban ñaàu toâi ñaõ coù caûm töôûng noù hoaøn toaøn lieân quan tôùi Luther. Nhöng roài trong naêm kyû nieäm noù ñaõ lieân quan nhieàu hôn tôùi nhöõng gì hieäp nhaát chuùng ta treân heát: ñoù laø nieàm tin nôi Chuùa Gieâsu Kitoâ.
Hoûi: Ñöùc Hoàng Y ñaõ tham döï leã nghi kyû nieäm taïi nhieàu nöôùc khaùc nhau. Ñöùc Hoàng Y ñaõ soáng kinh nghieäm caùc noåi baät khaùc nhau nhö theá naøo?
Ñaùp: Coù nhieàu kieåu cöû haønh khaùc nhau, bôûi vì phong traøo Caûi Caùch ñaõ khoâng chæ xaûy ra beân Ñöùc maø thoâi. Vieäc Caûi Caùch beân Thuî Só khaùc vôùi caùc nöôùc baéc aâu, nôi phong traøo Caûi Caùch ñaõ khoâng phaûi laø moät phong traøo bình daân, nhöng laø quyeát ñònh cuûa chính quyeàn daân söï. Ñoái vôùi toâi ñænh cao ñaõ laø vieäc cöû haønh taïi Lund beân Thuïy Ñieån ngaøy 31 thaùng 10 naêm 2016, nôi Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ vaø vò Toång thö kyù cuûa Lieân Hieäp Luther theá giôùi ñaõ cuøng tham döï vieäc hai Giaùo Hoäi Luther Coâng Giaùo kyû nieäm phong traøo Caûi Caùch. Ñoù ñaõ laø moät daáu chæ ñaïi keát maïnh meõ.
Hoûi: Môùi ñaây Ñöùc Hoàng Y Woelki, Toång Giaùm Muïc Koeln ñaõ pheâ bình tình hình ñaïi keát: ngaøi noùi raèng giaûi thích caùc khaùc bieät neàn taûng moät caùch ñôn sô nhö laø "caùc chieàu kích laøm giaàu cho nhau" laø "quaûng caùo sai laàm". Ñöùc Hoàng Y coù ñoàng yù vôùi löông ñònh naøy khoâng?
Ñaùp: Trong vieäc kyû nieäm phong traøo Caûi Caùch daáu nhaán ñaõ ôû treân taát caû nhöõng gì chuùng ta coù chung vôùi nhau, nhöng caùc caâu hoûi vaãn coøn roäng môû nhö tröôùc. Chính toâi ñaõ gôïi yù raèng khi theo Tuyeân ngoân chung lieân quan tôùi vieäc Coâng chính hoaù, giôø ñaây chuùng ta phaûi ñi tôùi moät Tuyeân ngoân chung môùi lieân quan tôùi Giaùo Hoäi, bí tích Thaùnh Theå vaø chöùc thöøa taùc. Toâi bieát ôn, vì saùng kieán naøy ñaõ ñöôïc tieáp nhaän trong nhieàu phaàn moät caùch tích cöïc. Cuoäc ñoái thoaïi Luther Coâng giaùo beân Myõ ñaõ coâng boá moät taøi lieäu veà vaán ñeà naøy, vaø hieän nay toâi ñaõ tìm thaáy treân baøn laøm vieäc cuûa toâi caùc taøi lieäu môùi ñeán töø Phaàn Lan. Coäng theâm vôùi caùc ñeà taïi veà Giaùo Hoäi, bí tích Thaùnh Theå vaø chöùc thöøa taùc, coù caùc ñeà taøi luaân lyù ñaïo ñöùc maø chuùng ta caàn ñaøo saâu nhieàu hôn trong caùc cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát ñeå cuõng phaùt trieån moät quan nieäm chung veà caùc vaán ñeà naøy. Ñoù cuõng laø caùc vaán ñeà maø Ñöùc Hoàng Y Woelki noùi tôùi.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, coù theå toùm taét tình traïng ñaïi keát moät caùch saéc nhoïn baèng caùch noùi raèng: Chuùng toâi chaáp nhaän lieân quan tôùi Thieân Chuùa, nhöng khoâng chaáp nhaän lieân quan tôùi Giaùo Hoäi khoâng?
