Ñöa caùc baên vaên coå cuûa Thaùnh Kinh
leân maïng Internet
Ñöa caùc baên vaên coå cuûa Thaùnh Kinh leân maïng Internet.
Phoûng vaán cha Olivier-Thomas Venard, doøng Ña Minh, veà döï aùn ñöa caùc vaên baûn coå cuûa Thaùnh Kinh leân lieân maïng Internet.
Roma (Oss. Roma 2-12-2016; Vat. 23-01-2017) - Ngaøy muøng 7 thaùng 12 naêm 2016 vöøa qua cha Olivier-Thomas Venard, doøng Ña Minh ñaõ giôùi thieäu döï aùn ñöa caùc vaên baûn coå khaùc nhau cuûa saùch Thaùnh Kinh leân lieân maïng Internet. Döï aùn coù teân goïi laø "Thaùnh Kinh trong caùc truyeàn thoáng cuûa noù" döï truø ñöa caùc vaên baûn kinh thaùnh tieáng Do Thaùi, Aramei, Hy Laïp vaø Latinh leân maïng, maø khoâng öu tieân vaên baûn naøo nhaân danh söï "trung thöïc" thöôøng gaây tranh luaän. Nghóa laø ñaây laø moät cuoán Thaùnh Kinh ña ngöõ, vôùi caùc ghi chuù lieân quan tôùi vaên baûn vaø vieäc tieáp nhaän trong caùc truyeàn thoáng toân giaùo vaø vaên hoùa, khieán cho moïi ngöôøi ñeàu coù theå tham khaûo chuùng.
Ñaây laø moät cuoäc caùch maïng trong lòch söû neàn vaên chöông theá giôùi.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán cha veà döï aùn naøy. Cha Olivier-Thomas Venard coù baèng tieán só thaàn hoïc vaø vaên chöông, laø giaùo sö Thaùnh Kinh Taân Öôùc vaø phoù giaùm ñoác tröôøng Thaùnh Kinh vaø Khaûo Coå Phaùp taïi Gieârusalem
Hoûi: Thöa cha, vaøo thaùng 12 cha ñaõ giôùi thieäu döï aùn ñöa caùc vaên baûn coå khaùc nhau cuûa Thaùnh Kinh leân lieân maïng Internet. Noù bao goàm nhöõng gì?
Ñaùp: Taát caû caùc saùch Thaùnh Kinh chuùng ta coù hieän nay trình baày moät vaên baûn nhaân taïo: treân thöïc teá ñoù laø moät söï taùi taïo döïng vaên baûn "goác" do caùc hoïc giaû laøm ra. Vaán ñeà ñoù laø khoâng theå tìm ra vaên baûn goác, vaø trong moät vaøi tröôøng hôïp, coù leõ noù ñaõ khoâng bao giôø hieän höõu. Thaät ra thì Thaùnh Kinh khoâng phaûi laø moät cuoán saùch cho baèng moät thö vieän, ñaõ thu thaäp töø töø caùc saùch ñöôïc vieát ra, caùc aán baûn vaø caùc taùi uoán naén, thaønh hai hay ba ngoân ngöõ trong khoaûng thôøi gian moät ngaøn naêm. Loàng khung vaøo trong lòch söû caùc saùch kinh thaùnh nhö theá cho thaáy ngay caùc khaùc bieät. Cuõng nhö caùc kitoâ höõu coù boán Phuùc AÂm keå cuøng lòch söû, nhöng vôùi nhieàu khaùc bieät giöõa chuùng, khoaûng moät phaàn ba Thaùnh Kinh Cöïu Öôùc ñöôïc