Giaùo Hoäi Myanmar tröôùc thaûm caûnh
cuûa nhoùm hoài thieáu soá Rohingya
Giaùo Hoäi Myanmar tröôùc thaûm caûnh cuûa nhoùm hoài thieáu soá Rohingya.
Myanmar (Vat. 14-02-2017) - Trong buoåi tieáp kieán chung 8,000 tín höõu vaø du khaùch haønh höông naêm chaâu saùng thöù tö muøng 8 thaùng 2 naêm 2017, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ môøi goïi moïi ngöôøi caàu nguyeän cho caùc tín höõu hoài thieåu soá thuoäc chuûng toäc Rohingya beân Myanmar. Ngaøi noùi: "Hoï bò ñaùnh ñuoåi khoûi Myanmar vaø lang thang ñaây ñoù vì khoâng coù ai muoán tieáp nhaän hoï. Hoï laø ngöôøi daân toát laønh, yeâu chuoäng hoaø bình, hoï laø caùc anh chò em toát laønh. Töø nhieàu naêm nay hoï phaûi ñau khoå: bò tra taán, bò gieát cheát, chæ ñôn sô vì hoï tieáp tuïc soáng truyeàn thoáng vaø nieàm tin hoài giaùo cuûa hoï."
Rohingya laø moät boä laïc thieåu soá hoài goàm 1.3 trieäu ngöôøi soáng taïi mieàn baéc bang Rakhine, nhöng töø tröôùc tôùi nay bò chính quyeàn Myanamar coi laø nhöõng ngöôøi Bangladesh di cö baát hôïp phaùp. Maëc duø töø naêm 2016 tôùi nay chính quyeàn do ñaûng ñoái laäp cuûa baø thuû töôùng Aung San Suu Kyi caàm ñaàu ñaõ trieäu taäp hoäi nghò hoaø giaûi vôùi caùc saéc toäc thieåu soá hoài thaùng 9 naêm 2016, nhöng xem ra hoäi nghò ñaõ khoâng coù aûnh höôûng gì treân cuoäc soáng cuûa caùc nhoùm chuûng toäc thieáu soá naøy, trong ñoù coù ngöôøi Rohingya. Hoài naêm 2012 caùc ñaøn aùp taøn baïo cuûa chính quyeàn quaân ñoäi ñaõ khieán cho khoaûng 100,000 ngöôøi Rohingya phaûi boû laøng maïc, nhaø cöûa, ruoäng vöôøn vaøo soáng trong caùc traïi tî naïn, khoâng coù quyeàn ñöôïc hoïc haønh, giaùo duïc, khoâng ñöôïc saên soùc söùc khoûe vaø khoâng coù quyeàn coâng daân. Cuoäc leo thang baïo löïc xaûy ra töø ngaøy muøng 9 thaùng 10 naêm ngoaùi, khi vaøi traêm ngöôøi Rohingya vuõ trang dao röïa, cung teân vaø gaäy goäc taán coâng ba ñoàn an ninh. Chính quyeàn cho bieát ñaõ coù 100 ngöôøi thieät maïng. Vaøo haï tuaàn thaùng gieâng quaân ñoäi ñaõ duøng tröïc thaêng chieán ñaáu choáng laïi nhoùm noåi loaïn. Tình hình caêng thaúng vì caùc chieán binh thuoäc nhoùm vuõ trang hoài "Harakah al-Yaqin Hay" cuûng coá söï hieän dieän cuûa hoï trong caùc laøng cuûa ngöôøi Rohingya, chieâu moä tín ñoà gia nhaäp phong traøo du kích, vaø ñuïng ñoä vôùi quaân ñoäi. Trong soá caùc chieán binh cuûa nhoùm naøy cuõng coù ngöôøi ñeán töø A raäp Sauñi. Tuy nhieân söï giaän döõ cuûa daân chuùng baét nguoàn töø caûnh soáng baát coâng, ngheøo tuùng baàn cuøng vaø ñaøn aùp hoï phaûi gaùnh chòu töø bao thaäp nieân qua. Trong bang Rakhine coù tôùi 3 trieäu daân, nhöng coù tôùi 78% khoâng coù ñieän vaø caùc cô caáu haï taàng cuõng nhö tröôøng hoïc. Caùc cuoäc ñuïng ñoä ñaõ khieán cho haøng traêm ngöôøi bò gieát, 1,000 ngoâi nhaø cuûa ngöôøi Rohingya bò quaân ñoäi chính phuû ñoát phaù bình ñòa.
