Phoûng vaán Ñöùc Cha Escobar Alas
Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc El Salvador
Phoûng vaán Ñöùc Cha Escobar Alas Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc El Salvador.
Roma (SD 8-04-2017; Vat. 30-04-2017) - Ngaøy 20 thaùng 3 naêm 2017 caùc Giaùm Muïc El Salvador ñaõ veà vieáng moä hai thaùnh Pheâroâ Phaoloâ vaø thaêm Toaø Thaùnh. Trong cuoäc hoäi kieán keùo daøi hai giôø vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ caùc Giaùm Muïc El Salvador ñaõ trình baày nhieàu vaán ñeà trong ñoù coù vieäc phong thaùnh cho Ñöùc Cha Oscar Romero Toång Giaùm Muïc San Salvador, Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû taïi Panama, cuõng nhö tình hình cuûa Giaùo Hoäi vaø ñaát nöôùc El Salvador.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán Ñöùc Cha Joseù Luis Escobar Alas, Toång Giaùm Muïc San Salvador, chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc El Salvador, veà caùc vaán ñeà naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha chuû tòch, Giaùo Hoäi taïi El Salvador hieän nay soáng ra sao?
Ñaùp: Taïi El Salvador, Giaùo Hoäi soáng giöõa daân chuùng, vaø chia seû cho tôùi taän cuøng thaúm caùc khoå ñau vaø caùc nieàm hy voïng cuûa ngöôøi daân, baèng caùch yeåm trôï cuoäc chieán ñaáu cuûa daân ngheøo vaø caùc ñoøi hoûi coâng baèng cuûa hoï, vaø baèng caùch choáng laïi caùc baïo löïc tieáp tuïc gieo cheát choùc. Maëc duø noäi chieán ñaõ chaám döùt töø 25 naêm roài, nhöng vieäc kyù keát caùc thoaû hieäp ñaõ khoâng bao giôø ñöôïc thöïc thi moät caùch hoaøn toaøn. Vaø ñieàu naøy chæ laø chieán thuaät "chaân lyù vaø coâng baèng" ñaõ do Ñöùc Toång Giaùm Muïc Oscar Arnulfo Romero ñeà xöôùng: caû ñoái vôùi ñieàu naøy nöõa vieäc phong thaùnh cho ngaøi seõ laø moät cöû chæ coù taàm möùc quan troïng giuùp xaây döïng moät töông lai hoaø bình cho El Salvador.
Hoûi: Cuoäc vieáng thaêm Toaø Thaùnh cuûa caùc Giaùm Muïc El Salvoador ñaõ dieãn ra nhö theá naøo thöa Ñöùc Cha chuû tòch? Noù laø cuoäc ñoái thoaïi maët giaùp maët nhö kieåu tieáp kieán môùi cho caùc cuoäc veà Roma vieáng thaêm Toaø Thaùnh, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng. Cuoäc gaëp gôõ vôùi Ñöùc Thaùnh Cha ngaøy 20 thaùng 3 vöøa qua ñaõ dieãn ra maø khoâng coù chöông trình nghò söï naøo. Noù ñaõ laø moät buoåi noùi chuyeän vôùi raát nhieàu noäi dung. Chuùng toâi ñaõ noùi chuyeän vôùi Ñöùc Thaùnh Cha trong 2 giôø ñoàng hoà, luoân luoân vôùi gioïng ñieäu raát thaân tình, trong moät baàu khoâng khí khoâng coù hình thöùc goø boù naøo. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ hoûi chuùng toâi muoán thaûo luaän vaán ñeà gì, vaø theá laø chuùng toâi ñaõ hoûi ngaøi moïi söï vaø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ traû lôøi moïi sö.
Vôùi kieåu gaëp gôõ môùi naøy chuùng toâi coù theå ñaøo saâu caùc vaán ñeà hôn. Vaû laïi chính chuùng toâi laø caùc Giaùm Muïc soáng giöõa daân chuùng chuùng toâi bieát caùc vaán ñeà. Vaø chính vì theá Ñöùc Thaùnh Cha muoán raèng chuùng toâi cho ngaøi bieát caùc vaán ñeà khaùc nhau caàn thaûo luaän chung. Noù laø moät kieåu coâng nghò, coù theå noùi vaäy. Phaûi, noù ñaõ laø moät cuoäc gaëp gôõ kieåu coâng nghò. Veà phiaù chuùng toâi, chuùng toâi trình baày vôùi Ñöùc Thaùnh Cha caùc boùng toái vaø aùnh saùng, caùc khoù khaên vaø caùc khía caïnh tích cöïc treân con ñöôøng cuûa Giaùo Hoäi. Vaø neáu moät ñaøng chuùng toâi cho Ñöùc Thaùnh Cha bieát chuùng toâi coù nhieàu ôn goïi - laø ñieàu khieán cho ngaøi raát vui - thì ñaøng khaùc chuùng toâi cuõng trình baày cho ngaøi bieát moät vaøi tình hình phöùc taïp caàn söï höôùng daãn cuûa ngaøi. Khi nhaän ñöôïc lôøi noùi soi saùng cuûa moät chuû chaên, laø moät ngöôøi cha, moät ngöôøi anh em vaø moät ngöôøi baïn, chuùng toâi an taâm vaø vui möøng.
