Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
nhaân Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø ngöôøi Tò naïn 2017
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø ngöôøi Tò naïn 2017 (15 thaùng Gieâng naêm 2017).
Vatican (WHÑ 15-01-2017) - Trong Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø ngöôøi Tò naïn 15 thaùng Gieâng naêm 2017, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ keâu goïi moïi ngöôøi löu yù ñeán thöïc teá cuûa caùc treû em di daân, ñaëc bieät laø nhöõng em ñang soáng moät mình. Ñöùc Thaùnh Cha xin moïi ngöôøi haõy giuùp ñôõ nhöõng ai, vì nhieàu lyù do khaùc nhau, buoäc phaûi soáng xa queâ vaø xa lìa gia ñình cuûa hoï.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân Ngaøy Theá giôùi Di daân vaø ngöôøi Tò naïn 15 thaùng Gieâng naêm 2017:
"Caùc treû em nhaäp cö, nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông vaø khoâng coù tieáng noùi"
Anh chò em thaân meán,
"Ai tieáp ñoùn moät em nhoû nhö em naøy vì danh Thaày, laø tieáp ñoùn chính Thaày; vaø ai tieáp ñoùn Thaày, thì khoâng phaûi laø tieáp ñoùn Thaày, nhöng laø tieáp ñoùn Ñaáng ñaõ sai Thaày" (Mc 9,37; x Mt 18,5; Lc 9,48; Ga 13,20). Vôùi nhöõng lôøi naøy, caùc taùc giaû Tin möøng nhaéc nhôû coäng ñoaøn Kitoâ höõu lôøi daïy cuûa Chuùa Gieâsu, lôøi vöøa soi saùng vöøa coù tính thaùch ñoá. Caâu naøy vaïch ra con ñöôøng chaéc chaén daãn ta ñeán vôùi Thieân Chuùa, con ñöôøng aáy baét ñaàu töø vieäc nhoû nhaát, vaø nhôø aân suûng cuûa Ñaáng Cöùu chuoäc chuùng ta, seõ trôû thaønh haønh ñoäng ñoùn tieáp ngöôøi khaùc. Tieáp ñoùn laø moät ñieàu kieän caàn thieát laøm cho haønh trình aáy trôû thaønh moät thöïc taïi cuï theå: Thieân Chuùa ñaõ trôû thaønh moät con ngöôøi giöõa chuùng ta. Nôi Ñöùc Gieâsu Thieân Chuùa ñaõ trôû neân moät em nhoû, vaø ñöùc tin môû ra vôùi Thieân Chuùa, laø ñieàu nuoâi döôõng nieàm caäy troâng, ñöôïc theå hieän nôi söï yeâu thích gaàn guõi nhöõng ngöôøi nhoû nhaát vaø yeáu ñuoái nhaát. Ñöùc meán, ñöùc tin vaø ñöùc caäy ñeàu hieän dieän caùch tích cöïc nôi nhöõng vieäc laøm thöông xoùt, phaàn hoàn cuõng nhö phaàn xaùc, nhö chuùng ta ñaõ taùi khaùm phaù trong Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng naøy.
Nhöng caùc taùc giaû Tin möøng cuõng suy tö veà traùch nhieäm cuûa ngöôøi haønh ñoäng nghòch vôùi loøng thöông xoùt: "Ai laøm côù cho moät trong nhöõng keû beù moïn ñang tin Thaày ñaây phaûi sa ngaõ, thì thaø treo coái ñaù lôùn vaøo coå noù maø xoâ cho chìm xuoáng ñaùy bieån coøn hôn." (Mt 18,6; x. Mc 9,42; x. Lc 17,2). Laøm sao chuùng ta laïi khoâng bieát ñeán lôøi caûnh baùo nghieâm khaéc naøy khi thaáy nhöõng keû voâ löông taâm ñang khai thaùc ngöôøi khaùc? Nhöõng haønh ñoäng khai thaùc aáy laøm haïi caùc beù trai vaø beù gaùi, chuùng bò ñöa vaøo ñoäng maïi daâm hoaëc vaøo vuõng laày cuûa khieâu daâm; trôû thaønh lao ñoäng hay binh lính treû em noâ leä; bò ñaåy vaøo vieäc buoân baùn ma tuùy vaø caùc loaïi toäi phaïm khaùc; caùc em buoäc phaûi troán chaïy khoûi cuoäc xung ñoät vaø khuûng boá, vôùi nguy cô bò coâ laäp vaø bò boû rôi.