Moät baûn töôøng trình môùi ñaây cuûa Vaên phoøng baûo veä nhaân quyeàn cuûa toå chöùc Lieân Hieäp Quoác cho bieát ñaõ thu thaäp chöùng töø cuûa 220 nhaân chöùng toá caùo caùc vuï taøn saùt ñaøn baø, ngöôøi giaø vaø treû em, cuõng nhö caùc vuï haõm hieáp phuï nöõ vaø baïo löïc do quaân ñoäi Myanmar thöïc hieän coù heä thoáng treân bình dieän roäng raõi. Trong caùc ngaøy töø muøng 9 ñeán 20 thaùng gieâng baø Yanghee Lee ngöôøi Nam Haøn, töôøng trình vieân ñaëc bieät cuûa Lieân Hieäp Quoác veà tình hình nhaân quyeàn taïi Myanmar, ñaõ vieáng thaêm nöôùc naøy vaø baùo ñoäng tình hình theâ thaûm chuûng toäc Rohingya ñang phaûi soáng. Töø nhieàu thaäp nieân qua hoï ñaõ bò chính quyeàn kyø thò vaø baùch haïi vaø hoï cuõng laø naïn nhaân cuûa caùc nhoùm phaät giaùo aùi quoác yeâu caàu truïc xuaát ngöôøi Rohingya khoûi Myanmar. Ñaõ coù ít nhaát 100,000 ngöôøi chaïy troán sang caùc nöôùc laùng gieàng, vaø chæ noäi trong tuaàn ñaàu thaùng gieâng 2017 ñaõ coù ít nhaát 22 ngaøn ngöôøi di cö laùnh naïn, sau khi quaân ñoäi chính phuû baét ñaàu cuoäc taán coâng trong vuøng baéc bang Rakhine ñeå truy luøng caùc ngöôøi noåi loaïn. Theo nhieàu toå chöùc phi chính quyeàn, ñaây laø toäi phaïm choáng laïi nhaân loaïi. Trong khi ñoù coù 150,000 ngöôøi Rohingya töø laâu phaûi soáng trong caùc traïi tî naïn. Linh Muïc Stephen Chit Thein, thuoäc giaùo phaän Pyay, bao goàm caû bang Rakhine, sinh quaùn taïi vuøng Settwe, nôi coù ngöôøi Rohingya sinh soáng, cho bieát raát khoù truyeàn thoâng vôùi hoï, vì hoï khoâng noùi tieáng Birma. Chuùng toâi raát lo aâu cho soá phaän cuûa hoï vì trong vuøng naøy khoâng coù tín höõu coâng giaùo vaø khoâng coù caùc linh muïc. Chæ coù tín höõu phaät giaùo. Chuùng toâi bieát tình hình cuûa hoï raát ngaët ngheøo vaø toû tình lieân ñôùi vôùi hoï, nhöng thaät khoù maø trôï giuùp hoï.
Linh Muïc Nereus Tun Min, giaùm ñoác Caritas giaùo phaän Pyay, cho bieát "Giaùo Hoäi coâng giaùo coù caùc cô caáu vaø nhieàu toå chöùc nhö toå chöùc Caritas, nhöng khoâng theå hoaït ñoäng, vì chính quyeàn khoâng cho pheùp chuùng toâi ñeán caùc vuøng naøy hay ñeán caùc traïi tî naïn. Khoâng coù toå chöùc toân giaùo naøo ñöôïc pheùp trôï giuùp hoï, chæ coù vaøi toå chöùc phi chính quyeàn quoác teá coù theå ñem ñoà cöùu trôï nhaân ñaïo tôùi cho hoï. Vaø raát buoàn laø chuùng toâi chæ laø khaùn giaû cuûa cuoäc khuûng hoaûng nhaân ñaïo to lôùn naøy. Chuùng toâi bieát laø caùc anh chò em Rohingya raát ñau khoå. Chuùng toâi bieát caùc vaán ñeà cuûa hoï, baét ñaàu töø söï kieän chính quyeàn khoâng thöøa nhaän hoï, vaø ñaây laø nguyeân do gaây ra moïi vaán ñeà khaùc vôùi caùc haäu quaû raát tai haïi cho caùc anh chò em Rohingya". Cha Tun Min giaùm ñoác Caritas keát luaän: "Khi nghó ñeán söï hieän dieän cuûa baø ñaëc söù veà nhaân quyeàn cuûa Lieân Hieäp Quoác, ñieàu coù theå yeâu caàu ñoù laø taân chính quyeàn coäng taùc ñeå chaën ñöùng caûnh baïo löïc gia taêng vaø trôï giuùp ñeå giaûi quyeát tình traïng khoâng theå chòu ñöïng noåi nöõa, vaø ñeà ra caùc bieän phaùp laøm sao ñeå caùc quyeàn con ngöôøi vaø nhaân phaåm cuûa moïi ngöôøi ñöôïc toân troïng".
