Baøi giaûng ngaøy Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh

cuûa cha Raniero Cantalamessa

taïi Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ

Baøi giaûng ngaøy Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh cuûa cha Raniero Cantalamessa taïi Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ.

Roma (VietCatholic News 14-04-2017) - Luùc 5 giôø chieàu ngaøy thöù Saùu 14 thaùng Tö naêm 2017, tröôùc söï hieän dieän cuûa gaàn 9 ngaøn tín höõu, hôn 40 Hoàng Y vaø 50 Giaùm Muïc trong giaùo trieàu Roâma, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chuû söï Phuïng Vuï Suy Toân Thaùnh Giaù.

Sau baøi Thöông Khoù, Cha Raniero Cantalamessa, doøng Capuchino, Giaûng thuyeát vieân taïi Phuû Giaùo Hoaøng ñaõ trình baøy baøi chia seû cuûa ngaøi nhö sau:

"O CRUX, AVE SPES UNICA"

Hôõi thaùnh giaù, nguoàn hy voïng duy nhaát cuûa theá giôùi

Chuùng ta ñaõ laéng nghe caâu chuyeän veà Cuoäc Khoå Naïn cuûa Chuùa Kitoâ. Coù veû khoâng coù gì khaùc hôn so vôùi baøi töôøng thuaät veà moät caùi cheát thaûm khoác, vaø tin töùc lieân quan ñeán nhöõng caùi cheát taøn baïo nhö theá khoâng heà thieáu trong caùc baûn tin buoåi toái. Caû trong nhöõng ngaøy naøy cuõng coù raát nhieàu, trong ñoù coù tin veà 38 ngöôøi Kitoâ höõu Coptic ôû Ai Caäp bò thieät maïng hoâm Chuùa Nhaät Leã Laù. Nhöõng loaïi tin töùc nhö theá noái tieáp nhau vôùi moät toác ñoä daøy ñaëc ñeán möùc chæ moät ngaøy sau laø chuùng ta queân maát ñi nhöõng tin cuûa moät ngaøy tröôùc ñoù. Vaäy thì taïi sao chuùng ta laïi ôû ñaây ñeå töôûng nhôù caùi cheát cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng soáng caùch ñaây 2,000 naêm? Lyù do laø vì caùi cheát naøy ñaõ maõi maõi thay ñoåi chính boä maët cuûa söï cheát vaø mang ñeán cho noù moät yù nghóa môùi. Chuùng ta haõy suy tö moät luùc veà ñieàu naøy.

"Khi ñeán gaàn Ñöùc Gieâsu vaø thaáy Ngöôøi ñaõ cheát, hoï khoâng ñaùnh giaäp oáng chaân Ngöôøi. Nhöng moät ngöôøi lính laáy giaùo ñaâm vaøo caïnh söôøn Ngöôøi. Töùc thì, maùu cuøng nöôùc chaûy ra" (Ga 19: 33-34). Vaøo ñaàu söù vuï cuûa mình, ñeå traû lôøi cho nhöõng keû hoûi Ngöôøi laáy quyeàn gì maø ñuoåi caùc laùi buoân khoûi ñeàn thôø, Chuùa Gieâsu ñaùp: "Caùc oâng cöù phaù huyû Ñeàn Thôø naøy ñi; noäi ba ngaøy, toâi seõ xaây döïng laïi." (Ga 2:19). Bình luaän veà caâu chuyeän naøy, Thaùnh Gioan noùi "Ñeàn Thôø Ñöùc Gieâsu muoán noùi ôû ñaây laø chính thaân theå Ngöôøi" (Ga 2:21), vaø giôø ñaây cuõng vò Thaùnh Söû aáy ñaõ laøm chöùng raèng maùu vaø nöôùc tuoân ñoå töø caïnh söôøn cuûa ngoâi ñeàn bò "phaù huûy" naøy. Ñoù laø moät söï aùm chæ roõ raøng cho lôøi tieân tri cuûa Ezekiel veà moät ngoâi ñeàn thôø trong töông lai cuûa Thieân Chuùa, vôùi moät tia nöôùc ñaõ voït ra, roài trôû thaønh moät suoái, roài thaønh con soâng lôùn taøu beø di chuyeån ñöôïc vaø quanh ñoù moïi hình thöùc söï soáng töôi nôû (Ez 47,1ff).

