Nhìn laïi Hoäi Nghò Thaàn Hoïc Chaâu Phi
Nhìn laïi Hoäi Nghò Thaàn Hoïc Chaâu Phi.
Roma (VietCatholic News 28-03-2017) - Hoäi Nghò Thaàn Hoïc Chaâu Phi taïi Roâma trong caùc ngaøy 22 tôùi 25 thaùng Ba naêm 2017, do Ñaïi Hoïc Notre Dame, Hoa Kyø, baûo trôï, ñaõ beá maïc.
Sau boán ngaøy hoäi hoïp vôùi 46 baøi thuyeát trình, 14 cuoäc thaûo luaän, vaø raát nhieàu phaùt bieåu khaùc nhau, baát cöù noã löïc naøo nhaèm toùm löôïc toaøn dieän Hoäi Nghò cuõng laø moät ñieàu khoù thöïc hieän. Nhöng theo kyù giaû John Allen, ñieàu ngöôøi ta thaáy xuaát hieän töø Hoäi Nghò naøy chính laø moät thöù "Ñaïo Coâng Giaùo Chaâu Phi AÁn Baûn 2".
Thöïc vaäy, trong phaàn lôùn giai ñoaïn haäu thuoäc ñòa, Giaùo Hoäi ôû Chaâu Phi ñaõ daønh nhieàu thôøi gian cho hai thaùch thöùc chính. Thaùch thöùc ñaàu tieân laø theo kòp toác ñoä taêng tröôûng cöïc kyø nhanh choùng; vaø thaùch thöùc thöù hai laø ñoái maët vôùi caùc vaán ñeà xaõ hoäi heát söùc phöùc taïp cuûa luïc ñòa, nhö xung ñoät vuõ trang, ngheøo ñoùi kinh nieân, suy thoaùi moâi tröôøng, xung ñoät saéc toäc vaø boä laïc, vaø HIV / AIDS.
Tuy caùc thaùch thöùc treân hieän vaãn coøn dai daúng, nhöng ñieàu vöøa xuaát hieän töø hoäi nghò thöôïng ñænh ôû Roâma laø caûm thöùc veà moät söï tröôûng thaønh ngaøy caøng gia taêng, moät nieàm xaùc tín raèng Ñaïo Coâng Giaùo Chaâu Phi ñaõ vöôït qua tuoåi thô aáu vaø thieáu nieân ñeå böôùc vaøo tuoåi tröôûng thaønh vaø saün saøng tieán vaøo moät giai ñoaïn môùi.
Nhöng ñaâu laø caùc ñaëc ñieåm cuûa thöù "Ñaïo Coâng Giaùo Chaâu Phi AÁn Baûn 2"? Döïa vaøo tuaàn qua ôû Roâma, John Allen cho raèng coù ít nhaát ba ñaëc ñieåm sau ñaây.
Ñoái ngoaïi vaø ñoái noäi
Moät ñaëc ñieåm cuûa Giaùo Hoäi tröôûng thaønh ôû Chaâu Phi laø caûm thöùc noù coù nhöõng ñoùng goùp phaûi thöïc hieän khoâng nhöõng ñoái vôùi Chaâu Phi, maø coøn ñoái vôùi caû theá giôùi vaø Giaùo Hoäi phoå quaùt nöõa.
Ñöùc Cha Tharcisse Tshibangu thuoäc Coäng Hoøa Daân Chuû Congo nhaán maïnh raèng thaàn hoïc Coâng Giaùo Chaâu Phi phaûi laø moät phaàn cuûa cuoäc ñaøm ñaïo hoaøn caàu.
Ñöùc Cha Tshibangu cho bieát vaøo hoâm thöù Tö: "Ñaây khoâng nhöõng laø vaán ñeà thaàn hoïc Chaâu Phi ñoái vôùi ngöôøi Chaâu Phi, nhöng coøn laø moät neàn thaàn hoïc coù giaù trò ñoái vôùi töøng ngöôøi vaø moïi ngöôøi".