trình baày cho chuùng ta trong caùc baûn vaên khaùc nhau baèng tieáng Do thaùi, Hy Laïp, Latinh vaø Siriac, tôùi löôït chuùng cuõng khaùc nhau , maø khoâng theå daønh öu tieân moät caùch tuyeät ñoái cho baûn vaên naøy hay baûn vaên khaùc. Nhöng ñaây khoâng phaûi laø moât thieáu soùt caàn söûa ñoåi, maø laø moät söï phong phuù. Nhö taùc giaû thaùnh vònh 62 ghi nhaän: "Thieân Chuùa ñaõ noùi moät lôøi, toâi nghe ñöôïc hai lôøi." Khi Thieân Chuùa thaät noùi vôùi loaøi ngöôøi trong ngoân ngöõ cuûa hoï, lôøi Ngaøi laäp töùc saûn xuaát ra söï ña daïng. Döï aùn cuûa chuùng toâi laø ñöa leân treân maïng caùc vaên baûn kinh thaùnh khaùc nhau, maø khoâng öu tieân baûn vaên naøo caû. Tröôùc heát bôûi vì caùc vaên baûn ñeán töø caùc thuû baûn gaàn ñaây hôn coù theå ñaõ laáy laïi caùc truyeàn thoáng coå xöa hôn. Chaúng haïn thaùnh Girolamo ñaõ bieân soaïn vaên baûn kinh thaùnh Vulgata vaøo theá kyû thöù V sau Chuùa Kitoâ, khôûi haønh töø baûn vaên hy laïp 70 thuoäc theá kyû thöù III truôùc Chuùa Kitoâ, nhöng cuõng baèng caùch dòch caùc thuû baûn tieáng Do thaùi coù ñöôïc thôøi ñoù, nhöng ngaøy nay ñaõ maát. Theá roài, söï coå xöa khoâng phaûi laø moät tieâu chuaån moät caùch caàn thieát: caàn boû ñi hình aûnh cuûa moät cuoán Thaùnh Kinh ñöôïc Thieân Chuùa ñoïc cho taùc giaû thaùnh vieát, theo kieåu Jibril thieân thaàn Gabriel ñoïc Kinh Coran cho Mahomeùt vieát. Söï linh öùng cuûa Thieân Chuùa ñi qua nhaân tính cuûa nhieàu taùc giaû vaø ngöôøi bieän soaïn, vaø ñoàng haønh vôùi vieäc bieân soaïn laâu daøi trong Thaùnh Kinh, bao goàm caû coâng vieäc cuûa caùc kyù luïc dòch giaû vaø caùc ngöôøi bieân cheùp laïi. Moâ thöùc dòch cuûa chuùng toâi seõ trình baày söï phong phuù naøy cho pheùp ñoïc caùc baûn vaên khaùc nhau treân cuøng moät trang. Treân thöïc teá ngöôøi ta khoâng thoaû maõn nghe Thaùnh Kinh treân moät loa nöõa. maø giôø ñaây treân caû hai loa: Lôøi Chuùa khoâng phaûi laø moät giai ñieäu, maø laø moät baûn hoaø ca nhieàu beø. Sau cuøng chuùng toâi coáng hieán baûn dòch naøy hoaøn toaøn mieãn phí. Vì thaät laø moät göông muø göông xaáu, bieán caùc saùch Thaùnh Kinh thaønh ñoái töôïng thöông maïi, ít nhaát laø trong theá giôùi noùi tieáng Phaùp.
Hoûi: Tính caùch khoâng haïn cheá cuûa lieân maïng cuõng cho pheùp gia taêng caùc ghi chuù, coù ñuùng theá khoâng thöa cha?