Nhöng chuùng ta haõy ñi saâu hôn vaøo nguoàn goác cuûa "nhöõng con soâng nöôùc haèng soáng" (Ga 7:38) ñeán töø traùi tim bò ñaâm qua cuûa Chuùa Kitoâ. Trong saùch Khaûi Huyeàn, ngöôøi moân ñeä ñöôïc Chuùa Gieâsu yeâu vieát, "giöõa ngai vaø boán Con Vaät, giöõa caùc vò Kyø Muïc, moät Con Chieân, troâng nhö theå ñaõ bò gieát" (Kh 5: 6). Bò gieát, nhöng ñang ñöùng, coù nghóa laø, bò ñaâm nhöng soáng laïi vaø vaãn soáng.

Giôø ñaây giöõa Ba Ngoâi Thieân Chuùa vaø theá giôùi naøy, coù moät traùi tim nhaân loaïi ñang ñaäp khoâng chæ moät caùch aån duï nhöng laø thöïc söï veà theå lyù. Neáu Ñöùc Kitoâ, treân thöïc teá, ñaõ choãi daäy töø coõi cheát, thì thaùnh taâm Ngaøi cuõng ñaõ ñöôïc naâng daäy töø trong keû cheát; traùi tim aáy soáng ñoäng nhö phaàn coøn laïi cuûa cô theå Ngaøi, trong moät chieàu kích khaùc so vôùi tröôùc ñaây, moät chieàu kích thöïc teá, ngay caû khi ñoù laø maàu nhieäm. Neáu Chieân Con coøn soáng ñang ôû treân trôøi, "bò gieát, nhöng vaãn ñöùng", thì traùi tim cuûa Ngaøi chia seû cuøng moät traïng thaùi ñoù; ñoù laø moät traùi tim bò ñaâm thaâu qua nhöng vaãn soáng - duø maõi maõi bò ñaâm thaâu qua, chính vì Ngöôøi haèng soáng ñeán muoân ñôøi.

Hieän ñaõ coù moät cuïm töø ñöôïc taïo ra ñeå moâ taû chieàu saâu cuûa caùi aùc coù theå tích tuï trong traùi tim cuûa nhaân loaïi, ñoù laø "caùi taâm cuûa boùng toái." Sau söï hy sinh cuûa Chuùa Kitoâ, caùi taâm cuûa aùnh saùng treân theá giôùi coøn ñaäp maïnh hôn caùi taâm cuûa boùng toái. Chuùa Kitoâ, treân thöïc teá, ñaõ veà trôøi, nhöng Ngöôøi khoâng töø boû theá gian, nhö Ngöôøi ñaõ khoâng heà töø boû Thieân Chuùa Ba Ngoâi khi xuoáng theá laøm ngöôøi.

Moät lôøi ca nhaäp leã trong Phuïng Vuï Giôø Kinh noùi: "Keá hoaïch cuûa Chuùa Cha" giôø ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh khi "bieán Chuùa Kitoâ thaønh traùi tim cuûa theá giôùi." Ñieàu naøy giaûi thích söï laïc quan khoâng theå lay chuyeån cuûa Kitoâ giaùo ñaõ laøm moät nhaø thaàn bí thôøi Trung coå thoát leân raèng ñieàu ñaùng ñeå ñöôïc mong ñôïi laø "caàn phaûi coù toäi loãi; nhöng taát caû seõ toát ñeïp, heát taát caû seõ toát ñeïp, vaø taát caû moïi thöù seõ ra toát ñeïp" (Julian thaønh Norwich).

