Naïn baïo haønh phuï nöõ taïi Meâhicoâ
Naïn baïo haønh phuï nöõ taïi Meâhicoâ.
Meâhicoâ (Vat. 12-07-2017) - Theá giôùi naïn hieän nay coù raát nhieàu teä ñoan trong ñoù coù naïn baïo haønh phuï nöõ. Meâhicoâ laø moät trong caùc nöôùc ñieån hình, ñeán ñoä ñöôïc Lieân Hieäp Quoác xeáp vaøo danh saùch 25 quoác gia nguy hieåm nhaát ñoái vôùi nöõ giôùi.
Nhaân Ngaøy quoác teá choáng naïn baïo haønh phuï nöõ naêm 2013 Ñöùc Cha Enrique Saùnchez Martinez, Giaùm Muïc Durango, ñaõ môøi goïi coäng ñoaøn yù thöùc hôn veà teä naïn naøy. Trong vaø sau thaùnh leã cöû haønh ngaøy 24 thaùng 11 naêm 2013 Ñöùc Cha khaúng ñònh raèng naïn baïo haønh phuï nöõ laø moät thaùch ñoá xaõ hoäi vaø vaên hoaù, bôûi vì noù ñang trôû thaønh moät thaùi ñoä soáng ñöôïc xaõ hoäi khoan nhöôïng. Ñöùc Cha noùi: maëc duø ñieàu kieän kinh teá, naïn nghieän röôïu vaø ma tuyù khoâng phaûi laø lyù do tröïc tieáp cuûa teä naïn baïo haønh nöõ giôùi, nhöng chuùng ta thaáy raèng caùc yeáu toá naøy khieán cho noù gia taêng, nhöng goác reã cuûa teä naïn laø nôi vieäc thöïc thi quyeàn bính baát bình ñaúng trong cuoäc soáng gia ñình vaø xaõ hoäi. Ngoaøi naïn baïo löïc trong gia ñình Ñöùc Cha cuõng than phieàn raèng nhieàu phuï nöõ Meâhicoâ cuõng phaûi gaùnh chòu baïo löïc trong nhieàu boái caûnh xaõ hoäi khaùc nhau, trong ñoù coù moâi tröôøng laøm vieäc, nôi khoâng coù caùc ñieàu kieän thích hôïp vôùi tình traïng cuûa nöõ giôùi. Ñöùc Cha nhaán maïnh raèng thöïc taïi baïo löïc choáng laïi nöõ giôùi raát baùo ñoäng.
Theo thoáng keâ cuûa Hieäp hoäi phuï nöõ quoác gia vaø caùc lôøi toá caùo cuûa hieäp hoäi, taïi Meâhicoâ haèng naêm coù 120,000 vuï haõm hieáp phuï nöõ, trong ñoù coù 106,000 vuï khoâng heà bò tröøng phaït. Trong soá 14,000 vuï xöû aùn coù gaàn 4,000 vuï caùc thuû phaïm bò keát aùn chöa tôùi 14 thaùng tuø ôû. Töø naêm 1985 tôùi naêm 2010 ñaõ coù 136,000 vuï baïo löïc trong ñoù coù tôùi 5.6% laø choáng laïi caùc treû em döôùi 5 tuoåi. Moãi ngaøy coù 6.5% phuï nöõ bò gieát, bò vöùt vaøo nghóa trang hay vaøo thuøng raùc coâng coäng. Trong ñaát nöôùc chuùng ta, Ñöùc Cha noùi, vaán ñeà baïo haønh raát nghieâm troïng. Baåy phaàn möôøi phuï nöõ ñaõ laø naïn nhaân cuûa vaøi loaïi taán kích, trong ñoù thoâng thöôøng nhaát laø kieåm soaùt tieàn baïc, laïm duïng lôøi noùi vaø saùch nhieãu treân caùc phöông tieän di chuyeån coâng coäng hay bò ñaùnh ñaäp.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán baø luaät sö Fabiola Higareda, laø ngöôøi töø nhieàu naêm nay ñaõ nghieân cöùu veà teä naïn naøy.