Vì theá, nhaân Ngaøy Theá giôùi ngöôøi Di daân vaø ngöôøi Tò naïn haèng naêm, toâi thaáy caàn phaûi löu yù ñeán thöïc teá cuûa caùc treû em di daân, ñaëc bieät laø nhöõng em ñang soáng moät mình. Toâi xin moïi ngöôøi haõy chaêm soùc nhöõng ngöôøi treû, caùc em khoâng theå töï baûo veä mình theo 3 leõ naøy: chuùng laø nhöõng treû nhoû, laø ngöôøi ngoaïi kieàu vaø khoâng coù phöông tieän töï baûo veä mình. Xin moïi ngöôøi haõy giuùp ñôõ nhöõng ai, vì nhieàu lyù do khaùc nhau, buoäc phaûi soáng xa queâ vaø xa lìa gia ñình cuûa hoï.
Vaán ñeà di daân hieän nay khoâng phaûi laø moät hieän töôïng giôùi haïn trong moät soá khu vöïc cuûa haønh tinh naøy. Noù aûnh höôûng ñeán taát caû caùc chaâu luïc vaø ñang trôû thaønh moät thaûm traïng ôû taàm möùc toaøn caàu. Thaûm traïng naøy khoâng chæ lieân quan ñeán nhöõng ngöôøi ñang ñi tìm moät coâng vieäc xöùng ñaùng hoaëc ñieàu kieän soáng toát hôn, maø coøn ñeán caû nhöõng ngöôøi -nam cuõng nhö nöõ, ngöôøi giaø cuõng nhö treû em- bò buoäc phaûi rôøi boû nhaø cöûa vôùi hy voïng tìm ñöôïc söï an toaøn, hoaø bình vaø an ninh. Treû em laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân phaûi traû giaù ñaét vì cuoäc di cö, voán gaàn nhö luoân luoân do baïo löïc, ngheøo khoù, ñieàu kieän veà moâi tröôøng, cuõng nhö nhöõng khía caïnh tieâu cöïc cuûa toaøn caàu hoaù. Naïn caïnh tranh voâ ñoä nhaèm deã daøng vaø mau choùng kieám lôïi ñaõ keùo theo caùc tai hoïa khuûng khieáp nhö buoân baùn treû em, khai thaùc vaø laïm duïng treû vò thaønh nieân, vaø noùi chung, töôùc boû nhöõng quyeàn voán coù cuûa treû em nhö Coâng öôùc Quoác teá veà Quyeàn treû em ñaõ quy ñònh.
Tuoåi thô, vôùi baûn tính moûng manh, coù nhöõng nhu caàu ñoäc ñaùo vaø khoâng theå töôùc boû ñöôïc. Tröôùc heát, ñoù laø quyeàn ñöôïc höôûng moät moâi tröôøng gia ñình laønh maïnh vaø an toaøn, nôi maø moät ñöùa treû coù theå phaùt trieån theo söï chæ daãn vaø maãu göông cuûa moät ngöôøi cha vaø moät ngöôøi meï; roài ñeán quyeàn vaø nghóa vuï ñöôïc nhaän neàn giaùo duïc ñaày ñuû, tröôùc heát ôû trong gia ñình sau laø tröôøng hoïc, laø nôi treû em coù theå phaùt trieån nhö nhöõng con ngöôøi vaø taùc nhaân cuûa töông lai cuûa chính mình vaø töông lai cuûa ñaát nöôùc mình. Treân thöïc teá, ôû nhieàu nôi treân theá giôùi, bieát ñoïc, bieát vieát vaø laøm caùc pheùp tính cô baûn vaãn laø ñaëc quyeàn daønh cho moät soá ít ngöôøi. Hôn nöõa, taát caû treû em ñeàu coù quyeàn vui chôi; noùi toùm laïi, caùc em coù quyeàn ñöôïc laø treû em.