Ñaùp: Toâi seõ trình baày noù moät caùch thaàn hoïc hôn, vaø kinh thaùnh hôn nhö theá naøy: Chuùng toâi chaáp nhaän lieân quan tôùi Chuùa Kitoâ, nhöng chuùng toâi khoâng chaáp nhaän lieân quan tôùi Thaân Mình Ngaøi, nghóa laø Giaùo Hoäi. Caû hai tuyø thuoäc nhau moät caùch khoâng theå phaân chia ñöôïc, vì Chuùa Kitoâ muoán laø vaø muoán hieän dieän trong Thaân Mình Ngaøi. Nhöng töông quan giöõa Chuùa Kitoâ vaø Thaân Mình Ngaøi vaãn coøn laø vaán ñeå boû ngoû.
Hoûi: Coù moät chöôùng ngaïi lôùn hôn ñoái vôùi phong traøo ñaïi keát thöôøng ñöôïc nhaéc tôùi ñoù laø hai phiaù Tin Laønh vaø Coâng Giaùo khoâng coù yù töôûng chung veà muïc ñích cuûa phong traøo ñaïi keát. Ñöùc Hoàng Y trình baày muïc ñích naøy nhö theá naøo?
Ñaùp: Thaät ra ñoù laø vaán ñeà chính. Chuùng toâi ñaõ ñaït ñöôïc söï ñoàng thuaän treân nhieàu vaán ñeà ñöùc tin, nhöng chöa ñaït söï ñoàng thuaän treân muïc ñích cuûa phong traøo ñaïi keát laø gì. Khoâng coù moät muïc ñích chung, tôùi moät luùc naøo ñoù thaät khoù coù theå xem xeùt böôùc tieáp theo treân con ñöôøng daøi. Vaán ñeà ñoù laø ngaøy nay cuøng moät töø ñöôïc caû hai beân duøng, nhöng vôùi yù nghóa khaùc nhau.
Hoûi: Ñoù laø ñieàu goïi laø "söï khaùc bieät ñöôïc hoaø giaûi", coù phaûi theá khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá. Toâi nghe noùi raèng ñoái vôùi nhieàu tín höõu Luther ñieàu naøy coù nghóa nhö ñöôïc mieâu taû sau ñaây: chuùng ta ñaõ hoaø giaûi vôùi nhau, nhöng coøn chia reõ vaø phaûi thöøa nhaän nhau nhö laø Giaùo Hoäi; vaø theá laø ñaït muïc ñích. Theo quan ñieåm coâng giaùo "söï khaùc bieät ñuôïc hoaø giaûi" laø moät ñònh nghóa muïc ñích: chuùng ta phaûi laøm vieäc treân caùc vaán ñeà coøn boû ngoû naøy, laøm sao ñeå chuùng khoâng coøn laø lyù do cuûa söï chia reõ giöõa caùc Giaùo Hoäi nöõa. Khi chuùng ñöôïc hoaø giaûi vôùi nhau, caùc khaùc bieät chaéc chaén coù theå coøn.
Hoûi: Trong truyeàn thoáng coâng giaùo chuùng ta quen vôùi aûnh höôûng cuûa phuïng vuï vaø vieäc thöïc haønh ñöùc tin döïa treân söï phaùt trieån cuûa giaùo thuyeát, chaúng haïn coâng thöùc röûa toäi vaø giaùo lyù veà Thieân Chuùa Ba Ngoâi, vieäc toân kính Ñöùc Maria vaø caùc tín ñieàu veà Ñöùc Meï. Coù caùi gì gioáng nhö theá trong ñaïi keát khoâng?
