Teä naïn treû em lao ñoäng treân theá giôùi
Teä naïn treû em lao ñoäng treân theá giôùi.
Italia (Vat. 2-07-2017) - Ngaøy 12 thaùng 6 haøng naêm laø Ngaøy quoác teá choáng teä naïn treû em lao ñoäng. Ngaøy naøy nhaèm muïc ñích gaây yù thöùc cho moïi ngöôøi ñoái vôùi soá phaän cuûa haøng trieäu treû em noâ leä lao ñoäng. Ñaây khoâng phaûi laø moät hieän töôïng môùi meû gì, nhöng ñaõ coù töø raát laâu ñôøi trong lòch söû nhaân loaïi. Hieân nay treân theá giôùi coù 264 trieäu treû em lao ñoäng tuoåi töû 5 ñeán 17. Thaät ra khoâng ai bieát roõ treân theá giôùi coù bao nhieâu treû em phaûi haøng ngaøy laøm luïng vaát vaû nhö ngöôøi lôùn vaø bò khai thaùc boùc loät söùc lao ñoäng. Hieän töôïng treû em lao ñoäng khoâng chæ thònh haønh taïi caùc nöôùc ngheøo ñang treân ñöôøng phaùt trieån beân Phi chaâu, AÙ chaâu, vaø chaâu Myõ Latinh, nhöng cuõng hieän dieän taïi caùc nöôùc kyõ ngheä giaàu taây aâu trong ñoù coù caùc nöôùc Ñoâng AÂu vaø caû Hoa Kyø nöõa. Bình thöôøng noù laø haäu quûa cuûa caûnh ngheøo tuùng: moät gia ñình ñoâng con, cha meï ñau yeáu beänh taät, caûnh nôï naàn cuûa gia ñình vv.. taát caû ñeàu coù theå laø lyù do baét buoäc treû em phaûi lao ñoäng ñeå giuùp ñôõ gia ñình, ñeå coù mieáng côm manh aùo vaø laên loän vaøo ñôøi gaùnh vaùc caùc traùch nhieäm naëng neà cuûa ngöôøi lôùn treân ñoâi vai beù boûng cuûa caùc em.
Neáu trong quaù khöù naïn treû em lao ñoäng vaø bò khai thaùc boùc loät döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau gaén lieàn vôùi hieän töôïng noâ leä, hay coâng vieäc canh noâng vaø chaên nuoâi, thì sau cuoäc caùch maïng kyõ ngheä thöù nhaát vaø thöù hai treû em bò khai thaùc lao ñoäng treân bình dieän roäng raõi trong caùc nhaø maùy kyõ ngheä, nhaát laø kyõ ngheä deät vaûi, trong ñoù caùc em phaûi laøm vieäc moãi ngaøy tôùi 15 giôø ñoàng hoà. Moät trong caùc lyù do khieán cho caùc treû em bò khai thaùc boùc loät laø vì tay caùc em nhoû vaø thaùo vaùt, raát thích hôïp cho nhieàu coâng vieäc teá nhò nhö ngheà deät vaûi, deät thaûm, khaâu boùng ñaù vv...
Treû em laïi laø loaïi coâng nhaân khoâng ñöôïc ai beânh ñôõ, caùc chuû nhaân coù theå traû ñoàng löông reû maït, maø caùc em khoâng daùm phaûn ñoái vaø khoâng theå cöôõng choáng laïi. Khoâng phaûi noùi gì xa ôû beân Ñöùc cho tôùi thaäp nieân 1920 vaø beân Thuïy Só cho tôùi thaäp nieân 1980 coù nhieàu tröôøng hôïp khai thaùc lao ñoäng treû em vôùi hieän töôïng goïi laø "treû em noâ leä". Nghóa laø caùc treû em vò thaønh nieân bò cöôõng baùch xa gia ñình vì caûnh ngheøo tuùng hay vì caùc hoaøn caûnh khoù khaên roài ñöôïc giao cho caùc gia ñình khaùc nuoâi, vaø caùc gia ñình naøy khai thaùc boùc loät söùc lao ñoäng cuûa caùc em, vaø raát thöôøng khi caùc em bò ñoái xöû raát taøn teä.
