Soá phaän cuûa caùc kitoâ höõu Iraq
vaø vuøng Trung Ñoâng
Soá phaän cuûa caùc kitoâ höõu Iraq vaø vuøng Trung Ñoâng.
Phoûng vaán Ñöùc Thöôïng Phuï Louis Raphael I Sako veà soá phaän cuûa caùc kitoâ höõu Iraq vaø vuøng Trung Ñoâng.
Iraq (Vat. 5-02-2017) - Hôn hai naêm ñaõ troâi qua keå töø ngaøy muøng 9 thaùng 6 naêm 2014, khi caùc löïc löôïng hoài cuoàng tín cuûa Nhaø nöôùc Hoài IS ñaùnh chieám Mossul vaø bieán noù trôû thaønh phaùo ñaøi cuûa Nhaø nöôùc Hoài. Hoï aùp ñaët ba giaûi phaùp cho caùc kitoâ höõu: thöù nhaát muoán soáng phaûi theo Hoài giaùo, thöù hai, neáu khoâng theo Hoài giaùo thì phaûi traû thueá, vaø thöù ba laø cheát. Ñeå baûo toaøn ñöùc tin ñaõ coù 125 ngaøn kitoâ höõu löïa choïn boû nhaø cöûa, gia taøi saûn nghieäp, ruoäng vöôøn, ñang ñeâm boàng beá nhau ra ñi, vôùi hai baøn tay traéng, höôùng veà Erbil laø thaønh phoá gaàn nhaát naèm trong vuøng Kurdistan. Nhaø cuûa hoï bò ghi daáu vôùi chöõ "N" töùc Nasara coù nghóa laø Kitoâ giaùo, vaø cuõng ñeå noùi raèng chuùng coù theå bò truaát höõu bôûi nhöõng ngöôøi uûng hoä nhaø nöôùc Hoài IS.
Ngaøy muøng 8 thaùng gieâng naêm 2017, sau ba thaùng giao tranh quaân ñoäi cuûa chính phuû Iraq ñaõ taùi chieám khu phoá maïn ñoâng thaønh Mossul, nôi coù ña soá gia ñình kitoâ höõu sinh soáng. Khu phoá naøy coù ít nhaát 700 nhaø cuûa kitoâ höõu vaø nhieàu nhaø ñaõ bò chieám bôûi caùc daân quaân hoài. Moät soá caùc dinh thöï, keå caû nhaø thöong nhi ñoàng, trong khu phoá ñaõ bò phaù huûy hay hö haïi naëng. Thuû töôùng Iraq Haider al Abadi ñaõ xaùc nhaän tin taùi chieám vaø giaûi phoùng khu phoá ñoâng cuûa thaønh Mossul. Nhöng oâng cuõng cho bieát phiaù taây thaønh phoá coøn coù 750 ngaøn daân coøn phaûi soáng döôùi quyeàn kieåm soaùt cuûa caùc löïc löôïng cuûa nhaø nöôùc Hoài. Lieân Hieäp Quoác lo sôï caùc cuoäc haønh quaân tôùi ñeå giaûi phoùng toaøn thaønh phoá Mossul coù theå gaây toån thaát cho moät soá thöôøng daân.
Ngaøy 26 thaùng gieâng naêm 2017 Ñöùc Thöôïng Phuï Canñeâ Louis Raphael I Sako ñaõ höôùng daãn moät phaùi ñoaøn vieáng thaêm vuøng bình nguyeân Ninive môùi ñöôïc quaân ñoäi Iraq giaûi phoùng khoûi söï chieám ñoùng cuûa Nhaø nöôùc Hoài IS. Phaùi ñoaøn ñaõ ñöôïc caùc giôùi chöùc chính trò ñòa phöông tieáp ñoùn. Taïi Telkaif Ñöùc Thöôïng Phuï ñaõ chuû söï moät buoåi caàu nguyeän cho hoaø bình toaøn vuøng vaø vieäc trôû veà cuûa caùc kitoâ höõu, trong nhaø thôø Thaùnh Taâm, nôi ngaøi ñaõ ñaët thaùnh giaù trôû laïi treân noùc nhaø thôø, ñaõ bò phieán quaân hoài trieät haï tröôùc ñoù. Ngaøi cho bieát Giaùo Hoäi ñaõ thaønh laäp caùc uyû ban vaø taøi trôï 380 ngaøn Euros cho vieäc taùi thieát caùc nhaø thôø vaø gia cö bò phaù huyû hay hö haïi vaø boû hoang trong caùc naêm bò phieán quaân hoài chieám ñoùng töø thaùng 6 vaø thaùng 8 naêm 2014.
