Toâng Huaán Haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Gia Ñình
Amoris Laetitia
Cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Chöông 3
Nhìn leân Chuùa Gieâsu:
ôn goïi cuûa gia ñình (töø soá 58 - 88)
Chöông Ba: Nhìn leân Chuùa Gieâsu: ôn goïi cuûa gia ñình
58. Trong vaø giöõa caùc gia ñình, söù ñieäp Tin Möøng luoân phaûi ñöôïc vang leân; coát loõi söù ñieäp naøy, töùc sô truyeàn (kerygma), laø ñieàu "töôi ñeïp nhaát, xuaát saéc nhaát, loâi cuoán nhaát vaø ñoàng thôøi caàn thieát nhaát" (50). Söù ñieäp naøy "phaûi chieám trung taâm moïi hoaït ñoäng phuùc aâm hoùa" (51). Noù laø lôøi tuyeân xöng ñaàu trieân vaø quan troïng nhaát, "maø ta phaûi nghe ñi nghe laïi nhieàu caùch khaùc nhau, vaø phaûi luoân coâng boá döôùi hình thöùc naøy hay hình thöùc noï" (52). Thöïc vaäy, "khoâng coù gì vöõng chaéc hôn, saâu saéc hôn, an toaøn hôn, coù yù nghóa vaø khoân ngoan hôn söù ñieäp naøy". Quaû theá, "moïi vieäc ñaøo luyeän cuûa Kitoâ Giaùo heä ôû vieäc böôùc saâu hôn vaøo sô truyeàn" (53).
59. Giaùo huaán cuûa chuùng ta veà hoân nhaân vaø gia ñình khoâng theå khoâng ñöôïc linh höùng vaø bieán ñoåi bôûi söù ñieäp yeâu thöông vaø aâu yeám naøy; neáu khoâng, noù seõ chæ ñôn giaûn trôû thaønh vieäc beänh vöïc moät thöù hoïc thuyeát khoâ khan, khoâng coù sinh khí. Maàu nhieäm gia ñình Kitoâ Giaùo chæ coù theå hieåu ñöôïc döôùi aùnh saùng tình yeâu voâ haïn cuûa Chuùa Cha, nhö ñaõ ñöôïc maïc khaûi nôi Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ töï hieán mình cho ta vaø tieáp tuïc cö nguï giöõa chuùng ta. Giôø ñaây, toâi muoán höôùng caùi nhìn cuûa toâi vaøo Chuùa Kitoâ haèng soáng, Ñaáng ñang ôû taâm ñieåm cuûa raát nhieàu caâu truyeän tình, vaø keâu naøi ngoïn löûa Thaàn Khí xuoáng treân moïi gia ñình theá giôùi.
60. Chöông vaén voûi naøy, do ñoù, seõ toùm löôïc giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà hoân nhaân vaø gia ñình. Caû ôû ñaây nöõa, toâi cuõng seõ nhaéc tôùi nhöõng gì caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ phaùt bieåu veà aùnh saùng do ñöùc tin cuûa chuùng ta ñem laïi. Caùc ngaøi ñaõ baét ñaàu baèng caùch nhìn leân Chuùa Gieâsu vaø caùc ngaøi noùi tôùi vieäc Ngöôøi "ñaõ nhìn nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø moät caùch yeâu thöông vaø trìu meán ra sao, luoân ñoàng haønh vôùi hoï trong söï thaät, kieân nhaãn vaø thöông xoùt khi coâng boá caùc ñoøi hoûi cuûa Nöôùc Thieân Chuùa" (54). Chuùa cuõng ñang ôû vôùi chuùng ta hoâm nay, khi ta tìm caùch thöïc haønh vaø truyeàn thuï Tin Möøng gia ñình.
Chuùa Gieâsu phuïc hoài vaø hoaøn thaønh keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa
61. Traùi vôùi nhöõng ngöôøi baùc boû hoân nhaân nhö moät ñieàu xaáu xa, Taân Öôùc daïy raèng "moïi söï Thieân Chuùa taïo neân ñeàu toát vaø khoâng coù ñieàu gì caàn phaûi töø boû" (1Tm 4:4). Hoân nhaân laø "moät aân ban" cuûa Chuùa (1Cr 7:7). Ñoàng thôøi, chính vì hieåu tích cöïc nhö theá, Taân Öôùc maïnh meõ nhaán maïnh ñeán vieäc caàn phaûi baûo veä aân ban cuûa Thieân Chuùa: "Ai naáy phaûi toân troïng hoân nhaân, chôù laøm cho loan phoøng ra oâ ueá" (Dt 13:4). Ôn phuùc cuûa Thieân Chuùa naøy bao goàm tính duïc: "ñöøng töø choái nhau" (1Cr 7:5).
62. Caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ ghi nhaän ñieàu naøy: Chuùa Gieâsu, "khi noùi tôùi keá hoaïch nguyeân thuûy cuûa Thieân Chuùa daønh cho ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø, ñaõ taùi khaúng ñònh söï keát hôïp baát khaû tieâu giöõa hoï vôùi nhau, thaäm chí coøn quaû quyeát raèng 'chính vì söï cöùng loøng cuûa caùc oâng neân Moâseâ môùi cho pheùp caùc oâng ly dò vôï, nhöng ngay töø ñaàu, khoâng phaûi theá" (Mt 19:8). Tính baát khaû tieâu cuûa hoân nhaân 'ñieàu Thieân Chuùa ñaõ keát hôïp, con ngöôøi khoâng ñöôïc phaân ly' (Mt 19:6) khoâng neân bò coi nhö 'moät caùi aùch' aùp ñaët leân coå nhaân loaïi, nhöng nhö moät 'aân ban' cho nhöõng ai keát hôïp nhau trong hoân nhaân... Tình yeâu khoan dung cuûa Thieân Chuùa luoân cuøng ñoàng haønh vôùi con ngöôøi; qua ôn thaùnh, tình yeâu naøy chöõa laønh vaø bieán caûi caùc linh hoàn chai ñaù, daãn hoï trôû laïi luùc ban ñaàu qua neûo ñöôøng thaäp giaù. Caùc saùch Tin Möøng trình baày roõ raøng ñieån hình cuûa Chuùa Gieâsu, Ñaáng... ñaõ coâng boá yù nghóa hoân nhaân nhö laø söï vieân maõn cuûa maïc khaûi nhaèm phuïc hoài keá hoaïch nguyeân thuûy cuûa Thieân Chuùa (xem Mt 19:3)" (55).
