Noã löïc cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ Iraq
Noã löïc cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ Iraq.
Iraq (Vat. 18-06-2017) - Caùc Giaùo Hoäi Kitoâ Iraq tröoùc noã löïc taùi hoài höông kitoâ höõu vaø taùi thieát vuøng bình nguyeân Ninive.
Ngaøy muøng 9 thaùng 6 naêm 2017, Ñöùc Cha Louis Raphael Sako, Thöôïng Phuï Canñeâ ñaõ höôùng daãn moät phaùi ñoaøn vieáng thaêm moät soá ñan vieän vaø nhaø thôø raûi raùc trong vuøng cuûa thaønh phoá Mossul ñaõ ñöôïc quaân ñoäi Iraq giaûi phoùng khoûi söï chieám ñoùng cuûa caùc löïc löôïng phieán quaân cuûa Nhaø nöôùc hoài. Phaùi ñoaøn goàm Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ramzi Garmou, tröôûng giaùo quaän Canñeâ Teheran, Ñöùc Cha Habib al Nawfali, Giaùm Muïc giaùo phaän Canñeâ Bassorra vaø Ñöùc Cha Basel Salim Yaldo, Giaùm Muïc phuï taù giaùo phaän Canñeâ Baghdad. Cuøng ñi vôùi phaùi ñoaøn coù moät soá nhaân vieân chính trò tænh Niniveâ. Ñöùc Thöôïng Phuï Sako vaø phaùi ñoaøn ñaõ coù theå vieáng thaêm nhaø thôø Chuùa Thaùnh Thaàn cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo Canñeâ, ñan vieän thaùnh Giorgio, nhaø thôø chính thoáng siri thaùnh Efrem vaø nhaø thôø coâng giaùo Truyeàn Tin. Taát caû caû nôi naøy ñeàu ñaõ bò taøn phaù, cöôùp boùc vaø moät phaàn bò huyû hoaïi trong caùc naêm bò chieám ñoùng bôûi caùc löïc löôïng cuûa Nhaø nöôùc hoài. Phaùi ñoaøn ñaõ cuøng nhau caàu nguyeän taïi caùc nôi thaêm vieáng.
Trong chuyeán vieáng thaêm phaùi ñoaøn cuõng ñaõ gaëp gôõ ñaïi töôùng Najim Abdullah al Jubun chæ huy quaân ñoäi Iraq giaûi phoùng thaønh phoá Mosul. Ñaïi töôùng ñaõ caàu mong caùc kitoâ höõu mau choùng hoài höông, vì khoâng coù caùc kitoâ höõu thaønh phoá Mosul seõ ñaùnh maát ñi maàu saéc vaø caên tính nguyeân thuyû cuûa noù. OÂng cuõng cho bieát quaân ñoäi seõ daán thaân baûo veä an ninh cho caùc thaønh phoá vaø laøng maïc raûi raùc trong vuøng bình nguyeân Ninive, laøm sao ñeå cho daân chuùng ñaõ phaûi di cö coù theå trôû veà nhaø cöûa ruoäng vöôøn cuûa hoï. Ña soá daân soáng taïi bình nguyeân Niniveâ laø kitoâ höõu. Ñöùc Thöôïng Phuï Sako cuõng ñaõ neâu baät vieäc caàn thieát phaûi baûo veä taøi saûn cuûa caùc kitoâ höõu, ñaõ bò caùc nhoùm coù toå chöùc ñoâi khi coù vuõ trang chieám höõu. Caùc nhoùm naøy hieän ñi laïi töï do trong vuøng.