Ñaùp: Trong caùc ghi chuù coù tính caùch raát lòch söû ña soá caùc baûn Thaùnh Kinh hieän coù tìm giaûi thích theá giôùi coù tröôùc vaên baûn, töùc theá giôùi ñaõ saûn xuaát ra caùc vaên baûn ñoù, trong moät caùch theá naøo ñoù. Chuùng toâi muoán boå tuùc chuùng vôùi caùc ghi chuù veà theá giôùi tieáp theo sau vaên baûn, töùc theá giôùi maø vaên baûn aûnh höôûng, hay coøn hôn theá nöõa, laøm naûy sinh ra. Ñoù laø ñieàu ñöôïc goïi laø lòch söû tieáp nhaän: chuùng ta khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñoïc Thaùnh Kinh, vaø chuùng ta cuõng yù thöùc ít nhieàu raèng vieäc ñoïc hieåu cuûa chuùng ta cuõng khoâng bao giôø ñôn sô vaø luoân luoân traøn ñaày caùc hình aûnh, caùc giaûi thích cuûa caùc vaên baûn ôû trong kyù öùc caù nhaân hay taäp theå cuûa chuùng ta. Ñeå coù theå hieåu moät trình thuaät kinh thaùnh, thaät laø ñaùng coâng yù thöùc ñöôïc ñieàu naøy, vaø khoâng phaûi chæ khaùm phaû ra kieåu maø caùc tín höõu do thaùi vaø kitoâ ñaõ chuù giaûi doïc daøi caùc theá kyû, maø cuõng khaùm phaù ra kieåu caùc taùc giaû vaên chöông ñaõ laáy höùng töø ñoù vaø ñaõ trình baày noù, caùc nhaïc só ñaõ phoå nhaïc, vaø caùc nhaø laøm phim ñaõ bieán thaønh phim aûnh vv. Nhö vaäy cuõng phaûi tìm hieåu caùc böùc tranh cuûa tu só Beato Angelico, baûn hoaø taáu Nabucco cuûa nhaïc só Verdi, hay phim Möôøi Ñieàu Raên cuûa Cecil.B. DeMille. Moät phaàn coâng vieäc naøy cuûa chuùng toâi baét ñaàu ñöôïc ñöa leân Internet vaøo thaùng 12 döôùi ñòa chæ scroll.bibletraditions.org. Bôûi vì phaûi caàn nhieàu naêm ñeå soaïn thaûo toaøn cuoán Thaùnh Kinh theo kieåu naøy. Vì theá trong vieäc chia seû caùc keát quaû ñaàu tieân chuùng toâi môøi goïi moïi ñoäc giaû caûi tieán chuùng vaø laøm giaàu cho chuùng moät caùch lieân tuïc trong baát cöù luùc naøo, khi ñoïc hoï coù theå göûi ñieän thö cho chuùng toâi ñeå ñeà nghò caùc söûa ñoåi, caùc ñaøo saâu.
Hoûi: Heä thoáng ghi chuù cuûa quyù vò cho thaáy caùc phaùt trieån maø vaên baûn kinh thaùnh ñaõ khoâng ngöøng coù trong caùc laõnh vöïc töø vaên hoaù, tôùi hoäi hoïa, vaên chöông, töø kòch haùt tôùi ngheä thuaät vuõ. Boû sang moät beân chieàu kích thieâng lieâng, laøm sao coù theå giaûi thích ñöôïc söï phong phuù khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc cuûa caùc caâu chuyeän keå trong Thaùnh Kinh thöa cha?
Ñaùp: Vì chính kieåu ñöôïc bieân soaïn Thaùnh Kinh chöùa ñöïng moät tích tuï tuyeät vôøi haøng ngaøn naêm khoân ngoan cuûa nhaân loaïi traûi daøi trong caùc neàn vaên minh raát uy tín nhö caùc neàn vaên minh Sumer, Babilonia, Ai Caäp. Taát caû ñaõ ñöôïc caùc taùc giaû do thaùi coå xöa tích chieát vaø saøng loïc, trong moät caùch theá naøo ñoù, caùc toân giaùo cuûa caùc daân toäc bao quanh, duy trì kho taøng khoân ngoan nhaân baûn cuûa chuùng, ñoàng thôøi pheâ bình caùc quan nieäm sai laàm veà Thieân Chuùa vaø veà söï thaùnh thieâng. Theá roài ôû troïng taâm cuûa Thaùnh Kinh Kitoâ coù söï tuyeät dieäu ñoù laø bieán coá nhaäp theå: Thieân Chuùa yeâu con ngöôøi ñeán ñoä trôû thaønh moät ngöôøi trong chuùng ta. Duø coù tin hay khoâng, khoâng theå khoâng nhaän ra raèng nieàm tin ñoù ñaõ saûn xuaát ra ñieàu maø chính oâng Erich Auerbach, nhaø pheâ bình maùc xít noåi tieáng, ñaõ ñònh nghóa laø moät cuoäc caùch maïng ñích thaät trong lòch söû vaên hoïc. Keå töø ñoù nhöõng gì laø cao quyù nhaát, saâu xa nhaát, ñaûo loän nhaát khoâng coøn ñöôïc daønh rieâng cho caùc vua chuùa, caùc hoaøng haäu trong caùc laâu ñaøi hoaøng gia nöõa, maø trôû thaønh ñieàu baát cöù ai cuõng coù theå ñaït tôùi. Neáu tin raèng chính Thieân Chuùa ñaõ nhaäp theå töø thòt maùu cuûa moät thieáu nöõ nhö Maria thaønh Nagiaret, thì töøng baûn vò con ngöôøi, ñaõ coù ngay töø nguoàn goác, moät giaù trò khoân saùnh: caùc neùt caù nhaân thu huùt caùc hoaï só, lòch söû khoâng theå thay theá ñöôïc cuûa moãi ngöôøi gôïi höùng cho caùc nhaø vaên, khoâng gì trong taát caû nhöõng thöù coù theå hieän höõu, neáu khoâng coù tình traïng môùi naøy, maø maïc khaûi kitoâ ñaõ trao ban cho moãi moät ngöôøi.