63. "Chuùa Gieâsu, Ñaáng hoøa giaûi moïi söï trong chính Ngöôøi, ñaõ phuïc hoài hoân nhaân vaø gia ñình trôû laïi hình thöùc nguyeân thuûy cuûa noù (xem Mt 10:1-12). Hoân nhaân vaø gia ñình ñaõ ñöôïc Chuùa Kitoâ cöùu chuoäc (xem Ep 5:21-32) vaø phuïc hoài theo hình aûnh Ba Ngoâi Chí Thaùnh, maàu nhieäm maø töø ñoù, moïi tình yeâu ñích thöïc ñaõ phaùt sinh. Giao öôùc phu phuï, khôûi nguoàn trong taïo döïng vaø ñöôïc maïc khaûi trong lòch söû cöùu roãi, nhaän ñöôïc yù nghóa ñaày ñuû cuûa noù nôi Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi cuûa Ngöôøi. Qua Giaùo Hoäi cuûa Ngöôøi, Chuùa Kitoâ ban cho hoân nhaân vaø gia ñình ôn thaùnh caàn thieát ñeå laøm chöùng cho tình yeâu Thieân Chuùa vaø soáng cuoäc soáng hieäp thoâng. Tin Möøng gia ñình traûi daøi doïc lòch söû theá giôùi, töø luùc taïo döïng ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø theo hình aûnh vaø theo hoïa aûnh Thieân Chuùa (xem St 1:26-27), tôùi luùc hoaøn thaønh maàu nhieäm giao öôùc nôi Chuùa Kitoâ vaøo ngaøy chung cuïc vôùi hoân leã cuûa Chieân Con" (xem Kh 19:9)" (56).
64. "Ñieån hình cuûa Chuùa laø moâ hình cho Giaùo Hoäi... Ngöôøi baét ñaàu thöøa taùc vuï coâng khai baèng pheùp laï taïi tieäc cöôùi Cana (xem Ga 2:1-11). Ngöôøi tham döï moïi giaây phuùt haøng ngaøy cuûa tình baèng höõu vôùi gia ñình Ladaroâ vaø hai chò cuûa chaøng (xem Lc 10:38) vaø vôùi gia ñình Thaùnh Pheâroâ (xem Mc 8:14). Ngöôøi toû thieän caûm vôùi caùc cha meï tang cheá vaø hoài sinh con caùi hoï (xem Mc 5:41; Lc 7:14-15). Qua caùch naøy, Ngöôøi bieåu loä yù nghóa chaân thöïc cuûa thöông xoùt, voán bao haøm vieäc phuïc hoài giao öôùc (xem Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Dives in Misericordia, 4). Ñieàu naøy raát roõ raøng trong caùc cuoäc troø chuyeän cuûa Ngöôøi vôùi ngöôøi ñaøn baø Samaria (xem Ga 1:4-30) vaø vôùi ngöôøi ñaøn baø bò baét quaû tang ngoaïi tình (xem Ga 8:1-11) trong ñoù, yù thöùc toäi loãi ñaõ ñöôïc ñaùnh thöùc bôûi cuoäc gaëp gôõ vôùi tình yeâu nhöng khoâng cuûa Chuùa Gieâsu" (57).
65. Vieäc nhaäp theå cuûa Ngoâi Lôøi trong moät gia ñình nhaân baûn ôû Nadareùt, nhôø tính môùi meû cuûa noù, ñaõ thay ñoåi lòch söû theá giôùi. Ta caàn böôùc vaøo maàu nhieäm Chuùa Gieâsu sinh ra, vaøo tieáng "xin vaâng" cuûa Ñöùc Maria vôùi lôøi ñöa tin cuûa thieân thaàn, khi Ngoâi Lôøi ñöôïc thuï thai trong loøng Ñöùc Meï, cuõng nhö tieáng "xin vaâng" cuûa Thaùnh Giuse, ngöôøi ñaõ ñaët teân cho Chuùa Gieâsu vaø chaêm soùc Ñöùc Meï. Ta caàn chieâm ngöôõng nieàm vui cuûa caùc ngöôøi chaên chieân tröôùc maùng coû, söï thôø laïy cuûa Ba Vua vaø vieäc troán qua Ai Caäp, trong ñoù, Chuùa Gieâsu chia seû kinh nghieäm löu ñaày, bò baùch haïi vaø haï nhuïc cuûa daân toäc Ngöôøi. Ta caàn chieâm ngöôõng hoaøi voïng toân giaùo cuûa Giacaria vaø nieàm vui cuûa oâng luùc Gioan Taåy Giaû sinh ra, söï neân troïn lôøi höùa ñaõ ñöôïc ngoû cuøng oâng Simeâong vaø baø Anna ôû Ñeàn Thôø vaø söï bôõ ngôõ cuûa caùc baäc thaày Leà Luaät khi laéng nghe söï khoân ngoan cuûa con treû Gieâsu. Sau ñoù, ta caàn nhìn saâu vaøo 30 naêm tröôøng ñaèng ñaüng luùc Chuùa Gieâsu kieám keá sinh nhai baèng vieäc laøm chaân tay, ñoïc nhöõng lôøi caàu nguyeän vaø caùc phaùt bieåu truyeàn thoáng trong ñöùc tin cuûa daân Ngöôøi vaø tieán tôùi choã hieåu bieát ñöùc tin cuûa cha oâng aáy cho tôùi luùc laøm cho noù sinh hoa keát traùi trong maàu nhieäm Nöôùc Trôøi. Ñoù laø maàu nhieäm Giaùng Sinh vaø bí quyeát Nadareùt, bieåu toû heát neùt ñeïp cuûa ñôøi soáng gia ñình! Chính maàu nhieäm naøy ñaõ laøm meâ loøng Thaùnh Phanxicoâ Assidi, Thaùnh Teâreâxa Haøi Ñoàng Gieâsu vaø Thaùnh Charles de Foucauld vaø tieáp tuïc laøm caùc gia ñình Kitoâ höõu traøn treà hy voïng vaø nieàm vui.
66. "Giao öôùc yeâu thöông vaø trung thaønh töøng ñöôïc Thaùnh Gia Nadareùt soáng ñaõ soi saùng nguyeân taéc voán leân khuoân cho moïi gia ñình vaø giuùp gia ñình ñöông ñaàu toát hôn vôùi caùc thaêng traàm cuaû cuoäc ñôøi vaø lòch söû. Treân caên baûn naøy, moïi gia ñình, baát keå caùc yeáu ñuoái cuûa hoï, coù theå trôû thaønh aùnh saùng trong ñeâm toái theá giôùi. 'Nadareùt daïy ta yù nghóa cuoäc soáng gia ñình, söï hieäp thoâng ñaày yeâu thöông cuûa noù, veû ñeïp ñôn giaûn vaø chaân phöông cuûa noù, ñaëc tính thaùnh thieâng vaø baát khaû xaâm phaïm cuûa noù. Öôùc chi noù daïy ta vieäc huaán luyeän cuûa noù eâm dòu vaø baát khaû thay theá xieát bao, vai troø cuûa noù trong traät töï xaõ hoäi neân taûng vaø khoân saùnh ñeán chöøng naøo' (Ñöùc Phaoloâ VI, Dieãn Vaên taïi Nadareùt, 5 thaùng 1, 1964)" (58).