Noùi chung caùc coâng vieäc laøm cuûa treû em lao ñoäng thuoäc hai loaïi chính: thöù nhaát laø laõnh vöïc saûn xuaát nhö noâng nghieäp, kyõ ngheä, ñaùnh caù vaø thöù hai laø laõnh vöïc cuoäc soáng thaønh thò. Trong laõnh vöïc noâng nghieäp caùc em phaûi laøm vieäc nhö coâng nhaân trong caùc ruoäng vöôøn cuûa gia ñình hay trong caùc ñoàn ñieàn cuûa caùc toå chöùc ña quoác. Trong laõnh vöïc kyõ ngheä, traùi laïi, caùc treû em töø 7 tôùi 15 tuoåi ñuôïc duøng nhö coâng nhaân saûn xuaát caùc loaïi haøng deät, may, chaúng haïn nhö may quaàn aùo, deät thaûm, hay khaâu boùng ñaù hoaëc laøm giaày. Naïn treû em lao ñoäng coù theå laø lyù do chöù khoâng phaûi chæ laø haäu quaû cuûa ngheøo tuùng xaõ hoäi vaø caù nhaân. Trong nhieàu tröôøng hôïp moät treû em lao ñoäng seõ khoâng coù khaû theå ñi hoïc hay hoïc heát baäc tieåu hoïc, vaø phaûi soáng trong tình traïng muø chöõ. Vì theá caùc em cuõng seõ khoâng theå coù taàm hieåu bieát ñeå beânh vöïc caùc quyeàn lôïi cuûa mình, caû khi caùc em seõ laø ngöôøi lôùn sau naøy. Vì muø chöõ ngay caû khi lôùn leân caùc em khoâng bieát chuû nhaân baét kyù caùi gì. Do ñoù caùc em deã bò löøa, phaûi vaâng lôøi chuû nhaân trong nhieàu naêm hay coù khi caû ñôøi, vì ñaõ kyù nhaän caùc ñieàu kieän aáy.
Theo thoáng keâ naêm 2012 cuûa toå chöùc UNICEF vuøng AÙ chaâu Thaùi Bình Döông coù nhieàu treû em lao ñoäng töø 5 tôùi 17 tuoåi nhaát: khoaûng 78 trieäu, so vôùi 59 trieäu beân caùc nöôùc Phi chaâu mieàn nam sa maïc Sahara, vaø 13 trieäu taïi chaâu Myõ Latinh vaø quaàn ñaûo Caraibi. Vuøng nam sa maïc Sahara coù nhieàu tai naïn lao ñoäng nhaát: moät phaàn naêm. Tính theo laõnh vöïc lao ñoäng coù 59% treû em laøm vieäc trong noâng nghieäp, 32% laøm vieäc phuïc dòch trong ñoù coù 7% laøm vieäc trong nhaø vaø 7.2% trong laõnh vöïc kyõ ngheä. Caùc treû nam bò lieân luïy trong caùc hoaït ñoäng nguy hieåm leân tôùi 55 trieäu, caùc treû nöõ hôn 30 trieäu. Soá treû em lao ñoäng trong caùc laõnh vöïc nguy hieåm löùa tuoåi 15-17 chieám 55%, töùc hôn 47 trieäu.
Trong soá caùc nöôùc coù naïn treû em lao ñoäng ñaùng baùo ñoäng nhaát coù Burundi, vì moät phaàn naêm treû em bò khaùc thaùc boùc loät trong noâng nghieäp vaø coâng vieäc nhaø. Trong thuû ñoâ Bujumbura coù toå chöùc AVSI vaø hieäp hoäi Giryuja ñòa phöông tranh ñaáu cho quyeàn cuûa caùc treû em ñöôïc hoïc haønh giaùo duïc, qua caùc phaùt ñoäng treân caùc ñaøi phaùt thanh, truyeàn hình vaø baùo chí, caùc lôùp daäy chöõ cho caùc treû em laøm vieäc trong nhaø vaø caùc treû em trong löùa tuoåi 16-18. Coù 4,5 trieäu treû em bò khai thaùc boùc loät trong kyõ ngheä xaây caát vaø löôïm raùc. OÂng Giacomo Guerrera, giaùm ñoác UNICEF Italia, cho bieát taát caû caùc coâng vieäc naøy coù caùc haäu quaû taøn phaù söùc khoeû vaø söï soáng coøn cuûa caùc em.