Hoûi: Thöa cha, Thaùnh Kinh Cöïu Öôùc trình baày moät Thieân Chuùa baùo oaùn, ghen töong, gia taêng caùc lôøi môøi goïi baïo löïc, vaø xem ra sô khai ñoái vôùi taâm thöùc taân tieán cuûa chuùng ta, cha nghó sao?
Ñaùp: Xin loãi quyù vò, neáu toâi hôi nghieâm khaéc moät chuùt, nhöng ñoái vôùi toâi xem ra laø "sô khai" söï doát naùt veà Thaùnh Kinh maø chuùng ta nhöõng ngöôøi taân tieán ñang ôû trong ñoù. Döøng laïi treân vì Thieân Chuùa giaän döõ hay baùo oaùn cuûa caùc nhaø dieãn thuyeát cuûa Ñaïi Theá Kyû hay treân Adonai Sabaoth cuûa caùc tieåu thuyeát gia nhö Victor Hugo laø moät böùc tranh khoâi haøi, bôûi vì Thaùnh Kinh Cöïu Öôùc cuõng giôùi thieäu moät Thieân Chuùa khoå ñau, moät Thieân Chuùa noùi vôùi daân Ngaøi raèng hoï baát trung, chaúng haïn nhö lôøi Chuùa noùi trong chöông 43 caâu 24 saùch ngoân söù Isaia: "Vôùi caùc toäi loãi cuûa ngöôi ngöôi khieán cho Ta thaønh noâ leä"; hay cho tôùi ñoä laø moät Thieân Chuùa haàu nhö diu ngoït vì laø "ngöôøi cha ngoït ngaøo", chaúng haïn nhö trong ngoân söù Hosea, laø moät trong caùc ngoân söù coå xöa cuûa Thaùnh Kinh hoài theá kyû thöù VIII tröôùc kyû nguyeân kitoâ, ñoái vôùi oâng Thieân Chuùa dòu hieàn "nhö ngöôøi meï nöïng con thô treân maù vaø cho con aên" (Hs 2,4). Coù ñuùng thaät laø trong Thaùnh Kinh coù vaán naïn lieân quan tôùi baïo löïc. Töø khi chuùng toâi loan baùo döï aùn taùi dòch Thaùnh Kinh vaø ghi chuù, chuùng toâi thöôøng xuyeân nhaän ñöôïc caùc thö caûm ñoäng cuûa moät oâng cuï lôùn tuoåi naèm trong nhaø thöông, chuyeân chaêm ñoïc Thaùnh Kinh. Cuï bò ruùng ñoäng vì caùc ñoaïn noùi ñeán baïo löïc, vaø cuï xin chuùng toâi "loaïi boû" chuùng ñi. Coù moät caùch laøm khaùc ñoù laø chuù yù tôùi söï phaùt trieån töø töø cuûa maïc khaûi. Nhöõng ngöôøi maø Thieân Chuùa ngoû lôøi vôùi ñaõ ñi tôùi choã thöïc thi vieäc baùo thuø muø quaùng. Giaûn löôïc söï baùo thuø vaøo luaät baùo oaùn ñaõ laø moät böôùc tieán roài: "maét theá maét raêng ñeàn raêng" thì vaãn coøn hôn laø "Maøy ñaõ aên caép cuûa tao, thì tao taøn saùt caû gia ñình maøy". Roõ raøng laø loøng thöông xoùt vaø söï tha thöù toát hôn laø thi haønh baïo löïc, cho duø noù coù chöøng möïc tôùi ñaâu ñi nöõa. Nhöng ôû ñaây laø vieäc baét chöôùc loøng kieân nhaãn cuûa Thieân Chuùa - ñöøng laáy aùc baùo aùc nhöng haõy thöông xoùt nhö Cha caùc con ôû treân Trôøi laø Ñaáng thöông xoùt - caàn coù thôøi gian ñeå hoïc. Töø caùc trang man rôï nhaát cuûa Cöïu Öôùc cho tôùi lôøi caàu xin cuûa Chuùa Kitoâ cho caùc keû gieát Ngaøi treân thaäp giaù: "Laäy Cha, xin tha cho hoï vì hoï khoâng bieát vieäc hoï laøm" Thaùnh Kinh ñöôïc linh höùng bôûi moät vì Thieân Chuùa voâ cuøng caûm thöông coù theå ñoàng haønh vôùi chuùng ta treân con ñöôøng kieåm soaùt baïo löïc.
