Giaùo Hoäi Philippines trong noã löïc
phuïc vuï daân ngheøo vaø thaêng tieán nhaân quyeàn
Giaùo Hoäi Philippines trong noã löïc phuïc vuï daân ngheøo vaø thaêng tieán nhaân quyeàn.
Manila (Vat. 7-02-2017) - Hoài trung tuaàn thaùng gieâng naêm 2017 toå chöùc "Toâng Ñoà Loøng Thöông Xoùt Quoác Teá" ñaõ nhoùm hoäi nghò laàn thöù tö taïi Manila thuû ñoâ Philippines veà ñeà taøi "Giaù trò cuûa söï soáng vaø caùc quyeàn con ngöôøi". Hoäi nghò ñöôïc trieäu taäp trong tình hình cuûa Philippines ñang phaûi traûi qua moät cuoäc khuûng hoaûng veà caùc quyeàn con ngöôøi, gaây ra bôûi cuoäc chieán choáng ma tuyù do chính quyeàn cuûa toång thoáng Rodrigo Duterte phaùt ñoäng. Hoäi nghò ñaõ dieãn ra taïi ñaïi hoïc thaùnh Toma, do caùc tu só doøng Ña Minh ñieàu khieån. Tham döï hoäi nghò ñaõ coù ñoâng ñaûo caùc linh muïc, tu só nam nöõ, thaønh vieân caùc hoäi ñoaøn giaùo daân, caùc chuyeân vieân vaø giôùi chöùc caùc hieäp hoäi baûo veä söï soáng vaø caùc quyeàn con ngöôøi.
Trong moät cuoäc phoûng vaán daønh cho haõng tin Fides cuûa Boä Truyeàn Giaùo Ñöùc Cha Ruperto Santos, Giaùm Muïc giaùo phaän Balanga, khaúng ñònh raèng: loøng thöông xoùt hoaøn toaøn khaùc vôùi moät taâm tình tröøu töôïng, noù laø ñaëc tính cuûa Thieân Chuùa, laø Ñaáng traân troïng con ngöôøi, traân troïng giaù trò vaø caùc quyeàn cuûa noù. Loøng thöông xoùt gaén lieàn vôùi söï soáng, yeâu thöông söï soáng vaø baûo veä söï soáng. Noù luoân luoân taäp trung nôi söï soáng".
Caùc giaùo daân tham döï hoäi nghò ñaõ cho bieát hoï seõ toå chöùc "Cuoäc tuaàn haønh cho söï soáng" treân caùc ñöôøng phoá thuû ñoâ Manila vaøo ngaøy 18 thaùng hai naøy. Trong thoâng caùo coâng boá hoï maïnh meõ leân aùn chính saùch taøn saùt nhöõng ngöôøi bò tình nghi laø buoân baùn ma tuyù, maø khoâng caàn xeùt xöû vaø khoâng cho hoï coù quyeàn vaø cô may ñöôïc bieän hoä. Töø khi toång thoáng Rodrigo Duterte phaùt ñoäng cuoäc chieán choáng buoân baùn ma tuyù vaø khích leä daân chuùng gieát caùc ngöôøi buoân ma tuyù tôùi nay, ñaõ coù 6,200 ngöôøi bò saùt haïi, vaø chæ noäi trong thaùng 12 naêm 2016 ñaõ coù 1,000 ngöôøi bò gieát. Thoâng caùo coù ñoaïn vieát: "Chuùng toâi laø giaùo daân coâng giaùo Philippines muoán phaûn ñoái choáng laïi taát caû moïi hình thöùc ñe doïa söï soáng vaø phaåm giaù con ngöôøi do caùc toå chöùc vaø chính quyeàn kinh teá xaõ hoäi vaø chính trò phaùt ñoäng. Chuùng toâi muoán noùi vôùi chính phuû chuùng toâi raèng chuùng toâi choáng laïi neàn vaên hoùa cheát choùc naøy".