Gia ñình trong caùc vaên kieän Giaùo Hoäi
67. Coâng Ñoàng Vatican II, trong Hieán Cheá Muïc Vuï Gaudium et Spes cuûa noù, quan taâm lo laéng "coå vuõ phaåm giaù cuûa hoân nhaân vaø gia ñình" (xem caùc soá 47-52). Hieán Cheá naøy "ñònh nghóa hoân nhaân nhö moät coäng ñoàng söï soáng vaø yeâu thöông (xem 48), ñaët loøng yeâu thöông ôû taâm ñieåm gia ñình... 'Loøng yeâu thöông ñích thöïc giöõa choàng vaø vôï' (49) lieân quan tôùi vieäc hieán thaân cho nhau, bao haøm vaø hoäi nhaäp caùc chieàu kích tính duïc vaø xuùc caûm, theo keá hoaïch Thieân Chuùa (xem 48-49). Vaên kieän coâng ñoàng cuõng nhaán maïnh "vieäc beùn reã vôï choàng vaøo Chuùa Kitoâ. Chuùa Kitoâ 'töï laøm Ngöôøi hieän dieän vôùi vôï choàng trong bí tích hoân nhaân' (48) vaø ôû laïi maõi vôùi hoï. Trong vieäc nhaäp theå, Ngöôøi maëc laáy tình yeâu nhaân baûn, thanh taåy noù vaø ñem noù tôùi vieân maõn. Nhôø Thaàn Khí cuûa Ngöôøi, Ngöôøi ban cho vôï choàng khaû naêng soáng tình yeâu naøy, baèng caùch thaám nhieãm moïi phaàn ñôøi hoï baèng ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán. Nhôø caùch naøy, vôï choàng ñöôïc thaùnh hieán vaø, nhôø moät ôn thaùnh ñaëc bieät, xaây döïng Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ vaø taïo laäp moät Giaùo Hoäi taïi gia (xem Lumen Gentium, 11), ñeå Giaùo Hoäi, neáu muoán hieåu troïn veïn maàu nhieäm cuûa mình, nhìn vaøo gia ñình Kitoâ höõu, moät gia ñình voán bieåu hieän Giaùo Hoäi moät caùch ñích thöïc" (59).
68. "Chaân Phuùc Phaoloâ VI, ngay sau Coâng Ñoàng Vatican II, ñaõ khai trieån xa hôn giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà hoân nhaân vaø gia ñình. Moät caùch ñaëc bieät, vôùi Thoâng Ñieäp Humanae Vitae, ngaøi ñaõ laøm roõ sôïi daây gaén boù noäi taïi giöõa loøng yeâu thöông vôï choàng vaø vieäc sinh saûn: 'Loøng yeâu thöông phu phuï ñoøi nôi ngöôøi choàng vaø ngöôøi vôï moät yù thöùc troïn veïn veà caùc nghóa vuï cuûa hoï trong vaán ñeà laøm cha meï coù traùch nhieäm, ñieàu maø ngaøy nay ñöôïc nhaán maïnh raát ñuùng, nhöng ñoàng thôøi phaûi ñöôïc hieåu moät caùch ñuùng ñaén... Thi haønh vieäc laøm cha meï coù traùch nhieäm ñoøi hoûi choàng vaø vôï phaûi tuaân thuû thöù töï öu tieân ñuùng ñaén, bieát nhìn nhaän caùc boån phaän cuûa hoï ñoái vôùi Thieân Chuùa, ñoái vôùi chính hoï, ñoái vôùi gia ñình hoï vaø ñoái vôùi xaõ hoäi con ngöôøi' (soá 10). Trong Toâng Huaán Evangelii Nuntiandi, Ñöùc Phaoloâ VI laøm roõ moái lieân heä giöõa gia ñình vaø Giaùo Hoäi"(60) .
69. "Thaùnh Gioan Phaoloâ II daønh söï löu yù ñaëc bieät cho gia ñình trong caùc baøi giaùo lyù cuûa ngaøi veà tình yeâu con ngöôøi, trong Laù Thö Göûi Caùc Gia Ñình Gratissimam Sane , vaø ñaëc bieät trong Toâng Huaán Familiaris Consortio cuûa ngaøi. Trong caùc vaên kieän naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñònh nghóa gia ñình laø 'ñöôøng cuûa Giaùo Hoäi'. Ngaøi cuõng ñeà xuaát moät vieãn kieán toång quaùt veà ôn goïi yeâu thöông cuûa caùc ngöôøi ñaøn oâng vaø caùc ngöôøi ñaøn baø, cuõng nhö caùc höôùng daãn caên baûn cho vieäc chaêm soùc muïc vuï caùc gia ñình vaø vai troø cuûa gia ñình trong xaõ hoäi. Ñaëc bieät, khi baøn ñeán tình yeâu phu phuï (xem soá 13), ngaøi moâ taû cung caùch vôï choàng, trong tình yeâu hoã töông cuûa hoï, ñaõ tieáp nhaän ôn Thaàn Khí Chuùa Kitoâ nhö theá naøo vaø soáng ôn goïi neân thaùnh cuûa hoï ra sao" (61).
70. "Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI, trong Thoâng Ñieäp Deus Caritas Est cuûa ngaøi, ñaõ trôû laïi vôùi chuû ñeà söï thaät trong tình yeâu cuûa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø, moät söï thaät chæ ñöôïc soi saùng trong tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ chòu ñoùng ñinh (xem soá 2). Ngaøi nhaán maïnh raèng 'hoân nhaân ñaët caên baûn treân tình yeâu ñoäc chieám vaø döùt khoaùt ñaõ trôû neân hình aûnh moái lieân heä giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngöôøi, vaø ngöôïc laïi. Caùch Thieân Chuùa yeâu thöông ñaõ trôû thaønh thöôùc ño tình yeâu nhaân baûn' (soá 11). Hôn nöõa, trong Thoâng Ñieäp Caritas in Veritate, ngaøi laøm noåi baät taàm quan troïng cuûa tình yeâu, coi noù nhö nguyeân taéc soáng trong xaõ hoäi (xem soá 44), moät nôi ta hoïc ñöôïc kinh nghieäm ích chung" (62).
Bí tích hoân phoái
71. "Thaùnh Kinh vaø Thaùnh Truyeàn giuùp ta tieán tôùi vieäc hieåu bieát Ba Ngoâi, moät hieåu bieát voán ñöôïc maïc khaûi vôùi caùc ñaëc ñieåm cuûa gia ñình. Gia ñình laø hình aûnh Thieân Chuùa, Ñaáng voán laø moät hieäp thoâng caùc ngoâi vò. Luùc Chuùa Gieâsu chòu pheùp röûa, ngöôøi ta nghe thaáy tieáng Thieân Chuùa phaùn, goïi Chuùa Gieâsu laø Con Yeâu Quí cuûa Ngöôøi, vaø trong tình yeâu naøy ta coù theå nhaän ra Chuùa Thaùnh Thaàn (xem Mc 1:10-11). Chuùa Gieâsu, Ñaáng hoøa giaûi moïi söï trong chính Ngöôøi vaø cöùu chuoäc ta khoûi toäi loãi, khoâng nhöõng phuïc hoài hoân nhaân vaø gia ñình trôû laïi hình thöùc nguyeân thuûy cuûa noù, maø coøn naâng hoân nhaân leân haøng daáu chæ bí tích tình yeâu cuûa Ngöôøi daønh cho Giaùo Hoäi (xem Mt 19:1-12; Mc 10:1-12; Ep 5:21-32). Trong gia ñình nhaân baûn, ñöôïc Chuùa Kitoâ tuï taäp, 'hình aûnh vaø hoïa aûnh' cuûa Ba Ngoâi Chí Thaùnh (xem St 1:26) ñaõ ñöôïc phuïc hoài, maàu nhieäm töø ñoù moïi tình yeâu ñích thöïc ñaõ phaùt sinh. Qua Giaùo Hoäi, hoân nhaân vaø gia ñình nhaän ñöôïc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn töø Chuùa Kitoâ, ñeå laøm chöùng cho Tin Möøng tình yeâu Thieân Chuùa" (63).