Trong thoâng caùo phoå bieán treân maïng truyeàn thoâng cuûa Giaùo Hoäi ngaøy 26 thaùng gieâng naêm 2017 Ñöùc Thöôïng Phuï keâu goïi söï ñoùng goùp quaûng ñaïi cuûa caùc coäng ñoaøn Canñeâ trong vaø ngoaøi nöôùc cho coâng taùc taùi thieát caùc thaønh phoá vuøng bình nguyeân Niniveâ ñaõ ñöôïc giaûi phoùng. Toaø thöôïng phuï cuõng cho bieát thaønh phoá Batnaya laø thaønh phoá bò taøn phaù naëng neà nhaát, trong khi caùc nôi khaùc nhö Tesqopa vaø Telkaif bò thieät haïi ít hôn. Chính taïi Telkaif quaân ñoäi chính phuû ñaõ tìm ra baø cuï Georgette Hanna, bò keït laïi khoâng kòp troán vôùi gia ñình, nhöng ñöôïc moät gia ñình hoài giaùo haøng xoùm che chôû. Linh Muïc Thabit Mekko, thuoäc giaùo hoäi Canñeâ tî naïn vôùi giaùo daân taïi Erbil, cho bieát tình hình vaãn coøn raát nguy hieåm, vaø nhieàu gia ñình chöa quyeát ñònh seõ phaûi laøm gì, trôû laïi Mossul hay tieáp tuïc soáng kieáp tî naïn.
Phaùt bieåu trong trong ñaïi hoäi do Hieäp hoäi Massarat toå chöùc trong thuû ñoâ Baghdad veà ñeà taøi baûo veä töï do toân giaùo ngaøy 21 thaùng gieâng naêm 2017, Ñöùc Thöôïng Phuï Sako cho bieát vieäc chôø ñôïi söï thaát baïi cuûa caùc löïc löôïng phieán quaân cuûa nhaø nöôùc hoài cuõng nhö caùc chieán dòch gieo cheát choùc kinh hoaøng cuûa hoï ñaõ cho Iraq dòp löïa choïn moät con ñöôøng thay ñoåi, nhaèm xaây döïng moät quoác gia daân chuû döïa treân nguyeân taéc quyeàn coâng daân. Ñeå ñaït muïc tieâu aáy caàn khôûi ñaàu moät tieán trình hoøa giaûi quoác gia theo moâ thöùc ñaõ thöïc hieän taïi Nam Phi, khi nhaân daân nöôùc naøy loaïi boû cheá ñoä kyø thò chuûng toäc. Ngaøi cuõng cho bieát trong coäng ñoaøn hoài giaùo Iraq cuõng coù caùc daáu hieäu tích cöïc dieãn taû yù muoán thoaùt ra khoûi caùc ñieàu kieän hoaù cuûa chuû tröông cöïc ñoan. Chaúng haïn dòp leã Giaùng Sinh vöøa qua chính quyeàn Najaf ñaõ ra thoâng caùo môøi goïi tín höõu hoài chia seû nieàm vui cuûa caùc anh chò em kitoâ, vieäc Boä toân giaùo cuûng coá caùc noã löïc nhaän dieän vaø ngaên chaën caùc vò giaûng thuyeát khích ñoäng thuø haän, cuõng nhö caùc bieän phaùp ñeà ra cho vuøng töï trò Kurdistan ñeå traùnh moïi dieãn vaên hay kieåu dieãn taû xuùc phaïm ñeán caùc coäng ñoaøn toân giaùo khaùc.