Trong thôøi gian qua Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Philippines cuõng ñaõ nhieàu laàn leân tieáng pheâ bình ñöôøng loái chính trò naøy cuûa toång thoáng Duterte. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi phoø chính quyeàn ñaây laø moät "thaønh coâng lôùn" trong traän chieán choáng laïi teä naïn buoân baùn ma tuyù töø nhieàu naêm nay ñang hoaønh haønh vaø laøm baêng hoaïi xaõ hoäi Philippines, nhaát laø ñang gieát cheát caùc theá heä treû. Cuõng nhö chính quyeàn hoï cho raèng vieäc tröïc tieáp thuû tieâu nhöõng ngöôøi buoân baùn ma tuyù coù hieäu quaû toát vaø nhanh hôn. Nhöng giaûi phaùp naøy coù caùi gì ñoù "taøn aùc vaø baát coâng", vì khoâng cho nhöõng ngöôøi bò tình nghi phaïm toäi buoân baùn ma tuyù cô may vaø quyeàn ñöôïc bieän hoä trong moät cuoäc xöû aùn theo caùc nguyeân taéc cuûa coâng lyù vaø caùc quyeàn con ngöôøi.
Linh Muïc Shay Cullen, thöøa sai ngöôøi Ailen, laø ngöôøi thaønh laäp vaø laø giaùm ñoác trung taâm "Naïn nhaân" vôùi caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi trôï giuùp caùc ngöôøi treû bò boû rôi, caùc phuï nöõ bò khai thaùc vaø ngöôøi nghieän ma tuyù, ñaõ toû ra raát aâu lo, vì chieán dòch naøy vöøa taøn aùc vöøa deã bò laïm duïng cho caùc vuï thanh toaùn tö thuø, baát coâng vaø chaø ñaïp caùc quyeàn con ngöôøi. Cha cho bieát trong caùc thaùng qua cuøng vôùi tieáng noùi cuûa caùc Giaùm Muïc, ñaõ coù nhieàu toå chöùc phi chính quyeàn leân tieáng phaûn ñoái chính saùch naøy cuûa toång thoáng Duterte, tuy xem ra noù ñöôïc 76% ngöôøi daân Philippines taùn ñoàng. Quoác hoäi coù theå thoâng qua quyeát ñònh cuûa toång thoáng Duterte muoán taùi laäp aùn töû hình cho nhöõng ngöôøi maéc toäi buoân baùn ma tuyù. Thaät ra coù taát caû caùc lyù do vaø baèng chöùng cho thaáy aùn töû hình khoâng khieán cho caùc tay toäi phaïm vaø toå chöùc buoân baùn ma tuyù sôï haõi giaûm bôùt caùc hoaït ñoäng cuûa hoï. Vieäc gieát haïi naøy cuõng gaây ra caùi cheát cho nhöõng ngöôøi voâ toäi vaø bò tình nghi, maø khoâng coù baèng chöùng roõ raøng, vaø nhaát laø vì daân ngheøo khoâng coù khaû naêng taøi chaùnh ñeå thueâ traïng sö baøo chöõa cho hoï. Chính saùch naøy cuûa nhaø nöôùc taøn aùc, vì noù khoâng cho coâng daân quyeàn ñöôïc baøo chöõa vaø soáng soùt, vaø nhaát laø noù choáng laïi söï soáng thaùnh thieâng vaø phaåm giaù con ngöôøi. Caùc vu xöû aùn cuõng laø moät caùch hôïp hieán ñeå thuû tieâu moät ngöôøi bò keát aùn, nhöng caùc vuï haønh quyeát nhanh goïn laø caùc vuï vi phaïm nhaân quyeàn traàm troïng. Gieát haøng ngaøn ngöôøi moãi thaùng khoâng phaûi laø moät söï hieän ñaùng coi thöôøng. Theo cha Cullen noù laø moät aùn töû taøn aùc nhaát maø ngöôøi ta thi haønh moãi ngaøy. Noù laø moät toäi phaïm quaùi ñaûn nhaèm choáng laïi caùc ngöôøi buoân baùn ma tuyù nhoû beù. Nhöõng ngöôøi bò toá caùo khoâng coù quyeàn töï baûo veä choáng laïi nhöõng keû toá caùo hoï, nhö ñöôïc xaùc ñònh trong Hieáp Phaùp Philippines. Caùc quyeàn aáy ñaõ bò ñình chæ, vaø thaùch ñoá ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi ngaøy nay laø taùi thöïc thi chuùng. Caàn phaûi yeâu caàu ngöng ngay caùc vuï taøn saùt vaø baïo löïc ñang gieát cheát bieát bao nhieâu ngöôøi vaø choáng laïi nhaân quyeàn.