Trong moät cuoäc phoûng vaán cuûa Crux, Ñöùc Hoàng Y Francis Arinze cuûa Nigeria, moät ngöôøi "naëng kyù" laâu naêm cuûa Toøa Thaùnh Vatican, nay ñaõ nghæ höu, noùi raèng söï xuaát hieän cuûa caùc vò giaùo phaåm Chaâu Phi trong tö caùch caùc nhaø chuû ñaïo trong Giaùo Hoäi hoaøn caàu, trong ñoù coù caùc vai troø then choát caùc ngaøi ñaõ ñoùng trong hai Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc gaàn ñaây veà gia ñình, laø moät keát quaû höõu cô cuûa söï tröôûng thaønh cuûa Giaùo Hoäi Chaâu Phi.
Ngaøi noùi: "Caùc giaùm muïc vaø Hoàng Y coù nhieàu kinh nghieäm hôn veà Giaùo Hoäi, vaø vì theá caùc ngaøi buoäc phaûi ñoùng goùp nhieàu hôn. Ñaây chæ laø söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa".
Moät phaàn cuûa böùc tranh coù theå laø soá löôïng lôùn caùc linh muïc vaø tu só Chaâu Phi ñang phuïc vuï ôû nöôùc ngoaøi, vì vaäy ñaõ coù moät caûm thöùc cho raèng Giaùo Hoäi phoå quaùt caàn ñeán Chaâu Phi. Moät phaàn nöõa, cuõng coù theå laø caûm thöùc cho raèng Ñaïo Coâng Giaùo Chaâu Phi ñaõ saûn sinh ra moät khoái saâu saéc goàm caû suy tö thaàn hoïc laãn thöïc haønh muïc vuï, maø noù coù lyù ñeå töï haøo.
Duø sao, cuõng ñaõ coù moät caûm thöùc maïnh meõ ôû Roâma cho raèng "thôøi ñieåm Chaâu Phi" trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñaõ xuaát hieän. Khoâng ruùt chaân ra khoûi caùc thaùch thöùc cuûa Chaâu Phi, Giaùo Hoäi treân luïc ñòa naøy roõ raøng ñaõ saün saøng hôn ñeå ñoùng vai troø daãn ñaàu treân saân khaáu hoaøn caàu.
Trung thöïc vaø töï pheâ
Trong quaù khöù, caùc nhaø laõnh ñaïo Coâng Giaùo Chaâu Phi thöôøng toû ra töï veä tröôùc baát cöù lôøi pheâ phaùn naøo veà Giaùo Hoäi treân luïc ñòa, vì sôï raèng lôøi pheâ phaùn naøy seõ nuoâi döôõng nhaän ñònh coi Chaâu Phi nhö khuûng hoaûng chöùc naêng vaø chöa chín muoài.
Nhöng hieän nay, chính nhôø caûm thöùc töï tin ngaøy caøng gia taêng, ngöôøi Coâng Giaùo Chaâu Phi roõ raøng coù khuynh höôùng trung thöïc thöøa nhaän caùc thaát baïi vaø thieáu soùt cuûa mình, vì bieát raèng Giaùo Hoäi cuûa hoï coù ñuû söùc maïnh ñeå choáng laïi baõo toá.
Cha Paulinus Odozor ngöôøi Nigeria, ngöôøi toå chöùc hoäi nghò thöôïng ñænh, ñaõ ñöa ra quan ñieåm sau ñaây trong moät cuoäc phoûng vaán vôùi Crux.
Ngaøi noùi: "Baïn phaûi saün saøng giaët quaàn aùo dô baån cuûa baïn tröôùc coâng chuùng, nôi moïi ngöôøi coù theå nhìn thaáy. Neáu muoán ñöôïc xem xeùt nghieâm tuùc nhö moät ngöôøi tham gia, Chaâu Phi phaûi trung thöïc vôùi chính mình.