Chuyeán vieáng thaêm ñaõ ñuôïc vaên phoøng thoâng tin cuûa toaø Thöôïng Phuï Canñeâ vaø ñaøi truyeàn hình quoác gia Ishtar loan tin vaø chieáu hình. Ñöùc Thöôïng Phuï vaø caùc Giaùm Muïc ñaõ coù theå nhaän thaáy cuoäc soáng ñang töø töø trôû laïi trong caùc vuøng ñaõ ñöôïc giaûi phoùng cuûa thaønh phoá Mosul. Tuy nhieân, ngöôøi ta vaãn thænh thoaûng nghe tieáng ñaïi baùc ñeán töø caùc vuøng ôû maïn taû ngaïn soâng Tigre, nôi vaãn ñang xaûy ra caùc cuoäc giao tranh giöõa quaân ñoäi chính phuû Iraq vaø caùc löïc löôïng cuûa Nhaø nöôùc hoài.
Ngaøy muøng 7 thaùng 6 naêm 2017 Ñöùc Thöôïng Phuï Sako ñaõ chuû söï moät cuoäc hoïp vôùi caùc Giaùm Muïc Canñeâ taïi Erbil vaø keâu goïi moïi kitoâ höõu thaéng vöôït chia reõ treân bình dieän chính trò, ñeå cuøng nhau trình dieän nhö moät thöïc theå hieäp nhaát trong caùc tieáp xuùc vôùi caùc löïc löôïng vaø cô caáu chính trò khaùc. Trong cuøng ngaøy oâng Masud Barzani, Chuû tòch vuøng töï trò Kurdistan, cuõng gaëp gôõ caùc thaønh phaàn laõnh ñaïo taïi ñaây vaø ñi tôùi quyeát ñònh toå chöùc tröng caàu daân yù vaøo naøy 25 thaùng 9 naêm 2017 lieân quan tôùi söï ñoäc laäp cuûa vuøng naøy. Vieäc tuyeân boá toå chöùc tröng caàu daân yù naøy ñaõ khieán cho chính quyeàn trung öông taïi thuû ñoâ Baghdad phaûn öùng tieâu cöïc. Vieãn töôïng taùch rôøi ñôn phöông vuøng Kurdistan vaø bieán noù thaønh vuøng ñoäc laäp töï trò cuõng lieân quan tôùi coäng ñoaøn kitoâ trong vuøng. Lôøi loan baùo noùi treân ñaõ khieán cho Ñaûng "Abnaa al Nahrain Con caùi vuøng Medopotamia", laø ñaûng phaùi coù caùc thaønh vieân kitoâ höõu hoaït ñoäng, phaûn öùng khoâng thuaän lôïi. Hoï cho raèng ñeà nghò naøy khoâng thích hôïp. Theo hoï khoâng theå duøng moät cuoäc tröng caàu daân yù ñeå aùp ñaët moät thay ñoåi cô caáu chính trò, nhöng caàn phaûi coù caùc tieán trình laâu daøi hôn vaø phaûi thaûo luaän vôùi chính quyeàn trung öông Baghdad cuõng nhö caùc toå chöùc chính trò caáp quoác gia. Ñaûng Caùc con caùi Medopotamia coù moät daân bieåu trong Quoác hoäi trung öông vaø moät daân bieåu trong qöoác hoäi mieàn töï trò Kurdistan. Theo hoï sau caùc vuï ñaày aûi khoå ñau maø daân chuùng mieàn baéc Iraq ñaõ phaûi gaùnh chòu, moïi ñoäng thaùi chính trò gaây ra caùc xaâu xeù môùi ñeàu khoâng thích hôïp. Trong khi vaán ñeà caáp thieát vaø quan troïng haøng ñaàu laø phaûi laøm sao ñeå caùc ngöôøi di taûn, trong ñoù coù haøng chuïc ngaøn kitoâ höõu, coù theå trôû veà nhaø cöûa ruoäng vöôøn vaø ñaát ñai cuûa hoï.
