50 naêm Tuyeân ngoân chung
cuûa Ñöùc Phaolo VI vaø Athenagora I
50 naêm Tuyeân ngoân chung cuûa Ñöùc Phaolo VI vaø Athenagora I.
Roma (Vat. 5-10-2017) - Caùch ñaây 50 naêm trong hai ngaøy 25 vaø 26 thaùng 7 naêm 1967 Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ coâng du Thoå Nhó Kyø vaø vieáng thaêm caùc thaønh phoá Istanbul, Epheâxoâ vaø Smirne. Taïi Istanbul Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ vieáng thaêm nhaø thôø chính toaø Chuùa Thaùnh Thaàn trong khu phoá Pangalti vaø gaëp gôõ toång thoáng Thoå, oâng Cemal Guersel. Ngaøi cuõng vieáng thaêm nhaø thôø chính thoáng San Giorgio vaø gaëp gôõ Ñöùc Thöôïng Phuï Armeni Snork Kalustian, cuõng nhö Ñöùc Thöôïng Phuï chính thoáng Costantinopoli Athenagora vaø Imam Hakham Bashi, thuû laõnh coäng ñoaøn Hoài giaùo Istanbul. Ñaây laø laàn thöù hai Ñöùc Phaoloâ VI gaëp gôõ Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagora. Ngaøy 26 Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ vieáng thaêm nhaø thôø chính toaø Thaùnh Gioan taïi Smirne vaø gaëp gôõ haøng laõnh ñaïo ñòa phöông. Sau ñoù ngaøi gaëp gôõ coäng ñoaøn chính thoâng Epheâxoâ vaø sau cuøng trôû laïi Smirne ñeå laáy maùy bay veà Roma.
Thaät ra tröôùc ñoù ba naêm trong chuyeán vieáng thaêm Thaùnh Ñòa, chieàu ngaøy muøng 2 thaùng gieâng naêm 1964 treân moät ngoïn ñoài tröôùc thaønh Gieârusalem ngay trong thôøi Coâng Ñoàng Cung Vaticaêng II nhoùm hoïp, moïi ngöôøi ñaõ chöùng kieán voøng tay oâm hoân giöõa Ñöùc Phaoloâ VI vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagora. Ñaây laø moät bieán coá ñaõ ñöôïc Ñöùc Gioan XXIII nghó tôùi, ghi daáu lòch söû laøm hoaø giöõa hai Gaùo Hoäi anh em.
Ñöùc Phaoloâ VI vaø Ñöùc Athenagora ñaõ cuøng nhau ñaøm ñaïo vaø ñoïc Kinh Laäy Cha baèng tieáng Latinh vaø Hy Laïp. Vôùi cöû chæ ñôn sô laø voøng tay oâm hoân aáy, hai Giaùo Hoäi beû gaãy caùc theá kyû xa caùch vaø taùi thöøa nhaän nhau laø anh em. Thaät theá, vì keå töø naêm 1439 caùc vò laõnh ñaïo cuûa caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Taây ñaõ khoâng gaëp gôõ nhau. Vì theá voøng tay oâm hoân, caùc cöû chæ lôøi noùi cuûa hai vò ñaõ coù taàm quan troïng lòch söû to lôùn, vì noù dieãn taû yù chí cuûa caû hai Giaùo Hoäi muoán chaám döùt caùc thuø nghòch, choáng ñoái vaø thôø ô ñoái vôùi nhau trong quaù khöù vaø môû ra moät muaø môùi cuûa söï gaëp gôõ vaø ñoái thoaïi.
Sau khi caûm taï Thieân Chuùa vì dòp may haïnh phuùc traøn ñaày hy voïng naøy Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagora ñaõ ñau ñôùn nhôù laïi söï kieän "töø bao theá kyû theá giôùi kitoâ ñaõ soáng trong chia reõ vaø ñoâi maét ñaõ meät moûi vì nhìn boùng toái". Coøn ñoái vôùi Ñöùc Phaoloâ VI "caùc con ñöôøng daãn tôùi söï hieäp nhaát coøn daøi vaø ñaày khoù khaên, nhöng caùc neûo ñöôøng ñoàng quy höôùng veà suoái nguoàn cuûa Tin Möøng" . Caû hai vò ñaõ caàu mong cho moïi kitoâ höõu ñeàu coù theå "cuøng uoáng moät cheùn vaø cuøng nhau beû baùnh söï soáng maø khoâng coù vaán ñeà uy tín, quyeàn toái thöôïng khoâng do Chuùa Kitoâ thieát laäp vaø chæ vôùi moät muïc ñích laø phuïc vuï Giaùo Hoäi vaø phuïc vuï nhaân loaïi".
