Phoûng vaán baø Anne-Marie Pelletier
taùc giaû caùc baøi suy nieäm buoåi ñi ñaøng Thaùnh Giaù
toái thöù saùu Tuaàn Thaùnh
Phoûng vaán baø Anne-Marie Pelletier, taùc giaû caùc baøi suy nieäm buoåi ñi ñaøng Thaùnh Giaù toái thöù saùu Tuaàn Thaùnh.
Roma (SD 8-04-2017; Vat. 12-04-2017) - Caùc baøi suy nieäm trong buoåi ñi ñaøng Thaùnh Giaù ngaøy thöù saùu Tuaàn Thaùnh taïi ñaáu truôøng Colosseo naêm 2017 do baø Anne-Marie Pelletier, chuyeân vieân Thaùnh Kinh ngöôøi Phaùp soaïn thaûo. Baø ñaõ muoán daønh nhieàu choã cho nöõ giôùi trong caùc suy nieäm cuûa mình, baèng caùch trích caùc taùc phaåm cuûa thaùnh nöõ Catarina thaønh Siena, Etty Hillesum, vaø trong soá caùc chöùng nhaân cuûa thôøi ñaïi chuùng ta baø nhaéc tôùi caùc ñan só Tibhirine. Trong noãi khoå ñau cuûa Chuùa Gieâsu ngaøy nay ngöôøi ta nhaän ra caùc khoå ñau cuûa moïi naïn nhaân nam nöõ cuûa baïo löïc, cuûa caùc treû em bò haõm hieáp, haï nhuïc, tra taán vaø aùm saùt.
Sau ñaây chuùng toâi xin guûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán baø daønh cho phoùng vieân Tiziana Campisi cuûa chöông trình yù ngöõ ñaøi Vaticaêng.
Hoûi: Thöa baø Anne-Marie baø ñaõ coù caûm töôøng gì khi ñöôïc môøi vieát caùc baøi suy nieäm cho buoåi ñi ñaøng Thaùnh Giaù cuûa ÑTC Phanxicoâ taïi hí tröôøng Colosseo toái thöù saùu Tuaàn Thaùnh?
Ñaùp: Toâi ñaõ raát ngaïc nhieân vaø bò laïc höôùng, vaø töï hoûi taïi sao mình laïi phaûi vieát caùc lôøi ñöôïc ñoïc trong moät luùc quan troïng nhö theá trong phuïng vuï cuûa Giaùo Hoäi. Ban ñaàu toâi hôi hoaûng hoát bôûi tö töôûng phaûi duøng caùc lôøi cuûa mình ñeå dieãn taû maàu nhieäm Thaäp Giaù, ñieàu maø Chuùa Kitoâ ñònh nghóa laø giôø cuûa Ngaøi - nghóa laø thöïc taïi coù theå caûm nhaän nhaát, ñònh ñoaït nhaát - vaø duøng caùc lôøi aáy nhaân danh Giaùo Hoäi coâng giaùo, laøm sao ñeå töøng ngöôøi coù theå nhaän ra hoï trong ñoù. Roài taâm tình ñaàu tieân naøy bieán thaønh moät nieàm vui lôùn vôùi tö töôûng laø naêm nay moät phuï nöõ leân tieáng trong caùc suy nieäm cuûa Ñöôøng Thaùnh Giaù taïi Colosseo. Toâi ñaõ laäp töùc tröïc giaùc raèng ñaây laø moät dòp lôùn cho caùc phuï nöõ, nhöng cuõng laø cho Giaùo Hoäi. Noùi cho cuøng, moät bieán coá, khaù töï nhieân, neáu ta nghó raèng trong caùc ñoaïn Tin Möøng veà cuoäc Khoå Naïn coù caùc phuï nöõ, vaø coøn hôn theá nöõa nhaát laø caùc phuï nöõ ôû laïi döôùi chaân Thaäp Giaù, vaø trong luùc Phuïc Sinh, ngay töø ban ñaàu, laïi cuõng coù caùc phuï nöõ. Nhö vaäy, taát caû caùc bieán coá naøy ñeàu gaén lieàn moät caùch maät thieát vôùi söï hieän dieän cuûa nöõ giôùi, vaø ñoái vôùi toâi xem ra laø ñieàu töï nhieân tieáng noùi cuûa moät phuï nöõ coù theå dieãn giaûi suy nieäm cuûa Giaùo Hoäi trong buoåi ñi Ñaøng Thaùnh Giaù naøy.