Thaät ra döï aùn toå chöùc tröng caàn daân yù lieân quan tôùi söï ñoäc laäp cuûa uøng Kurdistan ñaõ coù töø laâu tröôùc. Gaàn moät naêm tröôùc oâng Masud Barzani, chuû tòch vuøng töï trò Kurdistan, ñaõ nhoùm hoïp vôùi ñaïi dieän caùc ñaûng phaùi chính trò vaø caùc kitoâ höõu hoaït ñoäng trong vuøng vôùi muïc ñích soaïn thaûo moät chöông trình cho töông laïi cuûa vuøng Kurdistan, tröôùc khi thaønh phoá Mosul ñöôïc giaûi phoùng khoûi söï chieám ñoùng cuûa caùc löïc löôïng cuûa Nhaø nöôùc Hoài. Trong cuoäc hoïp ngöôøi ta cuõng thaûo luaän vaán ñeà bieán vuøng bình nguyeân Ninive, coù ña soá ngöôøi kitoâ sinh soáng, trôû thaønh moät tænh ñoäc laäp, vaø cho pheùp hoï löïa choïn qua moät cuoäc tröng caàu daân yù trong khung caûnh chính trò döôùi chính quyeàn vuøng Kurdistan ñoäc laäp, hôn laø döôùi chính quyeàn lieân bang coù truï sôû taïi thuû ñoâ Baghdad.
Trong khi vieäc taùi chieám Mosul khoûi tay caùc löïc löôïng cuûa Nhaø nöôùc Hoài tieáp dieãn, coù nhieàu phaûn öùng ñoái vôùi caùc tin töùc vaø laäp tröôøng lieân quan tôùi cuoäc tröng caàu daân yù noùi treân. Ñöùc Thöôïng Phuï Canñeâ Louis Raphael Sako ñaõ coâng boá thoâng caùo ñeà nghò caùc kitoâ höõu ñöøng kheùp kín trong caùc haàm truù, vaø ñöøng ñeå cho mình bò loaù maét bôûi caùc ñeà nghò khoâng thieát thöïc vaø haáp taáp, maø caùc chính trò gia kitoâ Iraq cuõng taùi ñeà nghò môùi ñaây: ñoù laø thaønh laäp taïi mieàn baéc Iraq caùc vuøng daønh rieâng cho caùc toân giaùo thieåu soá, bao goàm caùc caùc kitoâ höõu, vaø cho hoï ñöôïc töï trò treân bình dieän haønh chaùnh, hay cho hoï caùc baûo ñaûm vaø coù heä thoáng che chôû quoác teá. Theo Ñöùc Thöôïng Phuï ñieàu caáp thieát hieän nay laø giuùp caùc kitoâ höõu trôû veà caùc thaønh phoá vaø laøng maïc queâ höông cuûa hoï, maø hoï ñaõ bò boù buoäc rôøi boû hoài naêm 2014, khi bò caùc löïc löôïng cuûa Nhaø nöôùc Hoài taán coâng vaø chieám ñoùng. Ñieàu naøy ñoûi hoûi phaûi nhanh choùng taùi thieát caùc cô caáu haï taàng ñaõ bò phaù huyû vaø ñöôïc söï trôï giuùp vaät chaát cuûa chính quyeàn Iraq cuõng nhö caùc toå chöùc quoác teá, bao goàm caû Hoa Kyø. Trong tieán trình aáy theo Ñöùc Thöôïng Phuï, thaät laø thích hôïp giao phoù cho caùc giôùi chöùc ñaïi dieän daân chuùng trong vuøng vieäc ñieàu haønh caùc cô caáu chính trò vaø haønh chaùnh cuûa vuøng naøy. Cuõng coù theå xin phaàn ñoùng goùp cuaû caùc quan saùt vieân khoâng thieân vò beân ngoaøi, canh chöøng treân caùc tieán trình hoäi nhaäp thöïc thuï giöõa caùc thaønh phaàn chuûng toäc toân giaùo, traùnh xaûy ra caûnh caùc nhoùm coâng daân bò coi nhö caùc keû "baát trung" hay bò kyø thò.
