Giaùo Hoäi Nam Phi
kyû nieäm 200 naêm hieän dieän
Giaùo Hoäi Nam Phi kyû nieäm 200 naêm hieän dieän.
Nam Phi (Vat. 28-06-2017) - Ngaøy 25 thaùng 6 naêm 2017 Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Nam Phi seõ baét ñaàu cöû haønh kyû nieäm 200 naêm hieän dieän treân vuøng ñaát naøy vôùi thaùnh leã taï ôn trong theå cöû haønh taïi nhaø thôø Ñöùc Baø troán sang Ai Caäp ôû thaønh phoá Cape Town. Trong moät thoâng caùo coâng boá nhöõng ngaøy vöøa qua Ñöùc OÂng Clifford Stokes, Cha chính toång giaùo phaän Cape Town, cho bieát trong thaùnh leã naøy Giaùo Hoäi Nam Phi ñaëc bieät vinh danh phaàn ñoùng goùp cuûa nhöõng vò ñi tieân phong, caùc linh muïc, tu só nam nöõ vaø giaùo daân ñeán töø caùc vuøng ñaát xa xoâi ñeå ñem haït gioáng Tin Möøng gieo vaøo loøng ñaát Cape Town cuûa Nam Phi vôùi söï taän tuïy vaø caùc hy sinh coá gaéng khoâng bieát moûi meät. Ngöôøi ta coøn nhôù ngaøy muøng 7 thaùng 6 naêm 1818 Ñöùc Giaùo Hoaøng Pio VII ñaõ naâng Cape Town vaø caùc vuøng phuï caän leân haøng Giaùm quaûn toâng toaø, qua ñoù chính thöùc khai maøo söï hieän dieän cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Nam Phi. Caùc haït gioáng gieo vaøo loøng ñaát Cape Town ñoù, giôø ñaây sau 200 naêm, ñaõ sinh boâng haït vaø bieán thaønh 28 giaùo phaän, vôùi moät Giaùm quaûn toâng toaø hôïp thaønh Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Nam Phi bao goàm Nam Phi, Boswana vaø Swaziland.
Thoâng caùo coù ñoaïn vieát: "Chuùng toâi coù moät moùn nôï khoång loà veà loøng bieát ôn khoâng bao giôø coù theå dieãn taû ñöôïc moät caùch thích ñaùng ñoái vôùi caùc doøng tu vì caùc tröôøng hoïc, do caùc tu só thaønh laäp trong toång giaùo phaän cuûa chuùng toâi cuõng nhö trong toaøn Nam Phi, veà phaàn ñoùng goùp quyù baùu cuûa caùc vò trong laõnh vöïc giaùo duïc suoát hai theá kyû qua. Chuùng toâi cuõng voâ cuøng nhôù ôn caùc thaønh vieân cuûa caùc doøng tu nam nöõ vì caùc vò ñaõ thaønh laäp caùc nhaø thöông vaø traïm xaù cho caùc beänh nhaân vaø ngöôøi haáp hoái, cuõng nhö caùc coâng taùc phuïc vuï daân ngheøo vaø ngöôøi giaø. Trong phaàn daâng leã vaät cuûa thaùnh leã taï ôn naøy caùc bieåu töôïng phaàn ñoùng goùp cuûa caùc vò cho Giaùo Hoäi Nam Phi seõ ñöôïc daâng leân baøn thôø Chuùa. Ñeå töôûng nhôù phaàn ñoùng goùp anh huøng cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñem aùnh saùng Tin Möøng cuûa Chuùa ñeán vuøng ñaát naøy maëc duø ñaõ coù bieát bao nhieâu khoù khaên gian khoå, trong thaùnh leã moãi moät Giaùm Muïc Nam Phi seõ nhaän moät caây neán ñöôïc trang hoaøng caùch ñaëc bieät, ñeå ñem veà ñoát trong nhaø thôø chính toaø cuûa mình trong naêm kyû nieäm hai theá kyû truyeàn giaùo naøy. Vaø moät baûn chuïp saéc leänh thaønh laäp Giaùm Quaûn toâng toaø Cape Town seõ ñöôïc trao cho töøng cha xöù.