Hoûi: Ñaâu laø caùc ñeà taøi baø muoán khai trieån trong buoåi ñi Ñaøng Thaùnh Giaù naøy?
Ñaùp: Toâi ñaõ khoâng nghó tôùi ñieàu toâi muoán noùi hay ñieàu toâi ñaõ muoán thoâng truyeàn. Tö töôûng cuûa toâi ñaõ laø ôû treân con ñöôøng naøy, tìm böôùc theo Chuùa Gieâsu leân ñoài Golgotha. Ñaây laø moät chieàu kích tö töôûng cuûa Thieân Chuùa chöù khoâng phaûi cuûa chuùng ta, vì theá toâi ñaõ tìm coù moât thaùi ñoä laéng nghe vaø thinh laëng ñeå ñi tôùi moät maâu thuaãn ngoaïi thöôøng cho chính toâi vaø cho ngöôøi khaùc, maâu thuaãn ñöôïc hieän thöïc trong giôø cuûa cuoäc Khoå Naïn, ñieàu maø Thaùnh Kinh ñònh nghóa laø giôø chöa töøng ñöôïc nghe cuûa Thieân Chuùa, vaø noù ñuïng chaïm moät caùch maïnh meõ vaø saâu xa toaøn hoaït ñoäng cuûa theá giôùi hieän ñaïi cuûa chuùng ta.
Hoûi: Möôøi boán chaëng ñöôøng Thaùnh Giaù cuûa baø laø caùc chaëng truyeàn thoáng. Taïi sao baø laïi coù löïa choïn naøy?
Ñaùp: Toâi ñaõ ñi töø söï kieän Ñöôøng Thaùnh Giaù coù caùc quy chieáu khaùc nhau vaø khoâng coù moät löôïc ñoà baét buoäc naøo, vaø toâi ñaõ choïn caùc luùc ñoái vôùi toâi xem ra chuùng ñaëc bieät coù yù nghóa. Vì theá toâi ñaõ quyeát ñònh ñöa vaøo caû bieán coá Pheâroâ choái Chuùa, vaø caûnh quan Philatoâ sau khi hoäi yù vôùi quyeàn bính Do thaùi cuõng tuyeân boá Ñöùc Kitoâ phaûi bò ñoùng ñanh. Ñoái vôùi toâi thaät raát laø quan troïng muoán nhôù laïi trong traïng huoáng naøy raèng ngöôøi Do thaùi vaø ngöôøi ngoaïi giaùo ñoàng loaõ vôùi nhau trong vieäc keát aùn töû Chuùa Gieâsu. Chuùng ta bieát raèng trong doøng lòch söû caùc kitoâ höõu ñaõ bò caùm doã gaùn traùch nhieäm lieân quan tôùi caùi cheát cuûa Chuùa Kitoâ cho daân Do thaùi. Tuy nhieân, caùc vaên baûn nhö ñaõ ñöôïc vieát ra, giuùp chuùng ta hieåu raèng thaät ra chuùng ta ñang ñöùng tröôùc moät thaûm kòch tinh thaàn khoång loà, trong ñoù ngöôøi Do thaùi vaø ngöôøi ngoaïi giaùo hieäp nhaát trong cuøng moät vieäc khöôùc töø Chuùa Kitoâ, trong cuøng baïo löïc ñöa tôùi vieäc keát aùn töû Ngaøi. Ngoaøi ra, toâi cuõng nghó raèng trong chaëng trong ñoù Chuùa Gieâsu bò laêng nhuïc, cheá nhaïo vaø khieâu khích bôûi caùc tö teá vaø lính traùng, thaùch ñoá "haõy töï cöùu laáy mình" ôû trong con tim cuûa taát caû moïi ngöôøi, bao goàm caû caùc kitoâ höõu nöõa. Chuùa Kitoâ Ñaáng ñaõ cöùu thoaùt taát caû moïi ngöôøi nam nöõ trong söï tuyeät voïng vaø trong beänh taät cuûa hoï, trong luùc naøy khoâng bieåu loä quyeàn naêng cuûa Ngaøi vaø taát caû caùc hình aûnh lieân quan tôùi söï toaøn quyeàn cuûa Thieân Chuùa suïp ñoå trong luùc cuûa cuoäc Khoå Naïn. Taát caû moïi daáu chæ bò ñaûo loän. Ñieàu chuùng ta goïi laø quyeàn löïc ñöôïc veùn môû hieän dieän trong söï yeáu ñuoái toät cuøng, trong söï baát löïc cuûa Chuùa Kitoâ bò ñoùng ñanh vaøo Thaäp Giaù. Vì vaäy ñoái vôùi toâi xem ra quan troïng döøng laïi treân luùc naøy cuûa cuoäc Khoå Naïn vaø môøi goïi suy gaãm noù.