72. Bí tích hoân nhaân khoâng phaûi laø moät coâng öôùc xaõ hoäi, moät nghi leã troáng roãng hay moät daáu hieäu cam keát beà ngoaøi. Bí tích laø moät aân ban ñeå thaùnh hoùa vaø cöùu roãi vôï choàng, vì "vieäc hoï thuoäc veà nhau, qua daáu chæ bí tích, laø bieåu töôïng thöïc söï cuûa moái lieân heä hoã töông giöõa Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi. Caëp vôï choàng, do ñoù, laø moät nhaéc nhôû thöôøng xuyeân ñeå Giaùo Hoäi nhôù tôùi ñieàu ñaõ dieãn ra treân thaäp giaù; Hoï laø chöùng taù cöùu roãi cho nhau vaø cho con caùi, moät ôn cöùu roãi hoï cuøng chia seû nhôø bí tích" (64). Hoân nhaân laø moät ôn goïi, bao laâu noù laø lôøi ñaùp traû ôn goïi ñaëc bieät caûm nghieäm tình yeâu vôï choàng nhö laø daáu chæ baát toaøn cuûa tình yeâu giöõa Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi. Thaønh thöû, quyeát ñònh keát hoân vaø taïo laäp gia ñình phaûi laø hoa traùi cuûa dieãn trình bieän phaân ôn goïi.
73. "Vieäc hieán thaân cho nhau trong bí tích hoân phoái ñöôïc ñaët cô sôû trong ôn thaùnh pheùp röûa, laø pheùp thieát laäp ra giao öôùc neàn taûng cuûa moïi ngöôøi vôùi Chuùa Kitoâ trong Giaùo Hoäi. Khi chaáp nhaän laãn nhau, vaø vôùi ôn thaùnh cuûa Chuùa Kitoâ, hai ngöôøi ñính hoân ñoan höùa vôùi nhau seõ hieán thaân hoaøn toaøn, trung thaønh vôùi nhau vaø saün saøng chaøo ñoùn söï soáng môùi. Hoï nhìn nhaän caùc yeáu toá naøy nhö nhöõng ñieàu caáu thaønh hoân nhaân, nhö nhöõng ôn phuùc Thieân Chuùa ban cho hoï, vaø hoï coi troïng cam keát hoã töông naøy, nhaân danh Thieân Chuùa vaø tröôùc maët Giaùo Hoäi. Nhö theá, ñöùc tin ñaõ laøm hoï coù khaû naêng coi caùc thieän ích cuûa hoân nhaân nhö caùc cam keát maø hoï coù theå tuaân giöõ ñöôïc nhôø söï trôï giuùp cuûa ôn thaùnh bí tích... Thaønh thöû, Giaùo Hoäi troâng chôø vaøo caùc caëp hoân nhaân nhö traùi tim cuûa toaøn boä gia ñình vaø ngöôïc laïi hoï troâng chôø vaøo Chuùa Gieâsu" (65). Bí tích khoâng phaûi laø moät "söï vieäc" hay moät 'quyeàn löïc", vì trong noù, chính Chuùa Kitoâ "hieän ñang gaëp gôõ caùc vôï choàng Kitoâ höõu... Ngöôøi cö nguï vôùi hoï, ban cho hoï söùc maïnh ñeå vaùc thaäp giaù vaø nhö theá böôùc theo chaân Ngöôøi, ñeå troãi daäy sau khi ngaõ quïy, ñeå tha thöù cho nhau, ñeå mang gaùnh naëng cuûa nhau" (66). Hoân nhaân Kitoâ Giaùo laø daáu chæ vieäc Chuùa Kitoâ yeâu Giaùo Hoäi cuûa Ngöôøi xieát bao, trong moät giao öôùc ñaõ ñöôïc ñoùng aán treân thaäp giaù nhöng noù cuõng ñaõ laøm cho tình yeâu naøy hieän dieän trong hieäp thoâng vôï choàng. Nhôø trôû neân moät thaân xaùc, hoï laø hieän thaân vieäc giao boâi cuûa Con Thieân Chuùa vôùi baûn tính con ngöôøi cuûa ta. Ñoù laø lyù do taïi sao "trong nieàm vui yeâu thöông vaø cuoäc soáng gia ñình cuûa hoï, Ngöôøi ban cho hoï ngay treân traàn gian naøy ñöôïc neám tröôùc tieäc cöôùi cuûa Chieân Con" (67). Cho duø söï so saùnh giöõa caëp ñoâi nhaân baûn vôï choàng vôùi caëp ñoâi Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi chæ laø "baát toaøn" (68), noù vaãn gôïi höùng ñeå chuùng ta naøi van Chuùa ban cho moïi caëp vôï choàng ñöôïc traøn ñaày tình yeâu thaàn thaùnh cuûa Ngöôøi.
74. Keát hôïp tính duïc, ñöôïc caûm nghieäm vaø ñöôïc thaùnh hoùa moät caùch yeâu thöông bôûi bí tích, ngöôïc laïi, ñoái vôùi vôï choàng, laø con ñöôøng phaùt trieån trong ñôøi soáng ôn thaùnh cuûa hoï. Noù laø "maàu nhieäm hôïp hoân" (69). YÙ nghóa vaø giaù trò söï keát hôïp theå lyù cuûa hoï ñöôïc phaùt bieåu trong caùc lôøi öng thuaän, trong ñoù, hoï chaáp nhaän vaø hieán thaân cho nhau, ñeå hoaøn toaøn chia seû cuoäc soáng vôùi nhau. Nhöõng lôøi leõ ñoù ñem laïi yù nghóa cho moái lieân heä tính duïc vaø giaûi thoaùt noù khoûi moïi tính haøm hoà. Noùi toång quaùt hôn, cuoäc soáng chung vôï choàng, toaøn boä maïng löôùi lieân heä maø hoï xaây döïng vôùi con caùi hoï vaø theá giôùi chung quanh, seõ ñöôïc ñaém chìm vaø ñöôïc cuûng coá bôûi ôn thaùnh bí tích. Vì bí tích hoân nhaân ñaõ phaùt sinh töø vieäc nhaäp theå vaø maàu nhieäm vöôït qua, nhôø ñoù, Thieân Chuùa bieåu loä tình yeâu vieân maõn cuûa Ngöôøi daønh cho nhaân loaïi baèng caùch trôû neân moät vôùi chuùng ta. Khoâng ai trong hai ngöôøi phoái ngaãu seõ coøn coâ ñoäc trong vieäc ñöông ñaàu vôùi baát cöù thaùch ñoá naøo hoï gaëp nöõa. Caû hai ñeàu ñöôïc keâu goïi ñaùp traû ôn phuùc cuûa Thieân Chuùa moät caùch ñaày daán thaân, saùng taïo, kieân trì vaø coá gaéng haøng ngaøy. Hoï luoân coù theå keâu caàu söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñaõ thaùnh hieán söï keát hôïp cuûa hoï, ñeå ôn thaùnh cuûa Ngöôøi ñöôïc caûm nhaän trong moïi hoaøn caûnh môùi laï hoï coù theå gaëp.