Hoûi: Ñöùc Cha coù theå cho bieát ñieåm chính cuûa cuoäc gaêp gôõ vôùi Ñöùc Thaùnh Cha hay khoâng?
Ñaùp: Ñoù laø vaán ñeà cuûa caùc vò töû ñaïo, vì noù bao goàm toaøn boä vaán ñeà cuûa ñaát nöôùc chuùng toâi. Theá roài coøn coù söï chôø ñôïi cuûa daân chuùng ñoái vôùi vieäc phong thaùnh cho Ñöùc Toång Giaùm Muïc Oscar Romero nöõa. Caùc Giaùm Muïc chuùng toâi hy voïng noù mau tôùi. Chuùng toâi cuõng ñaõ xin Ñöùc Thaùnh Cha vieáng thaêm El Salvador. Thaät ra, thö môøi chính thöùc chuùng toâi ñaõ vieát roài vaø chuùng toâi môøi Ñöùc Thaùnh Cha ñeán chuû söï vieäc cöû haønh 100 naêm ngaøy Ñöùc Toång Giaùm Muïc Romero sinh ra ngaøy 15 thaùng 8 tôùi ñaây. Chuùng toâi ñaõ coâng khai xin vôùi Ñöùc Thaùnh Cha nhö vaäy.
Hoûi: Caùc Giaùm Muïc El Salvador cuõng ñaõ xin Ñöùc Thaùnh Cha uûng hoä vieäc xin phong thaùnh cho Ñöùc Cha Romero, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Ñuùng theá, chuùng toâi ñaõ xin Ñöùc Thaùnh Cha uûng hoä daán thaân naøy cuûa chuùng toâi ñoái vôùi vieäc phong thaùnh cho Ñöùc Cha Romero, cuõng nhö vieäc phong chaân phöôùc cho cha Rutilio Grande, doøng Teân, bò saùt haïi naêm 1977 trong khi cha ñang cöû haønh bí tích Thaùnh Theå. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ laéng nghe chuùng toâi vôùi nhieàu trìu meán. Ngaøi ñaõ khoâng ñöa ra moät thôøi ñieåm, nhöng ñaõ khích leä chuùng toâi, cuõng nhö toaøn daân El Salvador tieáp tuïc xin ôn Chuùa ñeå mau choùng ñi tôùi vieäc phong thaùnh cho Ñöùc Cha Romero vaø phong chaân phöôùc cho cha Rutilio Grande.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha coù gôïi yù cho caùc Giaùm Muïc lieân quan tôùi caùc coâng taùc muïc vuï cuï theå hay khoâng?
Ñaùp: Ngaøi ñaõ khích leä chuùng toâi ñeà cao göông maët cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Romero ñeå daân chuùng hieåu bieát ngaøi nhieàu hôn vaø noi theo göông ngaøi. Ñöùc Thaùnh Cha cuõng khuyeân chuùng toâi tìm caùch loâi cuoán giôùi treû nhieàu hôn vaø toå chöùc caùc cuoäc haønh höông cho hoï taïi nhöõng nôi nhaéc nhôù tôùi Ñöùc Cha Romero.
Hoûi: Lieân quan tôùi giôùi treû. Trong khi Giaùo Hoäi ñaõ coâng boá Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc theá giôùi 2018 veà caùc theá heä môùi, thì vuøng Trung Myõ Latinh seõ tieáp ñoùn Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû taïi Panama vaøo naêm 2018. Caû hai bieán coá ñeàu seõ coù söï tham döï cuûa Giaùo Hoäi El Salvador, coù phaûi theá khoâng?