Hoài ñaàu thaùng gieâng naêm 2017, Ñöùc Hoàng Y Luis Antonio Tagle, Toång Giaùm Muïc Manila, ñaõ kyù moät thoaû hieäp keát tình huynh ñeä giöõa toång giaùo phaän Manila vaø "Noâng traïi hy voïng" laø trung taâm tieáp ñoùn ngöôøi nghieän ma tuyù vaø trôï giuùp hoï cai nghieän ñeå thoaùt ra khoûi voøng kieàm toaû cuûa naïn nghieän ngaäp ma tuyù. Trung taâm naøy laø moät noâng traïi, nôi nhöõng ngöôøi nghieän ma tuyù coù theå laøm vieäc vaø hoïc ngheà trong thôøi gian cai nghieän.
Thoaû hieäp ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Tagle kyù vôùi linh muïc Hans Stapel, ngöôøi Bæ, giaùm ñoác trung taâm, sau thaùnh leã cöû haønh taïi nhaø thôø chính toaø Manila ngaøy muøng 8 thaùng gieâng naêm 2017. Tuyeân boá trong dòp naøy Ñöùc Hoàng Y Toång Giaùm Muïc Manila aùm chæ vieäc phuïc hoài caùc ngöôøi nghieän ma tuyù vaø taùi hoäi nhaäp hoï vaøo cuoäc soáng gia ñình vaø xaõ hoäi vaø noùi: "Trong moãi moät cuoäc soáng ñeàu coù nieàm hy voïng." Ñoàng tình vôùi Ñöùc Hoàng Y cha Stapel khaúng ñònh: " Caùc baïn treû coù theå ra khoûi boùng toái. Chuùa Gieâsu Kitoâ maïnh meõ hôn ma tuyù". Cha cho bieát hieän nay toå chöùc cuûa cha hieän dieän trong nhieàu thaønh phoá khaùc taïi Philippines nhö Milagros, Masbatel vaø Naga City. Trong töông lai cha seõ môû trung taâm taïi nhieàu thaønh phoá khaùc nöõa taïi Philippines. Toå chöùc "Noâng traïi hy voïng" ñaõ ñöôïc thaønh laäp hoài naêm 1983 taïi Sao Paolo beân Brasil, vaø giôø ñaây coù hôn 100 coäng ñoaøn cai nghieän taïi caùc nöôùc Mozambic, Paraguay, Argentina, Guatemala, Meâhicoâ, Ñöùc vaø Boà Ñaøo Nha.
Linh Muïc Anton Pascual, giaùm ñoác Caritas Manila, cho bieát muïc ñích cuûa thoaû hieäp noùi treân laø thaêng tieán söï coäng taùc giöõa noâng traïi hy voïng vaø toång giaùo phaän trong vieäc ñaåy maïnh moät chöông trình ñaõ ñöôïc Caritas baét ñaàu tröôùc ñaây trong vieäc ñoàng haønh vôùi caùc ngöôøi nghieän ma tuyù vaø gia ñình hoï, qua moät loä trình ñaøo tao tinh thaàn, coá vaán, vaø caùc döï aùn trôï giöùp vaø huaán ngheä. Thoaû hieäp cuõng muoán laø caâu traû lôøi cho chieán dòch loaïi tröø toäi buoân baùn ma tuyù do toång thoáng Rodrigo Duterte ñeà xöôùng. Maëc duø coù caùc pheâ bình cuûa caùc toå chöùc phi chính quyeàn ñoái vôùi thaùi ñoä cuûa caûnh saùt vaø caùc nhoùm "tænh thöùc" haï saùt nhöõng ngöôøi buoân baùn ma tuyù hay bò tình nghi buoân baùn ma tuyù, trong 6 thaùng qua chính quyeàn ñaõ gieát 6,200 ngöôøi. Giaùo Hoäi muoán chöùng minh cho caùc cô caáu chính quyeàn thaáy raèng con ñöôøng chieán ñaáu choáng laïi ma tuyù laø gaây yù thöùc vaên hoùa, phuïc hoài vaø taùi hoäi nhaäp caùc ngöôøi nghieän ma tuyù vaøo trong cuoäc soáng xaõ hoäi, chöù khoâng phaûi laø loaïi boû vaø thuû tieâu hoï.