Nhöng trong soá nhöõng ngöôøi di daân, treû em laø nhoùm ngöôøi deã bò toån thöông nhaát, vì khi caùc em phaûi ñoái maët vôùi cuoäc soáng phía tröôùc, caùc em thaønh nhöõng ngöôøi voâ hình vaø khoâng coù tieáng noùi: tình traïng baáp beânh laøm cho caùc em khoâng coù giaáy tôø, theá giôùi khoâng nhìn thaáy caùc em; vieäc khoâng coù ngöôøi lôùn ñi cuøng khieán cho tieáng noùi cuûa caùc em khoâng ñöôïc caát leân vaø laéng nghe. Nhö theá, treû em di daân deã daøng rôi xuoáng ñaùy saâu cuûa tình traïng maát nhaân phaåm, ôû ñoù naïn phi phaùp vaø baïo löïc phaù huûy töông lai cuûa quaù nhieàu ngöôøi voâ toäi, ñang khi maïng löôùi laïm duïng treû em laø raát khoù tieâu dieät.
Chuùng ta phaûi ñoái ñaáu vôùi thöïc teá naøy nhö theá naøo?
Tröôùc heát, chuùng ta caàn phaûi yù thöùc raèng hieän töôïng di daân khoâng phaûi laø khoâng lieân quan ñeán lòch söû cöùu ñoä, maø laø moät phaàn cuûa lòch söû aáy. Moät trong nhöõng leänh truyeàn cuûa Chuùa gaén vôùi lòch söû aáy: "Ngöôi khoâng ñöôïc ngöôïc ñaõi vaø aùp böùc ngoaïi kieàu, vì chính caùc ngöôi ñaõ laø ngoaïi kieàu ôû ñaát Ai Caäp" (Xh 22,21); "Anh em phaûi yeâu thöông ngoaïi kieàu, vì anh em ñaõ töøng laø ngoaïi kieàu ôû ñaát Ai Caäp" (Ñnl 10,19). Hieän töôïng naøy laøm thaønh moät daáu chæ cuûa thôøi ñaïi, moät daáu chæ noùi veà coâng trình quan phoøng cuûa Thieân Chuùa trong lòch söû vaø trong coäng ñoàng nhaân loaïi, nhaèm ñaït ñeán söï hieäp thoâng hoaøn vuõ. Ñang khi nhìn nhaän coù nhöõng vaán ñeà, vaø thöôøng laø nhöõng ñau khoå vaø thaûm caûnh cuûa ngöôøi di daân, cuõng nhö nhöõng khoù khaên lieân quan ñeán ñoøi hoûi phaûi tieáp ñoùn nhöõng ngöôøi naøy moät caùch xöùng ñaùng, Giaùo hoäi vaãn khuyeán khích chuùng ta nhaän ra keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, ngay trong chính hieän töôïng naøy, ñeå baûo ñaûm raèng khoâng ai laø ngöôøi xa laï trong coäng ñoaøn Kitoâ höõu, voán bao goàm "moïi daân, moïi chi toäc, moïi nöôùc vaø moïi ngoân ngöõ" (Kh 7,9). Moãi con ngöôøi ñeàu ñaùng quyù troïng; con ngöôøi quan troïng hôn söï vaät, vaø giaù trò cuûa moät toå chöùc laø do toå chöùc aáy ñoái xöû vôùi cuoäc soáng vaø phaåm giaù cuûa con ngöôøi nhö theá naøo, ñaëc bieät laø khi hoï deã bò toån thöông, nhö tröôøng hôïp cuûa treû em di daân.
Hôn nöõa, phaûi nhaém ñeán vieäc baûo veä, vieäc hoäi nhaäp vaø caùc giaûi phaùp laâu daøi.
Tröôùc heát, phaûi aùp duïng moïi bieän phaùp coù theå ñeå baûo ñaûm caùc treû em di daân ñöôïc baûo veä vaø an toaøn, bôûi vì "caùc em naøy, trai cuõng nhö gaùi, thöôøng ñi ñeán choã buoâng thaû nôi ñöôøng phoá, laøm moài cho nhöõng keû khai thaùc voâ ñaïo ñöùc, bieán chuùng thaønh nhöõng ñoái töôïng ñeå baïo haønh veà theå xaùc, tinh thaàn vaø tình duïc" (Ñöùc giaùo hoaøng Beâneâñictoâ XVI, Söù ñieäp Ngaøy theá giôùi ngöôøi Di daân vaø ngöôøi Tò naïn, 2008).