Ñaùp: Chuùng toâi ñang haêng say hoaït ñoäng cho vieäc chuaån bò caùc ngaøy tröôùc Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû. Caùc vò chuû tòch cuûa caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc caùc nöôùc Trung Myõ Latinh seõ hoïp nhau vaøo thaùng 5 naøy vaø ñieåm ñaàu tieân caàn baøn thaûo laø Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû taïi Panama. Chuùng toâi taát caû ñeàu xaùc tín raèng ñaây seõ laø moät cô may duy nhaát vaø khoâng phaûi chæ ñoái vôùi giôùi treû. Trong boái caûnh naøy cuoäc soáng cuûa Ñöùc Cha Romero raát laø thôøi söï, vaø ngaøi ñaõ ñöôïc chæ ñònh laøm Boån Maïng cuûa Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû. Cuoäc soáng cuûa Ñöùc Cha coù theå gôïi höùng cho ngöôøi treû vì tính caùch trieät ñeå theo Chuùa Kitoâ moät caùch traøn ñaày cuûa ngaøi.
Hoûi: Nhö theá, trong vieãn töôïng cuï theå naøy, ñaâu laø tính caùch thôøi söï chöùng ta cuûa chaân phöôùc Romero thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Ñöùc Cha Romero laø vò töû ñaïo cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II, vì ngaøi laø vò chuû chaên ñaõ thöïc thi caùc giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng. Vaø trong cuøng yù nghóa naøy ngaøi cuõng laø vò töû ñaïo khieán nhaéc nhôù caùc ñaïi hoäi cuûa haøng Giaùm Muïc chaâu Myõ Latinh taïi Medillin naêm 1968 vaø Puebla naêm 1969 nhôù raèng ngaøi ñaõ soáng moät kinh nghieäm trieät ñeå cuûa Tin Möøng, trong moät hình thöùc môùi meû, hoaøn toaøn taän hieán cho thieän ích cuûa tha nhaân qua ñöùc tin, baèng caùch troâng thaáy Chuùa Gieâsu nôi ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi tuùng thieáu caàn ñöôïc giuùp ñôõ. Kieåu rao giaûng Tin Möøng naøy, noàng chaùy, quaûng ñaïi vaø döï kieán ôn hoaøn toaøn trao ban chính mình, laø suoái nguoàn gôïi höùng. Nôi ngöôøi daân cuaû chuùng toâi coù xaùc tín raèng ngaøi ñaõ chieán ñaáu cho thieän ích, cho caùc quyeàn töï do, cho chaân lyù vaø coâng baèng, luoân luoân beânh vöïc nhöõng ngöoøi ngheøo nhaát, deã bò toån thöông nhaát, ñaëc bieät trong moät theá giôùi duy vaät nhö theá. Chöùng taù cuûa ngaøi thuùc ñaåy taát caû moïi ngöôøi thöû ñem aùnh saùng tôùi nôi ñaâu vaãn coøn coù bieát bao nhieâu baát coâng vaø vi phaïm caùc quyeàn con ngöôøi.
Hoûi: Hai möôi laêm naêm ñaõ troâi qua keå töø khi chaám döùt noäi chieán taïi El Salvador, nhöng baïo löïc vaãn tieáp tuïc laø söï döõ lôùn cuûa ñaát nöôùc naøy, taïi sao vaäy thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Vaâng, baïo löïc laø vaán ñeà lôùn nhaát: caùc Giaùm Muïc chuùng toâi voâ cuøng aâu lo vaø dó nhieân laø chuùng toâi cuõng ñaõ trình baày cho Ñöùc Thaùnh Cha bieát. Thöïc taïi ôû tröôùc maët moïi ngöôøi: ñoâi khi coù ngaøy coù tôùi 16 ngöôøi bò gieát. Hoài naêm ngoaùi chính trong ngaøy leã kính chaân phöôùc Romero ngaøy 24 thaùng 3, chuùng toâi ñaõ coâng boá thö muïc töû töïa ñeå "Toâi thaáy trong thaønh phoá baïo löïc vaø baát hoaø" phaân tích tình hình ñaát nöôùc. Ñoù laø moät söï kieän trong lòch söû cuûa chuùng toâi, vaø chuùng toâi ñaõ phaûi ñöông ñaàu vôùi naïn baïo löïc, vaø roài noäi chieán cuõng ñaõ buøng noå. Vaøi ñieàu kieän vaø daán thaân ñöôïc döï kieán trong caùc thoaû hieäp hoaø bình naêm 1992 ñaõ khoâng ñöôïc toân troïng. Ñaõ coù moät luaät aân xaù khoâng hôïp phaùp ñöôïc ñöa ra nhaèm tìm che daáu moïi toäi phaïm, bao goàm caû caùc toäi phaïm choáng laïi nhaân loaïi, laïi coøn ñi ñeán choã cheá nhaïo caùc naïn nhaân nöõa. Nhö theá chuùng toâi ñaõ soáng trong baát coâng trong voøng 25 naêm trôøi, giöõa caùc caûnh loaïi tröø xaõ hoäi, toân thôø tieàn baïc, toân thôø caù nhaân chuû nghóa, vaø teä naïn khoâng tröøng phaït caùc thuû phaïm. Nhöng hieän nay luaät naøy ñaõ ñöôïc tuyeân boá laø baát hôïp hieán. Thö muïc töû cuûa chuùng toâi phaân tích taát caû caùc thöïc taïi phöùc taïp aáy.