Hoûi: Caùc suy gaãm cuûa baø laáy höùng töø ñaâu?
Ñaùp: Moät caùch neàn taûng toâi seõ noùi chuùng laáy höùng töø kinh nghieäm tín höõu cuûa toâi, töø kinh nghieäm cuûa cuoäc chieán ñaáu cuûa ñöùc tin. Bôûi vì khi chuùng ta ñöùng tröôùc - nhö trong tröôøng hôïp cuûa cuoäc Khoå Naïn cuûa Chuùa Gieâsu - ñöùng tröôùc tö töôûng tuyeät ñoái naøy cuûa Thieân Chuùa, moãi ngöôøi trong chuùng ta ñeàu caûm thaáy laïc loõng vaø khoù böôùc vaøo caùi luaän lyù cuûa Thaùnh Kinh cuûa caùi "ñaõ phaûi nhö theá". Ñaây ñaõ laø söï quen thuoäc cuûa toâi vôùi caùi luaän lyù ñoù, ñöôïc mieâu taû trong baøi thaùnh thi maø chuùng ta tìm thaáy trong thö göûi tín höõu Philipheâ - moät trong caùc vaên baûn toâi öa thích - "Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ voán dó laø Thieân Chuùa maø khoâng nghó phaûi nhaát quyeát duy trì ñòa vò ngang haøng vôùi Thieân Chuùa, nhöng ñaõ hoaøn toaøn truùt boû vinh quang maëc laáy thaân noâ leä, trôû neân gioáng phaøm nhaân soáng nhö ngöôøi traàn theá." (Pl 2,6-7). Vaên baûn ñaõ giuùp toâi böôùc vaøo laéng nghe caùc bieán coá cuûa Ñöôøng Thaùnh Giaù.
Hoûi: Thöa baø, ñaâu laø chaëng trong ñoù baø caûm thaáy mình soáng noù nhaát?
Ñaùp: Thaät khoù traû lôøi. Moãi chaëng ñeàu noùi leân moät ñieàu gì ñoù maïnh meõ vaø ñònh ñoaït. Coù leõ chaëng oâng Simong vaùc ñôõ thaùnh giaù Chuùa, bôûi vì toâi ñaõ bò ñaùnh ñoäng bôûi caùc chi tieát toâi ñaõ khoâng bao giôø ghi nhaän tröôùc ñoù. Chuùa Gieâsu ngaõ xuoáng ñaát, giao thoa vôùi moât ngöôøi qua ñöôøng, vaø oâng ta bò lính baét buoäc vaùc Thaäp Giaù. OÂng Simong ngöôøi thaønh Cirene laø moät ngöôøi Libi, vaø toâi nhaän ra raèng oâng ta khoâng thuoäc nhöõng ngöôøi ñôïi chôø söï an uûi cuûa Israel, nhö Phuùc AÂm noùi. OÂng ñöôïc giôùi thieäu vôùi chuùng ta nhö moät ngöôøi baát ngôø giao thoa con ñöôøng cuûa Chuùa Kitoâ, vaø nhö theá xa laï vôùi caùc bieán coá ñang xaûy ra. OÂng ñöùng tröôùc moät ngöôøi bò keát aùn, thaân theå baàm daäp vì bò tra taán, maët bieán daïng khoâng coøn hình töôïng ngöôøi ta nöõa, nhö saùch ngoân söù Isaia noùi veà ngöôøi toâi tôù. Nhöng Simong Cirene khoâng quay nhìn veà phiaù beân kia, oâng ñôn sô chaáp nhaän giuùp Chuùa Gieâsu. Ñoái vôùi toâi, ôû ñaây chuùng ta ñöùng tröôùc moät cöû chæ raát ñaùnh ñoäng, toâi