Phoûng vaán thaày Enzo Bianchi
veà lôøi caàu nguyeän
Phoûng vaán thaày Enzo Bianchi veà lôøi caàu nguyeän.
Roma (Oss. Rom. 20 & 21-03-2017; Vat. 26-03-2017) - Trong nhöõng ngaøy vöøa qua nhaø in Vaticaêng ñaõ cho phaùt haønh cuoán saùch töïa ñeà: "Khí giôùi toát nhaát, lôøi caàu nguyeän theo Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ", do Ñöùc Hoàng Y Luis Antonio Tagle, Toång Giaùm Muïc Manila ñeà töïa. Saùch goàm caùc baøi phoûng vaán Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhö nhieàu Hoàng Y, Giaùm Muïc khaùc nhau, trong ñoù coù Ñöùc Hoàng Y Angelo Comastri vaø cha Corrado Maggioni.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán tu só Enzo Bianchi, saùng laäp vieân coäng ñoaøn ñan tu Bose tænh Biella baéc Italia vaø laø tu vieän tröôûng tu vieän naøy cho tôùi thaùng gieâng naêm 2017.
Thaày Enzo Bianchi sinh naêm 1943. Sau khi theo hoïc kinh teá taïi ñaïi hoïc Torino Enzo thaày ruùt lui vaøo coâ tòch vaø cuøng vôùi moät soá baïn beø soáng ñôøi caàu nguyeän, chieâm nieäm vaø laøm vieäc tay chaân kieåu ñan tu. Ngaøy muøng 8 thaùng 12 naêm 1965 Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II keát thuùc, laø ngaøy khai sinh coäng ñoaøn Bose taïi quaän Magnano tænh Biella baéc Italia. Töø töø coù theâm nhieàu tu huynh vaø nöõ tu coâng giaùo vaø tin laønh gia nhaäp coäng ñoaøn, ñöôïc thöøa nhaän nhö Hieäp hoäi tö cuûa caùc giaùo daân. Sau khi cuûng coá coäng ñoaøn thaày Bianchi daønh thôøi giôø rao giaûng trong coäng ñoaøn, cuõng nhö caùc giaùo hoäi ñòa phöông, coâng giaùo cuõng nhö tin laønh vaø chính thoáng. Ñaõ hai laàn thaày ñöôïc ñeà nghò thuï phong linh muïc nhöng thaày muoán chæ laø moät tín höõu kitoâ thöôøng. Thaày Enzo Bianchi cuõng ñaõ coäng taùc vieát baøi cho caùc nhaät baùo La Stampa, La Republica, Osservatore Romano, Avvenire, Famiglia cristiana, La Croix, Panorama vaø La Vie beân Phaùp. Thaày ñaõ laø giaùm ñoác nguyeät san "Lôøi, Thaàn Khí vaø Söï Soáng" trong 15 naêm cho tôùi naêm 2005, vaø laø thaønh vieân ban bieân taäp nguyeät san quoác teá Concilium. Trong caùc naêm 2008- 2012 thaày ñöôïc Ñöùc Bieån Ñöùc XVI chæ ñònh laøm chuyeân vieân tham döï Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc theá giôùi veà Lôøi Chuùa vaø Taùi truyeàn giaûng Tin Möøng. Naêm 2014 thaày ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ chæ ñònh laøm coá vaán Hoäi ñoàng Toaø Thaùnh thaêng tieán hieäp nhaát caùc kitoâ höõu. Thaày ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu giaûi thöôûng vaø laø taùc giaû cuûa gaàn 30 cuoán saùch.
Hoûi: Thöa thaày Bianchi, xöa kia ngöôøi ta noùi "caàu nguyeän laø hít thôû". Ngaøy nay treân bình dieän thieâng lieâng döôõng khí ñang ngaøy caøng hieám. Vaäy goïi "lôøi caàu nguyeän laø hôi thôû cuûa linh hoàn" nhö Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ noùi coù nghóa laø gì, vaø noù ñoøi hoûi caùi gì?