Hoûi: Giaùo Hoäi ñang traû lôøi caùc baïo löïc ra sao, vaø ñaâu laø caùc ñeà nghò cuûa caùc Giaùm Muïc, thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Ngheøo tuùng, di cö vaø baïo löïc: taát caû ñeàu gaén lieàn nhau. Nhöng caùc lyù do daãn ñöa tôùi baïo löïc trong nöôùc ñaõ khoâng ñöôïc loaïi tröø. Vì theá chuùng toâi coøn ôû trong moät tình traïng raát ñaùng lo aâu, maø chuùng toâi chöa troâng thaáy loái thoaùt. Chính chöùng ta cuûa Ñöùc Cha Romero gôïi ra cho chuùng toâi con ñöôøng vaø môøi goïi chuùng toâi soáng hoaø bình. Vì lyù do naøy chuùng toâi tin raèng vieäc phong hieån thaùnh cho ngaøi seõ coù theå giuùp nhaân daân cuûa chuùng toâi raát nhieàu. Veà phiaù caùc Giaùm Muïc chuùng toâi, chuùng toâi tieáp tuïc gaàn guõi vôùi töøng ngöôøi trong thaûm caûnh nhaân baûn naøy, ñaõ gaây ra bieát bao khoå ñau cho daân. Muïc vuï cuûa chuùng toâi laø moät muïc vuï ñoàng haønh. Khoâng coù caùc yù thöùc heä hay lôïi loäc phe nhoùm, chuùng toâi ñang yeåm trôï daân chuùng trong caùc ñoøi hoûi chính ñaùng vaø hôïp phaùp cuûa hoï, cuõng nhö chuùng toâi cuõng ñaõ môùi ñaây yeâu caàu gia taêng löông boång toái thieåu cho caùc coâng nhaân, ñeå hoï coù theå coù moät möùc soáng ít ra laø xöùng ñaùng vôùi nhaân phaåm cuûa hoï.
Hoûi: Lieân quan tôùi laõnh vöïc naøy thì coù vaán ñeà chính yeáu ñoái vôùi El Salvador laø caùc moû theùp. Caâu chuyeän nhö theá naøo thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Giaùo Hoäi ñang chieán ñaáu ñeå quoác hoäi chaáp thuaän luaät caám khai thaùc quaëng moû khoâng theå laøm ñöôïc taïi El Salvador. Chuùng toâi coù caùc quaëng moû vaøng vaø baïc taïi mieàn baéc. Ñeå khai thaùc caùc quaëng moû naøy ngöôøi ta duøng raát nhieàu nöôùc vaø chaát cianuro: ngöôøi ta öôùc tính raèng cho moãi quaëng moû ngöôøi ta duøng tôùi 1 trieäu lít nöôùc moãi ngaøy. Vaø chuùng ta ñang noùi tôùi nöôùc bò oâ nhieãm vì chaát cianuro. Vì vaäy neáu heä thoáng naøy ñöôïc aùp duïng cho moät loaït caùc quaëng moû, thì seõ khoâng theå traùnh ñöôïc caûnh mieàn baéc El Salvador bò oâ nhieãm traàm troïng. Ngoaøi ra chuùng toâi coù moät thí duï cuï theå tröôùc maét gaàn chuùng toâi: ñoù laø ñieàu ñaõ xaûy ra trong thung luõng Siria beân Honduras. Naïn oâ nhieãm moâi sinh ñaõ gaây ra caùc haäu quaû kinh hoaøng treân söùc khoeû theå lyù cuûa ngöôøi daân soáng taïi ñaây. Vaø ñoù laø moät baát coâng khi laøm oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí cuûa daân ngheøo nhö theá.
(SD 8-4-2017)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)