seõ noùi laø thuoäc caùc cöû chæ maø Vasilij Grossman laáy laïi tö töôûng cuûa trieát gia Emmanuel Leùvinas goïi laø "loøng toát nhoû beù", nghóa laø söï chuyeån ñoäng cuaû loøng caûm thöông tröôùc noãi khoå ñau cuûa ngöôøi khaùc. OÂng Simong thaønh Cirene ñaõ bieát coù phaûn öùng ñôn sô naøy cöùu giuùp Chuùa Gieâsu trong luùc ñoù, maø khoâng bieát laø mình gaëp gôõ con ñöôøng cuûa Con Thieân Chuùa. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù theo toâi minh nhieân toát Phuùc AÂm thaùnh Maùttheâu noùi raèng khi lòch söû keát thuùc nhaân loaïi seõ bò phaùn xöû bôûi khaû naêng coù caùc cöû chæ trôï giuùp vaø caûm thöông ñoái vôùi ngöôøi ngoaïi kieàu, ñoái vôùi ai traàn truïi hay tuø nhaân. Noùi caùch khaùc, moãi ngöôøi ñaõ thöïc thi loøng caûm thöông nhö theá, caû khi khoâng yù thöùc laø ñaõ saên soùc thaân mình cuûa Chuùa Kitoâ, vaø vì theá böôùc vaøo trong söï cöùu roãi maø Thieân Chuùa trao ban.
Hoûi: Coù moät söù ñieäp maø baø muoán trao ban qua caùc vaên baûn suy nieäm cuûa baø hay khoâng?
Ñaùp: Moät caùch neàn taûng toâi ñaõ tìm gaây yù thöùc treân söï kieän caùc bieán coá theâ thaûm cuûa cuoäc Khoå Naïn coù caùi gì nhaân baûn: Chuùa Kitoâ bò keát aùn töû, bò ñaët döôùi baïo löïc cuûa loaøi ngöôøi. Caùc bieán coá nhö theá daäy chuùng ta raèng chuùng ta phaûi thaønh coâng ñaït ñieàu maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ goïi laø "nieàm vui cuûa Tin Möøng". Chuùng ta ñang ñöùng tröôùc thöïc taïi cuûa moät söï thaát baïi, cuûa khoå ñau chieán thaéng, cuûa vöông quoác söï cheát. Nhöng nhö laø kitoâ höõu chuùng ta ñöôïc daãn ñöa tôùi choã khaùm phaù ra raèng trong taát caû nhöõng ñieàu ñoù coù chieán thaéng cuûa Thieân Chuùa treân toäi loãi, treân baïo löïc, treân caùi cheát. Ñoù laø lyù do taïi sao Ñaøng Thaùnh Giaù cuõng phong phuù lôøi caàu nguyeän taï ôn. Toâi nghó raèng trong theá giôùi chuùng ta ñang soáng ngaøy nay - moät theá giôùi bò söï döõ vaø caùi cheát toáng tieàn - thaät laø quan troïng yù thöùc raèng laø kitoâ höõu laø traùi nghòch vôùi söï toáng tieàn aáy cuûa baïo löïc, caùi cheát vaø yù thöùc raèng tình yeâu maïnh hôn. Tình yeâu thöông ñeán töø Thieân Chuùa chieán thaéng moïi söï. Toâi nghó raèng kitoâ höõu ngaøy nay coù boån phaän laøm chöùng cho ñieàu naøy.
