Giaùo Hoäi vaø vieäc trôï giuùp ngöôøi Rom
Giaùo Hoäi vaø vieäc trôï giuùp ngöôøi Rom.
Roma (Vat. 27-07-2017) - Nhaân Ngaøy quoác teá ngöôøi Rom muøng 8 thaùng 4 naêm 2017 moät ñaïi hoäi ñaõ ñöôïc oâng Eduard Habsburg Lothingen, ñaïi söù Hungaria caïnh Toaø Thaùnh toå chöùc vôùi muïc ñích duyeät xeùt caùc tình traïng soáng cuûa ngöôøi Rom taïi AÂu chaâu.
Trong soá caùc thuyeát trình vieân coù Ñöùc Hoàng Y Peter Turkson, Toång tröôûng Boä phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän. Trong baøi phaùt bieåu hoâm muøng 7 thaùng 4 naêm 2017 Ñöùc Hoàng Y ñaõ trình baày caùc phuïc vuï cuûa Giaùo Hoäi vaø cuûa Boä phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän ñoái vôùi ngöôøi Rom.
Hieän nay taïi AÂu chaâu coù töø 12 tôùi 15 trieäu ngöôøi Rom, Sinti vaø Camminanti. Khoaûng 10 trieäu soáng trong caùc nöôùc Lieân Hieäp AÂu chaâu, töông ñöông vôùi 2% toång soá daân AÂu chaâu. Hoï laø caùc chuûng toäc du muïc di cö töø vaøi nöôùc Ñoâng AÂu sang, trong ñoù coù Hungaria. Hoï di chuyeån baèng caùc xe van vaø soáng nay ñaây mai ñoù voâ ñònh, trong caùc vuøng ven oâ caùc thaønh phoá caùc nöôùc AÂu chaâu.
Ñöùc Hoàng Y Turkson ñaõ caùm ôn oâng ñaïi söù vaø chính quyeàn Hungaria trong vieäc toå chöùc hoäi nghò naøy, cuõng nhö caùc tham döï vieân vì söï chuù yù vaø phuïc vuï hoï daønh cho ngöôøi Rom laø chuûng toäc thieåu soá ñoâng nhaát AÂu chaâu. Ngaøi khaúng ñònh raèng vieäc hoäi nhaäp xaõ hoäi vaø coâng taùc muïc vuï chuyeân bieät cho ngöôøi Rom gaén lieàn vôùi nhau bôûi lòch söû cuûa moät loä trình ñaõ ñöôïc daán thaân nhö moät thaùch ñoá ñoái vôùi Giaùo Hoäi, xaõ hoäi vaø coäng ñoaøn Rom. Hoäi nghò nhaém muïc ñích cuøng nhau ñoïc laïi tình hình vaø caùc ñieàu kieän soáng cuûa ngöôøi Rom ñeå phoái hôïp moät caùch haøi hoaø hôn caùc noã löïc nhaèm gia taêng phaåm chaát vieäc phuïc vuï hoï.
Tuy laø daân toäc thieåu soá hieän dieän laâu ñôøi taïi AÂu chaâu nhöng ngöôøi Rom laø nhoùm bò kyø thò vaø bò gaït boû ra ngoaøi leà xaõ hoäi nhaát, vì hoï khoâng ñöôïc höôûng caùc quyeàn neàn taûng cuûa con ngöôøi, maëc duø Baûn Tuyeân ngoân nhaân quyeàn baûo ñaûm cho töøng ngöôøi nhö laø thaønh phaàn xaõ hoäi khaû naêng thöïc hieän caùc quyeàn kinh teá, xaõ hoäi vaø vaên hoaù khoâng theå thieáu cho caên tính rieâng vaø cho söï phaùt trieån töï do cuûa baûn vò con ngöôøi. Nhöng raát tieác vì caùc lyù do khaùc nhau, coù caùc tình traïng trong ñoù ngöôøi Rom khoâng ñöôïc höôûng caùc quyeàn naøy vaø caùc trôï giuùp ñöôïc luaät leä baûo ñaûm nhaèm thaêng tieán vaø phaùt trieån cuoäc soáng cuûa hoï trong caùc moâi tröôøng khaùc nhau. Ngoaøi vieäc bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi vaán ñeà lôùn hoï phaûi ñöông ñaàu laø khuynh höôùng baøi ngöôøi du muïc. Ñaây laø moät hieän töôïng ngaøy caøng gia taêng trong caùc xaõ hoäi aâu chaâu thöôøng ñöôïc bieåu loä ra trong caùc haønh ñoäng baïo löïc vaø kyø thò chuûng toäc.