Nhaân cuoäc gaëp gôõ lòch söû naøy Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagora ñaõ coâng boá tuyeân ngoân chung baày toû quyeát ñònh boû vaï tuyeät thoâng hai beân ñaõ ra cho nhau hoài naêm 1054, vaø taùi nhaän nhau laø anh em trong ñöùc tin, caäy, meán. Tuyeân ngoân naøy ñaõ ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Jean Willibrands tuyeân ñoïc trong phieân hoïp troïng theå cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II. Noù cuõng ñaõ ñoàng thôøi ñöôïc vò thö kyù cuûa thaùnh Coâng Nghò chính thoáng tuyeân ñoïc taïi Toaø Thöôïng Phuï Fanar beân Thoå Nhó Kyø.
Tuyeân ngoân ñaõ ñöôïc coâng boá ngaøy muøng 5 thaùng 12 naêm 1964 mang chöõ kyù cuûa Ñöùc Phaoloâ VI vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagora. Tuyeân ngoân chung goàm 5 ñieåm vieát raèng:
1. Traøn ñaày loøng bieát ôn Thieân Chuùa vì ôn thaùnh maø trong loøng thöông xoùt Ngaøi ñaõ ban cho hoï gaëp gôõ nhau moät caùch huynh ñeä taïi caùc nôi thaùnh, trong ñoù qua caùi cheát vaø söï soáng laïi cuûa Chuùa Gieâsu, ñaõ thaønh toaøn maàu nhieäm cöùu ñoä cuûa chuùng ta, vaø vôùi vieäc ñoå traøn ñaày Chuùa Thaùnh Thaàn Giaùo Hoäi ñaõ naûy sinh, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagora I ñaõ khoâng maát ñi döï aùn do caùc vò cöu mang, moãi ngöôøi lieân quan tôùi cöông vò cuûa mình, ñoù laø khoâng boû qua cöû chæ naøo ñöôïc linh höùng bôûi tình baùc aùi vaø coù theå taïo deã daøng cho söï phaùt trieån caùc töông quan huynh ñeä ñaõ ñöôïc khai môû giöõa Giaùo Hoäi coâng giaùo Roma vaø Giaùo Hoäi chính thoáng Costantinopoli. Caùc vò xaùc tín ñeán ñoä, traû lôøi cho tieáng goïi cuûa ôn thaùnh hoâm nay, ñöa Giaùo Hoäi coâng giaùo Roma vaø Giaùo Hoäi chính thoáng cuõng nhö taát caû moïi kitoâ höõu, tôùi choã thaéng vöôït caùc khaùc bieät ñeå laïi laø "moät" nhö Chuùa Gieâsu ñaõ xin Thieân Chuùa Cha cho hoï.
2. Giöõa caùc chöôùng ngaïi gaëp phaûi treân con ñöôøng phaùt trieån caùc töông quan huynh ñeä naøy cuûa söï tin töôûng vaø quyù meán, coù kyû nieäm cuûa caùc quyeát ñònh, cöû chæ vaø caùc baát tieän khoù chòu ñaõ naûy sinh vaøo naêm 1054 trong phaùn quyeát tuyeät thoâng, do caùc ñaëc phaùi vieân cuûa ngai toaø Roma coù Ñöùc Hoàng Y Humbert caàm ñaàu, choáng laïi Ñöùc Thöôïng Phuï Michele Cerulario vaø caùc nhaân vaät khaùc, vaø chính caùc ñaëc phaùi vieân naøy cuõng ñaõ laø ñoái töôïng cuûa phaùn quyeát töông töï töø phía Ñöùc Thöôïng Phuï vaø Coâng Nghò Costantinopoli.
