Tình hình Giaùo Hoäi taïi Guatemala
Tình hình Giaùo Hoäi taïi Guatemala.
Guatemala (Vat. 1-08-2017) - Vaøo thaùng 9 naêm 2017 linh muïc thöøa sai ngöôøi Myõ Stanley Rother bò saùt haïi vì nhöõng keû thuø gheùt ñöùc tin ngaøy 28 thaùng 7 naêm 1981 seõ ñöôïc phong chaân phöôùc vaø seõ laø vò töû ñaïo ñaàu tieân cuûa Giaùo Hoäi Guatemala, moät Giaùo Hoäi coù göông maët thoå daân treû trung.
Guatemala roäng gaàn 109,000 caây soá vuoâng, coù hôn 13 trieäu daân, gaàn 60% theo coâng giaùo, 40% theo Tin laønh, nhaát laø Pentecostal, vaø 1% theo caùc toân giaùo truyeàn thoáng Maya. Theo caùc thoáng keâ naêm 2002, coù 42% toång soá daân Guatemala laø ngöôøi lai gioáng goïi laø Ladinos, vaø 18% laø con chaùu caùc ngöôøi taây aâu, nhaát laø Taây Ban Nha, nhöng cuõng coù ngöôøi Ñöùc, Phaùp, Anh, Ialia vaø caùc nöôùc baéc aâu nuõa. Coøn laïi 40% thuoäc nhieàu chuûng toäc vaø boä laïc khaùc nhau, trong ñoù ngöôøi K'iche chieám 9.1%; ngöôøi Kaqchikel chieám 8.4%; ngöôøi Man chieám 7.9%, ngöôøi Quechi chieám 6.3%. Caùc chuûng toäc khaùc chieám 8.6%; caùc thoå daân khoâng phaûi thuoäc chuûng toäc Maya chieám 0.2% vaø caùc thoå daân khaùc chieám 0.1%.
Trong soá nhöõng chuûng toäc loaïi Ladino coù ngöôøi Garifuna laø con chaùu cuûa caùc noâ leä goác Phi chaâu soáng trong vuøng Livingstone vaø Puerto Barrios, vaø caùc nhoùm da maàu vaø lai gioáng taát caû khoaûng 1 -2 % toång soá daân. Cuõng coù khoaûng 3% ngöôøi Ladinos goác A raäp, goàm Libaêng hay Siria, vaø AÙ chaâu. Coäng ñoaøn Ñaïi Haøn cuõng ñuôïc khoaûng 50,000 soáng taïi hai thanh phoá Guatemala vaø gaàn Mixco. Ngöôøi daân Guatemala noùi tieáng Taây Ban Nha, nhöng daân chuùng soáng trong caùc vuøng queâ noùi 21 ngoân ngöõ khaùc nhau.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán Ñöùc Cha Gonzalo de Villa y Vasquez, chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Guatemala daønh cho nhaät baùo quan saùt vieân Roma, veà tình hình Giaùo Hoäi taïi ñaây.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha chuû tòch, caùc Giaùm Muïc Guatemala môùi veà Roma vieáng moä hai thaùnh Toâng Ñoà Pheâroâ Phaoloâ vaø thaêm Toaø Thaùnh cuõng nhö gaëp gôõ Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Cuoäc gaëp gôõ vôùi ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ ñaõ nhö theá naøo thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Cuoäc gaëp gôõ cuûa chuùng toâi vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ keùo daøi moät tieáng röôõi ñoàng hoà, vaø noù ñaõ raát laø töï phaùt khoâng goø boù hình thöùc gì, nhöng cuoäc gaêjp gôõ ñaõ traû lôøi cho caùc caâu hoûi cuûa chuùng toâi. Noùi toùm laïi ñoù laø moät kinh nghieäm raát ñeïp, thaân tình gia ñình vaø huynh ñeä. Chuùng toâi caûm thaáy ñaõ ñöôïc tieáp ñoùn toát.
Hoûi: Taïi nhieàu quoác gia Chaâu Myõ Latinh coù hoá saâu ngaên caùch raát lôùn giöõa ngöôøi giaàu vaø ngöôøi ngheøo. Giaùo Hoäi ñaõ laøm gì ñeå gaàn guõi hoï hôn?
Ñaùp: Trong soá caùc öu tieân ñaõ coù vieäc cho Ñöùc Giaùo Hoaøng bieát thöïc taïi cuûa ñaát nöôùc Guatemala, maø ngaøi ñaõ bieát moät phaàn nhö laø quoác gia cuõng nhö laø Giaùo Hoäi. Ñaõ coù moät söï kieän quan troïng trong cuoäc vieáng thaêm: chuùng toâi ñaõ taëng Ñöùc Thaùnh Cha moät moùn quaø laø khung hình cuûa linh muïc Stanley Francesco Rother. Cha ñaõ laø cha sôû hoï ñaïo trong giaùo phaän cuûa toâi vaø seõ ñöôïc phong chaân phöôùc vaøo ngaøy 23 thaùng 9 tôùi ñaây. Nhaân dòp naøy toâi ñaõ ñoïc cho Ñöùc Thaùnh Cha moät laù thö raát hay maø hoäi ñoàng muïc vuï coäng ñoaøn giaùo xöù ñaõ göûi. Coäng ñoaøn naøy goàm caùc thoå daân baûn xöù 100%.