Trong quaù khöù caùc Giaùm Muïc Myanmar cuõng ñaõ nhieàu laàn leân tieáng beânh vöïc quyeàn lôïi cuûa chuûng toäc Rohingya. Khi noùi ñeán giai ñoaïn môùi cuûa daân chuû ñaõ ñöôïc khai maøo, vaø aùm chæ caùc haønh ñoäng baïo löïc cuûa caùc nhoùm phaät giaùo cuoàng tín ñoái vôùi caùc tín höõu hoài Rohingya, cuõng nhö söï thuø nghòch cuûa chính quyeàn ñoái vôi hoï, Ñöùc Hoàng Y Charles Bo, Toång Giaùm Muïc Yangoon khaúng ñònh: "Gieo vaõi thuø haän laø khöôùc töø luaät phaùp. Trong tình traïng naøy vaø caùc tình traïng khoù khaên vaø xung ñoät xaõ hoäi khaùc, tín höõu coâng giaùo Birmani coù boån phaän ñeâm loøng thöông xoùt ñeán vaø loan baùo loøng thöông xoùt cho moïi ngöôøi".
Hoài cuoái naêm 2016 chính Ñöùc Hoàng Y ñaõ ñeà nghò moïi toân giaùo vaø toaøn daân Myanmar laøm cho naêm 2017 trôû thaønh Naêm cuûa Hoøa Bình. Trong lôøi keâu goïi Ñöùc Hoàng Y noùi: "Ñaõ ñeán luùc chuùng ta, moïi toân giaùo vaø moïi nhoùm chuûng toäc phaûi hieäp nhaát vôùi nhau ñeå khieán cho naêm 2017 trôû thaønh Naêm cuûa Hoaø Bình. Hoaø bình laø ñieàu coù theå thöïc hieän ñöôïc qua coâng lyù. Hoaø bình coù theå ñöôïc qua vieäc thöông thuyeát. Chuùng toâi keâu môøi moïi toân giaùo laáy ngaøy muøng moät thaùng gieâng naêm 2017 laøm ngaøy aên chay caàu nguyeän cho hoaø bình. Chuùng ta haõy laøm sao ñeå moïi tín höõu ñoâng ñaûo lui tôùi caùc ñan vieän, nhaø thôø, chuøa chieàn vaø ñeàn thôø hoài giaùo cuûa chuùng ta ñem theo caùc bieåu ngöõ vaø côø vôùi caâu "Chaám döùt moïi cuoäc chieán" Chuùng ta haõy tìm caùch soáng ngaøy naøy trong caàu nguyeän vaø chay tònh cho hoaø bình, ñeå thay ñoåi con tim cuûa taát caû moïi ngöôøi. Caàn caáp thieát chaám döùt caùc cuoäc chieán maø Myanmar ñang phaûi soáng, vaø khieán cho naêm 2017 laø naêm cuûa hoøa bình. Hôõi caùc anh chò em nöôùc Myanmar, chuùng ta seõ chaøo nhau "chuùc möøng naêm môùi haïnh phuùc". Haèng naêm chuùng ta ñeàu chaøo nhau vôùi söù ñieäp naøy. Nhöng thaät ra khoâng coù haïnh phuùc trong nhieàu phaàn cuûa ñaát nöôùc naøy. Chieán tranh tieáp dieãn taïi nhieàu vuøng. Hôn nöõa ñoái vôùi hôn 200,000 ngöôøi tî naïn trong caùc traïi, ñaây seõ khoâng phaûi laø moät naêm môùi haïnh phuùc. Chieán tranh ñaõ baét ñaàu caùch ñaây 60 naêm vaãn coøn tieáp dieãn döõ doäi... Caùc nöôùc laùng gieàng cuûa chuùng ta nhö Campuchia vaø Vieät Nam ñang treân ñöôøng tieán tôùi hoaø bình vaø thònh vöôïng. Trong khi taïi Myanmar chuùng ta coøn bò loâi cuoán vaøo trong moät traän chieán khoâng thaéng ñöôïc. Daân chuùng haáp hoái vaø cöôõng böùc di taûn laø caùc haäu quaû duy nhaát cuûa baïo löïc. Ña soá daân chuùng thinh laëng ñaõ chæ laø khaùn giaû cuûa moät cuoäc chieán kinh nieân taïi Myanmar. Giôø ñaây chuùng ta taát caû haõy cuøng nhau hieäp nhaát, cho moät neàn hoaø bình ñích thöïc".