Ngaøy 26 thaùng 10 naêm 2016 khi tieáp kieán coäng ñoaøn Rom Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ môøi goïi hoï baét ñaàu moät lòch söû môùi, moät lòch söû ñöôïc canh taân cuûa chuûng toäc naøy, baèng caùch daán thaân nhoå taän goác reã caùc thaønh kieán ngaøn ñôøi, caùc tieàn quan ñieåm vaø caùc nghi ngôø, thöôøng laø neàn taûng cuûa söï kyø thò, kyø thò chuûng toäc vaø baøi ngoaïi, bôûi vì khoâng ai phaûi caûm thaáy bò coâ laäp, khoâng ai ñöôïc pheùp chaø ñaïp phaåm giaù vaø caùc quyeàn cuûa ngöôøi khaùc. Ngoaøi ra Ñöùc Thaùnh Cha coøn khích leä duy trì traät töï luaân lyù vaø traät töï xaõ hoäi ñeå moãi moät ngöôøi coù theå höôûng caùc quyeàn caên baûn vaø ñaùp traû laïi caùc boån phaän rieâng, haàu xaây döïng moät söï soáng chung hoaø bình, trong ñoù caùc neàn vaên hoaù khaùc nhau vaø caùc truyeàn thoáng duy trì ñöôïc caùc giaù trò rieâng trong thaùi ñoä ñoái thoaïi vaø hoäi nhaäp.
Söï ñoái thoaïi chaân thaønh laø chiaø khoùa taïo deã daøng cho caùc töông quan vaø khieán cho caùc lieân heä giöõa caùc caù nhaân vaø toaøn coäng ñoaøn ñöôïc saâu ñaäm hôn. Thaät ra moät cuoäc ñoái thoaïi chaân thaønh taïo döïng tình huynh ñeä, vaø laø moät caùch giuùp duy trì caên tính, vaên hoùa vaø phaåm giaù rieâng giöõa caùc quoác gia khaùc, cuõng nhö cho pheùp moät vieäc hoäi nhaäp ñích thaät. Vieäc hoäi nhaäp ñoøi hoûi moät suy tö vaø moät thöïc haønh cuï theå töø phía xaõ hoäi cuõng nhö töø phía Giaùo Hoäi vaø ñoøi buoäc vieäc thöøa nhaän phaåm giaù vaø xaõ hoäi tính cuûa con ngöôøi trong söï bình ñaúng quyeàn lôïi vaø boån phaän.
Moïi saùng kieán nhaèm taïo thuaän tieän cho vieäc hoäi nhaäp phaûi chuù yù tôùi vieäc toân troïng caù nhaân, neàn vaên hoaù vaø caùc phong tuïc cuûa hoï. Nhö vaäy vieäc hoäi nhaäp ngöôøi Rom ñaët ra cho xaõ hoäi thaùch ñoá thöøa nhaän caên tính, lòch söû, caùc giaù trò cuûa hoï. Ngoaøi ra noù phaûi döïa treân boán coät truï töông ñöông vôùi boán quyeàn ñaõ bò khöôùc töø ñoái vôùi daân toäc naøy laø quyeàn ñöôïc giaùo duïc, coù coâng aên vieäc laøm, ñöôïc saên soùc söùc khoûe vaø coù nhaø ôû xöùng ñaùng. Giaùo duïc laø yeáu toá ñaàu tieân cuûa moät vieäc hoäi nhaäp ñích thöïc, trong nghóa noù chuaån bò tích cöïc cho con ngöôøi tham döï vaøo cuoäc soáng chính trò, xaõ hoäi vaø kinh teá trong theá ñöùng bình ñaúng ñoái vôùi caùc ngöôøi khaùc. Nhöng raát tieác vieäc hoïc haønh cuûa caùc treû em vaø ngöôøi treû Rom khoâng ñöôïc nhö theá. Theo nghieân cöùu naêm 2008 cuûa Hoïc vieän xaõ hoäi roäng môû trong moät vaøi nöôùc AÂu chaâu nhö Bulgaria, Hungaria, Lettonia, Lituania, Rumania