Caùc tu só doøng Carthusia ñaõ choïn moät huy hieäu ñaët ôû loái vaøo caùc tu vieän cuûa hoï, trong caùc taøi lieäu chính thöùc, vaø trong caùc tröôøng hôïp khaùc. Huy hieäu naøy bao goàm moät quaû ñòa caàu coù hình thaùnh giaù beân treân vôùi doøng chöõ xung quanh noùi raèng, "Stat crux dum volvitur Orbis" (nghóa laø "Thaùnh giaù ñöùng vöõng trong khi traùi ñaát quay cuoàng").

Thaùnh giaù ñaïi dieän cho nhöõng gì nôi ñieåm coá ñònh naøy, nôi coät buoàm chính naøy cuûa con taøu theá giôùi ñang chaäp chuøng trong soùng nöôùc? Ñoù laø tieáng noùi "khoâng" döùt khoaùt vaø khoâng theå ñaûo ngöôïc ñöôïc cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi baïo löïc, baát coâng, thuø haän, vaø doái traù - ñoái vôùi taát caû nhöõng gì ñöôïc goïi laø "söï aùc", vaø cuõng ñoàng thôøi laø tieáng noùi "coù" cuõng khoâng theå ñaûo ngöôïc cuûa Ngaøi ñoái vôùi tình yeâu, söï thaät, vaø söï toát laønh. "Khoâng" ñoái vôùi toäi loãi, "coù" ñoái vôùi caùc toäi nhaân. Ñoù laø nhöõng gì Chuùa Gieâsu ñaõ thöïc hieän trong suoát cuoäc ñôøi Ngöôøi vaø giôø ñaây Ngaøi thaùnh hieán moät caùch chung cuoäc qua caùi cheát cuûa Ngöôøi.

Lyù do cho söï khaùc bieät naøy laø roõ raøng: nhöõng ngöôøi toäi loãi laø nhöõng thuï taïo cuûa Thieân Chuùa baûo toàn ñöôïc phaåm giaù cuûa hoï, baát chaáp taát caû nhöõng khuyeát ñieåm cuûa hoï; ngoaïi tröø toäi loãi; toäi loãi laø moät thöïc taïi gian traù ñöôïc theâm vaøo, nhö moät haäu quaû cuûa ñam meâ vaø cuûa "söï ghen tò ma quyû" (Kn 2:24). Ñoù cuõng laø moät lyù do maø Ngoâi Lôøi, khi nhaäp theå, ñaõ maëc laáy taát caû tính loaøi ngöôøi, ngoaïi tröø toäi loãi. Ngöôøi troäm laønh maø Chuùa Gieâsu höùa thieân ñöôøng cho anh, laø moät thí duï soáng ñoäng cho taát caû ñieàu naøy. Ñöøng coù ai töø boû hy voïng cuûa mình; ñöøng coù ai noùi nhö Cain, "toäi loãi cuûa toâi quaù lôùn ñeå coù theå ñöôïc tha thöù" (xem Saùng Theá 4:13).

Nhö theá, thaùnh giaù, khoâng "ñöùng" ñoù ñeå choáng laïi theá gian nhöng laø vì theá gian: ñeå mang laïi yù nghóa cho taát caû nhöõng ñau khoå ñaõ töøng laø, ñang laø, vaø seõ laø trong lòch söû nhaân loaïi. Chuùa Gieâsu noùi vôùi oâng Nicoâñeâmoâ raèng, "Thieân Chuùa sai Con cuûa Ngöôøi ñeán theá gian, khoâng phaûi ñeå leân aùn theá gian, nhöng laø ñeå theá gian, nhôø Con cuûa Ngöôøi, maø ñöôïc cöùu ñoä."(Ga 3:17). Thaùnh giaù laø lôøi coâng boá soáng ñoäng raèng chieán thaéng cuoái cuøng khoâng thuoäc veà nhöõng keû chieán thaéng ngöôøi khaùc nhöng thuoäc veà nhöõng ai chieán thaéng chính mình; chieán thaéng khoâng thuoâc veà nhöõng keû gaây ra ñau khoå nhöng thuoäc veà nhöõng ai chòu khoå ñau.