"Chuùng toâi khoâng nhöõng muoán moïi ngöôøi nghe nhöõng ñieàu tuyeät vôøi maø chuùng toâi ñang laøm. Chuùng toâi cuõng muoán moïi ngöôøi nghe nhöõng ñieàu khuûng khieáp maø chuùng toâi ñang laøm, vaø nhöõng ñieàu chuùng toâi khoâng laøm toát laém".
Ñieåm treân ñaõ ñöôïc cuûng coá suoát trong Hoäi Nghò, nhö caùc ví duï sau ñaây chöùng thöïc.
- Ñöùc Giaùm Muïc Godfrey Onah cuûa Nigeria than thôû raèng maëc duø Chaâu Phi coå ñaïi ñaõ saûn sinh ra caùc giaùo phuï vó ñaïi cho Giaùo Hoäi, ngaøy nay noù noåi tieáng vôùi caùc nhaø chöõa beänh baèng ñöùc tin vaø caùc trung taâm laøm pheùp laï.
- Cha Ludovic Lado, moät tu só doøng Teân ôû Bôø Bieån Ngaø, baùo caùo raèng moät soá linh muïc Coâng Giaùo ôû Chaâu Phi khoâng nhöõng laøm troø phuø thuûy, maø coøn thöïc hieän buøa pheùp choáng laïi nhau nöõa.
- Nöõ tu Maamalifar Poreku cuûa Ghana khoâng nhöõng phaøn naøn raèng phuï nöõ trong Giaùo Hoäi Chaâu Phi thöôøng khoâng laøm gì khaùc ngoaøi vieäc lau doïn caùc khaên thaùnh cuûa giaùo xöù, theá maø chính Hoäi Nghò Thöôïng Ñænh ôû Roâma cuõng ñaõ khoâng thöïc söï cho baø chuùt hy voïng naøo laø moïi thöù seõ thay ñoåi.
Baát keå ngöôøi ta seõ laøm gì vôùi nhöõng ñieåm treân, nhöõng ngöôøi ñeà xuaát chuùng khoâng heà coù caûm thöùc cho raèng laøm nhö vaäy seõ gaây toån haïi ñeán caùc trieån voïng cuûa Coâng Giaùo Chaâu Phi. Tieàn ñeà khoâng ñöôïc noùi ra döôøng nhö laø theá naøy: "Chuùng toâi ñaõ thöïc hieän ñöôïc ñuû ñieàu ñeán noãi noùi ra nhöõng ñieåm naøy khoâng heà thay ñoåi gì trong caên baûn cuûa phöông trình".
Quaân baèng veà Ngöôøi Khaùc
Khi Ñaïo Coâng Giaùo Chaâu Phi baét reã laàn ñaàu tieân, coù moät caûm thöùc deã hieåu naøy laø vieäc loan baùo Tin Möøng laø vieäc mong manh, vaø do ñoù, ñoâi khi, coù moät söï thuø nghòch maïnh meõ ñoái vôùi baát cöù ñieàu gì hoaëc baát cöù ai xem ra muoán ñe doïa tôùi vieäc Ñaïo naém giöõ ñaøn chieân cuûa mình.
Trong boái caûnh Chaâu Phi, ñieàu treân, noùi chung, thöôøng ñöôïc dieãn dòch thaønh söï caïnh tranh saéc caïnh ñoái vôùi hai bieåu thöùc toân giaùo veà "ngöôøi khaùc": ñoù laø Hoài Giaùo vaø Phaùi Nguõ Tuaàn (Pentecostalism).
Duø ngaøy nay, nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo vaãn toû ra thaän troïng ñoái vôùi caû hai nhoùm ngöôøi treân, vaø hoï khoâng haún khoâng coù lyù do chính ñaùng, nhöng caøng ngaøy hoï caøng toû ra coù khaû naêng bieát thöøa nhaän ñieàu toát cuûa caû hai nhoùm treân, vaø thaäm chí coøn mieãn cöôõng thöøa nhaän raèng vieäc caïnh tranh ñeå chieám traùi tim vaø trí oùc ngöôøi khaùc coù theå laø moät ñieàu thöïc söï laønh maïnh.