Vaãn theo Ñöùc Thöôïng Phuï chæ sau khi tình hình Iraq ñöôïc oån ñònh, môùi khôûi söï caùc tieán trình thaønh laäp caùc ñôn vò haønh chaùnh töï trò môùi nhö duïng cuï baûo veä caùc quyeàn lôïi vaø vieäc tieáp noái söï hieän dieän cuûa caùc nhoùm chuûng toäc toân giaùo thieåu soá. Trong luùc teá nhò naøy caùc kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi coù caùc löïa choïn khoân ngoan, baét ñaàu töø vieäc traùnh xa caùc xung khaéc chính trò, khoâng ñeå cho mình bò lieân luïy tôùi chuùng. Ñoàng thôøi cuõng khoâng kheùp kín trong haàm truù choáng laïi nhöõng ngöôøi khaùc, baèng caùc ñoøi hoûi khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Ñöùc Thöôïng Phuï ñeà nghò caùc kitoâ höõu trong thôøi ñieåm naøy coù caùc saùng kieán can ñaûm cuøng vôùi moïi coâng daân Iraq khaùc xaây döïng cuoäc soáng daân söï vôùi moät chính quyeàn taân tieán vaø daân chuû, moät quoác gia trong ñoù Hieán phaùp ñöôïc toân troïng vaø baûo ñaûm cho taát caû moïi ngöôøi moïi quyeàn coâng daân. Chuùng ta haõy caàu nguyeän vaø hy voïng raèng thôøi haäu Nhaø nöôùc hoài khoâng bò ghi daáu bôûi caùc xung khaéc chia reõ môùi khieán cho maùu laïi coù theå ñoå ra, hay teä haïi hôn laïi xaûy ra moät loaïi Nhaø nöôùc hoài baïo löïc teä haïi hôn tröôùc."
Tuy nhieân, hoài thaùng naêm vöøa qua ngöôøi ta cuõng ñaõ ghi nhaän raèng trong caùc vuøng ñaõ ñöôïc quaân chính phuû giaûi phoùng taïi thaønh phoá Mosul vaãn coù caùc vò laõnh ñaïo hoài giaûng trong caùc ñeàn thôø hoài giaùo tieáp tuïc goïi caùc kitoâ höõu laø caùc "ngöôøi baát trung", vaø khích ñoäng tín höõu hoài ñoái xöû vôùi hoï vaø kyø thò hoï nhö caùc löïc löôïng cuûa Nhaø nöôùc hoài hay cuûa toå chöùc Al Qaeda ñaõ laøm tröôùc ñoù. Moät thoâng caùo mang chöõ kyù cuûa Ñöùc Thöôïng Phuï Sako, do toaø Thöôïng Phuï Candeâ phoå bieán, than phieàn veà caùc gioïng ñieäu huøng bieän khôi leân ngoïn löûa choáng caùc kitoâ höõu vaø caùc coäng ñoaøn toân giaùo thieåu soá khaùc taïi Iraq, vì chuùng hoaøn toaøn baát lôïi cho Hoài giaùo. Caùc kích ñoäng naøy gaây chia reõ giöõa con ngöôøi vôùi nhau vaø döôõng nuoâi phong traøo baøi Hoài giaùo. Chuùng gaây thieät haïi cho söï hieäp nhaát quoác gia vaø khieán cho ñaát nöôùc gaëp nguy hieåm, xeùt vì caùc kitoâ höõu laø thaønh phaàn cuûa xaõ hoäi Iraq moät caùch saâu xa ñeán ñoä theá heä cha oâng cuûa nhöõng ngöôøi hoài hieän nay ñaõ töøng chia seû nieàm tin nôi Chuùa Kitoâ, töø raát laâu tröôùc khi vuøng Medopotamia bò caùc ngöôøi Hoài A raäp chinh phuïc. Ñöùc Thöôïng Phuï Sako keâu goïi caùc giôùi höõu traùch daân söï vaø toân giaùo choáng laïi taát caû caùc kieåu dieãn taû gieo thuø haän phe phaùi. Ngaøi cuõng trích caâu 29 cuûa chöông 15 saùch Coran vieát raèng: "Haõy noùi: söï thaät ñeán töø Chuùa ngöôi: haõy tin ai muoán, vaø ai muoán haõy choái".