"Dum volvitur Orbis," khi theá giôùi quay cuoàng. Lòch söû nhaân loaïi ñaõ chöùng kieán bao nhieâu nhöõng ñoåi dôøi töø thôøi naøy sang thôøi khaùc; chuùng ta noùi veà thôøi kyø ñoà ñaù, thôøi ñaïi ñoà ñoàng, thôøi ñoà saét, thôøi cuûa ñeá quoác, thôøi nguyeân töû, vaø thôøi ñaïi ñieän töû. Nhöng hoâm nay coù caùi gì ñoù môùi. YÙ töôûng veà moät quaù trình chuyeån ñoåi khoâng coøn ñuû ñeå moâ taû tình hình hieän taïi cuûa chuùng ta. Cuøng vôùi yù töôûng veà moät söï ñoåi thay, ta cuõng phaûi noùi ñeán yù töôûng veà moät söï tan loaõng. Ngöôøi ta noùi raèng chuùng ta ñang soáng trong moät "xaõ hoäi hoùa loûng" - liquid society. Nghóa laø khoâng coøn baát kyø caùi gì laø coá ñònh, khoâng coøn baát kyø giaù trò naøo khoâng theå tranh caõi, khoâng coøn baát cöù ñaù taûng naøo giöõa bieån ñôøi maø chuùng ta coù theå baùm víu hay va chaïm. Moïi thöù ñeàu thay ñoåi lieân tuïc.

Giaû thuyeát toài teä nhaát maø trieát gia ñaõ döï ñoaùn nhö laø hieäu öùng veà caùi cheát cuûa Thieân Chuùa ñaõ trôû thaønh hieän thöïc, trong ñoù söï ra ñôøi cuûa moät thöù sieâu ngöôøi caàn phaûi ñöôïc ngaên chaën nhöng ñaõ khoâng ngaên chaën ñöôïc: "Chuùng ta ñaõ laøm gì khi chuùng ta dôøi traùi ñaát naøy xa daàn khoûi maët trôøi cuûa noù? Traùi ñaát di chuyeån? hay chuùng ta di chuyeån? Xa taát caû maët trôøi sao? Chuùng ta coù khoâng haáp taáp vôùi nhöõng thay ñoåi khoâng ngöøng naøy khoâng? Ñi ngöôïc laïi, sang moät beân, hay theo moïi höôùng? Coù coøn ñieàu gì ôû treân vaø ôû döôùi khoâng? Chuùng ta coù laïc loái khoâng trong coõi hö voâ baát taän naøy? "(Nietzsche, Gay Science, aphorism 125).

Ngöôøi ta thöôøng noùi raèng "gieát cheát Thieân Chuùa laø vuï töï töû khuûng khieáp nhaát", vaø ñoù laø moät phaàn nhöõng gì chuùng ta ñang thaáy. Jean-Paul Sartre khoâng ñuùng khi cho raèng "nôi naøo Thieân Chuùa sinh ra, thì con ngöôøi cheát". Ñieàu ngöôïc laïi môùi laø ñuùng: nôi Thieân Chuùa cheát, con ngöôøi cheát theo.

Moät ngheä só sieâu thöïc thuoäc haäu baùn theá kyû tröôùc laø Salvador Dalí ñaõ veõ moät caây thaùnh giaù coù veû nhö moät moät lôøi tieân tri veà tình traïng naøy. Böùc tranh moâ taû moät thaùnh giaù raát lôùn vôùi Chuùa Kitoâ lôùn khoâng keùm ñang nhìn töø treân cao, ñaàu Ngaøi nguïc xuoáng. Tuy nhieân, beân döôùi Ngaøi, khoâng phaûi laø ñaát nhöng laø nöôùc. Ñaáng chòu ñoùng ñinh khoâng ñöôïc treo lô löûng giöõa trôøi vaø ñaát nhöng giöõa trôøi vaø caùc thaønh phaàn chaát loûng cuûa traùi ñaát.