75. Trong truyeàn thoáng Giaùo Hoäi La Tinh, caùc thöøa taùc vieân bí tích hoân phoái laø ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø keát hoân (70); qua vieäc toû öng thuaän vaø phaùt bieåu noù moät caùch theå lyù, hoï ñaõ tieáp nhaän moät aân ban lôùn lao. Söï öng thuaän cuûa hoï vaø söï keát hôïp theå xaùc cuûa hoï laø caùc phöông theá do Chuùa aán ñònh ñeå nhôø ñoù, hoï trôû neân "moät thaân xaùc". Nhôø söï thaùnh hieán cuûa pheùp röûa, hoï coù khaû naêng tham döï vaøo hoân phoái nhö caùc thöøa taùc vieân cuûa Chuùa vaø nhôø theá ñaùp laïi tieáng Chuùa môøi goïi. Bôûi theá, khi hai vôï choàng khoâng phaûi laø Kitoâ höõu laõnh nhaän pheùp röûa, hoï khoâng caàn phaûi laëp laïi caùc ñoan höùa luùc keát hoân nöõa; hoï chæ caàn khoâng baùc boû chuùng, vì khi laõnh nhaän pheùp röûa, söï keát hôïp cuûa hoï töï ñoäng trôû thaønh coù tính bí tích. Boä Giaùo Luaät cuõng thöøa nhaän tính thaønh söï cuûa moät soá cuoäc keát hôïp ñöôïc cöû haønh khoâng coù söï hieän dieän cuûa moät thöøa taùc vieân thuï phong (71). Traät töï töï nhieân voán thaám nhieãm ôn thaùnh cöùu chuoäc cuûa Chuùa Gieâsu ñeán noãi "moät kheá öôùc hoân phoái thaønh söï khoâng theå hieän höõu giöõa caùc ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa maø khoâng vì söï kieän naøy maø khoâng laø moät bí tích" (72). Giaùo Hoäi coù theå ñoøi vieäc naøy: ñaùm cöôùi phaûi cöû haønh caùch coâng khai, vôùi söï hieän dieän cuûa caùc nhaân chöùng vaø caùc ñieàu kieän khaùc coù theå thay ñoåi theo thôøi gian, nhöng ñieàu naøy vaãn khoâng giaûm giaù vieäc chính nhöõng caëp keát hoân môùi laø caùc thöøa taùc vieân cuûa bí tích. Noù cuõng khoâng aûnh höôûng gì tôùi tính trung taâm cuûa vieäc öng thuaän do ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø noùi leân, moät vieäc töï noù thieát laäp ra daây hoân phoái. Noùi theá roài, ta vaãn caàn suy nghó theâm veà haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa trong nghi thöùc hoân phoái; ñieàu naøy ñaõ ñöôïc bieåu loä roõ raøng nôi caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông qua söï coi troïng vieäc chuùc laønh maø caëp vôï choàng laõnh nhaän nhö daáu chæ ôn Chuùa Thaùnh Thaàn.
76. "Tin Möøng gia ñình cuõng nuoâi döôõng caùc haït gioáng vaãn coøn ñang chôø ñeå moïc leân vaø phaûi chaêm soùc nhöõng caây ñang heùo nhöng khoâng ñöôïc boû beâ" (73). Nhö theá, khi xaây döïng treân ôn phuùc cuûa Chuùa Kitoâ trong bí tích, caùc caëp vôï choàng "ñöôïc daãn daét xa hôn moät caùch kieân nhaãn ngoõ haàu ñaït ñöôïc moät yù thöùc saâu saéc hôn vaø moät söï hoäi nhaäp troïn veïn hôn vaøo maàu nhieäm naøy cuûa ñôøi soáng hoï" (74).
77. Caên cöù vaøo ñieàu Thaùnh Kinh daïy raèng moïi söï ñaõ ñöôïc döïng neân bôûi Chuùa Kitoâ vaø vì Chuùa Kitoâ (xem Cl 1:16), caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng nhaän ñònh: "traät töï cöùu chuoäc soi saùng vaø hoaøn taát traät töï saùng theá. Hoân nhaân töï nhieân, do ñoù, ñöôïc hieåu caùch troïn veïn döôùi aùnh saùng vieäc noù ñöôïc hoaøn thaønh trong bí tích Hoân Phoái: chæ nhôø chieâm ngöôõng Chuùa Kitoâ, ngöôøi ta môùi tieán tôùi choã bieát ñöôïc söï thaät saâu saéc nhaát veà caùc moái lieân heä nhaân baûn. 'Maàu nhieäm veà con ngöôøi chæ thöïc söï ñöôïc saùng toû trong maàu nhieäm Ngoâi Lôøi nhaäp theå... Chuùa Kitoâ, Adam môùi, trong khi maïc khaûi veà Chuùa Cha vaø tình yeâu cuûa Ngöôøi, ñaõ cho con ngöôøi bieát roõ veà chính con ngöôøi vaø toû cho hoï bieát thieân chöùc cao caû cuûa hoï' (Gaudium et Spes, 22)". Ñieàu naøy ñaëc bieät höõu ích ñeå hieåu theo vieãn kieán qui Kitoâ... caùc thieän ích cuûa caùc ngöôøi phoái ngaãu ("bonum conjugum") (75), töùc söï keát hôïp, ñoùn chaøo söï soáng, trung thaønh, baát khaû tieâu vaø, beân trong hoân nhaân Kitoâ Giaùo, giuùp ñôõ nhau treân ñöôøng tieán tôùi tình baïn troïn veïn vôùi Chuùa. "Vieäc bieän phaân söï hieän dieän cuûa 'caùc haït gioáng lôøi Chuùa' trong caùc neàn vaên hoùa khaùc (xem Ad Gentes 11) cuõng coù theå aùp duïng vaøo thöïc taïi hoân nhaân vaø gia ñình. Ngoaøi hoân nhaân töï nhieân ra, caùc yeáu toá tích cöïc coøn hieän dieän döôùi nhieàu hình thöùc hoân nhaân tìm thaáy nôi caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc" (76), duø ñoâi luùc khaù môø nhaït. Ta coù theå saün saøng noùi raèng "baát cöù ai muoán ñem vaøo theá giôùi naøy moät gia ñình bieát daïy doã con caùi phaán khôûi tröôùc moïi cöû chæ nhaèm thaéng vöôït söï aùc, moät gia ñình chöùng toû Chuùa Thaùnh Thaàn ñang soáng ñoäng vaø ñang haønh ñoäng, ñeàu ñöôïc chuùng ta bieát ôn vaø ñaùnh giaù cao. Baát keå hoï thuoäc daân toäc naøo, toân giaùo naøo hay vuøng naøo" (77).