Ñaùp: Caùc theá heä môùi coù leõ khoâng coøn bieát duøng kieåu noùi naøy nöõa, caû khi hoï caàu nguyeän. Ngaøy naøy lôøi caàu nguyeän ñöôïc quan nieäm moät caùch raát khaùc bieät vôùi ngaøy xöa: Noù laø moät döøng laïi, moät ngöng nghæ, moät vieäc suy tö trong chieâm ngaém, nhaát laø tìm laéng nghe tieáng Chuùa noùi vôùi con tim. Chaéc chaén laø lôøi caàu nguyeän vaãn laø hôi thôû cuûa linh hoàn vaø cuûa cuoäc soáng noäi taâm, chöù laøm sao noù coù theå laø khaùc ñöôïc? Nhöng neàn nhaân chuûng hoïc ñaõ thay ñoåi, theá giôùi thöïc teá hôn, caùc kieåu vaø hình thöùc caàu nguyeän cuõng ñaõ thay ñoåi chöù khoâng nhö tröôùc thôøi taân tieán nöõa.
Hoûi: Vôùi vieäc thay ñoåi thôøi ñaïi lôøi caàu nguyeän vaãn laø kieåu dieãn taû baåm sinh cuûa taâm tình toân giaùo trong cuoäc soáng. "Toâi khoâng bieát mình coù tin hay khoâng tin: nhöng toâi bieát laø mình caàu nguyeän", nhaø vaên Taây Ban Nha oâng Salvador de Madariaga ñaõ noùi nhö theá. Nhöng neáu nhö vaäy thì ñaâu coù theå laø lôøi caàu nguyeän giaû thieát cuûa moät ngöôøi voâ thaàn thöa thaày?
Ñaùp: Ngaøy nay coù nhieàu ngöôøi noùi: "Toâi khoâng bieát toâi coù tin nôi moät Thieân Chuùa ngoâi vò hay khoâng, nhöng toâi caàu nguyeän", trong nghóa chuùng ta noùi: daønh thôøi giôø cho söï chieâm nieäm, cho vieäc suy gaãm, trong vieäc ôû vôùi chính mình. Ñoù laø ñieåm ñaëc thuø cuûa con ngöôøi thuoäc moïi truyeàn thoáng vaên hoùa, tinh thaàn vaø toân giaùo: töï vaán mình, töï ñaët ra caùc caâu hoûi neàn taûng, tìm ra moät caâu traû lôøi. Coù nhieàu ngöôøi voâ thaàn thuù thaät vôùi toâi raèng trong taän cuøng thaúm con ngöôøi cuûa hoï hoï laéng nghe tieáng noùi cuûa löông taâm, suy nieäm, ñoïc caùc saùch nhaân vaên, vaø qua ñoù hoï tìm traû lôøi cho caùc caâu hoûi noùng boûng cuûa cuoäc soáng. Sinh hoaït naøy chaéc chaén gioáng lôøi caàu nguyeän, vaø lôøi caàu nguyeän kitoâ coù moät ñaëc thaùi rieâng cuûa noù, khaùc vôùi caùc lôøi caàu nguyeän khaùc.
Hoûi: Nhö vaäy thì ñaâu laø ñaëc thaùi cuûa lôøi caàu nguyeän kitoâ?
Ñaùp: Ñaëc thaùi kitoâ ñoù laø Thieân Chuùa ñi tröôùc chuùng ta, kieám tìm chuùng ta, noùi vôùi chuùng ta. Lôøi caàu nguyeän kitoâ luoân luoân naûy sinh nhö vieäc laéng nghe. Ñaây laø ñieàu coù giaù trò ñoái vôùi Do thaùi giaùo cuõng nhö Kitoâ giaùo. Tröôùc heát phaûi laéng nghe Thieân Chuùa. Ñieàu phi thöôøng trong ñöùc tin cuûa chuùng ta laø ñoù laø moät Thieân Chuùa noùi vôùi chuùng ta (x. Ñnl 4,32-33). Vì vaäy böôùc ñaàu tieân cuûa lôøi caàu nguyeän kitoâ laø ñaët ñeå mình trong tö theá laéng nghe. Töø vieäc laéng nghe naûy sinh ra ñöùc tin (x- Rm 1,17), naûy sinh ra vieäc hieåu bieát Thieân Chuùa, naûy sinh ra töông quan vôùi Ngaøi. Töø vieäc laéng nghe naûy sinh ra caùc lôøi maø chuùng ta coù theå noùi laïi vôùi Ngaøi.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi raèng: "Caàu nguyeän laø noùi chuyeän vôùi Thieân Chuùa" (3-4-2014). Thaät ra con ngöôøi luoân luoân quyø xuoáng tröôùc Moät Ai sieâu vieät hôn noù. Nhöng maø höôùng tôùi moät Quyeàn Löïc khoâng theå gaëp ñöôïc vôùi caùc tieâu chuaån nhaân loïai, laïi khoâng phaûi laø söï ñieàn roà hay sao thöa tu huynh?