Trong söù ñieäp Giaùng Sinh 2016 Ñöùc Hoàng Y Bo nhaéc laïi bieán coá Chuùa Gieâsu Kitoâ Con Thieân Chuùa giaùng sinh laøm ngöôøi ñeå ôû giöõa chuùng ta vaø ñem bình an ñeán cho nhaân loaïi. Leã Giaùng Sinh laø leã cuûa bình an. Söù ñieäp caùc thieân thaàn loan baùo laø söù ñieäp bình an: bình an cho moïi ngöôøi thieän taâm, bình an cho töøng ngöôøi trong chuùng ta, bình an trong gia ñình, bình an cho quoác gia. Nhöng ngaøy nay bình an vuoät thoaùt vì caùi gian aùc cuûa moät chuû tröông kyø thò ñaâm reã saâu trong theá giôùi. Chuùng ta seõ khoâng bao giôø troâng thaáy bình an trong bang Kachin vaø trong bang Rakhine, cho tôùi khi naøo chuùng ta khoâng ñeå cho tình yeâu cuûa Thieân Chuùa thaéng theá trong cuoäc soáng. Ñoái vôùi con ngöôøi chuû tröông kyø thò chuûng toäc laø moät vaán ñeà tinh thaàn. Baèng moïi giaù chuùng ta phaûi traùnh söï chia reõ ñoù ñaõ khieán cho nhaân loaïi ñau khoå bieát bao trong theá kyû tröôùc. Chuùng ta taïi Myanmar laø moät quoác gia beù nhoû, chuùng ta thaám ñaãm nöôùc maét cuûa chieán tranh vaø thuø haän. Chæ ttong 60 naêm lòch söû chuùng ta ñaõ soáng 22 cuoäc chieán, vaø giôø ñaây vaãn coøn coù ba chieán cuoäc tieáp tuïc. Trong 60 naêm qua chuùng ta ñaõ choân caát haøng ngaøn maïng soáng trong caùc chieán cuoäc naøy cuûa thuø haän laøm cho haøng trieäu ngöôøi phaûi di taûn vaø huyû hoaïi giôùi treû cuûa chuùng ta. Ngay trong luùc naøy ñaây haøng ngaøn ngöôøi di taûn khoâng coù nhaø nhö Chuùa Gieâsu. Hoï soáng trong caùc traïi tî naïn ôû Rakhine, Ka chin vaø Shan, hay trong caùc traïi tî naïn ôû bieân giôùi. Lòch söû Giaùng Sinh laïi taùi dieãn. Moät gia ñình ngheøo khoâng tìm ra nôi truù aån, vaø caùc treû em phaûi sinh ra trong caùc tuùp leàu. Giaùo Hoäi ñaõ luoân luoân nhaán maïnh raèng: neáu baïn muoán hoaø bình, haõy hoaït ñoäng cho coâng lyù. Coâng lyù phaûi chaûy ra nhö moät doøng soâng ñeå ñeán bôø hoøa bình. Hoaø bình ñích thaät laø thöøa nhaän raèng taát caû moïi coâng daân cuûa quoác gia naøy laø anh chò em vôùi nhau. Chuùng ta laø 135 boä laïc phaûi bình ñaúng vôùi nhau. Quoác gia naøy coù ñuû taøi nguyeân cho taát caû moïi coâng daân. ÑHY caàu chuùc cho Myanmar ñöôïc soáng trong bình an. Shalom bình an thì hôn vaéng boùng xung ñoät raát nhieàu! Shalom laø haøi hoaø, toaøn veïn, laø ôn cöùu roãi vaø haïnh phuùc cho toaøn vuõ truï. Hoaït ñoäng cho hoaø bình laø moät boån phaän luaân lyù. Chuùng ta caàu mong raèng chính quyeàn, quaân ñoäi, caùc nhoùm vuõ trang chaán döùt chieán tranh. Hoaø bình seõ ñem laïi thònh vöôïng. Chuùng ta haõy caàu nguyeän cho hoaø bình taïi Myanmar. Haõy ñeå cho Chuùa Thaùnh Thaàn linh höùng taát caû moïi vò laõnh ñaïo cuûa chuùng ta ñeå taùi laäp hoaø bình vaø hy voïng cho quoác gia".