vaø Slovacchia chæ coù 42% treû em Rom hoaøn taát chöông trình tieåu hoïc, vaø chæ coù 10% theo baäc trung hoïc. Beân caïnh ñoù coù hieän töôïng boû caùc loä trình hoïc vaø ñaøo taïo sôùm vì caùc lyù do kyø thò, vì caùc cuoäc hoân nhaân tröôùc tuoåi vaø vì teä naïn aên xin. Gaén lieàn vôùi vieäc ñaøo taïo laø vieäc huaán ngheä cuõng laø moät trong caùc chiaø khoaù cho vieäc hoäi nhaäp toaøn veïn trong xaõ hoäi. Vì theá caàn baûo ñaûm cho ngöôøi Rom vieäc ñaøo taïo ngheà nghieäp vaø khaû theå coù coâng aên vieäc laøm, ñeå coù nhaø ôû xöùng ñaùng, ñöôïc saên soùc y teá vaø coù caùc phuïc vuï xaõ hoäi vaø vaên hoaù khaùc.
Tieáp tuïc baøi tham luaän Ñöùc Hoàng Y Turkson noùi: tuy nhieân coäng ñoaøn Rom cuõng ñöôïc môøi goïi yù thöùc ñaùp traû laïi nhöõng gì ñöôïc coáng hieán vaø coù nhieàu saùng kieán hôn, nhaát laø qua vieäc daán thaân tích cöïc cuûa ngöôøi treû. Seõ thaät thích hôïp quy tuï vaø cuûng coá caùc coá gaéng ñaõ coù cho vieäc ñaøo taïo trí thöùc, vaên hoaù vaø ngheà nghieäp cho hoï, nhö theá ñeå khieán cho hoï trôû thaønh caùc taùc nhaân tieán trình hoäi nhaäp xaõ hoäi, vaên hoaù vaø giaùo hoäi. Chính hoï töï ñinh nghóa laø töông lai vaø laø moät taøi nguyeân cho Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi. Chính giôùi treû Rom ñaõ nhaán maïnh treân hai "luaät vaøng" caàn theo trong moïi döï aùn lieân quan tôùi daân toäc hoï: "haønh ñoäng cho hoï, nhöng nhaát laø haønh ñoäng vôùi hoï" vaø "bieát laéng nghe, nghóa laø bieát laáy thôøi giôø ñeå hieåu bieát hoï hôn". Chuùng ta phaûi choáng laïi khuynh höôùng kyø thò chuûng toäc, khoâng phaûi vôùi caùc vuõ khí, nhöng vôùi tình yeâu thöông, vieäc laøm vaø loøng khieâm toán, laøm chöùng cho thaáy raèng vöôït qua caùc khuyeát ñieåm chuùng ta cuõng coù caùc giaù trò nöõa. Ñoù laø ñieàu moät baïn ngöôøi Rom ñaõ noùi.
Trong vieãn töôïng ñaïi ñoàng veà con ngöôøi vaø trong söï öu tieân löïa choïn ngöôøi ngheøo, Giaùo Hoäi coi coâng taùc muïc vuï cho ngöôøi Rom nhö moät boån phaän khoâng theå khöôùc töø. Giaùo Hoäi dieãn taû söï aân caàn cuûa mình ñoái vôùi chuûng toäc naøy baèng moät coâng taùc muïc vuï chuyeân bieät, chuù yù tôùi söï khaùc bieät vaên hoaù, caên tính, taâm thöùc vaø caùc taäp tuïc cuûa hoï. Thaät theá Giaùo Hoäi daán thaân trong vieäc trôï giuùp muïc vuï, trong caùc chieàu kích tinh thaàn, bí tích vaø phuïng vuï cuûa cuoäc soáng, cuõng nhö trong laõnh vöïc xaõ hoäi vaø baùc aùi, ñeå beânh vöïc caùc quyeàn con ngöôøi vaø caùc vaán ñeà lieân quan tôùi vieäc giaùo duïc, ñaøo taïo ngheà nghieäp vaø coâng aên vieäc laøm.