Hoûi: Thöa baø Fabiola, trong caùc tuaàn qua caùc keânh thoâng tin truyeàn thoáng vaø caùc ngaõ thoâng tin khaùc ñaõ ñeà caäp nhieàu tôùi teä naïn baïo haønh phuï nöõ taïi Meâhicoâ. Söï thaät naøy coù ñöôïc bieän minh khoâng, hay ñoù ñaõ laø ñieàu bò thoåi phoàng quaù ñaùng?
Ñaùp: Thaät ra caùc phöông tieän truyeàn thoâng laø moät duïng cuï neàn taûng giuùp toá caùo moät tình traïng töø nhieàu naêm qua ñaõ trôû thaønh chuyeän bình thöôøng. Möùc ñoä baïo haønh choáng laïi phuï nöõ ñaõ luoân luoân cao, nhöng chính vì söï bình thöôøng hoaù töø töø naøy maø coù nhieàu "tröôøng hôïp ñen", nghóa laø khoâng bò toá caùo, vaø chính ôû ñaây caùc phöông tieän truyeàn thoâng trôû thaønh moät yeáu toá khoâng chæ höõu ích, maø traùi laïi coøn baét buoäc phaûi coù ñeå baùo ñoäng caùc löông taâm vaø loâi cuoán söï chuù yù treân söï kieän phuï nöõ tieáp tuïc chòu baïo haønh döôùi nhieàu khía caïnh khaùc nhau.
Hoûi: Baø coù thaáy raèng chieán thuaät cuûa chính quyeàn Meâhicoâ thaønh laäp caùc cô quan nhö CONAVIM hay INMUJERES ñeå ñöông ñaàu vôùi naïn baïo haønh phuï nöõ coù höõu hieäu khoâng? Vieäc thaønh laäp nhieàu vaên phoøng hôn treân bình dieän lieân bang vaø ñòa phöông coù ñuû hay khoâng?
Ñaùp: Vieäc thaønh laäp caùc cô caáu nhaèm thaêng tieáng caùc ñöôøng loái chính trò giuùp nhoå taän goác reã naïn baïo haønh nöõ giôùi laø ñieàu neàn taûng giuùp taïo thuaän tieän, toân troïng, che chôû vaø baûo ñaûm quyeàn cuûa phuï nöõ coù cuoäc soáng khoâng baïo löïc. Tuy nhieân, ñieàu quan troïng laø thay ñoåi vieãn töôïng vaø caùch nhìn vaán ñeà. Toâi coù yù noùi tôùi söï caàn thieát taïo ra caùc cô caáu giuùp phoøng ngöøa naïn baïo löïc noùi chung, töø moät laêng kính trong ñoù nam giôùi laø taùc nhaân chính. Phaûi laøm sao ñeå vaïch ra caùc ñöôøng loái chính trò nhaém taïo ra moät kieåu laø ngöôøi môùi. Noùi roõ hôn: khi moät phuï nöõ laø naïn nhaân cuûa baïo haønh trong gia ñình töø phía ngöôøi choàng cuûa mình, thì chaïy ñeán vôùi moät cô quan baûo ñaûm cho hoï ñöôïc trôï giuùp toaøn dieän, bao goàm nhieàu laõnh vöïc khaùc nhau. Nhö vaäy phuï nöõ laø trung taâm haønh ñoäng cuûa caùc cô caáu chính quyeàn, trong khi ngöôøi nam laø keû ñaõ gaây ra baïo löïc laïi hoaøn toaøn khoâng ñöôïc bieát tôùi. Hoï khoâng nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ chöõa trò naøo giuùp hoï thay ñoåi caùc cung caùch haønh xöû ssai traùi, vaø giuùp hoï hieåu raèng coù caùc thaùi ñoä khaùc khoâng baïo löïc ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà. Vì theá oâng ta tieáp tuïc haønh xöû baïo löïc trong suoát cuoäc ñôøi coøn laïi. Caàn phaûi coù caùc chieán thuaät coi baïo löïc nhö laø ñeà taøi khoâng chæ lieân quan tôùi phuï nöõ laø naïn nhaân, maø cuõng lieân quan tôùi nam giôùi laø caùc taùc nhaân nöõa.
Hoûi: Lieân quan tôùi baïo haønh tình duïc, caùc phöông tieän truyeàn thoâng coå ñieån coù loãi phaàn naøo khi toång quaùt hoùa vaø bình thöôøng hoaù noù khoâng thöa luaät sö?