Trong caùc thaùng tôùi ñaây seõ coù nhieàu saùng kieán ñöôïc ñeà ra giuùp cöû haønh 200 naêm Giaùo Hoäi Coâng Giaùo hieän dieän taïi Nam Phi. Coù nhieàu saùng kieán khaùc seõ ñöôïc thöïc hieän treân bình dieän toång giaùo phaän cuõng nhö treân bình dieän giaùo xöù. Caùc hoïc sinh vaø giôùi treû cuõng seõ tham gia caùc cöû haønh naøy. Leã nghi keát thuùc naêm kyû nieäm seõ ñöôïc cöû haønh vaøo ngaøy muøng 10 thaùng 6 naêm 2018 trong moïi nhaø thôø chính toaø, nhaø thôø giaùo xöù vaø caùc cöù ñieåm truyeàn giaùo treân toaøn nöôùc.
Trong boái caûnh cuûa caùc cöû haønh naøy Giaùo Hoäi Nam Phi ñang phaûi ñoái phoù vôùi nhieàu thaùch ñoá treân bình dieän chính trò, kinh teá cuõng nhö xaõ hoäi vaø luaân lyù. Trong laõnh vöïc chính trò hieän ñang coù theâm nhieàu aùp löïc yeâu caàu toång thoáng Jacob Zuma töø chöùc, tröôùc khi heát nhieäm kyø vaøo naêm 2019. Hoài cuoái thaùng 3 naêm 2017 ñaõ coù haøng chuïc ngaøn ngöôøi xuoáng ñöôøng bieåu tình yeâu caàu oâng Zuma töø chöùc, vì bò dính líu tôùi moät loïat caùc vuï xì caêng ñan gian tham hoái loä, vaø vì bò toá caùo ñaõ sa thaûi moät vaøi boä tröôûng, trong ñoù coù boä tröôûng taøi chaùnh, oâng Pravin Gordhan, laø moät ngöôøi raát lieâm chính vaø laø chuyeân vieân taøi chaùnh gioûi coù nhieàu khaû naêng. Ñaùng lyù ra ngaøy 12 thaùng 4 naêm nay Quoác hoäi Nam Phi phaûi boû phieáu baát tín nhieäm choáng laïi toång thoáng Zuma, nhöng cuoäc boû phieáu ñaõ bò rôøi laïi khoâng bieát cho ñeán bao giôø ñeå cho pheùp Toaø thöôïng thaåm leân tieáng lieân quan tôùi yeâu caàu cuûa phe ñoái laäp xin boû phieáu kín. Qua ñoù phe ñoái laäp hy voïng coù theâm soá phieáu cuûa phe choáng ñoái trong chính noäi boä ñaûng Quoác Ñaïi cuûa toång thoáng Zuma, khoâng muoán cho oâng Zuma tieáp tuïc taïi vò.
Trong moät thoâng caùo coâng boá moät ngaøy tröôùc ngaøy boû phieáu, nhöng bò rôøi laïi sau ñoù, UÛy ban Coâng Lyù vaø Hoaø Bình cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Nam Phi khaúng ñònh raèng: chuùng toâi caàn coù moät Quoác hoäi chöùng minh cho thaáy moät haøng laõnh ñaïo maïnh meõ, coù luaân lyù ñaïo ñöùc vaø thöïc thi vieäc kieåm soaùt khoâng thieân vò ñoái vôùi ban haønh phaùp. Chuùng toâi yeâu caàu moïi ñaïi bieåu boû phieáu theo löông taâm cuûa mình, chuù yù tôùi coâng ích, chöù khoâng chuù yù tôùi caùc lôïi nhuaän phe phaùi vaø söï soáng coøn chính trò cuûa mình, khi boû phieáu baát tín nhieäm. Ngoaøi ra UÛy ban Coâng Lyù vaø Hoaø Bình cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Nam Phi coøn xin haøng laõnh ñaïo ñaûng Quoác Ñaïi laéng nghe tieáng noùi cuûa daân chuùng xuoáng ñöôøng bieåu tình yeâu caàu toång thoáng Zuma töø chöùc.