Hình aûnh naøy (cuõng coù haäu caûnh laø caùc ñaùm maây aùm chæ moät ñaùm maây nguyeân töû) tuy bi thaûm vaãn chöùa ñöïng moät söï chaéc chaén ñaày an uûi: coù hy voïng ngay caû ñoái vôùi moät xaõ hoäi loûng nhö xaõ hoäi cuûa chuùng ta! Coù hy voïng bôûi vì treân ñoù laø "thaäp giaù Chuùa Kitoâ ñang ñöùng." Ñaây laø nhöõng gì chuùng ta laëp laïi haøng naêm trong phuïng vuï ngaøy Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh nhöõng lôøi cuûa nhaø thô Venanzio Fortunato: "O Crux, spes ave Unica", "Hôõi Thaùnh Giaù, hy voïng duy nhaát cuûa chuùng ta."

Vaâng, Thieân Chuùa ñaõ cheát, aáy laø cheát ôû nôi Con Ngaøi Chuùa Gieâsu Kitoâ; nhöng Ngaøi khoâng ôû laïi trong ngoâi moä, Ngaøi ñaõ choãi daäy. "Anh em ñaõ ñoùng ñinh vaø gieát cheát Ngaøi," Pheâroâ heùt leân vôùi ñaùm ñoâng vaøo ngaøy Leã Nguõ Tuaàn, "Nhöng Thieân Chuùa ñaõ cho Ngöôøi soáng laïi" (xem Coâng Vuï Toâng Ñoà 2: 23-24). Ngaøi laø moät trong soá nhöõng ngöôøi "cheát nhöng baây giôø Ngöôøi soáng muoân ñôøi" (xem Kh. 1:18). Thaùnh giaù khoâng "ñöùng" baát ñoäng ôû giöõa nhöõng bieán ñoäng treân theá giôùi naøy nhö moät söï nhaéc nhôû veà moät söï kieän trong quaù khöù hay chæ ñôn thuaàn laø moät bieåu töôïng; thaùnh giaù laø moät thöïc teá ñang dieãn ra, ñang soáng vaø hoaït ñoäng.

Tuy nhieân, chuùng ta seõ laøm cho phuïng vuï cuoäc thöông khoù Chuùa thaønh voâ nghóa, neáu chuùng ta döøng laïi, gioáng nhö caùc nhaø xaõ hoäi hoïc, khi hoï phaân tích xaõ hoäi maø chuùng ta ñang soáng. Chuùa Kitoâ ñaõ khoâng ñeán ñeå giaûi thích chuyeän naøy chuyeän noï nhöng laø ñeå thay ñoåi nhaân loaïi. Con tim cuûa boùng toái khoâng chæ thuoäc veà nhöõng con ngöôøi gian aùc aån saâu trong röøng, cuõng khoâng phaûi chæ laø saûn phaåm do xaõ hoäi phöông Taây saûn sinh ra. Noù naèm trong moãi ngöôøi chuùng ta vôùi nhöõng möùc ñoä khaùc nhau.