Giaùo Hoäi hieän dieän trong theá giôùi Rom vôùi vieäc phuïc vuï cuûa nhieàu linh muïc, tu só nam nöõ vaø giaùo daân. Hoï laõnh nhaän söù meänh baèng caùch chia seû cuoäc soáng cuûa ngöôøi Rom, vaø thöôøng khi soáng theo kieåu cuûa ngöôøi Rom. Nhö caùc daáu chæ ñaëc bieät huøng hoàn tình yeâu thöông lo laéng cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi ngöôøi Rom laø caùc vieäc laøm cuûa caùc Giaùo Hoaøng töø Chaân phöôùc Phaolo VI, laø ngöôøi ñaõ muoán ñem Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu tôùi cho hoï qua nhieàu chuyeán vieáng thaêm caùc traïi ñònh cö cuûa hoï nhö Chuû Chaên Giaùo Hoäi taïi Milano vaø Pomezia. Göông cuûa ngaøi ñaõ ñöôïc Thaùnh Gioan Phaoloâ II noi theo. Ngaøy muøng 4 thaùng 5 naêm 1997 Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ naâng leân baøn thôø vò töû ñaïo ngöôøi Taây Ban Nha Zefferino Gimenez Malla, vaø ngaøy 12 thaùng 3 Naêm Thaùnh 2000 ñaõ xin tha thöù vì nhöõng loãi laàm ñaõ phaïm caû ñoái vôùi ngöôøi Rom. Ngaøy 11 thaùng 6 naêm 2011 Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ laø vò Giaùo Hoaøng ñaàu tieân tieáp kieán rieâng moät phaùi ñoaøn ñoâng ñaûo thuoäc chuûng toäc Rom. Kinh nghieäm naøy ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ laäp laïi ngaøy 26 thaùng 10 naêm 2015.
Cuõng phaûi nhaéc tôùi vieäc phong chaân phöôùc cho moät nöõ töû khaùc cuûa daân toäc Gitan laø Emilia Fernandez Rodriguez ngaøy 25 thaùng 3 naêm 2017 taïi Almeria beân Taây Ban Nha. Ñoøi buoäc moät vieäc muïc vuï chuyeân bieät cho caùc daân toäc Rom ñaõ ñöôïc dieãn taû moät caùch raát roõ raøng bôûi Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II trong Saéc leänh Christus Dominus. Coâng ñoàng ñaëc bieät chuù yù tôùi caùc tín höõu vì caùc ñieàu kieän cuoäc soáng khoâng theå höôûng söù vuï bình thöôøng cuûa caùc cha sôû hay khoâng coù ñöôïc söï trôï giuùp naøo.
Trong tinh thaàn giaùo hoäi hoïc cuûa Coâng Ñoàng naêm 1965 chính Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ thaønh laäp Vaên phoøng thö kyù quoác teá ñaëc traùch vieäc toâng ñoà cho caùc Ngöôøi Du Muïc, vaø naêm 1970 noù ñöôïc saùt nhaäp vaøo Uyû ban toaø thaùnh muïc vuï cho ngöôøi di cö vaø du lòch. Ngaøy 17 thaùng 8 naêm 2016 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ thaønh laäp Boä môùi cho vieäc phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän, cuõng coù nhieäm vuï lo laéng cho caùc vaán ñeà cuûa ngöôøi Rom vaø ngöôøi du muïc. Noù laø keát quaû cuûa moät vieäc nghieân cöùu tìm toøi laâu daøi vaø cuûa moät phaân tích saâu roäng thöïc taïi cuûa ngöôøi Gitan trong chieàu kích xaõ hoäi hoïc, nhaân chuûng hoïc, thaàn hoïc vaø giaùo hoäi, nhöng cuõng laø moät coâng vieäc ñöôïc phoái hôïp giöõa caùc taùc nhaân muïc vuï cuûa ngöôøi Rom vaø vaøi chuyeân vieân.