Ñöùc Giaùm Muïc Matthew Kukah cuûa Sokoto ôû mieàn baéc Nigeria, moät vuøng coù soá ngöôøi Hoài Giaùo aùp ñaûo, töøng xuaát hieän nhö laø moät trong nhöõng ngöôøi ñoái thoaïi chính vôùi Hoài Giaùo cuûa Ñaïo Coâng Giaùo Chaâu Phi, cho raèng vieäc soáng chung hoøa bình thöïc söï laø chuaån möïc cuûa Chaâu Phi coøn baïo löïc chæ laø ngoaïi leä.
Ngaøi noùi trong moät cuoäc phoûng vaán cuûa Crux: "Ñieàu ngöôøi ta goïi laø cuoäc xung ñoät Kitoâ Giaùo vaø Hoài giaùo, thöïc ra khoâng coù gì laø khoâng theå traùnh ñöôïc. Toâi nghó raèng caùc phöông tieän truyeàn thoâng phöông Taây ñaõ döïng neân noù, vaø noù raát phoå bieán".
Ngaøi noùi theâm: "Ñieàu maø chuùng ta thöïc söï goïi laø baïo löïc giöõa ngöôøi Kitoâ höõu vaø ngöôøi Hoài giaùo ôû Nigeria laø söï thaát baïi cuûa luaät phaùp vaø traät töï. Raát nhieàu vaán ñeà daãn ñeán baïo löïc raát ít coù lieân quan ñeán toân giaùo".
Coøn veà ngöôøi Nguõ Tuaàn, ñaõ coù nhieàu baøi tham luaän taïi hoäi nghò thöôïng ñænh ôû Roâma noùi veà caùch hoï "ruø quyeán" ngöôøi ta ra khoûi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo - nhö cho nhöõng ngöôøi naøy vieäc laøm, toå chöùc caùc dòch vuï heïn hoø ñeå cung caáp cho hoï caùc ngöôøi phoái ngaãu, vaø chaøo môøi caùc chuûng sinh vaø linh muïc ñaøo nguõ.
Nhöng maët khaùc, moät soá tham döï vieân cuõng thöøa nhaän raèng thaùch thöùc Nguõ Tuaàn thöïc söï laø moät thaùch thöùc laønh maïnh, vì noù buoäc ñaïo Coâng Giaùo phaûi "thöùc tænh".
Baø Obiageli Nzenwa, moät phuï nöõ giaùo daân Coâng Giaùo vaø laø chuyeân gia tö vaán ñoäc laäp veà caùc taøi nguyeân nhaân löïc taïi Abuja, Nigeria, noùi raèng: "Ñieàu ñoù laøm chuùng toâi hieåu raèng chuùng toâi khoâng ñöôïc coi ngöôøi cuûa chuùng toâi laø töï nhieân maø coù ñöôïc".
Baø noùi baø hy voïng söï buøng noå cuûa Nguõ Tuaàn coù theå thuùc ñaåy Ñaïo Coâng Giaùo chuù yù nhieàu hôn ñeán taàm quan troïng cuûa vieäc ñaøo luyeän vaø trôï giuùp phuï nöõ, vì hoï taïo thaønh xöông soáng cuûa Giaùo Hoäi Chaâu Phi.
"Ñaïo Coâng Giaùo Chaâu Phi AÁn Baûn 2" toû ra töï tin hôn, trung thöïc hôn veà chính mình, vaø ít ñöa ra caùc phaùn ñoaùn voäi vaøng ñoái vôùi ngöôøi khaùc.
Vôùi taát caû nhöõng gì maø aán baûn 1 ñaõ hoaøn thaønh, trong ñoù coù vieäc leân khuoân cho coäng ñoàng Coâng Giaùo naêng ñoäng vaø nhieät tình nhaát treân theá giôùi, quaû laø ñieàu thích thuù khi theo doõi xem aán baûn 2 seõ tieán haønh ra sao.
Vuõ Vaên An