Ngaøy muøng 9 thaùng gieâng naêm 2017 Ñaûng coäng saûn Iraq cuõng göûi phaùi ñoaøn ñeán chaøo thaêm Ñöùc Thöôïng Phuï vaø caùm ôn caùc noã löïc cuûa ngaøi trong vieäc huy ñoäng loâi cuoán moïi giôùi chöùc chính trò, chuûng toäc, xaõ hoäi vaø toân giaùo tham gia caùc cô caáu quoác gia vaø kieán taïo hoaø bình cho ñaát nöôùc.
Trong moät cuoäc phoûng vaán ñöôïc haõng tin Ankawa.com ñaêng taûi hoâm muøng 1 thaùng 2 naêm 2017 Ñöùc Thöôïng Phuï Sako cho bieát khoâng caàn phaûi coù caùc löïc löôïng vuõ trang nöôùc ngoaøi hay quoác teá che chôû caùc laøng maïc vaø thaønh phoá trong vuøng bình nguyeân Ninive, nôi tröôùc sau gì caùc kitoâ höõu cuõng trôû laïi sinh soáng. Ñöùc Thöôïng Phuï thöøa nhaän söï can thieäp höõu ích cuûa Lieân Hieäp Quoác hay cuûa caùc quan saùt vieân cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu canh chöøng ngaên chaën moïi vi phaïm coù theå xaûy ra ñeå giuùp caùc kitoâ höõu tî naïn hoài höông. Nhöng ngaøi khöôùc töø moïi can thieäp baïo löïc nöôùc ngoaøi vaø vieãn töôïng thaønh laäp caùc löïc löôïng daân quaân kitoâ beân ngoaøi khuoân khoå caùc cô caáu daân söï vaø quaân ñoäi quoác gia.
Lieân quan tôùi quyeát ñònh cuûa taân toång thoáng Hoa Kyø Donald Trump öu tieân tieáp nhaän caùc kitoâ höõu Iraq tî naïn, vaø ñình chæ trong ba thaùng khoâng chaáp nhaän coâng daân cuûa 7 nöôùc Iran, Yemen, Siria, Sudan, Libia, Iraq, vaø Somalia vaøo Hoa Kyø, Ñöùc Thöôïng Phuï Sako noùi: "Ñaây laø moät baãy saäp cho caùc kitoâ höõu Trung Ñoâng. Moïi chính saùch tieáp nhaän kyø thò nhöõng ngöôøi bò baùch haïi vaø khoå ñau döïa treân toân giaùo keát cuïc chæ laøm haïi caùc kitoâ höõu, bôûi ngoaøi caùc chuyeän khaùc noù cung caáp caùc lyù do cho moïi quaûng baù vaø thaønh kieán taán coâng caùc coäng ñoaøn kitoâ vuøng Trung Ñoâng nhö laø caùc "cô theå xa laï", caùc nhoùm ñöôïc caùc cöôøng quoác taây phöông naâng ñôõ vaø baûo veä. Caùc löïa choïn kyø thò naøy taïo ra vaø döôõng nuoâi caùc caêng thaúng vôùi caùc coâng daân hoài cuûa chuùng toâi. Nhöõng ngöôøi ñau khoå xin trôï giuùp khoâng caàn bò chia reõ döïa treân caùc nhaõn hieäu toân giaùo. Vaø chuùng toâi khoâng muoán coù caùc quyeàn öu tieân. Phuùc AÂm daäy chuùng toâi ñieàu ñoù, vaø chính Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ cuõng cho thaáy ñieàu aáy, khi ngaøi tieáp nhaän caùc ngöôøi tî naïn kitoâ vaø hoài giaùo vuøng Trung Ñoâng maø khoâng phaân bieät".