Hôn nöõa, laèn ranh phaân chia giöõa di cö vaø buoân baùn ñoâi khi coù theå raát tinh teá. Coù nhieàu yeáu toá goùp phaàn laøm cho ngöôøi di daân deã bò toån thöông, ñaëc bieät neáu ñoù laïi laø treû em: ngheøo ñoùi vaø thieáu phöông tieän ñeå soáng coøn - coäng theâm nhöõng mong ñôïi khoâng thöïc teá do caùc phöông tieän truyeàn thoâng taïo ra; trình ñoä hoïc vaán thaáp; thieáu hieåu bieát veà luaät phaùp, veà vaên hoaù vaø ngoân ngöõ cuûa nöôùc ñoùn tieáp hoï. Taát caû nhöõng ñieàu naøy laøm cho treû em trôû thaønh nhöõng ngöôøi leä thuoäc veà theå chaát vaø taâm lyù. Nhöng söùc maïnh lôùn nhaát thuùc ñaåy vieäc khai thaùc vaø laïm duïng treû em chính laø nhu caàu. Neáu khoâng haønh ñoäng quyeát lieät vaø hieäu quaû hôn ñoái vôùi nhöõng keû höôûng lôïi töø vieäc laïm duïng aáy, chuùng ta seõ khoâng theå ngaên chaën nhieàu hình thöùc noâ leä, maø treû em laø naïn nhaân.
Vì theá ñieàu caàn thieát ñoái vôùi nhöõng ngöôøi nhaäp cö laø hôïp taùc chaët cheõ hôn bao giôø heát vôùi caùc coäng ñoàng chaøo ñoùn hoï, vì lôïi ích cuûa con caùi hoï. Chuùng toâi heát loøng bieát ôn caùc toå chöùc vaø cô quan, caû giaùo hoäi laãn daân söï, ñaõ coáng hieán thôøi gian vaø nguoàn löïc ñeå baûo veä treû vò thaønh nieân khoûi bò laïm duïng baèng nhieàu hình thöùc. Ñieàu quan troïng laø phaûi luoân hôïp taùc caùch hieäu quaû vaø chaët cheõ hôn, khoâng chæ döïa treân vieäc trao ñoåi thoâng tin, maø coøn phaûi cuûng coá caùc maïng löôùi coù khaû naêng baûo ñaûm can thieäp kòp thôøi vaø cuï theå; nhöng cuõng khoâng coi thöôøng söùc maïnh cuûa caùc coäng ñoaøn giaùo hoäi, nhaát laø khi caùc coäng ñoaøn aáy hieäp nhaát trong caàu nguyeän vaø tình trong hieäp thoâng huynh ñeä.
Thöù hai, chuùng ta caàn phaûi nhaém ñeán söï hoäi nhaäp cuûa treû em vaø thanh thieáu nieân di daân. Chuùng phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo coäng ñoàng ngöôøi lôùn. Raát thöôøng xaûy ra laø khi vieäc thieáu nguoàn taøi chính trôû thaønh ñieàu caûn trôû vieäc pheâ chuaån caùc chính saùch thích ñaùng nhaèm giuùp ñôõ vaø ñoùn nhaän ngöôøi nhaäp cö. Keát quaû laø, thay vì giuùp ñôõ treû em di daân hoäi nhaäp vaøo xaõ hoäi, hoaëc giuùp chuùng hoài höông an toaøn, ngöôøi ta chæ ñôn giaûn coá ngaên chaën ngöôøi nhaäp cö, ñieàu naøy laïi khuyeán khích nhöõng maïng löôùi baát hôïp phaùp; neáu khoâng, ngöôøi nhaäp cö seõ bò truïc xuaát veà nöôùc maø khoâng heà ñöôïc quan taâm ñeán "lôïi ích toát nhaát cuûa hoï".
Tình traïng cuûa caùc treû em di daân trôû neân toài teä hôn khi quy cheá daønh chotreû em khoâng hôïp leä hoaëc khi treû em ñöôïc caùc toå chöùc toäi phaïm thueâ möôùn. Trong nhöõng tröôøng hôïp aáy, caùc em thöôøng bò göûi ñeán caùc trung taâm giam giöõ. Khoâng phaûi laø ñieàu baát thöôøng neáu chuùng bò baét, vaø vì khoâng coù tieàn ñeå noäp phaït hoaëc ñeå trôû veà queâ höông, chuùng coù theå bò giam giöõ laâu daøi, tieáp xuùc vôùi caùc hình thöùc khaùc nhau cuûa söï laïm duïng vaø baïo löïc. Trong nhöõng hoaøn caûnh naøy, quyeàn cuûa caùc quoác gia kieåm soaùt phong traøo di daân vaø baûo veä coâng ích quoác gia phaûi phoái hôïp vôùi nghóa vuï giaûi quyeát vaø hôïp thöùc hoaù tình traïng cuûa treû em di daân, hoaøn toaøn toân troïng phaåm giaù cuûa caùc em vaø tìm caùch ñaùp öùng nhu caàu cuûa caùc em khi caùc em ñôn ñoäc, vaø caû nhu caàu cuûa cha meï caùc em, vì thieän ích cuûa caû gia ñình.