Theá roài trong caùc vaán ñeà khaùc ñöôïc ñeà caäp tôùi trong cuoäc gaëp gôõ vôùi Ñöùc Thaùnh Cha coù vaán ñeà cuûa ngöôøi di cö laø ñeà taøi raát ñieàu kieän hoaù chuùng toâi beân Guatemala, vaø ñeà taøi baïo löïc, caùc giaùo phaùi ñang gia taêng nhanh choùng vaø naïn nghieän ngaäp ma tuyù. Lieân quan tôùi ñeà taøi cuoái cuøng naøy vaán ñeà goàm hai maët: moät ñaøng laø vieäc buoân baùn ma tuyù, ñaøng khaùc laø vieäc tieâu thuï vaø nghieän ma tuyù.
Hoûi: Söï hieän dieän cuûa caùc thoå daân trong Giaùo Hoäi ñaõ nhö theá naøo thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Chuùng toâi laø moät Giaùo Hoäi ngheøo soáng gaàn guõi vôùi ña soá daân ngheøo. Tuy nhieân taïi vuøng queâ coù raát nhieàu taøi nguyeân, vaø vì ñaát nöôùc chuùng toâi ña phaàn laø noâng nghieäp, neân caûnh ngheøo tuùng ñöôïc chaáp nhaän. Vaán ñeà nghieâm troïng laø theá giôùi thaønh thò vaø tuyø tænh leû, nhaát laø thuû ñoâ, nôi trong caùc khu phoá cuoäc soáng raát khoù khaên. Hoá saâu ngaên caùch giöõa ngöôøi giaàu vaø ngöôøi ngheøo raát lôùn, töïa nhö beân Brasil vaäy. Trong hai nöôùc Guatemala vaø Brasil sö khaùc bieät hieån nhieân hôn taïi baát cöù quoác gia chaâu Myõ Latinh naøo khaùc. Ñaây laø thöïc taïi vaø khoâng coù caùc coâng thöùc buøa chuù naøo coù theå thay ñoåi noù, bôûi vì ñeå tìm ra chuùng chuùng toâi seõ phaûi chaïy ñeán caùc töø ñieån mî daân. Caùc töø ñieån aáy khoâng cho caùc giaûi phaùp trung bình nhöng chæ cho caùc nieàm vui ngaén haïn. Vaø roài teä naïn gian tham hoái loä vaø xaõ hoäi toài teä ngaøy caøng gia taêng. Venezuela laø moät thí duï ñieån hình cho ñieàu toâi ñang noùi. Ngoaøi ra coøn coù moät söï kieän hieån nhieân khaùc nöõa laø tyû soá caùc ngöôøi thoå daân cao. Vaø ñöông nhieân laø cuõng coù nhieàu treã traøng hôn trong laõnh vöïc giaùo duïc, y teá, thöïc phaåm vv# ÔÛ ñaây coù moät moùn nôï lòch söû ñoái vôùi caùc thoå daân, maø ñoái vôùi chuùng toâi hoï maø söï naâng ñôõ vaø laø neàn taûng cuûa quoác gia.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha theá söï hieän dieän cuûa daân baûn ñòa trong Giaùo Hoäi thì nhö theá naøo?
Ñaùp: Giaùo Hoäi ngaøy caøng coù göông maët thoå daân hôn. Trong giaùo phaän Sololaù-Chimaltenango cuûa toâi ña soá giaùo só laø ngöôøi thoå daân vaø taát caû caùc chuûng sinh ñeàu laø ngöôûi baûn xöù. Ñieàu naøy dieãn taû söï löïa choïn cuûa Giaùo Hoäi trong moät quoác gia.
Ñaùp: Ôn goïi coù gia taêng maïnh trong Giaùo Hoäi Guatemala khoâng thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Coù. Giaùo phaän cuûa toâi coù leõ ñöôïc ñaëc aân vì coù nhieàu ôn goïi hôn caùc nôi khaùc. Ñaây laø moät söï kieän vaø chuùng toâi cuõng ñaõ trình baày vôùi Ñöùc Thaùnh Cha. Chöa bao giôø taïi Guatemala laïi coù nhieàu chuûng sinh nhö baây giôø. Trong 15 naêm qua soá caùc taân linh muïc ñöôïc truyeàn chöùc ñoâng hôn soá caùc linh muïc ñöôïc thuï phong cuûa 40 naêm tröôùc ñoù. Caùc ôn goïi noùi chung ñeán töø caùc gia ñình ñaïo ñöùc vaø cuõng tuyø thuoäc söï kieän ngaøy nay giôùi treû coù nhieàu khaû theå hoïc haønh hôn. Cuõng coù raát nhieàu ôn goïi nöõ tu.