3. Caàn thöøa nhaän ñieàu maø caùc bieán coá naøy ñaõ gaây ra trong thôøi gian ñaëc bieät chao ñaûo ñoù cuûa lòch söû. Nhöng ngaøy nay ñaõ coù moät phaùn ñoaùn thanh thaûn hôn vaø quaân bình hôn ñoái vôùi caùc bieán coá aáy, caàn chaân thaønh thöøa nhaän caùc thaùi quaù ñaõ laøm vaáy baån vaø ñaõ gaây ra caùc haäu quaû nghieâm troïng hôn, ñoàng thôøi trong ñoù chuùng ta coù theå phaùn ñoaùn caùc yù höôùng vaø caùc döï kieán cuûa caùc taùc giaû, maø caùc duyeät xeùt lieân quan tôùi caùc nhaân vaät bò chuù yù, chöù khoâng lieân quan tôùi caùc Giaùo Hoäi vaø khoâng coù chuû yù beû gaãy söï hieäp thoâng giaùo hoäi giöõa ngai toaø Roma vaø ngai toaø Costantinopoli.
4. Chính vì theá Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagora I trong Coâng nghò cuûa mình, chaéc chaén dieãn taû öôùc muoán chung cuûa coâng lyù vaø taâm tình baùc aùi ñoàng nhaát cuûa caùc tín höõu vaø nhaéc laïi luaät cuûa Chuùa: "Khi con daâng leã vaät leân baøn thôø vaø nhôù raèng ngöôøi anh em coù ñieàu gì ñoù choáng laïi con, thì haõy ñeå cuûa leã tröôùc baøn thôø vaø veà laøm hoaø vôùi ngöôøi anh em tröôùc ñaõ" (Mt 5,23-24), caùc vò cuøng coâng boá:
ñau ñôùn vì caùc lôøi noùi xuùc phaïm, caùc traùch moùc khoâng neàn taûng, vaø caùc cöû chæ ñaùng phieàn traùch, maø töø phía naøy hay phiaù kia, ñaõ ghi daáu hay ñoàng haønh vôùi caùc bieán coá buoàn thöông cuûa thôøi baáy giôø.
Cuõng ñau ñôùn vaø caát ñi khoûi kyù öùc vaø khoûi Giaùo Hoäi caùc phaùn quyeát tuyeät thoâng nhö haäu quaû theo sau ñoù, vaø vieäc nhôù tôùi noù cho tôùi ngaøy nay gaây chöôùng ngaïi cho vieäc tôùi gaàn nhau trong tình baùc aùi vaø caàn queân chuùng ñi.
Sau cuøng than phieàn veà caùc buoàn böïc xaûy ra tröôùc caùc bieán coá, maø döôùi aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá khaùc nhau, trong ñoù coù söï khoâng hieåu vaø ngôø vöïc laãn nhau, ñaõ roát cuoäc ñöa tôùi vieäc beû gaãy thöïc söï tình hieäp thoâng giaùo hoäi.
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagora I vôùi coâng nghò cuûa ngaøi yù thöùc raèng cöû chæ coâng baèng vaø tha thöù cho nhau naøy, khoâng ñuû ñeå chaám döùt caùc khaùc bieät cuõ hay môùi ñaây, vaãn coøn toàn taïi giöõa Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø Giaùo Hoäi chính thoáng, vaø raèng qua hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, chuùng seõ ñöôïc vöôït thaéng nhôø söï thanh taåy caùc con tim, saùm hoái veà caùc sai laàm lòch söû cuøng vôùi yù chí hoaït ñoäng ñeå ñaït tôùi moät söï hieåu bieát vaø moät dieãn taû chung nieàm tin toâng truyeàn vaø caùc ñoøi buoäc cuûa noù.