Song song Giaùo Hoäi Philippines cuõng daán thaân haøng ñaàu trong vieäc thaêng tieán cuoäc soáng cuûa daân ngheøo. Vì naïn ngheøo tuùng laø moät trong caùc lyù do khieán cho caùc treû em vaø ngöôøi treû deã trôû thaønh moài ngon cuûa caùc toå chöùc toäi phaïm buoân baùn ma tuyù, duï doã caùc em gia nhaäp caùc baêng ñaûng buïi ñôøi vaø baùn ma tuyù cho chuùng. Ñieån hình nhö coâng vieäc cuûa caùc thöøa sai doøng "Coâng trình nhoû beù cuûa Chuùa Quan Phoøng" Italia. Vaøo thaùng 10 naêm 1991 hai linh muïc cuûa doøng ñaõ cuøng hai giaùo daân tôùi Philippines trong vuøng "Nuùi khoùi - Smockey Mountain" trong khu vöïc Tondo, laø nôi ñoå raùc cuûa thuû ñoâ Manila, vaø caùc vò ñaõ baét ñaàu coâng taùc toâng ñoà muïc vuï taïi ñaây vôùi raát nhieàu khoù khaên.
Cha Oreste Ferrari cho bieát: khi chuùng toâi tôùi ñaây thì khu ñoå raùc taïi Tondo naøy ñaõ bò ñoùng cöûa, vì noù ôû quaù gaàn thaønh phoá vaø ngöôøi ta dôøi noù tôùi vuøng Payatas, nôi caùc tu só doøng thaùnh Vinh Sôn ñeán soáng vôùi daân ngheøo treân chính khu vöïc ñoå raùc, trong khi chuùng toâi soáng trong vuøng beân caïnh. Ñaây laø caùc vuøng môùi, baát hôïp phaùp vaø khoâng laønh maïnh, nhöng coù tôùi gaàn 100 ngaøn ngöôøi sinh soáng vaø laøm vieäc löôïm raùc trong ñoù coù 40 ngaøn thuoäc giaùo xöù chuùng toâi coi soùc. Trong naêm ñaàu tieân chuùng toâi thaønh laäp vaøi vöôøn treû, vaø naêm thöù ba vôùi söï trôï giuùp cuûa moät nöõ tu ngöôøi Ñöùc, chuùng toâi thaønh laäp moät traïm y teá trôï giuùp caùc beänh nhaân lao phoåi vaø caùc beänh thoâng thöôøng vì vuøng naøy bò oâ nhieãm naëng. Vaøo naêm thöù tö chuùng toâi thaønh laäp moät trung taâm ñaøo taïo caùch ñoù 15 caây soá vaø moät nhaø tieáp ñoùn caùc treû em taøn taät, hieän nay ñöôïc goïi laø "Cottolengo Philippines".