Hoûi: Trong tình hình trong ñoù coù nhieàu ngöôøi ñau khoå vaø bò boù buoäc phaûi di cö, laøm theá naøo ñeå trao ban hy voïng cho giôùi treû thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Thaät ra ngöôøi treû coù theå gaëp caùc khoù khaên lôùn trong vieäc thaønh laäp moät gia ñình, coù moät coâng aên vieäc laøm, moät döï aùn cuoäc soáng oån ñònh. Nhöng nieàm vui soáng maø hoï coù, giôùi treû aâu chaâu khoâng coù. Ngoaøi ra ngöôøi treû lui tôùi caùc giaùo xöù vaø ñieàu naøy khieán cho Giaùo Hoäi ñöôïc phong phuù vaø treû trung, ñoàng thôøi noù cuõng ñeà ra caùc thaùch ñoá. Dó nhieân, vì söï toaøn caàu hoaù caû caùc ngöôøi treû Guatemala cuõng phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc thöïc taïi nhö gia ñình ít oån ñònh hôn, caùc vuï coù thai khoâng mong muoán, caûnh caùc baø meï soáng moät mình nuoâi con. Theá roài coøn coù thaûm caûnh baïo löïc raát lôùn cuoán huùt nhieàu ngöôøi treû, trong caùc khu vöïc thaønh thò cuõng nhö taïi thoân queâ. Soá töû vong cuûa ngöôøi treû gaén lieàn vôùi caùc cuï cheát vì baïo löïc. Tuy nhieân ngöôøi ta soáng moät cuoäc soáng töôi vui hôn giöõa caùc khoù khaên. Toâi xin ñôn cöû moät thí duï. Toâi ñaõ ñoïc treân moät nhaät baùo Taây Ban Nha keå chuyeän moät ngöôøi ñaøn oâng ñaõ töï töû vì bò beänh teo cô baép ña daïng. Ba ngaøy sau trong giaùo phaän cuûa toâi chuùng toâi ñaõ cöû haønh Ngaøy giôùi treû coù 20,000 baïn treû tham döï. Moät trong caùc baïn treû ñaõ chia seû chöùng töø. Anh ta bò taïi naïn xe hôi naêm 21 tuoåi vaø bò teâ lieät thaân mình vaø töù chi. Anh ta phaûi ngoài treân xe laên, nhöng anh caûm taï Thieân Chuùa vì cuoäc soáng, vì cô may ñöôïc tieáp tuïc soáng.
Hoûi: Thoå daân, di cö, neàn vaên hoaù cuûa söï soáng vaø caùi cheát. Caùc Giaùm Muïc Guatemala coù noùi vôùi Ñöùc Thaùnh Cha veà caùc ñeà taøi naøy khoâng?
Ñaùp: Vaán ñeà di cö laø moät ñeà taøi maø Ñöùc Thaùnh Cha bieát raát roõ vaø khieán cho ngaøi aâu lo bôûi vì noù laø moät thaûm caûnh ngaøy caøng lieân quan tôùi nhieàu ngöôøi treân theá giôùi naøy. Chuùng toâi cuõng ñaõ ñöông ñaàu vôùi caùc ñeà taøi chuyeân bieät hôn cuûa Giaùo Hoäi nhö vieäc huaán luyeän ñaøo taïo, caùc chuûng vieän, höôùng ñi môùi trong caùc giaùo xöù, caùc chöông trình rao giaûng Tin Möøng trong caùc giaùo phaän. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khích leä chuùng toâi baèng caùch trao ban cho chuùng toâi moät söù ñieäp naâng ñôõ vaø thuùc ñaåy chuùng toâi tieán tôùi.
Hoûi: Caùc Giaùm Muïc Guatemala ñem veà nhaø ñieàu gì sau chuyeán vieáng thaêm Toaø Thaùnh vaø vieáng moä hai thaùnh Toâng Ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ?
Ñaùp: Ñeán Roma ñaõ luoân luoân laø moät kieåu giuùp hieåu bieát vaø ñaøo saâu caùc ñeà taøi noåi coäm nhaát treân bình dieän Giaùo Hoäi hoaøn vuõ. Ngoaøi ra trong naêm nay haàu heát caùc Giaùm Muïc Myõ chaâu Latinh ñang veà Roma thaêm Toaø Thaùnh vaø vieáng moä hai thaùnh toâng ñoà. Vaø ñieàu naøy trao ban cho chuùng toâi caùc ñieåm quy chieáu. Noù ñang cuûng coá chuùng toâi. Cuoäc gaëp gôõ vôùi Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ raát laø ñeïp vaø quan troïng. Thoâng ñieäp Nieàm vui Phuùc AÂm cuûa ngaøi moät caùi gì phaûi lieân tuïc laây lan tôùi chuùng toâi. Chuùng ta khoâng theå laø moät Giaùo Hoäi caøm raøm laåm baåm than traùch, chæ trích cay cuù, than thôû veà nhöõng gì ñaõ qua. Ñeà nghò rao giaûng tin möøng phaûi höôùng tôùi hieän taïi vaø töông lai. Ñieàu chuùng ta phaûi laøm laø thoâng truyeàn söù ñieäp töôi vui cuûa chuùng ta cho ngöôøi khaùc.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)