Ñöùc Cha Antoine Audo, doøng Teân Giaùm Muïc giaùo phaän Canñeâ Aleppo, cuõng tuyeân boá raèng Kitoâ höõu Siria vaø toaøn vuøng Trung Ñoâng khoâng thích baát cöù dieãn vaên naøo phaân bieät caùc tín höõu hoài vaø caùc tín höõu kitoâ, lieân quan tôùi coâng lyù, hoaø bình vaø söï trôï giuùp nhöõng ai caàn ñöôïc trôï giuùp. Caùc döï truø vaø luaät leä phaûi coâng baèng vaø ñöôïc aùp duïng ñoàng ñeàu cho taát caû moïi ngöôøi maø khoâng kyø thò. Vaø nhö laø kitoâ höõu chuùng toâi xin ñöôïc trôï giuùp khoâng phaûi ñeå di cö, maø laø ñeå coù hoaø bình vaø ñeå ôû laïi trong caùc quoác gia cuûa chuùng toâi, haàu coù theå tieáp tuïc cuoäc soáng vaø laøm chöùng taù trong caùc vuøng ñaát maø chuùng toâi ñaõ sinh ra.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán Ñöùc Thöôïng Phuï Louis Rahael I Sako veà tình hình taïi Iraq hieän nay:
Hoûi: Thöa Ñöùc Thöôïng Phuï, Ñöùc Thöôïng Phuï nghó gì veà söï hieän quaân ñoäi Iraq ñaõ giaûi phoùng moät phaàn thaønh phoá Mossul?
Ñaùp: Quaân ñoäi Iraq ñaõ giaûi phoùng vuøng ñoâng baéc thaønh phoá laø phaàn lôùn nhaát. Baây giôø quaân ñoäi baét ñaàu giaûi phoùng phaàn coøn laïi beân kia soâng Tigri, töùc laø phiaù ñoâng nam, laø phaàn phöùc taïp hôn, vì nhaø cöûa coå xöa, coù ñoâng daân cö hôn, maø laïi khoâng coù ñöôøng löu thoâng, chæ coù caùc ñöôøng nhoû cho ngöôøi ñi boä, vaø xe coä khoâng theå qua laïi. Chính vì vaäy noù raát laø phöùc taïp, vaø tình hình ôû ñoù cuõng theâ thaûm, bôûi vì töø gaàn moät thaùng nay daân chuùng khoâng coù nöôùc uoáng. Chuùng toâi khoâng bieát roõ tình hình ra sao. Ngaøy mai toâi seõ ñeán thaêm khu phoá Al Nour caùch Mossul 15 caây soá vaø toâi ñi thaêm nhaø thôø Chuùa Thaùnh Linh, ñaõ ñöôïc giaûi phoùng. Chính taïi ñaây ÑC Raho ñaõ bò baét coùc, vaø linh muïc Ragheed ñaõ bò aùm saùt.
Hoûi: Tình hình luùc naøy ra sao vaø daân chuùng caàn nhöõng gì nhaát thöa Ñöùc Thöôïng Phuï?
Ñaùp: Baây giôø trôøi laïnh laém. Daân chuùng caàn coù söôûi, nhöng hoï khoâng coù. Coù raát nhieàu ngöôøi soáng döôùi leàu vaûi. Theá roài caàn coù thöïc phaåm, thuoác men vaø nöôùc uoáng. Tình hình thaät voâ cuøng khoù khaên.
Hoûi: Thuû töôùng Abadi ñaõ khaúng ñònh raèng taân toång thoáng Hoa Kyø Donald Trump ñaõ höùa cuûng coá söï trôï giuùp cho Iraq. Ñöùc Thöôïng Phuï nghó sao?