Ñieàu quan troïng cô baûn laø aùp duïng caùc bieän phaùp thích ñaùng ôû trong nöôùc vaø caùc keá hoaïch hôïp taùc ñöôïc quoác gia goác vaø quoác gia nôi ñeán thoaû thuaän vôùi nhau, nhaèm loaïi boû nhöõng nguyeân nhaân buoäc treû vò thaønh nieân phaûi ra ñi.
Thöù ba, toâi xin göûi lôøi keâu goïi chaân thaønh ñeán moïi ngöôøi haõy tìm kieám vaø aùp duïng caùc giaûi phaùp laâu daøi. Vì ñaây laø moät hieän töôïng phöùc taïp, vaán ñeà treû em di daân phaûi ñöôïc giaûi quyeát taän goác. Chieán tranh, vi phaïm nhaân quyeàn, tham nhuõng, ngheøo ñoùi, maát caân baèng vaø thaûm hoaï moâi tröôøng, ñeàu laø nhöõng nguyeân nhaân cuûa vaán ñeà naøy. Treû em laø ngöôøi ñaàu tieân phaûi gaùnh chòu, coù khi bò baïo haønh vaø nhieàu hình thöùc baïo löïc veà theå lyù khaùc, coäng theâm nhöõng taán coâng veà tinh thaàn vaø taâm lyù, voán luoân ñeå laïi nhöõng veát seïo haàu nhö khoâng theå xoaù nhoaø.
Vì theá, ñieàu tuyeät ñoái caàn thieát laø xöû lyù caùc nguyeân nhaân taïi nhöõng quoác gia goác ñaõ gaây ra cuoäc di daân. Böôùc ñaàu tieân ñoøi hoûi toaøn theå coäng ñoàng quoác teá phaûi noã löïc loaïi boû caùc xung ñoät vaø baïo löïc ñaõ buoäc ngöôøi ta phaûi troán chaïy. Hôn theá nöõa, cuõng keâu goïi phaûi coù nhöõng keá hoaïch taàm xa coù khaû naêng ñeà ra nhöõng chöông trình thích hôïp cho caùc khu vöïc bò naïn baát coâng traàm troïng vaø söï baát oån taán coâng, ñeå baûo ñaûm cho moïi ngöôøi ñöôïc phaùt trieån ñích thöïc. Söï phaùt trieån naøy phaûi thaêng tieán thieän ích cuûa treû em, laø nieàm hy voïng cuûa nhaân loaïi.
Cuoái cuøng, toâi muoán ngoû lôøi vôùi anh chò em laø nhöõng ngöôøi ñoàng haønh vôùi caùc treû em vaø ngöôøi treû di daân: hoï caàn ñeán söï giuùp ñôõ quyù baùu cuûa anh chò em. Giaùo hoäi cuõng caàn anh chò em vaø trôï giuùp anh chò em trong coâng vieäc phuïc vuï quaûng ñaïi cuûa anh chò em. Ñöøng meät moûi vôùi vieäc can ñaûm soáng Tin Möøng, voán keâu goïi anh chò em nhaän ra vaø tieáp ñoùn Chuùa Gieâsu nôi nhöõng ngöôøi nhoû beù nhaát vaø deã bò toån thöông nhaát.
Toâi phoù thaùc taát caû caùc treû em di daân, gia ñình vaø coäng ñoaøn cuûa chuùng, vaø anh chò em laø nhöõng ngöôøi gaàn guõi vôùi hoï, cho söï che chôû cuûa Thaùnh Gia Nazareth; xin caùc Ngaøi luoân doõi theo vaø ñoàng haønh vôùi töøng ngöôøi trong cuoäc haønh trình cuûa hoï. Cuøng vôùi lôøi caàu nguyeän, toâi vui möøng ban Pheùp Laønh Toaø Thaùnh cho moïi ngöôøi.
Vatican, ngaøy 8 thaùng Chín naêm 2016
Phanxicoâ
(Baûn dòch cuûa UÛy ban Muïc vuï Di daân
theo baûn tieáng Anh cuûa Libreria Editrice Vaticana)