Tieáp tuïc baøi thuyeát trình Ñöùc Hoàng Y Toång tröôøng cuûa Boä môùi noùi treân neâu baät nhieàu ñeà nghò cuï theå ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa cuoäc soáng vaø vieäc muïc vuï thöôøng ngaøy cho caùc anh chò em Rom. Tröôùc heát laø caùc ôn goïi linh muïc vaø phoù teá cuõng nhö ñôøi thaùnh hieán cuûa caùc chuûng toäc Rom. Treân toaøn theá giôùi hieän coù 170 vò vaø con soá naøy ñang gia taêng. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ coi vieäc gia taêng naøy nhö daáu chæ maïnh meõ cuûa ñöùc tin vaø söï tröôûng thaønh tinh thaàn. Nhöõng ngöôøi khaùc nhìn vaøo caùc ôn goïi ñoù vôùi loøng tin töôûng vaø hy voïng ñoái vôùi vai troø maø ngöôøi Rom khaùm phaù ra, vaø ñoái vôùi taát caû nhuõng gì maø anh chò em Rom coù theå laøm trong tieán trình hoaø giaûi beân trong loøng xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi. Caùc linh muïc, caùc ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán Rom phaûi laø caùc chöùng nhaân cuûa söï trong saùng phuùc aâm ñoái vôùi caùc anh chò em ñoàng chuûng, ñeå taïo thuaän tieän cho vieäc naûy sinh, lôn leân vaø saên soùc caùc ôn goïi môùi. Ñöùc Thaùnh Cha cuõng caàu chuùc hoï laø nhöõng ngöôøi ñoàng haønh vôùi caùc ngöôøi Rom, khoâng phaûi chæ treân con ñöôøng tinh thaàn, maø caû trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy nöõa vôùi taát caû caùc meät nhoïc, nieâm vui noãi buoàn vaø caùc lo laéng cuûa noù. Thaät vaäy caùc gia ñình vaø caùc caù nhaân ngöôøi Rom phaûi nhaän ra thaùi ñoä thaân höõu, toân troïng vaø tieáp ñoùn ñöôïc coáng hieán töø nhöõng ngöôøi vaø töø caùc coäng ñoaøn caàu noái soáng trong hieäp thoâng vaø vì hieäp thoâng.
Trong caùc naêm qua coâng taùc muïc vuï chuyeân bieät naøy ñaõ coáng hieán cho coäng ñoaøn Rom moät ñoùng goùp giaù trò, vaø caùc saùng kieán treân bình dieän ñaïi hoäi, dieãn taû caùc moâi tröôøng töø ñoù ñaõ coù nhieàu lôøi keâu goïi höôùng tôùi caùc chính quyeàn yeâu caàu baûo ñaûm cho taát caû moïi ngöôøi caùc ñieàu ieän thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån toaøn dieän, nhaèm thaêng tieán moïi baûn vò con ngöôøi vaø toaøn con ngöôøi. Ngoaøi ra cuõng ñaõ naûy sinh nhieàu saùng kieán trong caùc giaùo phaän vaø caùc toå chöùc neâu göông ñaùng theo. Chaúng haïn trong giaùo phaän Vicenza taïi Italia caùc lieân heä vôùi ngöôøi Rom raát laø toài teä, ngöôøi ta ñaõ thaønh laäp uûy ban "Ngöôøi du muïc vaø coäng ñoaøn kitoâ" goàm ngöôøi Rom vaø tín höõu ñòa phöông. Theá roài con coù "Quaày Rom vaø Sinti" coù nhieäm vuï cho vay tieàn thöïc hieän caùc döï aùn nhoû, vaên phoøng coá vaán cho ngöôøi Rom baát hôïp phaùp vaø taïo thuaän tieän cho vieäc ñoàng haønh vôùi caùc treû em gaëp khoù khaên nhieàu nhaát trong tröôøng hoïc.