78. "AÙnh saùng Chuùa Kitoâ soi saùng moïi con ngöôøi (xem Ga 1:9; Gaudium et Spes, 22). Vieäc nhìn söï vaät baèng con maét Chuùa Kitoâ ñang linh höùng cho vieäc chaêm soùc muïc vuï cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi caùc tín höõu ñang soáng chung vôùi nhau, hay chæ keát hoân theo daân luaät, hoaëc ñaõ ly dò vaø taùi hoân. Theo chaân khoa sö phaïm cuûa Thieân Chuùa, Giaùo Hoäi ñaày yeâu thöông höôùng veà nhöõng ngöôøi tham döï vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi moät caùch chöa troïn veïn: Giaùo Hoäi tìm ôn hoaùn caûi cho hoï; Giaùo Hoäi khuyeán khích hoï laøm ñieàu toát, yeâu thöông saên soùc nhau vaø phuïc vuï coäng ñoàng nôi hoï soáng vaø laøm vieäc... Khi moät caëp soáng trong moät keát hôïp baát hôïp qui ñaït tôùi söï oån ñònh ñaùng khen nhôø moät daây noái keát coâng khai vaø mang ñaëc ñieåm cuûa moät tình aâu yeám saâu ñaäm, tinh thaàn traùch nhieäm ñoái vôùi con caùi vaø khaû naêng vöôït qua caùc thöû thaùch, thì ta coù theå coi ñaây laø moät cô hoäi daãn hoï tôùi vieäc cöû haønh bí tích Hoân Phoái, khi coù theå" (78).
79. "Khi phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc hoaøn caûnh khoù khaên vaø caùc gia ñình bò thöông toån, ñieàu luoân caàn thieát laø nhôù laïi nguyeân taéc toång quaùt naøy: 'caùc muïc töû phaûi bieát raèng, vì lôïi ích cuûa söï thaät, caùc ngaøi buoäc phaûi bieän phaân caùc hoaøn caûnh moät caùc thaän troïng' (Familiaris Consortio, 84). Möùc traùch nhieäm khoâng gioáng nhau ôû moïi tröôøng hôïp, vaø coù nhöõng nhaân toá khieán ngöôøi ta maát caû khaû naêng ñöa ra quyeát ñònh. Do ñoù, duø giaùo huaán ñaõ ñöôïc ñaët ñeå caùch raát roõ raøng, nhöng caùc muïc töû phaûi traùnh baát cöù pheâ phaùn naøo khoâng xem xeùt tôùi tính phöùc taïp cuûa caùc tình huoáng khaùc nhau, vaø ñieàu caàn laø phaûi löu yù tôùi caùch ngöôøi ta caûm nghieäm vaø chòu buoàn khoå nhö theá naøo do thaân phaän cuûa hoï gaây ra" (79).
Truyeàn sinh vaø döôõng duïc con caùi
80. Hoân nhaân, tröôùc heát, laø moät "chung hôïp (partnership) söï soáng vaø yeâu thöông thaân maät" (80) voán laø moät thieän ích cho chính caùc caëp vôï choàng (81) trong khi tính duïc ñöôïc "saép ñaët cho tình yeâu phu phuï cuûa ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø" (82). Heä luaän laø "caùc ngöôøi phoái ngaãu naøo khoâng ñöôïc Thieân Chuùa ban cho con caùi vaãn coù theå coù moät cuoäc soáng phu phuï troïn veïn yù nghóa, caû veà phöông dieän nhaân baûn laãn Kitoâ Giaùo" (83). Tuy nhieân, söï keát hôïp phu phuï voán ñöôïc saép xeát cho vieäc sinh saûn "do chính baûn chaát cuûa noù" (84). Ñöùa treû sinh ra "khoâng sinh ra töø beân ngoaøi nhö moät ñieàu gì ñoù theâm vaøo tình yeâu hoã töông cuûa vôï choàng, nhöng troå sinh töø chính taâm ñieåm vieäc hieán thaân hoã töông naøy, nhö laø hoa traùi vaø söï thaønh toaøn cuûa noù" (85). Noù khoâng xuaát hieän ôû cuoái dieãn trình, maø hieän dieän ngay töø khôûi thuûy moái tình nhö moät yeáu toá chuû yeáu, moät yeáu toá khoâng theå naøo baùc boû maø khoâng laøm bieán daïng chính tình yeâu naøy. Ngay töø ñaàu, tình yeâu ñaõ töø khöôùc baát cöù thuùc ñaåy naøo nhaèm khoùa kín noù ngay trong chính noù; noù côûi môû ñoùn chaøo tính sinh hoa traùi voán loâi cuoán noù ñi quaù chính noù. Bôûi theá, khoâng haønh vi duïc quan naøo cuûa choàng cuûa vôï laïi baùc boû yù nghóa naøy (86), ngay caû khi, vì nhöõng lyù do ña daïng, noù khoâng luoân sinh ra söï soáng môùi.
81. Ñöùa treû xöùng ñaùng ñöôïc sinh ra töø tình yeâu noùi treân, chöù khoâng baèng baát cöù phöông theá naøo khaùc, vì "em khoâng phaûi laø moät ñieàu gì ñoù nôï naàn cuûa ai, maø laø moät aân ban" (87), voán laø "hoa traùi töø haønh vi chuyeân bieät yeâu thöông vôï choàng cuûa cha meï" (88). Sôû dó nhö theá laø vì "theo traät töï taïo theá, tình yeâu phu phuï giöõa moät ngöôøi ñaøn oâng vaø moät ngöôøi ñaøn baø, vaø vieäc truyeàn sinh ñaõ ñöôïc saép ñaët cho nhau (xem St 1:27-28). Do ñoù, Ñaáng Taïo Hoùa ñaõ laøm cho ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø tham döï vaøo coâng trình saùng taïo cuûa Ngöôøi vaø, cuøng moät luùc, bieán hoï thaønh duïng cuï tình yeâu cuûa Ngöôøi, uûy thaùc cho hoï traùch nhieäm ñoái vôùi töông lai nhaân loaïi, qua vieäc löu truyeàn söï soáng con ngöôøi" (89).
82. Caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng quaû quyeát raèng "söï lôùn maïnh cuûa naõo traïng cho raèng phaûi giaûm thieåu vieäc sinh saûn söï soáng con ngöôøi thaønh moät bieán toá trong keá hoaïch cuûa caù nhaân hay cuûa caëp vôï choàng laø ñieàu heát söùc hieån nhieân" (90). Giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi nhaèm "giuùp caùc caëp vôï choàng caûm nghieäm moät caùch hoøa hôïp vaø ñaày yù thöùc söï hieäp thoâng nhö choàng nhö vôï cuûa hoï, cuõng nhö traùch nhieäm sinh saûn cuûa hoï. Chuùng ta caàn trôû laïi vôùi söù ñieäp trong Thoâng Ñieäp Humanae Vitae cuûa Chaân Phuùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI, moät söù ñieäp nhaán maïnh ñeán vieäc phaûi toân troïng phaåm giaù con ngöôøi khi löôïng giaù veà luaân lyù caùc phöông phaùp ñieàu hoøa sinh saûn... Vieäc choïn con nuoâi vaø laøm cha meï chaêm soùc (foster parenting) cuõng coù theå noùi leân tính sinh hoa traùi voán laø ñaëc ñieåm cuûa ñôøi soáng hoân nhaân" (91). Vôùi loøng bieát ôn ñaëc bieät, Giaùo Hoäi "naâng ñôõ caùc gia ñình trong vieäc chaáp nhaän, döôõng duïc vaø aâu yeám baûo boïc con caùi coù caùc khuyeát taät ña daïng" (92).