Thoâng caùo vieát: "Xin quyù vò ñöøng voäi vaõ khöôùc töø caùc lôøi keâu goïi tinh tuyeàn ñoái vôùi traùch nhieäm cuûa uyû ban haønh phaùp, baèng caùch coi chuùng laø kyø thò chuûng toäc vaø nhö laø moät taán coâng choáng laïi caùc bieán ñoåi kinh teá trieät ñeå". Trong khi ñoù giöõa loøng ñaûng Quoác Ñaïi ñaõ baét ñaàu vieäc tranh ñaáu keá vò toång thoáng Zuma seõ keát thuùc nhieäm kyø vaøo naêm 2019. Toång thoáng Zuma ñaõ ñeà nghò baø Nkosazana Dlamini Zuma, vôï oâng nhö öùng cöû vieân laõnh tuï ñaûng Quoác Ñaïi vaø öùng cöû vieân toång thoáng, saép töø boû chöùc chuû tòch UÛy ban Lieân Hieäp Phi chaâu. Choáng laïi ñeà nghò naøy oâng Cyril Ramaphosa phoù toång thoáng seõ ra tranh cöû.
Trong baàu khí caêng thaúng naøy ngaøy muøng 4 thaùng 4 naêm 2017 caùc Giaùm Muïc Nam Phi ñaõ coâng boá moät thoâng caùo yeâu caàu Quoác Hoäi giaûi quyeát cuoäc khuûng hoaûng chính trò theá naøo ñeå duy trì neàn daân chuû vaø hoaø bình xaõ hoäi. Thoâng caùo mang chöõ kyù cuûa Ñöùc Cha Stephen Brislin, Toång Giaùm Muïc Cape Town, kieâm chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Nam Phi. Trong thoâng caùo caùc Giaùm Muïc ghi nhaän raèng vieäc toång thoáng Zuma thay theá Boä tröoûng kinh teá Brian Gordhan vaø chæ ñònh oâng Malusi Gigaba vaøo chöùc vuï naøy ñang gaây ra caùc phaûn öùng raát maïnh meõ trong nöôùc. Trong tình traïng aâu lo vaø baát oån naøy thaät voâ cuøng quan troïng caàn hoïp khaån Quoác Hoäi ñeå giaûi quyeát vaán ñeà. Caùc Giaùm Muïc cuõng nhaéc nhôù raèng Quoác Hoäi coù boån phaän kieåm soaùt vieäc laøm cuûa chính phuû, vaø caùc vò hy voïng raèng caùc daân bieåu ñöôïc höôùng daãn bôûi coâng ích quoác gia vaø daân chuùng, chöù khoâng bôûi caùc thöïc taïi haïn heïp vaø lôïi nhuaän phe phaùi. Thoâng caùo cuõng khaúng ñònh raèng: trong khi chuùng toâi ghi nhaän vaø toân troïng caùc lôøi keâu goïi toång thoáng töø chöùc, moät ñoäng thaùi kieåu naøy khoâng thoâi khoâng dieãn taû giaûi phaùp hoaøn toaøn, bôûi vì caàn nhoå taän goác reã naïn gian tham hoái loä treân moïi bình dieän, vaø coá gaéng chaám döùt tham oâ hoái loä vaø caùc göûi gaém trong moïi taàng lôùp cuûa chính quyeàn. Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Nam Phi cuõng keâu goïi toång thoáng Zuma nghieâm chænh duyeät xeùt laïi laäp tröôøng cuûa mình, vaø khoâng sôï haõi haønh ñoäng vôùi loøng can ñaûm vaø khieâm toán vì lôïi ích toát hôn cuûa quoác gia.
Ngaøy muøng 7 thaùng 4 naêm 2017 ñaõ coù moät cuoäc tuaàn haønh phaûn ñoái ñöôïc toå chöùc treân toaøn Nam Phi. Ñeå traû lôøi caùc tin ñoàn caùc baïo ñoäng coù theå xaûy ra caùc Giaùm Muïc Nam Phi nhaán maïnh raèng bieàu tình phaûn ñoái oân hoaø laø moät quyeàn vaø ñieàu chính yeáu laø daân chuùng coù theå noùi leân tieáng noùi cuûa mình.