Ngoaøi ra ngaøy 12 thaùng 5 naêm 2017 dö luaän Iraq cuõng xoân xao tröôùc thoâng caùo cuûa moät Giaùm Muïc coâng giaùo Siro vaø hai Giaùm Muïc chính thoáng thuoäc mieàn baéc Iraq yeâu caàu thaønh laäp moät vuøng ñöôïc che chôû daønh cho caùc kitoâ höõu trong vuøng bình nguyeân Ninive, ñöôïc quoác teá baûo veä ñeå traùnh cho caùc kitoâ höõu khoûi bò baùch haïi vaø trôû thaønh naïn nhaân cuûa caùc baïo löïc phe phaùi. Thoâng caùo ñöôïc göûi tôùi giôùi höõu traùch vuøng vaø quoác gia cuõng nhö quoác teá mang chöõ kyù cuûa Ñöùc Cha Boutros Moshe coâng giaùo Siro, Ñöùc Cha Nicodemus Daud Matti Sharaf chính thoáng Siri vaø Ñöùc Cha Timotheos Musa al Shamany, Toång Giaùm Muïc chính thoáng Siri Bartellah. Ba vò yeâu caàu bieán vuøng bình nguyeân Ninive thaønh vuøng töï trò naèm döôùi quyeàn baûo veä cuûa Lieân Hieäp Quoác ñeå cöùu vuøng naøy khoûi caùc xung khaéc vaø tranh giaønh, cuõng nhö cöùu vaõn caùc quyeàn lôïi cuûa caùc coäng ñoaøn kitoâ, coù goác reã ñaâm saâu ngaøn ñôøi taïi ñaây. Trong thoâng caùo caùc vò cuõng ñoøi cho vuøng bình nguyeân Niniveâ quyeàn töï trò haønh chaùnh cho caùc laøng môùi ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caùc löïc löôïng cuûa Nhaø nöôùc Hoài.
Nhö ñaõ bieát giöõa muøa xuaân vaø muøa haï naêm 2014 nhieàu thaønh phoá vaø laøng maïc trong vuøng bình nguyeân Ninive ñaõ bò caùc löïc löôïng cuûa Nhaø nöôùc Hoài ñaùnh chieám. Trong caùc thaùng tieáp theo ñaõ coù haøng chuïc ngaøn kitoâ höõu ñaõ phaûi chaïy troán, ña soá tuoán veà vuøng töï trò Kurdistan. Ñaõ coù nhieàu ngöôøi bò gieát, bò ñoùng ñanh hay caét coå.
Trong thoâng caùo chính thöùc do Ñöùc Cha Sleimun Warduni phoå bieán ngaøy 13 thaùng 5 naêm 2017, Ñöùc Thöôïng Phuï Canñeâ Louis Raphael Sako cho bieát thoâng caùo coâng boá hoâm tröôùc ñoù cuûa ba Giaùm Muïc khoâng phaûn aùnh laäp tröôøng cuûa Giaùo Hoäi Canñeâ, vaø khoâng ñaïi dieän cho Giaùo Hoäi Canñeâ. Ñöùc Thöôïng Phuï khaúng ñònh raèng trong tình hình teá nhò hieän nay vaán ñeà caáp baùch öu tieân laø laøm sao cho caùc kitoâ höõu coù theå hoài höông vaø taùi thieát caùc cô caáu haï taàng ñaõ bò phaù huûy, baèng caùch taän duïng caùc trôï giuùp quoác teá. Chæ sau khi an nình vaø oån ñònh ñöôïc vaõn hoài, thì môùi baét ñaàu caùc tieán trình thaønh laäp caùc ñôn vò haønh chính töï trò môùi nhö laø duïng cuï baûo veä caùc quyeàn lôïi vaø caùc coäng ñoaøn cuûa caùc chuûng toäc vaø toân giaùo thieåu soá. Trong luùc naøy caùc kitoâ höõu neân traùnh kheùp kín trong haàm truù choáng laïi ngöôøi khaùc hay ñöa ra caùc ñoøi hoûi khoâng theå thöïc hieän ñöôïc.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)