83. ÔÛ ñaây, toâi caûm thaáy khaån thieát phaûi quaû quyeát raèng neáu gia ñình laø cung loøng (sanctuary) cuûa söï soáng, laø nôi söï soáng ñöôïc thuï thai vaø chaêm soùc, thì ñieàu maâu thuaãn gheâ rôïn laø luùc noù trôû thaønh nôi trong ñoù söï soáng bò baùc boû vaø huûy dieät. Giaù trò cuûa söï soáng lôùn lao, vaø quyeàn soáng cuûa ñöùa treû voâ toäi ñang lôùn leân trong loøng meï baát khaû nhöôïng ñeán noãi khoâng moät quyeàn lôïi noùi laø cuûa thaân xaùc naøo coù theå bieän minh cho quyeát ñònh chaám döùt söï soáng aáy, moät söï soáng töï noù laø moät cuøng ñích chöù khoâng bao giôø coù theå bò coi laø "taøi saûn" cuûa moät con ngöôøi khaùc. Gia ñình baûo veä söï soáng nhaân baûn trong moïi giai ñoaïn cuûa noù, keå caû giai ñoaïn cuoái cuøng. Thaønh thöû, "nhöõng ai laøm vieäc taïi caùc cô sôû y teá ñöôïc nhaéc nhôù boån phaän luaân lyù phaûi phaûn khaùng löông taâm. Töông töï nhö theá, Giaùo Hoäi khoâng nhöõng caûm thaáy söï khaån thieát phaûi quaû quyeát quyeàn ñöôïc cheát töï nhieân, khoâng coù söï chöõa trò quaù quyeát ñoaùn (aggressive) vaø an töû", nhöng cuõng coøn "cöông quyeát baùc boû aùn töû hình" nöõa (93).
84. Caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng cuõng muoán nhaán maïnh raèng "moät trong caùc thaùch ñoá neàn taûng maø caùc gia ñình ngaøy nay ñang ñöông ñaàu chaéc chaén laø thaùch ñoá döôõng duïc con caùi, caøng bò laøm cho khoù khaên vaø phöùc taïp hôn bôûi thöïc taïi vaên hoùa ngaøy nay vaø aûnh höôûng maïnh meõ cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng" (94). "Giaùo Hoäi ñoùng moät vai troø coù giaù trò trong vieäc naâng ñôõ caùc gia ñình, baét ñaàu vôùi vieäc khai taâm Kitoâ Giaùo, nhôø caùc coäng ñoàng chaøo ñoùn" (95). Ñoàng thôøi, toâi caûm thaáy vieäc quan troïng phaûi nhaéc laïi raèng vieäc giaùo duïc toaøn dieän con caùi laø moät "boån phaän raát nghieâm troïng" vaø ñoàng thôøi laø moät "quyeàn haøng ñaàu" cuûa cha meï (96). Ñaây khoâng haún chæ laø moät traùch vuï hay moät gaùnh naëng, nhöng laø moät quyeàn chuû yeáu vaø baát khaû nhöôïng maø caùc cha meï ñöôïc keâu goïi phaûi baûo veä vaø khoâng moät ai coù theå coù quyeàn töôùc maát cuûa hoï. Nhaø Nöôùc cung caáp caùc chöông trình giaùo duïc theo phöông thöùc phuï ñôùi, nghóa laø trôï giuùp caùc cha meï trong vai troø khoâng theå khöôùc töø cuûa hoï; chính caùc cha meï ñöôïc quyeàn töï do choïn loái giaùo duïc, coù theå vöôn tôùi vaø coù phaåm chaát toát, maø hoï muoán ban cho con caùi hoï, phuø hôïp vôùi caùc xaùc tín cuûa hoï. Tröôøng hoïc khoâng thay theá ñöôïc cha meï, nhöng boå tuùc cho hoï. Ñaây laø nguyeân taéc caên baûn: "moïi tham döï vieân khaùc cuûa dieãn trình giaùo duïc chæ coù khaû naêng thi haønh traùch nhieäm cuûa hoï nhaân danh cha meï, vôùi söï öng thuaän cuûa hoï, tôùi moät möùc ñoä naøo ñoù, vôùi söï cho pheùp cuûa hoï" (97). Coøn nöõa, "Ñang coù söï raïn giöõa gia ñình vaø xaõ hoäi, giöõa gia ñình vaø tröôøng hoïc; coâng öôùc giaùo duïc ngaøy nay ñaõ bò phaù ñoå vaø do ñoù lieân minh giaùo duïc giöõa xaõ hoäi vaø gia ñình ñang laâm vaøo khuûng hoaûng" (98).
85. Giaùo Hoäi ñöôïc môøi goïi hôïp taùc vôùi caùc cha meï qua caùc saùng kieán muïc vuï, trôï giuùp hoï chu toaøn söù meänh giaùo duïc cuûa hoï. Giaùo Hoäi phaûi luoân laøm vieäc naøy baèng caùch giuùp hoï bieát ñaùnh giaù vai troø ñích ñaùng cuûa hoï vaø hieåu ra raèng nhôø laõnh nhaän bí tích hoân phoái, hoï ñaõ trôû neân caùc thöøa taùc vieân cuûa vieäc giaùo duïc con caùi hoï. Khi giaùo duïc con caùi, hoï xaây döïng Giaùo Hoäi (99), vaø nhôø laøm theá, hoï ñaõ chaáp nhaän ôn Chuùa goïi hoï (100).
Gia ñình vaø Giaùo Hoäi
86. "Vôùi nieàm vui noäi taâm vaø an uûi saâu xa, Giaùo Hoäi nhìn leân caùc gia ñình luoân trung thaønh vôùi caùc giaùo huaán cuûa Tin Möøng, khuyeán khích hoï vaø caùm ôn hoï vì caùc chöùng töø cuûa hoï. Vì hoï ñaõ laøm chöùng, moät caùch khaû tín, veû ñeïp cuûa hoân nhaân nhö laø baát khaû tieâu vaø trung thaønh vónh vieãn. Beân trong gia ñình 'voán coù theå goïi laø Giaùo Hoäi taïi gia' (Lumen Gentium, 11), caùc caù nhaân böôùc vaøo moät traûi nghieäm hieäp thoâng coù tính Giaùo Hoäi giöõa caùc ngoâi vò, moät hieäp thoâng, nhôø ôn thaùnh, phaûn aûnh ñöôïc maàu nhieäm Ba Ngoâi Chí Thaùnh. 'ÔÛ ñaây, ngöôøi ta hoïc ñöôïc söùc chòu ñöïng vaø nieàm vui cuûa vieäc laøm, tình yeâu huynh ñeä, loøng tha thöù ñaïi ñoä, thaäm chí heát laàn naøy tôùi laàn khaùc, vaø treân heát moïi vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa trong caàu nguyeän vaø daâng hieán ñôøi mình' (Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, 1657)" (101)
87. Giaùo Hoäi laø gia ñình cuûa caùc gia ñình, khoâng ngöøng ñöôïc phong phuù hoùa nhôø cuoäc soáng cuûa moïi Giaùo Hoäi taïi gia naøy. "Nhôø bí tích hoân phoái, moïi gia ñình quaû ñeàu trôû thaønh thieän ích cho Giaùo Hoäi. Töø quan ñieåm naøy, vieäc suy nghó veà söï töông taùc giöõa gia ñình vaø Giaùo Hoäi seõ chöùng toû laø moät ôn phuùc quùy giaù cho Giaùo Hoäi thôøi ta. Giaùo Hoäi laø ñieàu toát ñeïp cho gia ñình, vaø gia ñình laø ñieàu toát ñeïp cho Giaùo Hoäi. Baûo veä ôn phuùc cuûa Chuùa trong bí tích hoân phoái laø moät quan taâm khoâng nhöõng cuûa caùc gia ñình caù theå maø coøn laø cuûa toaøn theå coäng ñoàng Kitoâ Giaùo" (102).