Ñaùp: Coù theå laø vaäy. Nhöng toâi thích traû lôøi khoâng phaûi vôùi caùc dieãn vaên lyù thuyeát maø laø vôùi kinh nghieäm caù nhaân cuûa toâi. Hoài toâi coøn beù, truôùc khi ñi nguû meï toâi baûo toâi quyø xuoáng ôû cuoái giöôøng vaø vôùi caùc lôøi ñôn sô meï toâi laøm cho toâi caàu nguyeän: xin phuùc laønh cuûa Chuùa, söùc khoûe cho ngöôøi thaân, xin göûi Chuùa Thaùnh Thaàn xuoáng, vaø meï toâi môøi toâi baày toû vôùi Chuùa loøng bieát ôn vaø chuùc tuïng. Vì theá toâi ñaõ quen noùi chuyeän vôùi moät Söï Hieän Dieän voâ hình. Ñaøng khaùc coù caùc thöïc taïi voâ hình maø chuùng ta tin. Cöù nghó tôùi gioù chaúng haïn: noù khoâng coù göông maët, ta cuõng khoâng troâng thaáy noù, nhöng noù laø moät söï hieän dieän maø chuùng ta caûm nhaän ñuôïc vaø tin. Trong laõnh vöïc cuûa ñöùc tin Thieân Chuùa laø moät söï hieän dieän khoâng theå phaân ñònh ñöôïc, khoâng theå troâng thaáy ñöôïc, theá maø chuùng ta khoâng chæ tin nôi Ngaøi, maø cuõng coù theå noùi chuyeän vôùi Ngaøi nöõa, tín thaùc chuùng ta cho Ngaøi vaø chôø ñôïi ôn Thaàn Khí cuûa Ngaøi.
Hoûi: Tuy nhieân, caàu nguyeän khoâng phaûi gioáng nhau trong caùc toân giaùo, Coù caùc khaùc bieät caû treân bình dieän thöïc haønh. Chaúng haïn trong Hoài giaùo tín höõu phaûi caàu nguyeän ngaøy 5 laàn, trong khi trong Kitoâ giaùo khoâng coù moät caáu truùc haèng ngaøy cöùng nhaéc nhö vaäy. Ñaây laø moät lôïi ñieåm hay moät thieáu soùt thöa thaày?
Ñaùp: Ñuùng vaäy nhöng tín höõu phaûi cho mình vaøi heïn hoø. Caàu nguyeän ban saùng vaø ban chieàu khoâng phaûi chæ ñöôïc thöïc thi bôûi caùc ñan só, nhöng bôûi taát caû moïi ngöôøi. Chæ caàn moät tö töôûng cuõng laø ñöôïc roài, vì Kitoâ giaùo thích ôû trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa, suy töôûng tröôùc Thieân Chuùa, laéng nghe tieáng Chuùa, taäp nhìn con ngöôøi vaø caùc bieán coá, caùc söï vaät vôùi ñoâi maét cuûa Thieân Chuùa. Kieåu caàu nguyeän naøy goïi laø chieâm nieäm, chuùng ta coù theå thöïc haønh trong moïi luùc, trong moïi hoaøn caûnh. Coù theå noùi vôùi thaùnh Basileo raèng lôøi caàu nguyeän kitoâ laø moät "nhaän thöùc veà Thieân Chuùa" hay caûm nhaän raèng Thieân Chuùa, hay nhaän ra raèng Thieân Chuùa ôû vôùi chuùng ta, nhìn chuùng ta, vaø lieân læ ñoå tinh yeâu cuûa ngaøi treân chuùng ta. Ñoù laø noøng coát cuûa lôøi caàu nguyeän kitoâ, vaø chaéc chaén laø khoâng caàn phaûi coù moät giôø giaác ñaâu.