Hoûi: Trong caùc suy nieäm baø cuõng trích thaùnh nöõ Catarina thaønh Siena vaø Etty Hillesum nöõa, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá. Ngoaøi hai phuï nöõ naøy cuõng coù tieáng noùi cuûa caùc ngöôøi khaùc trong caùc suy nieäm cuûa toâi. Ñoái vôùi toâi thaät laø quan troïng laøm vang voïng leân tieáng noùi cuûa caû hai ngöôøi, cuõng nhö tieáng noùi cuûa Dietrich Bonhoeffer, cuûa caùc ñan só Tibhirine hay cuûa thaàn hoïc gia chính thoáng Christos Yannaras. Thaät ra, toâi nghó raèng toaøn nhaân loaïi ñöôïc môøi goïi treân ñoài Golgotha vaø ñöông nhieân laø toaøn theå Giaùo Hoäi nöõa, trong söï khaùc bieät cuûa noù. Nhö theá, chuùng ta taát caû cuøng nhau böôùc ñi treân con ñöôøng naøy, höôùng tôùi söï hieåu bieát nhöõng gì xaûy ra doïc con Ñöôøng Thaäp Giaù.
Hoûi: Caùc ñan só Tibhirine ñöôïc nhaéc tôùi trong moät luùc ñaëc bieät coù phaûi theá khoâng?
Ñaùp: Phaûi, bôûi vì thaûm caûnh cuûa baïo löïc kìm keïp nhaân loaïi, laø thaûm caûnh cuûa caùc ngöôøi voâ toäi chòu ñöïng baïo löïc aáy vaø thaûm caûnh cuûa Chuùa Kitoâ cuøng vôùi hoï. Nhöng caùc ñan só Tibhirine daäy chuùng ta raèng baïo löïc cuûa keû khaùc - khieán cho chuùng ta sôï haõi vaø coù theå nghieàn naùt chuùng ta - thöïc ra laø moät baïo löïc ôû trong traùi tim moãi moät ngöôøi, vaø vì theá lôøi caàu nguyeän ñích thöïc laø ñöôïc giaûi thoaùt khoûi baïo löïc cuûa caùc ngöôøi khaùc, nhöng caû baïo löïc cuûa chính chuùng ta nöõa. Caû ñieàu naøy nöõa ñoái vôùi toâi xem ra quan troïng phaûi nhaán maïnh, qua lòch söû cuûa caùc ñan só Tibhirine.
Hoûi: Trong chaëng cuoái cuøng baø ñaõ neâu baät söï hieän dieän cuûa caùc phuï nöõ, coù ñuùng vaäy khoâng?
Ñaùp: Vaâng. Toâi ñaõ muoán raèng chaëng thöù 14 ñöôïc daønh cho thöù baåy Tuaàn Thaùnh. Tin Möøng chæ coáng hieán cho ngaøy ñoù ít lôøi vaø caùc lôøi naøy lieân quan tôùi caùc phuï nöõ. Ñoù laø caùc phuï nöõ ñaõ töø moä trôû veà sau khi lieäm xaùc Chuùa Gieâsu, hoï ñi chuaån bò vaûi ñeå coù theå cuoán xaùc Chuùa sau ngaøy Shabaùt. Caû khi phuïng vuï cuûa chuùng ta khoâng daønh moät vang voïng lôùn cho noù, nhöng toâi nghó raèng Thöù Baåy Tuaàn Thaùnh laø moät luùc neàn taûng. Noù laø luùc caàm trí, thinh laëng; noù chuaån bò cho chuùng ta nhaän bieát söï phuïc sinh. Vaø noù cuõng laø moät luùc nöõ tính, cho thaáy caùc phuï nöõ bò thöû thaùch bôûi caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu, ñoàng thôøi hoï tieáp tuïc coù moät thaùi ñoä cuûa söï soáng: hoï chuaån bò vaûi ñeå ñi thôø kính xaùc Chuùa Kitoâ vaø hoï coù moät thaùi ñoä raát khaùc vôùi thaùi ñoä cuûa caùc moân ñeä laøng Emmaus. Caùc moân ñeä naøy thaát voïng vaø laïc höôùng, traùi laïi caùc phuï nöõ khoâng cho thaáy nhö vaäy, hoï chuaån bò vaûi moät caùch ñôn sô, vaø nhö theá saün saøng tieáp nhaän söï ngaïc nhieân lôùn lôøi loan baùo cuûa söï Phuïc Sinh.
(SD 8-4-2017)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)