88. Kinh nghieäm yeâu thöông trong caùc gia ñình laø nguoàn söùc maïnh baát dieät ñoái vôùi ñôøi soáng Giaùo Hoäi. "muïc ñích keát hôïp trong hoân nhaân laø lôøi môøi goïi khoân nguoâi phaûi laøm cho tình yeâu naøy lôùn maïnh vaø thaâm haäu hoùa. Qua söï keát hôïp cuûa hoï trong yeâu thöông, caëp vôï choàng caûm nghieäm ñöôïc veû ñeïp cuûa vieäc laøm cha laøm meï, vaø chia seû caùc keá hoaïch, caùc thöû thaùch, caùc hoaøi baõo vaø laéng lo; hoï hoïc chaêm soùc laãn nhau vaø tha thöù cho nhau. Trong tình yeâu thöông naøy, hoï cöû haønh caùc giôø phuùt haïnh phuùc cuûa hoï vaø naâng ñôõ nhau trong nhöõng luùc cuøng nhau vuôït qua khoù khaên ôû ñôøi... Veû ñeïp cuûa ôn phuùc hoã töông, nhöng khoâng naøy, nieàm vui phaùt sinh töø söï soáng haï sinh vaø vieäc yeâu thöông chaêm soùc moïi thaønh vieân cuûa gia ñình, töø treû thô tôùi ngöôøi cao nieân, chæ laø moät soá hoa traùi laøm cho lôøi ñaùp traû ôn goïi gia ñình thaønh ñoäc ñaùo vaø khoâng theå naøo thay theá ñöôïc" (103), caû ñoái vôùi Giaùo Hoäi laãn ñoái vôùi xaõ hoäi nhö moät toaøn theå.
- - - - - - - - - - - - - - -
(50) Toâng Huaán Evangelii Gaudium (24 thaùng 11, 2013), 35: AAS 105 (2013), 1034.
(51) Ibid., 164: AAS 105 (2013), 1088.
(52) Ibid.
(53) Ibid., 165: AAS 105 (2013), 1089.
(54) Relatio Synodi 2014, 12.
(55) Ibid., 14.
(56) Ibid., 16.
(57) Relatio Finalis 2015, 41.
(58) Ibid. 38
(59) Relatio Synodi 2014, 17.
(60) Relatio Finalis 2015, 43
(6) Relatio Synodi 2014, 18
(62) Ibid. 19
(63) Relatio Finalis 2015, 38
(64) Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Toâng Huaán Familiaris Consortio (22 thaùng 11, 1981), 13: AAS 74 (1982), 94.
(65) Relatio Synodi 2014, 21.
(66) Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, 1642.
(67) Ibid.
(68) Baøi Giaùo Lyù (6 thaùng 5, 2015): L'Osservatore Romano, 7 thaùng 5, 2015, p. 8.
(69) Ñöùc Leâoâ Caû, Epistula Rustico Narbonensi Episcopo, Inquis. IV: PL 54, 1205A; Xem Hincmar of Rheims, Epist. 22: PL 126, 142.
(70) Cf. Ñöùc Pioâ XII, Thoâng Ñieäp Mystici Corporis Christi (29 thaùng 6, 1943): AAS 35 (1943), 202: "Matrimonio enim quo coniuges sibi invicem sunt ministri gratiae..."
(71) Cf. Boä Giaùo Luaät, cc. 1116; 1161-1165; Boä Giaùo Luaät Caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông, 832; 848-852.
(72) Ibid., c. 1055-2.
(73) Relatio Synodi 2014, 23.
(74) Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Toâng Huaán Familiaris Consortio, (22 thaùng 11, 1981), 9: AAS 74 (1982), 90.
(75) Relatio Finalis 2015, 47.
(76) Ibid.
(77) Baøi Giaûng Thaùnh Leã Beá Maïc Cuoäc Gaëp Gôõ Caùc Gia Ñình Theá Giôùi ôû Philadelphia (27 thaùng 9, 2015): L'Osservatore Romano, 28-29 thaùng 9, 2015, p. 7.
(78) Relatio Finalis 2015, 53-54.
(79) Ibid., 51.
(80) Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Muïc Vuï veà Giaùo Hoäi trong Theá Giôùi Ngaøy Nay, Gaudium et Spes, 48.
(81) Cf. Boä Giaùo Luaät, c. 1055-1: "ad bonum coniugum atque ad prolis generationem et educationem ordinatum".
(82) Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, 2360.
(83) Ibid., 1654.
(84) Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Muïc Vuï veà Giaùo Hoäi trong Theá Giôùi Ngaøy Nay, Gaudium et Spes, 48.
(85) Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, 2366.
(86) Cf. Ñöùc Phaoloâ VI, Thoâng Ñieäp Humanae Vitae (25 thaùng 7, 1968), 11-12: AAS 60 (1968), 488-489.
(87) Saùch Giaùo Lyù Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, 2378.
(88) Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Donum Vitae (22 thaùng 2, 1987), II, 8: AAS 80 (1988), 97.
(89) Relatio Finalis 2015, 63.
(90) Relatio Synodi 2014, 57.
(91) Ibid., 58.
(92) Ibid., 57.
(93) Relatio Finalis 2015, 64.
(94) Relatio Synodi 2014, 60.
(95) Ibid., 61
(96) Boä Giaùo Luaät, c. 1136; cf. Boä Giaùo Luaät cho Caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông, 627.
(97) Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Gia Ñình, Söï Thaät vaø YÙ Nghóa Tính Duïc Con Ngöôøi (8 thaùng 12, 1995), 23.
(98) Baøi Giaùo Lyù (20 thaùng 5, 2015): L'Osservatore Romano, 21 thaùng 5, 2015, p. 8.
(99) Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Toâng Huaán Familiaris Consortio (28 thaùng 11, 1981) 38: AAS 74 (1982), 129.
(100) Cf. Dieãn Vaên vôùi Ñaïi Hoäi Giaùo Phaän Roâma (14 thaùng 6, 2015): L'Osservatore Romano, 15-16 thaùng 6, 2015, p. 8.
(101) Relatio Synodi 2014, 23.
(102) Relatio Finalis 2015, 52.
(103) Ibid., 49-50.
Vuõ Vaên An dòch