Ñaùp: Caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa taäp theå theo luaät neàn taûng cuûa thò tröôøng: nhu caàu caøng cao thì cung öùng caøng lôùn. Taïi Meâhicoâ cuõng nhö taïi nhieàu quoác gia khaùc treân theá giôùi phuï nöõ bò coi nhö ñoái töôïng tình duïc vaø söù ñieäp naøy ñöôïc cuûng coá bôûi hình aûnh maø caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñöa ra. Treân lyù thuyeát xaõ hoäi ñoøi buoäc raèng phaùi nöõ phaûi coù moät vai troø bình ñaúng trong caùc phöông tieän truyeàn thoâng, ñoäc laäp vôùi phaùi tính. Nhöng trong thöïc teá chò em phuï nöõ tieáp tuïc bò ñoái xöû khaùc vaø khoâng ñoàng ñeàu. Coù nhieàu phöông tieän truyeàn thoâng höôùng tôùi coâng chuùng nam giôùi "tình duïc hoùa" phuï nöõ ñeå coù nhieàu lôïi nhuaän hôn khi baùn saûn phaåm. Coù caùc nguyeät san ñaêng hình caùc phuï nöõ mình traàn ôû trang ñaàu beân caïnh tin töùc chính, hay caùc quaûng caùo laáy hình "phuï nöõ - ñoà vaät" ñeå baùn moät saûn phaåm nhaát ñònh naøo ñoù. Trong nghóa naøy, chuùng naém giöõ moät vai troø chiaø khoùa trong vieäc töø töø "bình thöôøng hoùa" baïo haønh nöõ giôùi.
Hoûi: Trong kinh nghieäm cuûa baø, laøm theá naøo ñeå söûa chöõa söï thieät haïi trong caùc tröôøng hôïp saùch nhieãu tình duïc gioáng nhö tröôøng hôïp cuûa coâ Andrrea Noel bò moät ngöôøi ñaøn oâng loät quaàn aùo loùt, hay cuûa nöõ sinh vieân Gabriela Nava, bò moät nhaân vieân ñaïi hoïc chuïp hình töø döôùi vaùy leân?
Ñaùp: Caàn phaûi söûa chöõa sö thieät haïi treân bình dieän xaõ hoäi cuõng nhö treân bình dieän cô caáu, vì hai khía caïnh boå tuùc cho nhau. Treân bình dieän xaõ hoäi phaûi neâu roõ raèng caùc söï kieän maø hai chò Andrea vaø Gabriela ñaõ soáng laø caùc cöû chæ baïo haønh khoâng theå boû qua ñöôïc. Treân bình dieän cô caáu chính quyeàn caàn yù thöùc veà söï kieän caùc cöû chæ nhö theá phaûi ñöôïc ñieàu tra vaø tröøng phaït. Caû hai loaïi söûa chöõa söï thieät haïi ñaõ gaây ra chöùng minh cho xaõ hoäi thaáy raèng khoâng coù loaïi baïo haønh naøo ñoái vôùi phuï nöõ maø khoâng töï ñoäng aûnh höôûng treân bình dieän phoøng ngöøa.
Hoûi: Theo baø ñaâu laø vaøi troø cuûa heä thoáng thoâng tin xaõ hoäi trong caùc tröôøng hôïp vöøa môùi nhaéc ñeán treân ñaây, hay trong tröôøng hôïp cuûa nhoùm "Los Porkys" laø boán thanh nieân con nhaø giaàu tieåu bang Veracruz ñaõ baïo haønh tình duïc moät beù gaùi vò thaønh nieân?
Ñaùp: Caû caùc maïng xaõ hoäi cuõng coù moät vai troø haøng ñaàu trong vieäc minh nhieân soá vuï baïo haønh tình duïc cao maø phuï nöõ phaûi gaùnh chòu trong ñaát nöôùc Meâhicoâ naøy, cuõng nhö ñöa ra aùnh saùng söï thinh laëng vaø chuû tröông duy nam giôùi thöôøng bao boïc nhöõng gì ñaõ xaûy ra. Cuõng chính söï thinh laëng vaø chuû tröông duy nam giôùi ñöôïc phaûn aùnh trong caùc ñe doïa, caùc nhuïc maï vaø cheá nhaïo maø caùc naïn nhaân phaûi chòu treân maïng xaõ hoäi.