Hoûi: Luaät leä cuûa oâng Moâsheâ coù leõ laïi khoâng naëng neà nhö caùc giaùo huaán cuûa Kinh Coran hay sao thöa cha Venard?
Ñaùp: Ñaây tuyeät nhieân khoâng phaûi laø kinh nghieäm cuûa toâi. Chaéc chaén noù khoâng nhö luaät cuûa Do thaùi giaùo cuûa tröôøng phaùi rabbi maø chuùng ta yeâu meán, trong ñoù saùch Torah laø taát caû, ngoaïi tröø laø moät cuoán saùch caàn phaûi aùp ñaët cho taát caû moïi ngöôøi, nhöng noù laø moät ngoøi thuoác noå cuûa caùc giaûi thích haàu nhö voâ taän, moät xuùc taùc cuûa trí thoâng minh thöïc haønh.
Hoûi: Trong quaù khöù caùc kitoâ höõu ñaõ laïi khoâng bò caùm doã phoå bieán ñöùc tin cuûa hoï vôùi löôõi göôm hay sao thöa cha?
Ñaùp: Khi hoï ñaõ laøm ñieàu ñoù laø hoï ñaõ choáng laïi chính caùc vaên baûn thaùnh, vaø nhö vaäy khoâng phaûi nhö laø caùc kitoâ höõu, nhöng nhö laø nhöõng keû gian aùc hay toäi loãi. Vaøo ñaàu ngaøn naêm thöù ba moät caùch ñuùng ñaén thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ xin loãi vì caùc phaûn boäi söù ñieäp tin möøng aáy.
Hoûi: Ñöùc Gieâsu maø caùc Phuùc AÂm trình baày coù phaûi laø moät phaûn aùnh cuûa caùc trình thuaät cuûa caùc chöùng nhaân maét thaáy tai nghe, hay laø kinh nghieäm ñöùc tin cuûa coäng ñoaøn caùc kitoâ höõu, thöa cha?
Ñaùp: Caùc Phuùc AÂm döïa treân caùc chöùng taù vaø thoâng truyeàn caùc söï kieän lòch söû khoâng theå giaûn löôïc ñöôïc, vöôït ngoaøi vieäc bieân soaïn vaên chöông bieåu thò chuùng. Caùc nhaø chuù giaûi ñaõ nhaän dieän ra trong toaøn Thaùnh Kinh Taân Öôùc söï hieän höõu cuûa moät "truyeàn thoáng coâ laäp" lieân quan tôùi Chuùa Gieâsu: moät toång theå caùc trình thuaät vaø caùc lôøi noùi ñöôïc gaùn cho Ngaøi, vaø ñaõ ñöôïc truyeàn tuïng moät caùch trung thöïc maø khoâng coù caùc thay ñoåi hay theâm thaét. Chaúng haïn vieäc coù hay khoâng caét bì cho caùc tín höõu môùi ñeán töø theá giôùi khoâng do thaùi ñaõ gaây xoân xao trong caùc coäng ñoaøn kitoâ tieân khôûi, khoâng cho pheùp chuùng ta cheá ra moät dieãn vaên roõ raøng cuûa Chuùa Gieâsu lieân quan tôùi vaán ñeà naøy. Hay chaúng haïn nhö trong Phuùc AÂm thaùnh Gioan hay Luca, Chuùa Gieâsu ñöôïc toân kính nhö Ngoâi Lôøi, nhöng ngöôøi ta khoâng gaùn cho Ngaøi caùc lôøi trong ñoù chính Ngaøi goïi roõ raøng mình laø nhö theá. Nhöng chaéc chaén ñeå thoâng truyeàn kyù öùc naøy veà Chuùa Gieâsu moät caùch soáng ñoäng, ngay töø ban ñaàu ngöôøi ta ñaõ thích öùng noù vôùi cöû toïa maø hoï muoán thoâng truyeàn ñieàu naøy cho. Chaúng haïn chính caùc Phuùc AÂm nhö Phuùc AÂm thaùnh Luca trong caùc haøng ñaàu tieân, mieâu taû coâng vieäc ñaõ laøm laø: löïa choïn, kieåm thöïc, hoaøn thieän caùc taøi lieäu. Nhöng taát caû nhöõng ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc laøm trong caùc giôùi haïn xem ra phaûn aùnh toát töø caùc khaùc bieät coù giöõa boán Phuùc AÂm hôïp quy.