Kinh Thaùnh goïi ñoù laø moät traùi tim baèng ñaù: "Ta seõ ban taëng caùc ngöôi moät quaû tim môùi, seõ ñaët thaàn khí môùi vaøo loøng caùc ngöôi. Ta seõ boû ñi quaû tim baèng ñaù khoûi thaân mình caùc ngöôi vaø seõ ban taëng caùc ngöôi moät quaû tim baèng thòt." (Ezekiel 36:26). Moät traùi tim baèng ñaù laø moät traùi tim ñoùng kín vôùi thaùnh yù Chuùa vaø söï ñau khoå cuûa anh chò em, laø traùi tim cuûa moät ngöôøi chæ bieát tích luõy baïc tieàn voâ giôùi haïn tieàn vaø thôø ô tröôùc söï tuyeät voïng cuûa nhöõng ngöôøi khoâng coù duø chæ laø moät ly nöôùc cho con mình; ñoù cuõng laø traùi tim cuûa nhöõng ai ñeå cho baûn thaân mình hoaøn toaøn bò chi phoái bôûi nhöõng ñam meâ nhô baån vaø saün saøng gieát ngöôøi vì nieàm ñam meâ aáy hay saün saøng ñeå soáng moät cuoäc soáng hai maët. Khi khoâng giöõ cho tim mình bieát höôùng veà tha nhaân, chuùng ta khoâng theå moâ taû traùi tim cuûa chuùng ta laø moät quaû tim cuûa moät thöøa taùc vieân cuûa Chuùa hay cuûa moät ngöôøi tín höõu Kitoâ thöïc haønh ñaïo, neáu nhö chuùng ta tieáp tuïc soáng veà cô baûn laø "cho chính chuùng ta", chöù khoâng phaûi laø "cho Chuùa".

Coù lôøi cheùp raèng "Böùc maøn tröôùng trong Ñeàn Thôø xeù ra laøm hai töø treân xuoáng döôùi. Ñaát rung ñaù vôõ. Moà maû baät tung, vaø xaùc cuûa nhieàu vò thaùnh ñaõ an nghæ ñöôïc troãi daäy." (Mt 27:51-52) Nhöõng daáu hieäu naøy thöôøng ñöôïc giaûi thích nhö laø nhöõng daáu chæ cuûa ngaøy taän theá; nhö theå noù laø ngoân ngöõ bieåu töôïng caàn thieát ñeå moâ taû caùc söï kieän mang tính caùnh chung. Nhöõng daáu hieäu naøy coøn coù moät yù nghóa khích leä: chuùng chæ ra nhöõng gì neân xaûy ra ôû trong loøng moät ngöôøi ñoïc vaø suy nieäm veà Cuoäc Khoå Naïn cuûa Chuùa Kitoâ. Trong moät buoåi cöû haønh phuïng vuï nhö buoåi cöû haønh ngaøy hoâm nay, Thaùnh Leâoâ Caû noùi vôùi caùc tín höõu, "Traùi ñaát - töùc laø baûn tính con ngöôøi cuûa chuùng ta - neân run raåy tröôùc söï ñau khoå cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc noù. Nhöõng taûng ñaù - laø con tim cuûa nhöõng ngöôøi khoâng tin- neân baät tung ra thaønh töøng maûnh. Ngöôøi cheát, bò giam caàm trong moà maû töû vong cuûa hoï, neân böôùc ra, vì giôø ñaây nhöõng taûng ñaù khoång loà ñaõ vôõ naùt" (Baøi giaûng 66, 3; PL 54, 366).

Traùi tim baèng thòt, ñöôïc Chuùa höùa ban qua caùc ngoân söù, giôø ñaây hieän dieän treân theá giôùi: ñoù laø traùi tim cuûa Chuùa bò löôõi ñoøng ñaâm thaâu qua treân thaùnh giaù, laø traùi tim maø chuùng ta toân suøng laø "Thaùnh Taâm". Khi laõnh nhaän Thaùnh Theå, chuùng ta xaùc tín raèng traùi tim Ngöôøi cuõng ngöï ñeán vaø ñaäp beân trong chuùng ta nöõa. Khi chuùng ta ngöôùc nhìn leân thaùnh giaù, chuùng ta haõy noùi töø taän ñaùy loøng chuùng ta, nhö ngöôøi thu thueá trong ñeàn thôø, "Laïy Chuùa, xin thöông xoùt toâi laø keû coù toäi!" Vaø khi ñoù chuùng ta, cuõng nhö oâng, trôû veà nhaø "ñöôïc coâng chính hoùa" (Lc 18: 13-14).

J.B. Ñaëng Minh An dòch

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page