Töôûng cuõng neân nhaéc tôùi daán thaân quaûng ñaïi cuûa nhieàu doøng tu nam nöõ nhö: doøng Teân, doøng Phanxicoâ, doøng Tieåu Muoäi Chuùa Gieâsu, doøng Salesien vv.. trong coâng taùc muïc vuï cho ngöôøi du muïc. Doøng Salesien coù 14 coäng ñoaøn hoaït ñoäng cho ngöôøi du muïc trong laõnh vöïc giaùo duïc vaø ñaøo taïo ngheà nghieäp. Moät trong caùc muïc ñích nhaém tôùi cuõng coù vieäc khôi daäy ôn goïi ñôøi thaùnh hieán trong chuûng toäc Rom, vaø xaây caàu noái giöõa xaõ hoäi vaø coäng ñoaøn Rom.
Söï khích leä cuûa Ñöùc Phaolo VI thaùp nhaäp ngöôøi Rom vaøo con tim Giaùo Hoäi phaûi thuùc ñaåy caùc coäng ñoaøn chuù yù tôùi daân toäc naøy trong coâng taùc muïc vuï xaõ hoäi vaø baùc aùi. Moãi moät thaønh coâng laø moät khích leä daán thaân nhieàu hôn. Caùc ngöôøi trung gian xaõ hoäi vaø vaên hoaù coù moät vai troø quan troïng trong vieäc hoäi nhaäp ngöôøi Rom. Caàn phaûi tìm ra nhöõng ngöôøi coù khieáu ñaûm traùch nhieäm vuï naøy vôùi tinh thaàn côûi môû vaø ñoái thoaïi, coù khaû naêng yeåm trôï trong caùc vaán ñeà khaùc nhau cuûa cuoäc soáng thöôøng ngaøy.
Ngaøy muøng 8 thaùng 4 haèng naêm laø Ngaøy quoác teá ngöôøi Rom coù muïc ñích giuùp moïi ngöôøi hieåu bieát vaø phoå bieán neàn vaên hoaù Rom, nhoå taän goác reã caùc kheùp kín vaø thaønh kieán. Caàn ñaøo taïo dö luaän coâng coäng, caû qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng, ñeå coáng hieán cho xaõ hoäi moät hình aûnh trung thöïc veà nhoùm thieåu soá Rom. Caàn nhieàu daán thaân hôn ñeå loaïi tröø caùc thaùi ñoä baøi ngoaïi vaø thuø nghòch, do caùc tranh luaän chính trò vaø ngoân ngöõ truyeàn thoâng daáy leân. Caùc vaên phoøng tuyeân uyù quoác gia ñöôïc môøi goïi tham döï caùc saùng kieán vaø caùc bieán coá do caùc cô quan nhaø nöôùc toå chöùc.
Töø naêm 2011 Toaø Thaùnh tham döï vôùi tö caùch laø Quan saùt vieân cuûa Uyû ban cuûa Hoäi ñoàng AÂu chaâu, coù nhieäm vuï trôï giuùp caùc chính quyeàn trong vieäc phaùt trieån vaø thöïc hieän caùc chính saùch höõu hieäu cho vieäc hoäi nhaäp. Chính vì theá Boä phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän cuûa Toaø Thaùnh ñöôïc môøi tham döï caùc phieân hoïp veà caùc ñeà taøi naøy trong caùc nöôùc khaùc nhau lieân quan tôùi caùc vaán ñeà phaùp luaät vaø phuïc vuï xaõ hoäi, giaùo duïc, coâng aên vieäc laøm, vaø saên soùc y khoa cho caùc ngöôøi du muïc, trong ñoù coù chuûng toäc Rom. Vaø Ñöùc Hoàng Y Turkson keát luaän baøi thuyeát trình vôùi lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: "Chính tinh thaàn cuûa loøng thöông xoùt môøi goïi chuùng ta tranh ñaáu ñeå taát caû caùc giaù trò naøy ñöôïc baûo ñaûm cho daân toäc Rom. Chuùng ta haõy ñeå cho Tin Möøng cuûa loøng thöông xoùt lay ñoäng löông taâm, vaø haõy môû roäng con tim vaø ñoâi tay cho nhöõng ngöôøi caàn ñöôïc giuùp ñôõ vaø bò gaït boû ngoaøi leã xaõ hoäi nhaát, baét ñaàu töø ngöôøi gaàn chuùng ta nhaát."
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)