Lyù do cuûa caùc cuoäc xuoáng ñöôøng bieåu tình phaûn ñoái laø vì ñaõ coù 100,000 ñieän thö vaø caùc taøi lieäu maät ñöôïc coâng boá, chöùng minh cho thaáy caùc lieân heä cuûa toång thoáng Zuma vôùi gia ñình Gupta goác AÁn Ñoä goàm caùc doanh nhaân ñöôïc toång thoáng Zuma öu ñaõi daønh cho nhieàu giao keøo kinh doanh leân tôùi haøng traêm trieäu myõ kim, nhôø caùc aûnh höôûng baát hôïp phaùp. Tröôùc caùc aùp löïc gia taêng Hoäi ñoàng boä tröôûng Nam Phi ñaõ yeâu caàu hieäp hoäi naêng löông quoác gia Eskom sa thaûi oâng Brian Molefe, giaùm ñoác ñieàu haønh, ñaõ ñöôïc taùi nhaän caùch ñaây 2 tuaàn sau khi ñaõ bò boù buoäc phaûi töø chöùc hoài thaùng 11 naêm ngoaùi, vì bò toá caùo toäi gian tham hoái loä vaø coù caùc töông quan vôùi gia ñình Gupta. Ñöùc Cha Abel Gabuza, Giaùm Muïc Kimberly, chuû tòch Uyû ban Coâng Lyù vaø Hoaø Bình cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Nam Phi, ñaõ yeâu caàu ban giaùm ñoác haõng Eskom giaûi quyeát vaán ñeà moät caùch ñuùng ñaén vaø neân töø chöùc. Trong moät thoâng caùo Ñöùc Cha Gabuza vieát: "Caùc lôøi toá caùo khaùc nhau choáng laïi haõng Eskom vaø caâu chuyeän taùi chæ ñònh oâng Brian Molefe cho thaáy ban giaùm ñoác haõng naøy khoâng theo caùc nguyeân taéc ñieàu haønh laønh maïnh. Vì theá hoäi ñoàng coá vaán haõng Eskom khoâng theå tieáp tuïc nhö theå khoâng coù chuyeän gì xaûy ra. Caùc doanh nghieäp quoác gia laø moät yeáu toá chìa khoaù quan troïng ñoái vôùi vieäc thöïc hieän phaùt trieån ñaát nöôùc chuùng ta, vì theá phaûi chaám döùt vieäc ñieàu haønh khoâng toát vaø cöôùp boùc nhaèm thuû lôïi cho moät soá ít ngöôøi.
Treân bình dieän xaõ hoäi Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Nam Phi baûy toû aâu lo ñoái vôùi naïn thaát nghieäp cuûa giôùi treû trong nöôùc. Nhaân ngaøy leã lao ñoäng quoác teá muøng 1 thaùng 5 naêm 2017, Ñöùc Cha Abel Gabuza chuû tòch UÛy ban Coâng Lyù vaø Hoaø Bình cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Nam Phi, ñaõ coâng boá thoâng caùo khaúng ñònh raèng: coù ít lyù do ñeå cöû haønh ngaøy lao ñoäng quoác teá, khi coù haøng trieäu ngöôøi treû thaát nghieäp. Naïn ngöôûi treû thaát nghieäp taïi Nam Phi ñaõ ñaït möùc nguy hieåm vì giôùi treû khoâng coù coâng aên vieäc laøm coù nguy cô trôû thaønh naïn nhaân cuûa teä ñoan nghieän ma tuyù, buoân ngöôøi vaø cuûa caùc baêng ñaûng toäi phaïm, vaø vieäc leøo laùi cuûa caùc ñaûng phaùi chính trò baát chính traû tieàn thueâ hoï gaây ra caùc vuï phaûn ñoái baïo ñoäng ñeå khuynh ñaûo tình hình quoác gia. Ñöùc Cha Gabuza yeâu caàu chính quyeàn duyeät xeùt laïi ñöôøng loái chính trò trôï giuùp löông cho giôùi treû, bôûi vì ñaây laø moät saùng kieán taùo baïo, ñaét ñoû vaø khoâng theå thöïc hieän ñöôïc chæ hoã trôï caùc haõng xöôûng tö vaø gia taêng lôïi nhuaän cuûa chuùng, maø khoâng taïo ra moät boån phaän phaûi ñaøo taïo ngöôøi treû vaø coáng hieán cho moät soá baïn treû moät coâng vieäc thöôøng xuyeân. Nhö vaäy chæ moät bieán ñoåi kinh teá trieät ñeå môùi coù theå giaûi quyeát naïn thaát nghieäp cuûa ngöôøi treû. Nhöng raát tieác neàn vaên hoaù hieän taïi cuûa giôùi laõnh ñaïo chính trò ñaâm reã saâu trong gian tham hoái loä vaø caùc chính saùch kieám khaùch haøng, khoâng coù khaû naêng thöïc hieän moät bieán ñoåi kinh teá trieät ñeå vaø bao goàm coù lôïi cho giôùi treû.