Hoûi: "Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñeå khi caàu nguyeän chuùng ta khoâng phung phí nhieàu lôøi nhö daân ngoaïi thöôøng laøm (x. Mt 6,7), nhö Chuùa Gieâsu caûnh caùo, coù ñuùng theá khoâng thöa thaày?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng vaäy, coù nguy cô laø chuùng ta tröôït vaøo lôøi caàu nguyeän ngoaïi giaùo, maø nhaø vaên Lucrezio chaâm bieám goïi laø "söï meät nhoïc cuûa caùc thaàn linh vì nhieàu lôøi". Ñaây cuõng laø nguy cô kitoâ höõu coù theå gaëp, khi nghó raèng thuyeát phuïc Thieân Chuùa theo caùc öôùc mong cuûa mình, baét Chuùa theo yù rieâng cuûa mình, baèng caùch nhieàu lôøi. Teä hôn nöõa laø coù nhieàu lôøi caàu nguyeän trôû thaønh lôøi beùp xeùp thieâng lieâng, noùi xaáu noùi haønh ngöôøi khaùc tröôùc Thieân Chuùa. Khoâng! Ñieàu ñaàu tieân cuûa lôøi caàu nguyeän laø laéng nghe. Chæ caàn moät ít lôøi ñöôïc noùi leân vôùi söï kín ñaùo nhö Chuùa Gieâsu daõ daäy chuùng ta trong Kinh Laïy Cha. Ít lôøi xin, chính yeáu: löông thöïc vaø loøng thöông xoùt. Chuùng ta khoâng caàn gì khaùc!
Hoûi: Raát tieác laø trong thôøi ñaïi vi tính naøy phung phí lôøi noùi laø moät nguy cô lôùn. Ngaøy nay ngöôøi ta caàu nguyeän, laàn haït Maân Coâi, ñoïc kinh nhaät tuïng, chia seû caùc thieän ích thieâng lieâng vôùi caùc phöông tieän truyeàn thoâng. Phaûi coù caùc ñieàu kieän naøo ñeå söï ñoàng yù giöõa maùy moùc vi tính vaø lôøi caàu nguyeän coù theå hoaït ñoäng, thöa thaày Bianchi?
Ñaùp: Khoâng caàn phaûi tröø quyû caùc phöông tieän truyeàn thoâng, chuùng cuõng coù theå phuïc vuï lôøi caàu nguyeän. Chính toâi trong nhöõng luùc coâ ñôn hay bò beänh, toâi ñaõ nhaän ra raèng coù theå höôûng lôïi ích cuûa vieäc laàn haït. Nhöng roài lôøi caàu nguyeän phaûi voït leân töø cuoäc soáng, chöù caùc phöông tieän truyeàn thoâng khoâng ñöôïc ñoïc lôøi caàu nguyeän cho chuùng ta, maø phaûi laø cuoäc soáng ñöùc tin cuoäc soáng thöôøng ngaøy cuûa chuùng ta.
Chuùng ta söû duïng caùc phöông tieän truyeàn thoâng mieãn laø chuùng ta chuù yù ñeå ñöøng soáng baèng lôøi noùi, baèng caùc caûm xuùc, khoâng yeâu saùch lôøi caàu nguyeän phaûi trôû thaønh moät cuoäc trình dieãn. Lôøi caàu nguyeän maø Chuùa Gieâsu yeâu caàu laø lôøi caàu nguyeän thinh laëng: "Haõy caàu nguyeän trong bí maät, Thieân Chuùa Cha laø Ñaáng ôû trong bí maät seõ traû lôøi con" (x Mt 6,6),
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ cuõng noùi lôøi caàu nguyeän laø cuïc pin cuûa kitoâ höõu" (7-6-2016). Phaûi hieåu kieåu noùi aån duï naøy nhö theá naøo?
Ñaùp: Trong nghóa lôøi caàu nguyeän laø suoái nguoàn naêng löïc, söùc maïnh, noù ñi vaøo chieàu saâu, ñaøo xuoáng saâu, vaø laø khí giôùi toát nhaát maø chuùng ta coù ñeå ñöông ñaàu vôùi cuoäc soáng, caùc caùm doã, caùc thöû thaùch. Khoâng theå coù cuoäc soáng kitoâ maø khoâng coù lôøi caàu nguyeän. Tuy nhieân, phaûi chuù yù ñöøng bieán lôøi caàu nguyeän trôû thaønh moät söùc maïnh buøa chuù: noù luoân luoân laø moät ôn nhöng khoâng, maø Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho chuùng ta. Chính ôn thaùnh Chuùa canh taân lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta, chöù khoâng phaûi laø chuùng ta vôùi lôøi caàu nguyeän khôi daäy ôn thaùnh cuûa Chuùa.