Cha Ferrari cho bieát theâm laø hieän nay doøng coù 9 tu só laøm vieäc taïi ba nôi: taïi Payatas coù giaùo xöù do caùc cha troâng coi vôùi 150 ngaøn giaùo daân vôùi caùc trung taâm baùc aùi xaõ hoäi. Trong 14 nhaø nguyeän nôi caùc cha tôùi daâng thaùnh leã vaø ban caùc bí tích cho tín höõu, coù 9 chöông trình döôõng nhi lo laéng cho 400 treû em thieáu dinh döôõng, baèng caùch cho caùc em moãi ngaøy moät böõa aên vaø ñöôïc saên soùc söùc khoûe. Ngoaøi ra coøn coù hai traïm xaù khaùm beänh vaø phaân phaùt thuoác vaø chöông trình caáp hoïc boång vaø cung caáp duïng cuï hoïc sinh cho caùc treû em. Caùch ñoù 15 caây soá taïi Montalban coù nhaø ñaøo taïo cho caùc sinh vieân cuûa doøng thuoäc caùc nöôùc Philippines, AÁn Ñoä vaø Kenya. Trong cuøng cö xaù sinh vieân cuõng coù moät trung taâm cho treû em taøn taät , trong ñoù coù 35 treû em noäi truù bò beänh taâm thaàn vaø caùc taät nguyeàn khaùc treân thaân xaùc. Raát nhieàu treû em taøn taät khaùc haøng ngaøy ñeán trung taâm ñeå ñöôïc saên soùc vaø giaùo duïc phuïc hoài. Sau cuøng taïi thaønh phoá Lucena töùc Quezon, coù hai cöù ñieåm truyeàn giaùo vôùi 4 chöông trình döôõng nhi vaø caáp hoïc boång nhö taïi Payatas, cuõng nhö moät trung taâm nôi treû em vaø ngöôøi treû thuoäc moïi löùa tuoåi coù theå theo caùc khoùa hoïc daäy toaùn, Anh ngöõ, ñieän töû vaø aâm nhaïc.
Moät thí duï ñieån hình khaùc nöõa trong vieäc thaêng tieán cuoäc soáng cuûa daân ngheøo laø caùc trung taâm cuûa doøng "Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu vaø Meï Maria". Nöõ tu Emiliana Saptaningsih laøm vieäc muïc vuï cho daân ngheøo caùc khu xoùm oå chuoät trong thuû ñoâ Manila cho bieát moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa caùc chò laø Bagong Silang hay "môùi sinh", töùc khu vöïc môùi ôû ngoaïi oâ Manila, nôi caùc gia ñình ngheøo töø nhieàu nôi trong nuôùc Phi tìm tôùi sinh soáng töø naêm 1980. Hieän nay Bagong Silang laø khu vöïc oå chuoät lôùn nhaát Philippines vôùi hôn 300 ngaøn ngöôøi sinh soáng. Doøng ñaõ giuùp daân ngheøo hôïp thöùc hoaù nôi ôû cuûa hoï, baèng caùch trôï giuùp nhieàu gia ñình coù moät maûnh ñaát 50-60 meùt ñeå xaây nhaø ôû. Nhöng caùc cô caáu haï taàng khoâng thích hôïp cho moät soá daân quaù ñoâng nhö theá. Vaø ña soá khoâng coù ñöôïc caùc phuïc vuï toái thieåu cho cuoäc soáng.
Naêm 2012 doøng Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu vaø Meï Maria ñaõ thaønh laäp "Trung taâm thaùnh Damiano" ñeå trôï giuùp vaø saên soùc caùc treû em thieáu dinh döôõng, vaø caùc baø meï mang thai, qua caùc chöông trình cung caáp thöïc phaåm vaø saên soùc söùc khoûe. Ngoaøi ra cuõng coù nhieàu chöông trình khaùc cho giôùi treû nhaèm ñaïo taïo giaùo duïc vaø daäy ngheà cuõng nhö caáp hoïc boång cho hoï. Chò Emiliana cho bieát moïi chöông trình doøng ñaûm traùch nhaém muïc ñích trao ban hy voïng cho daân ngheøo. Hoï caàn ñöôïc trôï giuùp ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu vaät chaát khaùc nhau, nhöng cuõng caàn ñöôïc saên soùc caùc nhu caàu tinh thaàn nöõa. Daân ngheøo Bagong Silang coù con tim quaûng ñaïi vaø hoï nuoâi hy voïng coù moät töông laïi töôi saùng hôn. Söù meänh cuûa chuùng toâi laø trôï giuùp hoï caûi thieän cuoäc soáng, vaø thöïc hieän caùc tieàm naêng cuûa hoï qua vieäc ñoàng haønh nhaân baûn vaø thieâng lieâng. Chò cuõng cho bieát coäng ñoaøn coâng giaùo ñang coá cuøng nhau goùp söùc ñeå ñeán gaëp gôõ vaø saên soùc daân ngheøo cuûa toaøn vuøng naøy.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)