Tính theo quoác gia AÁn Ñoä ñöùng ñaàu vôùi 60 trieäu treû em lao ñoäng. Tieáp ñeán laø Trung Quoác vôùi haøng chuïc trieäu, Bangladesh 15 trieäu, Nigeria 10 trieäu, Pakistan 8 trieäu, Brasil 7 trieäu, Philippines 6 trieäu, Thaùi Lan 5 trieäu, Ai Caäp 1,5 trieäu. Nhöng ñaây chæ laø caùc con soá töôïng tröng cuûa moät vaøi nöôùc treân toång soá haøng traêm quoác gia coù teä naïn treû em lao ñoäng.
Ngay taïi caùc nöôùc kyõ ngheä taân tieán nhö Italia cuõng coù tôùi 5.2% treû em trong löùa tuoåi 7-15 lao ñoäng, töùc khoaûng 260,000 em. Tuy luaät soá 977 ban haønh ngaøy 17 thaùng 10 naêm 1967 caám treû em lao ñoäng, nhöng Vaên phoøng thoáng keâ quoác gia naêm 2001 cho bieát coù khoaûng 140,000 treû em lao ñoäng trong löùa tuoåi 7 tôùi 14.
Moät baûn töôøng trình cuûa Vaên phoøng lao ñoäng Lieân Hieâp Quoác cho bieát ngay taïi Hoa Kyø laø quoác gia taân tieán nhaát theá giôùi cuõng coù 28% treû em döôùi 15 tuoåi laøm vieäc.
Cuoái naêm 1994 taïi AÁn Ñoä coù tôùi 60 trieäu treû em lao ñoäng. Noùi chung caùc em thuoäc caùc gia ñình noâng daân khoâng ruoäng ñaát, vaø saûn xuaát moät phaàn naêm toång saûn löôïng quoác noäi trong caùc laõnh vöïc noâng nghieäp, quaëng moû, haàm ñaù, loø nöôùng, da thuoäc, caùc nhaø maùy deät, tô sôïi, deät thaûm vaø trong laõnh vöïc vieäc laøm khoång loà khoâng hình thöùc vuøng thaønh thò, löôïm raùc, vaän chuyeån vaät duïng naëng vaø thöông maïi nhoû. Cuõng coù ít nhaát 5 trieäu em bò khai thaùc nhö noâ leä ñeå traû caùc nôï naàn cho gia ñình, hay vì cha meï ñaõ ñöôïc traû moät soá tieàn tröôùc.
Beân Brasil mang danh laø cöôøng quoác kinh teá ñang leân nhöng baát coâng ngaäp ñaàu vôùi 2% toång soá daân kieåm soaùt 60% ñaát ñai toaøn nöôùc, vaø haøng chuïc trieäu coâng nhaân phaûi lao ñoäng 10 giôø moãi ngaøy. Brasil khoâng chæ coù 10 trieäu treû em buïi ñôøi, nhöng trong caùc thaønh phoá lôùn coù tôùi 35%, töùc khoaûng 2 trieäu treû em töø 5 tôùi 9 tuoåi phaûi lao ñoäng, vì thuoäc caùc gia ñình quaù ngheøo, Traùi laïi trong caùc vuøng queâ thì coù 7 trieäu treû em döôùi 17 tuoåi phaûi laøm vieäc trong caùc ñoàn ñieàn troàng mía. Naêm 1994 Lieân ñoaøn noâng daân cuõng toá caùo coù 40,000 treû em noâ leä vì caùc nôï naàn cuûa gia ñình. Moät phaàn laøm vieäc vôùi gia ñình trong caùc haõng laøm than Carajas. Em naøo daùm boû troán seõ bò chuû nhaân gieát cheát.
Ngöôïc doøng lòch söû ta thaáy naêm 1924 ñaõ coù Baûn tuyeân ngoân caùc quyeàn cuûa treû em. Vaø ngaøy 20 thaùng 11 naêm 1989 Lieân Hieäp Quoác ñaõ thoâng qua Hieäp ñònh quoác teá veà caùc quyeàn cuûa treû em, nhaèm loaïi boû hieän töôïng treû em lao ñoäng vaø teä naïn khai thaùc boùc loät lao ñoäng treû em. Hieäp ñònh khaúng ñònh raèng caùc treû em coù quyeàn ñöôïc che chôû khoûi moïi hình thöùc khai thaùc boùc loät vaø laïm duïng. Taïi Italia coù moät hieäp hoäi baûo veä treû em laø hieäp hoäi "Meter Onlus" cuûa Linh Muïc Fortunao di Noto, vaø toå chöùc Nhi Ñoàng Quoác Teá UNICEF.