Coøn treân bình dieän luaân lyù ñaïo ñöùc Nam Phi coù naïn baïo haønh phuï nöõ vaø treû em. Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cuõng ñaõ coâng boá thoâng caùo toá giaùc teä naïn naøy. Ñöùc Cha Stephen Brislin, Toång Giaùm Muïc Cape Town kieâm chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Nam Phi, cho bieát theo moät nghieân cöùu môùi ñaây taïi Nam Phi moät phaàn naêm treû em bò baïo haønh tình duïc vaø 75% treû em laø naïn nhaân cuûa caùc ñoái xöû taøn teä cuûa baïn beø taïi tröôøng hoïc. Naïn baïo haønh phuï nöõ cuõng traàm troïng. Moät soá thuû phaïm bò baét vaø bò xöû aùn, nhöng caùc naïn nhaân phaûi chòu nhieàu khoán khoå sau ñoù trong caùc vuï xöû. Laøn soùng baïo haønh phuï nöõ vaø treû em môùi ñaây ñaõ khieán cho caû nöôùc phaûi kinh hoaøng. Ñieàu kinh hoaøng nhaát laø ña soá caùc naïn nhaân quen bieát caùc keû haõm haïi hoï. Caùc baïo haønh naøy coù phaûi laø haäu quûa cuûa naïn nghieän röôïu vaø ma tuyù ñang lan traøn hay khoâng? Nhieàu ngöôøi treû trôû thaønh naïn nhaân cuûa caùc baêng ñaûng vaø phaûi chòu söï baïo haønh vaø haõm hieáp taäp theå. Duøng caûnh saùt ñeå ñaøn aùp vaø boû tuø khoâng phaûi laø giaûi phaùp höõu hieäu. Chuùng ta phaûi xeùt laïi kieåu con caùi cuûa chuùng ta laøm quen vôùi baïo löïc ra sao. Thay vì ñaàu tö caùc ngaân khoaûn khoång loà cho heä thoáng tö phaùp vaø caùc cô caáu tröøng phaït, caàn phaûi gia taêng ngaân khoaûn cho caùc chöông trình trôï giuùp phuï huynh. Chuùng ta phaûi can thieäp ñeå choáng laïi vieäc taàm thöôøng hoaù baïo löïc trong gia ñình, trong nhaø thôø taïi tröôøng hoïc vaø trong caùc coäng ñoaøn cuûa chuùng ta.
Coäng Hoaø Nam Phi roäng hôn 1.2 trieäu caây soá vuoâng coù 55 trieäu daân, 35% theo Tin laønh caûi caùch, 10% theo Coâng giaùo, 10% heo Anh giaùo, 30% theo caùc Giaùo Hoäi tin laønh Methodist, Luther, vaø caùc nhoùm Tin Laønh khaùc. Cuõng coù 1.5% theo Hoài giaùo, 1.5% theo AÁn giaùo vaø 0.5% theo Do thaùi giaùo. Ngöôøi daân Nam Phi thuoäc nhieàu chuûng toäc khaùc nhau 75% laø ngöôøi da ñen Bantu chia laøm 9 nhoùm chính: Zulu 23%, Xhosa 18%, Sotho 16%, Tswana 7%, Tsonga 4%, Swazi 2.5%, Venda 2%, Ndebele 1.5%, Pedi 1%. Ngöôøi da Traéng chieám 13% vaø chia laøm 3 nhoùm: Boeri töùc Afrikaner 6.5%, ngöôøi goác Anh 5.5% vaø caùc nhoùm khaùc 1% goàm Boà Ñaøo Nha, Ñöùc vaø Italia. Ngöôøi goác AÙ chaâu chieám 3% chia thaønh hai nhoùm: AÁn Ñoä 2.5%, Taàu 0.5%. Ngöôøi lai gioáng chieám 9%. Ngöôøi Boscimani vaø Ottentotti chieám 0.1%. Ngoaøi tieáng Afrikaans vaø tieáng Anh ngöôøi daân Nam Phi noùi haøng chuïc thöù tieáng khaùc nhau tuyø theo chuûng toäc.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)