Hoûi: Chính vì theá Ñöùc Thaùnh Cha môùi caûnh caùo raèng: "Lôøi caàu nguyeän khoâng phaûi laø moät chieác ñuõa thaàn" (25-5-2016). Tuy nhieân, neáu khoâng ñöôïc chôø ñôïi pheùp laï töø lôøi caàu nguyeän, thì coù ñöôïc pheùp than van vì thieáu hieäu quaû tích cöïc hay khoâng?
Ñaùp: Söï kieän laø thöôøng khi caùc öôùc mong cuûa chuùng ta khoâng giao thoa vôùi ñieàu Thieân Chuùa muoán cho thieän ích cuûa chuùng ta. Thieân Chuùa toân troïng söï töï do cuûa con ngöôøi, vaø khoâng baét eùp ñieàu kieän laø thuï taïo cuûa noù soáng trong theá giôùi naøy. Nhöng Chuùa Gieâsu ñaõ noùi vôùi chuùng ta raèng Thieân Chuùa ñaùp traû baèng caùch luoân luoân göûi Thaàn Khí cuûa Ngaøi ñeán cho chuùng ta, neáu chuùng ta xin (x. Lc 11,13). Khi ñoù coù theå xaûy ra laø chuùng ta caûm thaáy bò kieät löïc vì khoâng ñöôïc nhaän lôøi, nhöng khoâng phaûi vì theá maø Thieân Chuùa khoâng thöïc hieän caùc lôøi höùa cuûa Ngaøi.
Hoûi: Phaûi noùi gì veà phuïng vuï maø Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II goïi laø "Toät ñænh maø hoaït ñoäng cuûa Giaùo Hoäi höôùng tôùi, ñoàng thôøi laø suoái nguoàn phaùt sinh ra moïi söùc löïc cuûa Giaùo Hoäi". Coøn thieáu ñieàu gì cho cuoäc caûi caùch cuûa noù thöa thaày Bianchi?
Ñaùp: Phuïng vuï laø cung loøng nôi lôøi caàu nguyeän baét ñaàu, khoâng coù phuïng vuï lôøi caàu nguyeän caù nhaân trôû thaønh buaø chuù vaø khoâng ñaùp öùng ñöùc tin kitoâ. Chính vì phuïng vuï keâu môøi laéng nghe Lôøi Chuùa vaø nhaän laõnh Mình vaø Maùu Thaùnh Chuùa neân noù thaät söï laø cung loøng, trong ñoù lôøi caàu nguyeän caù nhaân coù theå lôùn leân. Ñoàng thôøi phuïng vuï cuõng laø toät ñænh cuûa lôøi caàu nguyeän, vaø trong tuaàn soáng lôøi caàu nguyeän cuõng phaûi höôùng tôùi Bí tích Thaùnh Theå Chuùa Nhaät laø "lôøi caàu cuûa caùc lôøi caàu". Dó nhieân, cuõng nhö khoâng thieáu caùc khoù khaên ñoái vôùi lôøi caàu caù nhaân, cuõng khoâng thieáu caùc khoù khaên ñoái vôùi phuïng vuï. Ñaõ coù moät cuoäc Caûi Caùch sau Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II, vaø vaãn coøn coù caùc khaùng cöï choáng laïi cuoäc Caûi Caùch ñoù. Nhöng chuùng ta haõy noùi söï thaät, hôn 50 naêm ñaõ qua roài, theá giôùi ñaõ raát laø thay ñoåi, chuùng ta ñang ôû trong moät neàn nhaân chuûng hoïc môùi, ngoân ngöõ hoaøn toaøn khaùc, theá maø chuùng ta coøn ñang töï hoûi ñaây coù phaûi laø tröôøng hôïp phaûi ñi ñeán moät thay ñoåi ngoân ngöõ hay khoâng - vôùi taát caû söï thaän troïng coù theå - bôûi vì caùc theá heä môùi hoaøn toaøn xa laï vôùi caùc ngoân ngöõ truyeàn thoáng? Khoâng coù cuoäc Caûi Caùch phuïng vuï thì coù nguy cô laø Giaùo Hoäi caøng suy yeáu hôn, bôûi vì caùc theá heä môùi khoâng ñöôïc thu huùt bôûi caùc coâng thöùc vaø caùc leã nghi, ngaøy caøng ít tham döï phuïng vuï hôn, nhöng traùi laïi noù tuyeät ñoái caàn thieát.
(Oss. Rom. 20-21 Marzo 2017)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)