Ñaùp: Söï ñoàng thuaän lieân quan tôùi caùc vaán ñeà ñöùc tin vaø cuoäc soáng ñöùc tin trong thoùi quen thöôøng ngaøy cuûa moät ngöôøi vaø trong phuïng vuï cuõng tuyø thuoäc nhau trong moät söï toân troïng ñaïi keát. Ngöôøi ta caøng cuøng nhau soáng vaø cöû haønh ñöùc tin bao nhieâu, thì cuõng caøng ñi ñeán caùc thaáu hieåu chung trong ñöùc tin baáy nhieâu. Ñieàu quan trong hôn caû laø baïn khoâng chia reõ hai thöïc taïi, baèng caùch tuaân giöõ khaåu hieäu: Ñieàu ñònh ñoaït laø ñieàu chuùng ta soáng, chöù khoâng phaûi laø ñieàu ôû trong kinh Tin Kính.
Hoûi: Töø caùc thuùc ñaåy caûi caùch cuûa Luther, Zwingli vaø Calvin ñaõ khai trieån moät naêng ñoäng beân trong khoái Tin Laønh daãn ñeán nhieàu giaùo hoäi ñoäc laäp khaùc nhau, vaø vaøi giaùo hoäi tin laønh coù raát nhieàu thaønh vieân. Caùc coäng ñoaøn naøy coù hình thöùc thích hôïp, hay ít nhaát ngaøy nay coù hình thöùc soáng Kitoâ giaùo loâi cuoán hôn caùc Giaùo Hoäi coå ñieån khoâng?
Ñaùp: Thoaït nhìn xem ra laø nhö theá. Vì trong Giaùo Hoäi töï do, vaø ñaëc bieät laø trong caùc phong traøo Pentecotist, chuùng ta tìm thaáy söùc lôùn maïnh to lôùn. Ngaøy nay Tin Laønh Pentecotist laø Giaùo Hoäi lôùn thöù hai sau Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Ta coù theå noùi tôùi vieäc Pentecotist hoaù Kitoâ giaùo, hay hình thöùc thöù tö cuûa Kitoâ giaùo: laø Coâng giaùo, Chính thoáng, Tin laønh vaø baây giôø laø Pentecotist. Tuy nhieân toâi khoâng nghó raèng caùc phong traøo naøy seõ trôû thaønh hình thöùc duy nhaát cuûa Kitoâ giaùo trong töông lai. Vì chuùng cuõng ñöôïc döôõng nuoâi treân caùc Giaùo Hoäi lòch söû roäng lôùn hôn, vaø khoâng theå moät caùch ñôn thuaàn thay theá caùc Giaùo Hoäi naøy ñöôïc.
Hoûi: Phong traøo naøy coù theå kích thích Giaùo Hoäi coâng giaùo nhö theá naøo thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Ñoái vôùi caùc Giaùo Hoäi Pentecotist, kinh nghieäm cuï theå veà ñöùc tin trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy, tröôùc heát nieàm tin vaøo hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø trung taâm ñieåm. Khoâng theå noùi ñieàu naøy trong cuøng nghóa cho truyeàn thoáng taây phöông, chuùng toâi khoâng ñau khoå vì bò nuoâi döôõng nhieàu quaù bôûi chieàu kích thaùnh thaàn trong truyeàn thoáng quy uôùc cuûa chuùng toâi. Trong khiaù caïnh naøy chuùng toâi coù theå hoïc moät chuùt töø caùc phong traøo Pentecotist.
Hoûi: Treân heát laø loøng haêng say, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Ñuùng vaäy. Loøng haêng say laø yù nghóa ban ñaàu cuûa cuoäc soáng trong söï hieän dieän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñöôïc noái lieàn moät caùch chaët cheõ vôùi loøng haèng say laø söï kieän ñöùc tin vaø coâng vieäc haèng ngaøy khoâng phaûi laø caùc theá giôùi phaân reõ, nhöng ñöùc tin traùi laïi ñöôïc thaùp nhaäp vaøo cuoäc soáng thöôøng ngaøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, trong caùc naêm gaàn ñaây ngöôøi ta ñaõ thöôøng noùi veà moät ñaïi keát cuûa caùc vò töû ñaïo. Caùc kitoâ höõu bò baùch haïi, bò gieát vì ñaïo cuûa mình moät caùch khoâng phaân bieät. Ñöùc Hoàng Y ñaõ soáng kinh nghieäm naøy moät caùch ñaëc bieät taïi ñaâu?