Nhaân Ngaøy quoác teá choáng naïn treû em lao ñoäng 12 thaùng 6 naêm 2016 toå chöùc Giang Tay Italia ñaõ phaùt ñoäng phong traøo coù khaåu hieäu laø "Toâi hieän höõu" nhaèm gaây yù thöùc cho daân chuùng toaøn nöôùc Italia lieân quan tôùi hình thöùc noâ leä ñaùng gheùt nhaát cuûa theá kyû 21. Baø Chiara Cattaneo, giaùm ñoác ñieàu haønh chieán dòch "Toâi hieän höõu - Haõy noùi khoâng vôùi naïn noâ leä taân tieán", cho bieát coù moät söï phoái hôïp caùc yeáu toá kinh teá, xaõ hoäi vaø vaên hoùa khieán cho haøng trieäu treû em khoâng chæ khoâng theå thöïc thi quyeàn cuûa caùc em laø ñöôïc giaùo duïc, nuoâi naáng daäy doã tôùi nôi tôùi choán, nhö neâu baät trong Tuyeân ngoân ñaïi ñoàng veà caùc quyeàn con ngöôøi vaø nhieàu luaät leä quoác gia, maø khieán cho caùc em bò boù buoäc laøm vieäc naëng nhoïc trong caùc ñieàu kieän nguy hieåm vaø thöôøng khi bò khai thaùc boùc loäc baát coâng vaø voâ nhaân, khieán cho caùc em phaûi gaùnh chòu caùc haäu quaû voâ cuøng tai haïi cho söùc khoeû taâm sinh vaät theå lyù vaø töông lai cuûa caùc em. Toå chöùc Giang Tay ñaõ phaùt ñoäng chieán dòch choáng teä naïn treû em lao ñoäng trong moïi thaønh phoá lôùn toaøn nöôùc Italia. Moïi tham döï vieân ñöôïc môøi goïi thay theá moät kyû nieäm ñau buoàn cuûa caùc treû em lao ñoäng baèng moät kyû nieäm ñeïp. Taát caû sau ñoù seõ ñöôïc goùp laïi vaø gheùp hình moät treû em töôi cöôøi. Song song laø tham döï caùc böõa tieäc do toå chöùc Giang Tay phoái hôïp ñeå gaây quyõ trôï giuùp caùc treû em noâ leä kyõ ngheä deät trong bang Tamil Nadu mieàn nam AÁn Ñoä
Ñeå ngaên chaën vieäc khai thaùc boùc loät söùc lao ñoäng cuûa treû em cuõng ñaõ coù nhieàu saùng kieán ñöôïc ñeà ra chaúng haïn nhö baét buoäc caùc saûn phaåm phaûi ghi roõ khoâng do caùc treû em laøm. Tuy coù yù höôùng toát nhöng caùc saùng kieán naøy cuõng khoâng trôï giuùp ñöôïc bao nhieâu, vì khoâng coù ai coù theå kieåm soaùt ñöôïc söï thaät.
Ngoaøi noãi vaát vaû cöïc nhoïc vaø cuoäc soáng khoán khoå moãi ngaøy ñeå laïi haäu quaû tieâu cöïc traàm troïng treân tình traïng söùc khoeû taâm sinh vaät theå lyù cuûa caùc em, raát thöôøng khi caùc em phaûi laøm vieäc trong caùc ñieàu kieän nguy hieåm, khoâng an ninh, phaûi haèng ngaøy tieáp xuùc vôùi caùc chaát ñoäc haïi veà laâu veà daøi gaây beänh cho caùc em. Ñaëc bieät coù 85 trieäu treû em, phaûi laøm caùc vieäc nguy hieåm. Moät soá ñoâng soáng taïi caùc nöôùc chaâu Myõ Latinh phaûi laøm vieäc trong caùc haàm moû, nhö moû than ñaù chaúng haïn. Chæ sau moät thôøi gian caùc em seõ bò beänh lao phoåi hay caùc beänh khaùc vaø cheát treû.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)