Ñaùp: Chuùng toâi khoâng tin töôûng nhieàu, bôûi cöù thænh thoaûng oâng laïi thay ñoåi. Vaø chuùng toâi khoâng bieát chuyeän gì seõ xaûy ra. Chuùng toâi khoâng bieát, vaø coù leõ caû hoï, töùc chính quyeàn Iraq, cuõng khoâng bieát chuyeän gì seõ xaûy ra sau nhaø nöôùc Hoài. Caùc vaán ñeà seõ khoâng ñöôïc giaûi quyeát heát, vì seõ coù caùc vaán ñeà khaùc: söï hoaø giaûi, töông lai thaønh phoá Mossul, töông lai vuøng bình nguyeân Ninive, vaø taát caû nhöõng ñieàu naøy thaät khoâng deã daøng.
Hoûi: Theo Ñöùc Thöôïng Phuï thì giôø ñaây Lieân Hieäp Quoác phaûi laøm gì?
Ñaùp: Öu tieân laø vaán ñeà an ninh, laøm sao ñeå cho pheùp daân chuùng trôû veà. Roài coù vaán ñeà chính trò: nhaø nöôùc phaûi coù moät chính saùch toaøn dieän cho Iraq, trong ñoù moïi ngöôøi coù theå tham gia, moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc hoäi nhaäp. Toâi hy voïng raèng chính quyeàn Iraq seõ laø moät chính quyeàn trung laäp, trong ñoù moïi coâng daân seõ laø caùc coâng daân môùi. Caû vieäc taùi thieát nhaø cöûa, caùc cô caáu haï taàng - ñieän nöôùc, tröôøng hoïc, nhaø thöông vaøo cuoái muøa heø naêm nay phaûi hoaøn taát ñeå daân chuùng coù theå trôû veà nhaø cuûa hoï.
Hoûi: Phía ñoâng cuûa thaønh phoá Mossul ñaõ ñöôïc giaûi phoùng: cuoäc soáng taïi ñaây ñang trôû laïi nhö theá naøo trong caùc ngaøy naøy, thöa Ñöùc Thöôïng Phuï?
Ñaùp: Tröôùc heát taïi Mossul khoâng coù caùc kitoâ höõu nöõa: hoï ñaõ troán chaïy leân vuøng Kurdistan taïi Erbil, Duhok, Baghdad, Kirkuk vv... nhöng cuõng coù caùc ngöôøi Hoài nöõa. Ñaây laø moät cuù soác raåt lôùn vì caùc anh chò em hoài naøy cuõng ñaõ maát heát moïi söï. Giôø ñaây hoï laø daân tî naïn. nhöng cuõng coøn coù nhieàu ngöôøi hoài ôû laïi nhaø cuûa hoï. Nhöng hoï cuõng haàu nhö thieáu moïi söï.
Hoûi: Ñeán ñaây thì tình hình coù theå tieán trieån nhö theá naøo, thöa Ñöùc Thöôïng Phuï?
Ñaùp: Coù moät hy voïng. Nhö laø Giaùo Hoäi chuùng toâi seõ baét ñaàu taùi thieát vaø tu söûa nhaø cuûa cuûa nhöõng ngöôøi muoán trôû veà , nhaát laø trong vuøng baéc Mossul. Trong toaøn vuøng naøy caùc laøng maïc ñeàu laø laøng cuûa tín höõu kitoâ Canñeâ, hoï coù theå trôû veà. Trong caùc ngaøy qua chuùng toâi ñaõ leân danh saùch caùc gia ñình muoán trôû veà ngay, vaø chuùng toâi ñaõ quyeân goùp moät ít tieàn baïc töø moïi giaùo phaän canñeâ ñeå trôï giuùp vieäc trôû veà naøy, ñeå söûa chöõa nhaø cöûa vaø khích leä daân chuùng trôû veà. Ñaây laø moät baét ñaàu. Sau ñoù chuùng toâi seõ laøm nhieàu hôn nöõa. Chuùng toâi cuõng keâu goïi caùc Giaùo Hoäi anh em cuõng nhö toå chöùc Trôï giuùp caùc Giaùo Hoäi ñau khoå, Caritas, caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc nöõa, vì thaät laø ñieàu ñaùng tieác, neáu taát caû caùc kitoâ höõu naøy ra ñi vaø khoâng trôû veà laøng maïc cuûa hoï nöõa.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)