Ñaùp: Ñaïi keát töû ñaïo ñoái vôùi toâi laø thaùch ñoá chính yeáu nhaát cuûa phong traøo ñaïi keát, ñaëc bieät vì 80% nhöõng ngöôøi bò baùch haïi vì ñöùc tin cuûa hoï ngaøy naøy laø caùc kitoâ höõu. Ñaïi keát cuûa caùc vò töû ñaïo ñaõ laø ñeà taøi quan troïng ñoái vôùi Ñöùc Gioan Phaoloâ II, laø vò Giaùo Hoaøng ñaõ hoïc ñöôïc trong caùc cheá ñoä ñoäc taøi ñöùc quoác xaõ vaø coäng saûn raèng caùc kitoâ höõu chuùng ta tuyø thuoäc nhau. Ñeà taøi naøy ngaøy nay ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ tieáp tuïc moät caùch deã thöông. Ngaøi thöôøng nhaéc cho chuùng ta nhôù tôùi caùc vò töû ñaïo ôû Luebeck, vaø ñaõ trình baày thaùch ñoá cuûa caùc vò töû ñaïo ngaøy nay khi noùi: "Neáu caùc keû ñoäc taøi hieäp nhaát chuùng ta laø caùc kitoâ höõu trong caùi cheát, thì laøm sao chuùng ta laïi chia reõ nhau trong khi soáng ñöôïc?"
Hoûi: Naêm nay Thuïy só kyû nieäm 600 naêm thaùnh Nicola thaønh Flue sinh ra. Vieäc kyû nieäm nhö theá coù khieán cho caùc beân tieáp tuïc trôû thaønh xa laï hay noù giuùp chuùng gaàn guõi nhau hôn treân bình dieän ñaïi keát thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Coù hai bieán coá quan troïng ñaõ trôï giuùp nhieàu treân bình dieän ñaïi keát. Thöù nhaát laø leã nghi ñaïi keát ngaøy muøng 1 thaùng 4 trong ñoù vieäc töôûng nieäm 500 naêm Caûi Caùch vaø 600 naêm ngaøy sinh cuûa thaùnh Nicola thaønh Flue ñöôïc nhaéc nhôù vaø coù söï tham döï cuûa muïc sö Gottfried Locher, Chuû tòch Lieân Hieäp caùc Giaùo Hoäi Tin Laønh Thuïy Só , vaø ÑC Felix Gmuer cuûa Basel chuû söï. Vaøo thaùng 9 vöøa qua chính toâi ñaõ chuû söï leã nghi ñaïi keát vôùi muïc sö Locher taïi Sachseln. Caû hai bieán coá cho thaáy roõ raèng thaùnh Nicola thaønh Flue khoâng ôû giöõa caùc Giaùo Hoäi khaùc nhau, nhöng noái lieàn chuùng vaø hieäp nhaát chuùng vôùi nhau. Thaùnh Nicola thaønh Flue, noùi cho cuøng, laø moät göông maët dieãn taû tröôùc söï Caûi Caùch, vaø ñieàu neàn taûng cuûa ngaøi, vieäc kieám tìm hoaø bình trong Chuùa laø moät ñeà taøi ñaïi keát. Ngöôøi caûi caùch Huldryùc Zwingli chaúng haïn, traân troïng "Thaày Klaus" khoâng phaûi chæ vì söï höõu hieäu chính trò cuûa ngaøi, nhöng cuõng bôûi chöùng taù ñöùc tin cuûa ngaøi nöõa.