Hoûi: Thöa cha, Kitoâ giaùo nhö laø söï kieän moät "toân giaùo cuûa saùch" vaø vì theá gaén lieàn vôùi caùc ñieàu kieän cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ bieân soaïn ra caùc vaên baûn cuûa noù vôùi caùc thaønh kieán vaø caùc quan nieäm thôøi hoï, coù phaûi vaäy khoâng?
Ñaùp: Xin haõy coi chöøng! Kitoâ giaùo khoâng phaûi laø toân giaùo cuûa saùch, caû khi noù laø moät toân giaùo "vôùi" saùch. Kieåu noùi "toân giaùo cuûa saùch" laø phaàn cuûa dieãn vaên hoài giaùo, maø noùi chung noù khoâng ñeå cho Do thaùi giaùo cuõng nhö Kitoâ giaùo töï ñònh nghóa moät mình vaø taùi ñònh nghóa laïi chuùng trong caùc töø rieâng cuûa mình. Coâng thöùc deã daõi "toân giaùo cuûa saùch" khoâng thuoäc gia taøi kitoâ, vaø chaéc chaén caàn phaûi khöôùc töø noù, tröø khi ngöoøi ta khoâng xaùc tín veà tích caùch ñích thöïc cuûa Hoài giaùo. Duø sao ñi nöõa ñoái vôùi chuùng toâi laø tín höõu coâng giaùo Thaùnh Kinh coù quy cheá nhaéc nhôù. Nhaéc nhôù thaùnh thieâng, coù leõ, ñöôïc hoân kính vaø xoâng höông trong phuïng vuï, nhöng luoân luoân laø nhaéc nhôù. Noùi moät caùch ñôn sô hôn: toâi khoâng tin raèng Chuùa Kitoâ ñaõ soáng laïi bôûi vì ñaõ vieát trong saùch, nhöng ñieàu naøy ñaõ ñöôïc vieát, bôûi vì ngay töø ñaàu ñaõ coù vaøi chöùng nhaân keå laïi cuoäc gaëp gôõ cuûa hoï vôùi Ngaøi vaø ñaõ thaáy Ngaøi ñeå laïi caùc daáu veát. Ñoái vôùi Kitoâ giaùo ôû trung taâm khoâng coù cuoán saùch, nhöng laø con ngöôøi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, Thieân Chuùa ñaõ nhaäp theå ñeå töï bieåu loä, trao ban chính mình vôùi caùc daây aâm thanh, phoåi, moâi mieäng, taát caû moät thaân xaùc, ñeå noùi naêng vôùi caùc lôøi noùi vaø cöû chæ, vaø thoâng truyeàn moät söù ñieäp soáng, noøng coát ñoái vôùi con ngöôøi. Vaø vieäc thoâng truyeàn soáng ñoäng vaø lieân tuïc söï maïc khaûi cuûa Ngaøi, maø chuùng ta goïi laø truyeàn thoáng, moät caùch lieân tuïc ñöôïc töôùi goäi bôûi con soâng caùc Saùch Thaùnh.
(Oss. Roma 2-12-2016)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)