Caùc maïng naøy vì theá laø moät khí giôùi hai maët: moät ñaøng chuùng neâu baät caùc maát thaêng baèng vaø caùc nhu caàu cuûa xaõ hoäi, ñaøng khaùc chuùng laø duïng cuï ñaøng sau ñoù aån naáp haøng ngaøn ngöôøi coøn tin raèng neáu phuï nöõ bò haõm hieáp laø bôûi vì hoï ñaùng bò nhö vaäy, vì caùch hoï aên maëc, noùi naêng, vì nhöõng gì hoï laøm, hay moät caùch ñôn sô vì hoï laø phuï nöõ. Nhieàu lôøi bình luaän naøy ñaõ bò phaûn baùc bôûi haøng ngaøn tieáng noùi yù thöùc veà nguoàn goác thaät cuûa baïo löïc ñoái vôùi nöõ giôùi vaø caùc aâm vang cuûa noù.
Söï phaãn noä cuûa xaõ hoäi phaûi tieáp tuïc laø ñoäng löïc cuûa caùc maïng xaõ hoäi. Vaø chính söï phaãn noä naøy ñaõ khieán cho chính quyeàn xeùt laïi tröôøng hôïp cuûa caùc naïn nhaân, vì ban ñaàu caùc quyeàn lôïi cuûa hoï ñaõ bò choái boû, noù ñaõ khieán cho caùc ngöôøi nam nöõ suy tö veà caùc töông quan quyeàn löïc lieân luïy tôùi cuoäc soáng thöôøng ngaøy cuûa ngöôøi daân, nhöng nhaát laø söï phaãn noä naøy ñaõ trao ban tieáng noùi cho haøng ngaøn phuï nöõ naïn nhaân cuûa baát cöù hình thöùc baïo haønh naøo trong cuoäc soáng cuûa hoï.
Hoûi: Thöa luaät sö Fabiola Higareda, luaät söï coù muoán nhaén göûi moät söù ñieäp cho bieát bao nhieâu phuï nöõ Meâhicoâ ñaõ töøng laø naïn nhaân cuûa baïo haønh vaø gaëp khoù khaên trong vieäc ñaït tôùi coâng lyù khoâng?
Ñaùp: Coøn raát nhieàu ñieàu caàn phaûi laøm lieân quan tôùi coâng lyù cho caùc chò em naïn nhaân cuûa baïo löïc tình duïc. Chuùng ta caàn coù caùc cô caáu maïnh meõ traû lôøi cho caùc caâu hoûi cuûa chuùng ta: caùc nhaân vieân cuûa chính quyeàn caàn ñöôïc ñaøo taïo vaø gaây yù thöùc lieân quan tôùi vaán ñeà naøy; caàn coù caùc luaät leä khoâng döïa treân moät löôïc ñoà taäp trung vaøo nam giôùi... Xem ra chuùng ta ñang böôùc ñi trong höôùng ñuùng ñaén. Tuy nhieân, ñeå coù ñöôïc caùc keát quaû cuï theå, caùc ngöôøi nam nöõ caàn cuøng nhau tieáp tuïc ñoøi hoûi caùc quyeàn lôïi cuûa mình, baèng caùch coá gaéng heát söùc coù theå cho thaáy caùc thieáu soùt traàm troïng hieän nay.
Hoûi: Sau cuøng baø coù caûm thaáy an ninh khi ñi moät mình treân ñöôøng phoá hay khi leo leân caùc phöông tieän di chuyeån coâng coäng cuûa thaønh phoá Meâhicoâ hay khoâng?
Ñaùp: Toâi tin raèng khoâng coù phuï nöõ naøo trong thaønh phoá Meâhicoâ caûm thaáy an toaøn, khi ñi moät mình treân ñöôøng phoá hay leo leân moät xe coâng coäng. Coù leõ thích hôïp hôn khi noùi raèng chuùng toâi ñaõ quen soáng vôi söï sôï haõi thöôøng xuyeân aáy.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)