Hoûi: Keát luaän, vôùi moät caùi nhìn trong höôùng khaùc. Ñöùc Hoàng Y ñaõ nhaän thaáy ôû ñaâu phong traøo ñaïi keát nhaát trong caùc tröôøng hôïp cuûa Giaùo Hoäi Chính Thoáng vaø Giaùo Hoäi Taây phöông ?
Ñaùp: Vaøo ñaàu thaùng 9 taïi ñaûo Leros cuûa Hy Laïp chuùng toâi ñaõ ñöa ra chöông trình ñoái thoaïi xa hôn giöõa Giaùo Hoäi chính thoáng vaø Giaùo Hoäi coâng giaùo. Nhö ñeà taøi chính chuùng toâi choïn: "Treân ñöôøng hieäp nhaát trong ñöùc tin: caùc vaán ñeà thaàn hoïc vaø giaùo luaät". Nhö laø vaán ñeà ñaàu tieân caàn thaûo luaän chuùng toâi nhaän dieän ra trong ñoù vaán ñeà quyeàn toái thöôïng vaø tính caùch thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc trong ngaøn naêm thöù hai vaø ngaøy nay. Trong boái caûnh roäng raõi hôn naøy seõ ñöôïc thaûo luaän vaán ñeà cuûa caùc Giaùo Hoäi uniaùt, taùi hieäp nhaát vôùi Giaùo Hoäi coâng giaùo. Trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc Giaùo Hoäi chính thoáng taây phöông chuùng toâi thöôøng xuyeân thaûo luaän veà caùc bí tích, ñaëc bieät laø caùc bí tích khai taâm.
Hoûi: Beân caïnh cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc, ôû ñaâu coù söï chung soáng ñaïi keát maïnh meõ nhaát thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Khi nghe noùi ñeán phong traøi ñaïi keát quyù vò nghó ngay ñeán cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc. Ñaây laø ñieàu quan troïng, nhöng ñaïi keát lieân quan tôùi nhieàu laõnh vöïc khaùc nhau. Trong chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc chính thoáng Hilarion hoài thaùng 9 vöøa qua chuùng toâi ñaõ thaûo luaän nhieàu chöông trình chung nhö: caùc cuoäc trieån laõm, vieäc trao ñoåi caùc vaät duïng toân giaùo cuõng nhö caùc cuoäc hoaø nhaïc. Ñaïi keát vaên hoaù naøy raát quan troïng, ñaëc bieät vì trong quaù khöù Ñoâng Taây chia reõ nhau khoâng phaûi vì caùc lyù do thaàn hoïc cho baèng vì caùc lyù do vaên hoaù. Vì theá thaät laø moät yù töôûng toát hai beân taùi xích laïi gaàn nhau treân bình dieän vaên hoaù. Chaúng haïn hoài thaùng 12 naêm ngoaùi trong moät buoåi hoaø nhaïc ca ñoaøn Toaø Thöôïng Phuï Matscôva vaø ca ñoaøn Sistina cuûa Toaø Thaùnh ñaõ trình dieãn chung vôùi nhau taïi Roma.
Hay chuùng ta haõy nghó tôùi thaùnh tích cuûa thaùnh Nicola ñaõ ñöôïc mang töø Bari sang Nga trong voøng 2 thaùng, vaø ñaõ coù 2.5 trieäu tín höõu ñeán kính vieáng. Ñaïi keát caùc thaùnh naøy laø moät con ñöôøng toát cuõng giuùp loâi cuoán tín höõu vaøo trong phong traøo ñaïi keát. Chaéc chaén laø ñieàu toát ñeïp, khi caùc vò laõnh ñaïo cuûa caùc Giaùo Hoäi khaùc nhau gaëp gôõ nhau. Tuy nhieân ñoái vôùi töông lai, thaät ñònh ñoaït laø tín höõu coù theå tham döï vaøo caùc phaùt trieån ñaïi keát naøy.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)