Tuy nhieân, tình hình chieán söï vaø an ninh vaãn khoâng khaû quan. Ñaõ coù hai kitoâ höõu Kachin bò maát tích töø leã Giaùng Sinh. Ñoù laø oâng Damdaw Nawng Lat vaø Langjaw Gam Seng. Hai oâng ñaõ laøm vieäc nhö laø höôùng daãn vieân cho caùc nhaø baùo trong bang Kachin vaø ñaõ chæ cho caùc nhaø baùo moät nhaø thôø coâng giaùo bò quaân ñoäi chính phuû boû bom phaù huyû. Ngöôøi ta cho raèng hai oâng ñaõ bò quaân ñoäi baét coùc ñeå traû thuø. Linh Muïc Joseph Yung Wa thuoäc giaùo phaän Myitkyina, thuû phuû bang Kachin cho bieát caùc traän ñaùnh nhau vaãn tieáp dieãn khieán cho thöôøng daân raát khoå sôû. Tình hình coøn raát caêng thaúng. Soá ngöôøi tî naïn gia taêng, vaø cuoäc soáng voâ cuøng khoù khaên. Daân chuùng tuyeät voïng. Taïi Myitkyina Giaùo Hoäi lo cho hai traïi tî naïn vaø trôï giuùp hôn 5,000 ngöôøi. Toå chöùc lieân ñôùi kitoâ quoác teá cuõng maïnh meõ toá caùo vuï maát tích cuûa hai tín höõu kitoâ vaø caùc vuï vi phaïm nhaân quyeàn töø phía quaân ñoäi chính phuû, vaø yeâu caàu nhaø nöôùc can thieäp ñeå laøm saùng toû vaán ñeà. Trong moät thoâng caùo göûi haõng thoâng taán FIDES cuûa Boä Truyeàn Giaùo toå chöùc cho bieát nhieàu vuï vi phaïm quyeàn con ngöôøi ñaõ vaø ñang tieáp tuïc xaûy ra trong ba bang Rakhine, Kachin vaø Shan, laø nôi quaân ñoäi chính phuû phaïm caùc toäi choáng laïi nhaân loaïi vaø thi haønh chính saùch thanh loïc chuûng toäc, nhaát laø ñoái vôùi nhoùm thieåu soá hoài Rohingya. Ngaøy 30 thaùng gieâng oâng U Ko Ni, ngöôøi hoài, coá vaán cuûa Ñaûng Lieân minh quoác gia vaø baø Aung San Suu Kyi trong vieäc taûi toå hieán phaùp, ñaõ bò aùm saùt ngoaøi phi truôøng Rangoon, khi oâng vöøa ñi thaêm Indonesia veà. OÂng laø moät luaät sö noåi tieáng vaø laø moät trong caùc nhaân vaät quan troïng trong giôùi hoài giaùo. Luaät sö U Ko Ni laø ngöôøi maïnh meõ uûng hoä tö do toân giaùo vaø hoaø hôïp lieân toân taïi Myanmar vaø laø moät tieáng noùi hieám coù trong giôùi chính trò beânh vöïc quyeàn cuûa ngöôøi hoài Rohingya ñang bò chính quyeàn kyø thò vaø baùch haïi. Vuï aùm saùt oâng laø moät ñaùnh phaù vieãn töôïng hoaø bình vaø daân chuû taïi Myanamar, vaø laø moät taán kích tröïc tieáp choáng laïi thôøi kyø chuyeån tieáp daân chuû taïi nöôùc naøy. Noù cuõng cho thaáy tình hình caêng thaúng vaø baàu khí nguy hieåm vaø an ninh baáp beânh taïi Myanmar hieän nay.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)