Tuy nhieân, trong khi chu toaøn cöû chæ naøy caùc vò hy voïng raèng noù seõ ñeïp loøng Thieân Chuùa, saün saøng tha thöù trong khi chuùng toâi tha thöù cho nhau, vaø ñöôïc toaøn theá giôùi kitoâ quyù troïng, nhöng nhaát laø töø toaøn theå Giaùo Hoäi coâng giaùo Roma vaø Giaùo Hoäi chính thoáng nhö laø vieäc dieãn taû moät yù chí chaân thaønh hoaø giaûi vôùi nhau, vaø nhö laø moät lôøi môøi goïi theo ñuoåi, trong tinh thaàn cuûa söï tin töôûng , quyù troïng vaø baùc aùi ñoái vôùi nhau, cuoäc ñoái thoaïi, maø vôùi söï trôï giuùp cuûa Thieân Chuùa, seõ daãn ñöa hoï tôùi vieäc soáng moät caùch môùi meû, cho thieän ích lôùn hôn cuûa caùc linh hoàn vaø vieäc Nöôùc Chuùa trò ñeán, trong söï hieäp thoâng cuûa ñöùc tin, cuûa söï hoaø hôïp huynh ñeä vaø cuûa cuoäc soáng bí tích, ñaõ coù giöõa hoï trong ngaøn naêm thöù nhaát cuûa cuoäc soáng Giaùo Hoäi.
Vôùi Tuyeân ngoân chung coâng boá taïi Gieârusalem ngaøy muøng 5 thaùng 12 naêm 1964 treân ñaây, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagora I chaám döùt vaï tuyeät thoâng hai Giaùo Hoäi ñaõ ra cho nhau hoài naêm 1054. Caùc vò ñaõ môû ra moät trang söû môùi cho cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát theo tinh thaàn cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II, do Ñöùc Gioan XXIII trieäu taäp ñeå canh taân Giaùo Hoäi, hay nhö kieåu dieãn taû cuûa chính Ñöùc Gioan XXIII, "môû cöûa soå ra cho khoâng khí trong laønh traøn vaøo Giaùo Hoäi."
Ñoù cuõng ñaõ laø caâu Ñöùc Gioan XXIII traû lôøi cho nhöõng ai hoûi ngaøi veà muïc ñích cuûa Coâng Ñoàng. Ñöùc Gioan XXIII ñaõ chæ theo linh höùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn môû cöûa soå ra cho khoâng khí trong laønh traøn vaøo trong Giaùo Hoäi coâng giaùo, sau bau nhieâu theá kyû kheùp kín ñoái vôùi caùc Giaùo Hoäi Kitoâ anh em. Thaùi ñoä hoaø giaûi naøy cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø Giaùo Hoäi chính thoáng ñaõ ñöôïc Ñöùc Phaolo VI vaø Ñöùc Athenagora I thöïc hieän trong cuoäc gaëp gôõ taïi Gieârusalem, qua voøng tay oâm hoân huynh ñeä vaø Tuyeân ngoân chung huyû boû vaï tuyeät thoâng cho nhau. Noù seõ ñöôïc tieáp tuïc vôùi Ñöùc Gioan Phaoloâ II trong caùc giaùo huaán cuõng nhö caùc cuoäc gaëp gôõ ñoái thoaïi vaø coâng vieäc cuûa Uyû ban ñoái thoaïi thaàn hoïc hoãn hôïp coâng giaùo chính thoáng.
Tuy vaãn coøn moät soá khoù khaên, nhöng cuoäc ñoái thoaïi giöõa Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø Giaùo Hoäi chính thoáng trong 50 naêm qua ñaõ ñem laïi nhieàu keát quaû tích cöïc treân bình dieän thaàn hoïc cuõng nhö muïc vuï vaø luaân lyù. Noùi cho cuøng caùc ñieåm chung noái keát hai Giaùo Hoäi vaãn nhieàu hôn caùc khaùc bieät. Vì treân bình dieän giaùo lyù hai Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø Giaùo Hoäi chính thoáng vaãn gaàn nhau nhaát, hôn moïi Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc raát nhieàu. Ñaây cuõng laø boái caûnh cuûa cuoäc gaëp gôõ giöõa ÑTC Phanxicoâ vaø Ñöùc Thöông Phuï Bartolomaio taïi Gieârusalem ngaøy 25 thaùng 5 naêm 2014, nhaân dòp kyû nieäm 50 naêm cuoäc gaëp gôõ vaø oâm hoân nhau giöõa Ñöùc Phaoloâ VI vaø Ñöùc Athenagora I taïi Gieârusalem.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)